Diagnoza Part 2 - Notatki z wykładu 5-8 PDF

Preview

Summary

Notatki z wykładu diagnoza psychologiczna cz2...

Description

16.11.2017 Kontakt diagnostyczny – warunki dobrego kontaktu Co to jest kontakt interpersonalny?: -poczucie bycia zrozumianym i gotowość do zrozumienia (pragnę zrozumieć pacjenta); -odwaga w ujawnianiu siebie, swoich myśli i przeżyć; -zdolność do odczucia drugiej osoby; -to poczucie, że jest się razem; Kontakt diagnostyczny zawsze asymetryczny: -komunikacja (kto, ile i jak mówi); -rola (diagnosta kontroluje przebieg rozmowy); Na poziomie behawioralnym wskaźnikiem dobrego kontaktu jest: -brak oporu u OB; -adekwatność przeżywanych reakcji emocjonalnych do treści przekazywanych informacji; -wiarygodność informacji; -wyrównana proporcja pomiędzy informacją od OB, a tymi o które jest proszona; Kontakt diagnostyczny: -relacja między OB a diagnostą; -która wyzwala u OB gotowość do współpracy (wzbudzenie motywacji); -umożliwia szczere udzielanie informacji (zmniejsza lęk) (Szustrowa, 1987); -wzrasta nadzieja i zaufanie do ludzi; Rola kontaktu diagnostycznego dla diagnozy: -dostarcza informacje o tym, jak może się czuć i reagować na otoczenie osoba badana; -ograniczona możliwość chłodnego rozumowania, gdy kontakt jest zbyt syntoniczny; Dynamika kontaktu: -jest on procesem – zależy między innymi od: -stopienia intymności informacji udzielanych przez OB; -potrzeby bycia spójnym w zachowaniu ze strony OB; -czasu; Nawiązywanie kontaktu: -pierwsze wrażenie; zainteresowanie i akceptacja ze strony diagnosty; -dystans psychologiczny (celem nie jest całkowite zniesienie dystansu, ale utrzymanie go w optymalnych granicach, relacja nie powinna być bezosobowa i powinna zmniejszać lęk [tak czy inaczej nasze linie życia zbiegają się tylko na chwilę]) -życzliwość, bez cech „matkowania’; -chęć pomocy, bez manifestacji psychologicznej przenikliwości; -pierwsze pytania ogólne i otwarte – ich cel to wzbudzenie motywacji do współpracy, gdy jej brak, skupiamy się na niej); Utrudniają kontakt: -ignorowanie praw dynamiki, czyli zbyt szybkie przechodzenie do pytań zagrażających; -wyrażenie oceny zamiast akceptacji; -nadmierna ekspresja akceptacji; Negatywny wpływ osobowości diagnosty na kontakt: -nawyk oceniania; -nadmierne poczucie odpowiedzialności; -tendencja do dominacji; -lęki i konflikty diagnosty: Nawiązywanie kontaktu: -na poziomie introspekcyjnym – wewnętrzne przygotowanie się do zrozumienia drugiej osoby; -na poziomie behawioralnym – komunikatywne przekazanie tej gotowości; Techniki podtrzymywania kontaktu: -sygnalizowanie akceptacji, zrozumienia i zainteresowania; werbalnie i niewerbalnie; (aprobata – to to samo co akceptacja, z dodatkowym motywem, że się podoba; natomiast akceptacja to tylko suche przyjęcie informacji); -prośba o rozwinięcie tematu; -parafraza – powtórzenie własnymi słowami wypowiedzi pacjenta; -odzwierciedlanie uczuć osoby badanej, czyli empatia (empatia to umiejętność przyjmowania perspektywy drugiej osoby); -milczenie – nie za długo;

