Ekologistyka - Notatki z wykładu Wszystkie PDF

Preview

Summary

Notatki z wykładów, Logistyka...

Description

Ekologistyka 1. Plan zajęć 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9)

Wprowadzenie do ekologistyki, Podstawy prawne gospodarowania odpadami oraz klasyfikacja odpadów (katalog odpadów), Systemowa gospodarka odpadami w ujęciu logistycznym i jej elementy (bilans odpadów), Podstawy technologii zagospodarowania odpadami, Monitoring i ewidencja w gospodarowaniu odpadami, Techniki informacyjne i informatyczne w systemach logistycznych gospodarki odpadami, Powiązania kooperacyjne i rola samorządów w gospodarowaniu odpadami, Bezpieczeństwo techniczne i rola BHP w gospodarowaniu odpadami, Finansowanie gospodarki odpadami.

2. Literatura 1) Logistyka zwrotna J, Szołtysek, Biblioteka Logistyka, Poznań 2009, 2) Ekologistyka, Z. Korzeń, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001

Logistyka i ekologia: a) b) c) d)

Unieszkodliwianie Odpady, Ekosystem, Recykling.

Przesłanki: • • •

•

•

Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, Licznie powstające regulacje i akty prawne oraz rządowe ograniczenia w eksploatacji środowiska naturalnego, Zwiększenie społecznego nacisku na poprawę jakości środowiska i rosnących wymagań ekologicznych konsumentów, którzy stają się coraz bardziej wrażliwi na sprawy środowiska. Okazuje się nawet, że są oni skłonni płacić za pewnego rodzaju wyroby więcej pod warunkiem, że będą one przyjazne dla środowiska. Malejące znaczenie i wartości technologii oraz wyrobów nieuwzględniających wymogów środowiskowych na korzyść tych, które stawiają sobie za cel dbanie o stan środowiska, zyskując w ten sposób większe możliwości u konkurencji przemysłowej, Dostosowanie się do wymagań rynku europejskiego, na którym nie ma możliwości sprzedaży towarów nieodpowiadających normom ochrony środowiskowej. W ciągu ostatnich kilkunastu lat rynek ten (szczególnie Unia Europejska) nieustannie daży do wyeliminowania towarów i opakowań szkodliwych dla środowiska, a przez to wymusza zmiany w działalności firm w tym zakresie.

Surowce, półfabrykaty, technologia

Wyroby

Odpady

Ponowne wykorzystanie, np. huta szkła

Recykling

Przekazanie odbiorcom zewnętrznym

Składowisko odpadów

Recykling

Unieszkodliwianie

Ekosystem to układ ekologiczny, w którego skład wchodzi część ożywiona i nieożywiona pewnej przestrzeni środowiska naturalnego. Ekostystem inaczej biogeosystem lub system ekologiczny opiera się na przepływie oraz wymianie materii i energii między zasiedlającymi go organizmami oraz między organizmami a ich otoczeniem. Pojęcie ekosystem odnosi się do pojęć: a) Biosfera (litosfera, hydrosfera, dolna warstwa atmosfery), b) Biocenoza Odpady to zużyte dobra fizyczne oraz substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające w związku z bytowaniem człowieka lub jego działalnością gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały i uciążliwie dla środowiska. Unieszkodliwianie odpadów (tu były punkty z jakiejś ustawy o odpadach. Nie przepisałem, bo było ich za dużo, a czasu mało). Recykling to system czynności i procesów zmierzających do odzyskania i ponownego wykorzystania odpadów komunalnych, przy jak najmniejszym wkładzie energetycznym. Jego podstawą jest właściwa selekcja odpadów, a następnie ich przetwarzania na nowe produkty. Logistyka w ujęciu makro, to całokształt przepływu dóbr materialnych w rozległych łańcuchach dostaw w gospodarce, wielkość i struktura utrzymywania w tych łańcuchach zapasów, a także infrastruktura techniczna warunkująca ich efektywne funkcjonowanie.