Kontakt rzeczywisty, a pozorny (taki który nie pozwala na pełne, otwarte poruszenie ważnych kwestii): -gdy OB wypowiada się konwencjonalnie; -gdy forma wypowiedzi nie jest specjalnie adekwatna do treści; -gdy diagnosta nie ma wpływu na zbiór informacji lub tylko od niego zależy „wyciąganie” inf. od OB; -we wszystkich wypowiedziach jest wspólny mianownik: np.: uzyskanie aprobaty; -gdy diagnosta wie co OB powie (mówi w sposób sztampowy); -gdy diagnosta zauważa, że jest brak spójności i całościowej wizji OB; -gdy diagnosta się nudzi, nie interesuje, a nie wynika to z innych przyczyn; Przyczyny kontaktu pozornego: -wprowadzenie stereotypu relacji z innych płaszczyzn życia społecznego na relację diagnostyczną; -brak kompetencji diagnosty; -unikanie przez diagnostę „trudnych tematów”; -sztywne trzymanie się modelu teoretycznego przez diagnostę; -brak postawy akceptacji, otwartości ze strony diagnosty; -brak zainteresowania OB ze strony diagnosty; zmęczenie; -świadome zatajenie przez OB; -chęć kierowania wrażeniami diagnosty i wpłynięcia na niego (szczególnie: więzienie, sąd itp.) Opór osoby badaniej: -świadome lub nie, unikanie omawiania pewnego obszaru treściowego: -OB milczy po zadanym przez diagnostę pytaniu; -OB odpowiadając mówi jak powinno być, jak jest u innych, a nie u niej; -OB mówi mniej swobodnie, mniej gramatycznie; -OB ujawnia zaburzenia somatyczne; -OB atakuje diagnostę: domagając się ocen, opinii, rad, krytykując jego wiek, płeć, kompetencje; -OB kłamie lub otwarcie mówi, że nie udzieli odpowiedzi; -Nie wolno karać za przejawy oporu !!! -Badany ma do niego prawo !!! Źródła oporu: -lęk; -stres; -poczucie winy; Techniki radzenia sobie z oporem: -krótkie milczenie; -zmiana/przeformułowanie pytania; -komunikaty o dostrzeganiu trudności osoby badanej (nie w formie nagany); -parafraza dotychczasowej wypowiedzi; -udzielanie dodatkowych informacji, np.: że „wielu osobom jest trudno mówić o....”; -prośba o konkretyzację wypowiedzi; -nie dać się ciągnąc w polemikę i nie odbierać ataków osobiście; -koncentracja na OB i zrozumienie jej; nie oceniający, a rozumiejący; Dystans: -stopień anonimowości diagnosty: -orientacja teoretyczna ma wpływ na stopień anonimowości (psychoanaliza – duża anonimowość; psychologia humanistyczna – mniejsza anonimowość); -czy wyrażać swoje opinie?? Gdy pacjent prosi o radę: -OB ma nadzieję uzyskać rad, która mu natychmiast pomoże; -OB jest ciekawy zdania autorytetu; -OB chce uzyskać informacje potwierdzające słuszność jej myślenia; -OB szuka sojusznika; -OB sprawdza nasze kompetencje;

23.11.2017 Rola i znaczenie testów w postępowaniu diagnostycznym Metody: - ilościowe - wynik liczbowy (kwestionariusze) - jakościowe (nie ma liczby; metody projekcyjne np. wywiad) Paradygmaty badawcze: a) pozytywizm (metody ilościowe) - nastawiony na weryfikację teorii i powtarzalność badań - diagnozowanie w oparciu o korelacyjno-regresyjny ale COO? :c model Haniu, model -> systemy interpretacyjne w oparciu o testy: wyniki wskazują na zachowania - metody psychometryczne b) postmodernizm - nastawienie na odkrywanie, rozumienie, interpretowanie - diagnozowanie -> identyfikowanie mechanizmów osobowościowych w procesie głębokiego kontaktu z pacjentem - metody projekcyjne (jakościowe) Testy: psycholog powinien być świadomy właśniwości psychometrycznych testów!!! - służą do ilościowego określania właściwości indywidualnych; są wystandaryzowane i znormalizowane - pozwalają określić natężenie danej cechy - sa tworzone na użytek badania diagnostycznego * Normy: stemowe i centylowe Techniki projekcyjne: a) hipoteza projekcyjna - nadawanie znaczenia bodźcom niejednoznacznym * Rzekome zarzyty wobec tych technik: testy projekcyjne częśto nie posiadają: - wystandaryzowanych bodźców i instrukcji - jednoznacznych kryteriów oceny odpowiedzi na bodźce - nie posiadają norm (prof. Basińska twierdzi, że to nieprawda. Nie kłócicie się więc.)