Logistyka w ujęciu mikro to zarządzanie przepływem materiałów i informacji w przedsiębiorstwie oraz optymalna koordynacja czynności związanych z przygotowaniem, przechowywaniem, kompletacją i dostawą wyrobów gotowych do odbiorców oraz obsługą po sprzedaży (serwisowanie) tych wyrobów. Funkcjonalny podział logistyki (schemat ze slajdu) - zapamiętać: 4 procesy i wszędzie odpady; jest logistyka materiałowa i handlowa, gdzie logistyka marketingowa obejmuje je obie

Ekologistykę można zdefiniować jako zintegrowany system, który: • •

•

Opiera się na koncepcji zarządzania recyrkulacjami przepływami strumieni materiałów odpadowych w gospodarce oraz przepływami sprzężonych z nimi informacjami, Zapewnia gotowość i zdolność efektywnego gromadzenia, segregacji, przetwarzania oraz ponownego wykorzystania odpadów wg. przyjętych zasad technicznych i procesowych, spełniających wymogi normowe i prawne ochrony środowiska, Umożliwia podejmowanie organizacyjnych technicznych decyzji w kierunku zmniejszenia negatywnych skutków oddziaływania na środowisko związanymi z procesami zaopatrzeniowych, przetwórczych, produkcyjnych, dystrybucyjnych i serwisowych w logistycznych łańcuchach dostaw,

Fazy przepływu odpadów a) Faza 1 - procesy pozyskiwania i gromadzenia surowców pierwotnych oraz ich produkcyjnego zagospodarowania, b) Faza 2 - procesy przetwarzania surowców pierwotnych w materiały produkcyjne i półfabrykaty, c) Faza 3 - procesy wytwarzania wyrobów popytu finalnego o przeznaczeniu konsumpcyjnym lub inwestycyjnym, d) Procesy działalności przedsiębiorstw handlu środkami produkcji i konsumpcji, e) Procesy eksploatacji środków pracy i artykułów trwałego użytku, f) Procesy systemowego gromadzenia, transportu i recyklingu odpadów.

Racjonalne gospodarowanie odpadami: Ekorozwój - utrzymywanie naturalnego kapitału przyrody, utrzymywanie różnorodności gatunku, dbałość o zdrowie ludzkie i utrzymywanie takiej jakości powietrza, wody i gleby, by zawsze można było zapewnić ludziom, zwierzętom i roślinom godziwe warunki rozwoju trwałego i zrównoważonego. Zrównoważony rozwój - rozwój społeczno-gospodarczy, w którym w celu zrównoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń - następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych: a) Zasada równowagi - ładu gospodarczego, b) Zasada efektywności - racjonalnego gospodarowania, wydajności i oszczędności, c) Zasada zapewnienia wzajemnych korzyści. Żądania ekologiczne: a) b) c) d) e) f)

Poszanowanie surowców, Zachowanie stanu przyrody Jakość życia, Ochrony jakości wody, powietrza, gleby, Kontrolowanie pozostałości odpadów, Strefy wypoczynku.

Konflikt ekologia-ekonomia a) b) c) d) e) f) g) h) i)

Zmiana potrzeb konsumentów, Państwowa ingerencja i zakazy, Przyrost dodatkowych kosztów, Spiętrzenie inwestycji, Wzrost strat, utrata udziału w rynku, Podwyższenie kosztów, Procesy sądowe (kary), Likwidacja miejsc pracy, Utrata image.

Żądania ekonomiczne a) b) c) d) e) f)

Rentowność (wzrost), Zdolność konkurencyjna, Produktywność, Zadowolenie konsumentów, Wzrost gospodarczy, Efektywność produkcji.

Podstawowe akty prawne Dyrektywa Rady WE 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów zmieniona na dyrektywy Rady 91/156/EWG i 91/692/EWG, decyzje Komisji 96/350/WE oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1882/2003 (Dz. U.I. 284 z 31.10.2003 r.): •

•

•

Zasadniczym celem wszystkich przepisów dotyczących unieszkodliwiania odpadów musi być ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi przez zbieranie, transport, unieszkodliwianie, magazynowanie oraz składowanie odpadów, Efektywne i spójne przepisy dotyczące unieszkodliwiania odpadów, które nie wpływają negatywnie na handel wewnątrzwspólnotowy ani na warunki konkurencji, powinny być stosowane do mienia ruchomego, które właściciel usuwa lub ma obowiązek usunąć zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego, z wyjątkiem odpadów radioaktywnych, kopalnianych i rolnych, zwierząt padłych, ścieków, zanieczyszczeń gazowych oraz odpadów objętych szczególnymi zasadami wspólnotowymi, W celu zapewnienia ochrony środowiska należy wprowadzić system zezwoleń dla przedsiębiorstw, które unieszkodliwiają, magazynują lub zwałują odpady w imieniu stron trzecich, system nadzoru dla przedsiębiorstw, które unieszkodliwiają własne odpady lub tych, które zbierają odpady innych, oraz plan obejmujący podstawowe czynniki, które powinny być wzięte pod uwagę w odniesieniu do różnych działalności związanych z unieszkodliwianiem odpadów.