Co wyjaśniamy? Zachowania testowe vs. zachowania rzeczywiste Czynnik blokujący pojawia się, gdy jakiś problem wychodzi na teście, a w rzeczywistości nie ma to miejsca. Czynnik nadmiernie stymulujący w środowisku - w życiu pojawia się dane zjawisko, na teście nie. Czynniki zniekształcające wyniki testowe: - skłonność osób do udzielania odpowiedzi/trwała dyspozycja do udzielania odpowiedzi w okreslony sposób Styl odpowiadania: - tendencja do potakiwania - tendencja do unikania konkretnej odpowiedzi -> odpowiedź środkowa (czasami, nie wiem itp) - tendencja do odpowiedzi dewiacyjnych - oryginalne, nietypowe odpowiedzi (MMPI, test Cottela) - strategia semantyczna - odp. typu "czasami, rzadko" -> nadawane inne znaczenie tym odpowiedziom; odpowiedzi z kategorii nieprezycyjnych (co to znaczy "częstwo"?) Aprobata społeczna: chęć by wypaść dobrze w oczach innych Dysymulacja - ukrywanie swoich problemów; postawa obronna Symulacja - wyolbrzymianie swoich problemów; pokazywanie samego siebie od strony wad Testy psychologiczne: - badające cechy osobowości (testy R.B. Cattela, H. Eysenecka na r. indywidulane, i "Jaki jesteś?" dla młodzieży, E. Skrzypek, NEO-FFI na r. indywiduwalne)

- badające obraz siebie (ACL, MSEI) - kliniczne (MMPI, testy osobowości) - badające całą strukturę osobowości (Rorschacha, TAT, CAT) - badające aspekty/wymiary osobowości - badające inteligencję i procesy poznawcze (Wechsler, DEMI, RAVEN) - badające emocjonalność (POMS, UMACL, SUPIN) i regulację emocjonalną (KKE, DERS) - badające radzenie sobie (CISS, COPE)

30.11.2017 12. Oświadczenie klienta  zobowiązuje się do przestrzegania powyższych podstawowych zasad dotyczących ochrony testów: o nie ujawniając treści pytań/zadań testowych osobom badanym przed rozpoczęciem badań, ani żadnym innym osobom upoważnionym do stosowania testów o przechowywania materiałów testowych w taki sposób, aby osoby nieuprawnione nie miały do nich dostępu o nie odsprzedawania ani nie pożyczania materiałów testowych nieuprawnionym osobom ani organizacjom o przestrzegania prawa autorskiego w odniesieniu do materiałów testowych o reproduktorowanie ani mechanicznie, ani elektronicznie arkuszy o zarysów testowych, kluczy oraz podręczników, a także nie modyfikowania testów bez uprzedniej zgody wydawcy 13. Szkolenia dla profesjonalistów dotyczące testów i badań testowych  szkolenie ogólnopsychometryczne  szkolenie z metody Temat: Psychobiografie Literatura: Mckinley Runyan (1992) “Historie życia i psychobiografie. Badania…” 1. Rozwój historyczny podejścia do badania historii życia:  od 1920 do wybuchu II wojny światowej (metody projekcyjne)  od zakończenia II wojny światowej do połowy lat 60-tych (Testy NPA)  od połowy lat 60-tych do teraz 2. Jak?  interpretacje ludzi z ich otoczenia społecznego i historycznego  warunki demograficzne, historyczne i struktury społecznej ...kształtują drogi życia jednostki na przestrzeni czas? Podczas badania indywidualnej historii życia, analizujemy dane retrospektywne i introspektywne - a dla wielu są one niewiarygodne. Zadaniem psychometrów są dobre do stawiania hipotez, ale nie do ich testowania. !!!!!! Dziecko wybiera/ zapamiętuje wybiórczo 3. Historia życia- jest dobra jako metoda gromadzenia danych jako przedmiot badania  jako metoda uzyskania od respondenta jego historii życia  jako przedmiot badania, czyli sekwencje zdarzeń i doświadczeń 4. Kluckhon i Murray (1953)  każdy człowiek jest pod pewnym względem: o jak wszyscy inni o jak niektórzy ludzie o jak nikt poza nim  Dlatego… o zadaniem psychologa jest formułowanie prawdziwych twierdzeń opisowych, wyjaśniających predykcyjnych na każdym z tych trzech poziomów:  jest prawdziwe dla wszystkich ludzi  jest prawdziwe dla grupy ludzi  jest prawdziwe dla indywidualnej jednostki o przy opisie historii życia trzeba pamiętać, że silny wpływ kontekstu na percepcję, rozumienie i wyobrażenia o przy wyjaśnianiu- należy pamiętać, by było spójne z dowodami i poparte całym materiałem dowodowym (“badany podaje to i to…”) 5. Narracja biograficzna  jest konieczna by sprawdzić jak osoba myśli, co czuje, co mówiła i robiła, jak objaśniła wydarzenia  jak interpretowała zachowania i działania innych  jak wchodziła w interakcje  wpływ doświadczeń z dzieciństwa  stosunek zamierzeń do planów  różnice między intencjami  relacja między intencjami a efektem działania  znaczenie tła historycznego 6.  Przebieg życia analizujemy jako sekwencję interakcji/transakcji osoba-zachowanie- sytuacja  trzeba rozpoznać jak osoby działają, jakie myśli i uczucia im towarzyszą  trzeba podejść idiograficznie i próbować wyjaśnić poprzez badanie specyficznych kontestów 7. Sytuacje narracji  ramy myślowe  zawartość- co wg badanego jest najważniejsze, bo o tym mów; zastanawiamy się czego pacjent nie mówi i dlaczego tego tak postępuje, np. o pewnym etapie życia  wybór  fakty- czy stara się nam je udowadniać

    

uogólnienia- np. “wszyscy ludzie to oszuści”- dlaczego tak myślisz? szukamy źródła wyjaśnienie- jakie kryteria używa struktura przyczynowa narracji- czy pacjent układa chronologicznie wydarzenia wartość i obiektywizm- ich poziom czy mają wpływ na wypowiedź wpływ historyczny

8. Wyrażającą cechą charakterystyczną człowieka jest jego indywidualność (Allport, 1937, s.3) Temat: Proces diagnostyczny na użytek psychoterapii 1.

2. Analiza aktualnej sytuacji pacjenta  funkcjonowanie w rodzinie: zaspokajanie potrzeb (bezpieczeństwa, emocjonalnych, seksualnych) poczucia realizowania zadań (małżeńskich, rodzicielskich, opiekuńczych)  funkcjonowanie w rolach zawodowych: satysfakcja z osiągnięć, zadowolenie z pracy (nauki), poczucie wolności wyboru wykonywanych zadań, poczucie stabilności  funkcjonowanie w rolach społecznych: posiadanie przyjaciół, znajomych, sposoby spędzania wolnego czasu 3. Analiza przyczyn zaburzeń  diagnoza zaburzeń lękowych i zaburzeń osobowości (zachowania) polega na: o identyfikacji właściwości pacjentów utrudniających w rozpoznaniu ich potrzeb i zadań o identyfikacja czynników, które spowodowały ukształtowanie się w/w właściwości 4. Rozpoznawanie właściwości pacjenta  charakterystyka schematów poznawczych dotyczących własnej osoby oraz dotyczących relacji z innymi  charakterystyka wzorców zachowania- nawyki  charakterystyka sposobów poznawania i reagowania emocjonalnego pacjenta  charakterystyka rozbieżności między schematami poznawczymi, przeżyciami i wzorcami zachowania 5. Diagnoza czynników, które ukształtowały właściwości pacjenta  różnice między poszczególnymi szkołami; za najbardziej powszechnie uznawane: o urazy emocjonalne wczesnego dzieciństwa o urazowe relacje z osobami znaczącymi o brak bezwarunkowej akceptacji ze strony najbliższych o wyuczone reakcje lękowe o modelowanie zachowań nieprzystosowawczych w okresie dzieciństwa o doświadczenie frustracji potrzeb - uświadamia nas na czym nam najbardziej zależy o biologiczne uwarunkowane wzorce reagowania o wielokrotne narażenia na przeżywanie stresu (zdarzenia traumatyczne) o nieprawidłowo funkcjonująca rodzina o niesprzyjające okoliczności tworzenia samooceny o sytuacje ograniczające rozwój 6. Poszukiwanie pomocy, ponieważ:  to, co się dzieje w ich życiu jest niezrozumiałe  irracjonalne  zbyt trudne do zmiany  bezsensowne  niesatysfakcjonujące