Fundamentalne zasady praktyki ekologicznej Unii Europejskiej opierają się na zasadach: • • • • • • •

Zrównoważonego rozwoju, Wysokiego poziomu ochrony środowiskowej, Przezorności przewidywania ewentualnych negatywnych skutków działań, Prewencji i zapobiegania zanieczyszczeń oraz likwidacji ich w źródle, Zanieczyszczający płaci - koszty likwidacji szkód ekologicznych powinien ponosić ich sprawca, Integracji wymagań ochrony środowiska do wszystkich strategii i praktyk sektorowych, Subsydiarności polegającej na rozwiązywaniu problemów na możliwie najniższym szczeblu.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r.: •

•

Cel pierwszy - do 20020 r. przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, takich jak papier, metal, plastik i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości innego pochodzenia (pod warunkiem, że te strumienie odpadów są podobne do odpadów z gospodarstw domowych) zostanie zwiększone do minimum 50% wagi, Cel drugi - do 2020 r. przygotowanie do ponownego wykorzystania, recyklingu i innych sposobów odzyskiwania materiałów, w tym wypełniania wyrobisk, gdzie odpady zastępują inne materiały, w odniesieniu do innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych (z wyjątkiem materiału występującego w stanie naturalnym, zgodnie z definicją zawartą w kategorii 170504 Europejskiego katalogu odpadów) zostanie zwiększone do minimum 70% wagi.

Podstawowe akty prawne w PL • • • • •

Dz. U. 2013 poz. 21 ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, Dz. U. 2001 nr 62 poz. 627 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (nowelizacja 2016 r.), Dz. U. 2013 poz. 888 Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. O gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, Dz. U. 2014 poz. 1923 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. W sprawie katalogu odpadów, Dz. U. 2014 poz. 1973 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów.

Podstawowe obowiązki firm •

• •

•

•

•

•

Podstawowym obowiązkiem każdego posiadacza odpadów (także wytwórcy), jak stanowi art. 66 U.o, jest bieżące prowadzenie ich ilościowej i jakościowej ewidencji. Obowiązek ten nie dotyczy jednak podmiotów wytwarzających wyłącznie odpady komunalne (art. 66 ust 4 pkt. 1 kt.a U.o) oraz wytwórców odpadów w postaci pojazdów wycofanych z użytku, które zostały przekazane do stacji demontażu lub zbierania pojazdów, Przedsiębiorstwo, które wytwarza tylko odpady związane z bytowaniem pracowników nie jest objęte regulacjami U.o. i nie ma obowiązku prowadzenia ich ewidencji, Zgodnie z artykułem 67 U.o ewidencja odpadów powinna być prowadzona przez większość przedsiębiorstw w formie karty ewidencji oraz karty ich przekazania. Niektóre podmioty powinny również prowadzić karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego czy też pojazdów wycofanych z eksploatacji, Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 71 U.o. wytwórcy odpadów niebezpiecznych w ilości do 100 kg rocznie, oraz innych odpadów w ilości do 5 ton rocznie (z wyłączeniem odpadów komunalnych) obowiązani są prowadzić jedynie uproszczoną ewidencje odpadów z zastosowaniem karty przekazania, Minister Środowiska w dniu 11 grudnia 2001 roku wydał rozporządzenie w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których wymagane jest jedynie prowadzenie uproszczonej ewidencji odpadów w formie karty przekazania odpadów, Na podstawie art. 76 ust. 1. U.o., obowiązkiem przedsiębiorstw jest złożenie do 15 marca każdego roku, marszałkowi województwa zbiorczego zestawienia o wytwarzanych odpadach za poprzedni rok kalendarzowy, Przepisy U,o, nakładają dodatkowe obowiązki na podmioty będące producentami, importerami, eksporterami opakowań, produktów w opakowaniach, wprowadzających pojazdy, sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie lub akumulatory. Muszą oni sporządzać dodatkowe roczne sprawozdania dotyczące zagospodarowania poszczególnych rodzajów odpadów.