07.12.2017 Procedury badawcze - Sokrates - polemiczne rozmowy z sofistami - XVII w. - pojęcie wywiadu, wymiana poglądów - XXw. wywiad psychoanalityczny - wolne skojarzenia pacjentów (Freud) - Piaget - wywiad z dziećmi w ich naturalnym środowisku - lata 50. XXw. - wywiady jakościowe nt. produktów konsumenckich ( CO XD) - wywiad pogłebiony/niedyrektywny np. C. Rogersa: luźna rozmowa człowieka z człowiekiem Sposoby/techniki/źródła gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych (wg Silvermana i innych, 2010) - ankieta - niewystandaryzowana metoda - dane wizualne (nagrania) - wymagana zgoda - grupy focusowe - eksperymenty - stworzenie warunków sztucznych i sprawdzanie jak człowiek w nich funkcjonuje - notatki terenowe (z obserwacji, z etnografii jako metody) - teskty, czyli istniejące lub tworzone na prośbę badacza, dokumenty (blogi, dzienniki) - transkrypcje Zagadnienia metodologiczne: - strukturę i cel okresla osoba prowadząca, wykracza poza spontaniczną wymianę opinii. - polega na starannym zadawaniu pytań - w pytaniu są zawarte niektóre wyrazy używane wcześniej przez pacjenta, by zachować ciągłość wywiadu - uważne słuchanie odpowiedzi - wywiad dostarca nam nowych informacji i wiedzy; ta wiedza zależy od tego, jaką relację społeczną nawiązuje prowadzący z badanym (ważna jest zdolność badacza do stworzenia sytuacji, w której respondent czuje się bezpiecznie)Rodzaje danych empirycznych w badaniach jakościowych Ze wzgledu na sposób i zakres ingerencji badacza w środowisko badane, możemy wyróżnić: - dane niewywołane - wystepują naturalnie, bez interwencji badacza/ mające źródło w sytuacjach bez interwencji badacza (nagrania audio, video, zawarte w dokumentach np. regulamin) - dane wywołane - spowodowane interwencją badacza w sztucznych warunkach np. wywiad, eksperyment, kwestionariusz Wywiad: - nic nie jest w stanie zastąpić fachowej oceny klinicznej, bada psycholog, a nie test czy komputer - cel: zebranie informacji o faktach obiektywnych, poglądach, postawach - funkcja pytań wywiadu: informacyjna i motywacyjna 1) Wywiad zorientowany na świat życia pacjenta - częściowo ustrukturalizowany - ustalenie bloków temtycznych, które chcemy omówić - nie może być zbyt swobodny, ani zbyt kwestionariuszowy - osoba prowadząca rejestruje i interpretuje znaczenie tego, co zostało powiedziane dlatego musi posiadać wiedzę nt. przedmiotu wywiadu + czujne obsewowanie komunikatów niewerbalnych 2) Wywiad jakościowy - stara się uchwycic wymiar faktograficzny i znaczeniowy -> pytając o zdarzenie, pytamy jakie ono ma znaczenie dla pacjenta - słuchanie dosłownych opisów i wyraźnych znaczeń, jak i tego, co kryje się między wierszami - umożliwia uzyskanie zróżnicowanych opisów rozmaitych aspektów świata, życia pacjenta Dociera się do konkretnych znaczeń, a nie ogólnych opinii. Nie tworzy się sztywnych kategorii; koncentracja na zróżnicowaniu, odmienności, specyfice * Badacz wykazuje otwartość na nowe i nieoczekiwane. Nie podchodzi z gotowymi schematami interpretacyjnymi i kategoriami. Powinin być zaciekawiony i kryztyczny wobce własnych założeń i hipotez. * Wywiad jest zogniskowany wokół konkretnych temtów: - nie jest ustrukturalizowany, a nie może też być nieukierunkowany - respondent jest prowadzony w kierunku pewnych zagadnień, w nie w kierunku konkretnych odpowiedzi - wywiad wystandaryzowany jest ze swej natury bardziej powierzchowny Wiedza wytwarza podczas wywiadu jest konstruowana przez interakcję: - o jakości interakcji decyduje zdolność badacza do stworzenia odpowiedniej sytuacji - bezpiecznej, swobodnej - wywiad może być wzbogacającym doświadczeniem, pobudzajacym do relfeksji, budzącym niepokój - wywiad pogłębiony - pogłębiamy udzielane odpowiedzi (nie można być zimnym i zdystansowanym) Asymetria podczas wywiadu: - prowadzący musi zdawać sobie sprawę z dynamiki interakcji podczas wywiadu i odpowiednio na nia reagować - prowadzący ma specyficzne kompetencj, intuicję, definijue sytuację, wywiadu, zadaje pytania, rozwija je i kończy - prowadzący nie ma monopolu na interpretację wypowiedzi Rodzaje wywiadu: - wywiad badawczy - cel: uzyskanie wiedzy; zmiana jako efekt uboczny - wywiad terapeutyczny - cel: ułatwienie zmiany; zdobycie wiedzy: efekt uboczny Koncepcje epistemologiczne: - poszukiwanie znaczeń przy wzięciu w nawias posiadanej wiedzy - sposób podejścia fenomonologicznego (Husser) - prawda ma zostac odnalezieona dzięki metodzie, obserwacja i interpretacja; powinny byc intra- i intersybiektywne, powtarzalne, obiektywne, policzalne. Twierdzenia naukowe wolne od wrtościowania, a wpływ badacza wyeliminowany - wg podejścia pozytywistycznego (Comte) - wiedza jest wzajemnie powiązana, zawikłana w interakcje, kontrowersyjna, kontekstualna, językowa i niestała - podejście postmodernistów

- nie zwraca się uwagi na metodologię i perspektywę epistemologiczną, ale na praktyczne konsekwencje -> podejście pragmatyczne. Rodzaje pytań wywiadu: - otwarte i zamknięte - wprost i nie wprost - sugerujące - jak często KŁÓCI SIĘ Pan z żoną? - odroczone - umieszczone wśród innych, w innym kontekście - przejściowe - zmieniające temat Konstrukcja pytań: - lejkowa - od ogółu do szczegółu - lejek odwrócony - od szczegółu do ogólu - progresja - przy tematach zagrażających, pytamy o tematy przybliżone Zasady zadawania pytań: - jedno pytanie na raz - uzyskanie pełnego zrozumienia wypowiedzi osoby badanej Strategia budowania całości wywiadu: - logika badającego i osoby badanej - rozpoczynanie wywiadu: dbamy o kontakt + tematyka odpowiednia do stanu osoby - sekwencja i ilość tematów: od łatwych do trudnych emocjonalnie, ale jednej trudny temat na raz - zmaina tematu: niezbyt nagła - zakończenie wywiadu nie powinno byc nagłe - czas trwania wywiadu: zależy od celu i możliwości osoby badanej Język wywiadu: - adekwatny do osoby badanej - zrozumiały - nieprzeteoryzowany - nie może być sztuczny Stopień stnadaryzacji wywiadu: - różny, zależy od celu - mamy określony zbiór informacji, który trzeba zebrać - stopień kierowania wywiadu - w dobrym wywiadzie: ograniczony do minimum; podtrzymywanie tematu i umiejętne kontrolowanie tematyki Głębokość wywiadu: - dotarcie do trudnych emocjonalnie treści: zależy od celu wywiadu. teorii w której pracuje diagnosta, wgląd osoby badanej; sprawa etyki Rejestrowanie wywiadu:...