Ustawa o odpadach •

Konieczność uzyskania zezwoleń na zbieranie odpadów i zezwoleń na przetwarzanie (tj. odzysk lub unieszkodliwianie) odpadów. Wytwórca odpadów zobowiązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, który prowadzi jednocześnie zbieranie lub przetwarzania odpadów, może wystąpić o wydanie decyzji łącznej - pozwolenia na wytwarzanie odpadów z uwzględnieniem warunków w/w zezwoleń/. Konieczność uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Dokonuje się w nim wpisu min: a) Posiadacza odpadów, który uzyskał pozwolenie na wytwarzanie odpadów, b) Posiadacza odpadów, który uzyskał zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów, c) Prowadzących recykling odpadów opakowaniowych lub poużytkowych, d) Prowadzących odzysk odpadów opakowaniowych lub poużytkowych, e) Prowadzących punktu zbierania pojazdów, f) Prowadzących stacje demontażu pojazdów, g) Zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektronicznych, h) Transportujących odpady, i) Sprzedawcy odpadów, j) Pośrednika w obrocie odpadami.

Odpady komunalne Stanowią one mieszaninę odpadów m.in. opakowań, odpadów zielonych, odpadów ulegających biodegradacji, składników mineralnych oraz odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z ustawą o odpadach przez odpady komunalne rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych i zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmienia w sposób znaczący ich właściwości. Odpady niebezpieczne wytwarzane w strumieniu odpadów komunalnych to przede wszystkim baterie, lekarstwa, farby, lakiery oraz opakowania po nich. Odpady niebezpieczne powinny być selektywnie gromadzone i przekazywane do odzysku oraz unieszkodliwienia. Odpady ulegające biodegradacji są to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Tak jak wszystkie rodzaje odpadów, również i odpady ulegające biodegradacji powinny być zbierane w sposób selektywny. Zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: • •

Do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niż 75% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, Do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

•

Do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych w 1995 r.

Odpady szczególne - oleje odpadowe Oleje odpadowe są to wszelkie oleje smarowe lub przemysłowe, które nie nadają się już do zastosowania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności zużyte oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne. Oleje odpadowe są kwalifikowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów w grupie 13. jako odpady niebezpieczne. Oleje odpadowe powinny być w pierwszej kolejności poddawane regeneracji.

Odpady szczególne - baterie Ustawa nakłada obowiązek na przedsiębiorstwa wprowadzające do obrotu baterie lub akumulatory. Mają one obowiązek zorganizowania i sfinansowania systemu zbierania, przetwarzania, recyklingu oraz unieszkodliwiania zużytych akumulatorów i baterii. Sprzedawcy hurtowi, detaliczni (których powierzchnia sprzedaży przekracza 2 tyś. m2) oraz przedsiębiorcy świadczący usługi w zakresie wymiany zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, są zobowiązanie do zorganizowania punktów odbioru tych odpadów. Za ich przyjmowanie nie mogą być pobierane żadne opłaty. Ustawa zakazuje umieszczanie zużytych baterii i akumulator z innymi odpadami oraz unieszkodliwianie poprzez ich składowanie lub przekształcanie termiczne. Przedsiębiorca, który nie prowadzi żadnej z powyższych rodzajów usług, może z własnej inicjatywy zorganizować punkt odbioru. Jest wówczas zwolniony z: 1) Uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów w postaci zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o którym mowa w art. 41 ustawy z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach, 2) Zgłoszenia zmiany sposobów użytkowania obiektu budowalnego lub jego części, o którym mowa w art. 71. Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, w związku ze zbieraniem zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, 3) Prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów w postaci zużytych baterii lub zużytych akumulatorów.

Komunalne odpady ściekowe Komunalne odpady ściekowe to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. Stosowanie komunalnych osadów ściekowych - rozumie się przez to rozprowadzenie na powierzchni ziemi lub wprowadzanie komunalnych osadów ściekowych do gleby w celu ich wykorzystania.

Odpady specjalne Odpady medyczne to odpady powstające w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Odpady weterynaryjne to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach.

Ustawa o odpadach, hierarchia postępowania z odpadami •

•

W każdym z wniosków o wydanie decyzji dotyczącej gospodarowania odpadami posiadacz odpadów powinien uwzględnić i wskazać sposoby zapobiegania powstawania odpadów lub ograniczenia ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko, Do wniosków, w których obligatoryjnie trzeba takie działania określić nalezą: o Zezwolenie na zbieranie odpadów, o Zezwolenie na przetwarzanie odpadów, o Pozwolenie na wytwarzanie odpadów, o Pozwolenie zintegrowane

Ustawa prawo ochrony środowiska Polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Ustawa o gospodarowaniu opakowaniowymi

opakowaniami

i

odpadami

Rozporządzenie w sprawie katalogu odpadów: • • 1) 2) 3) 4) 5)

Rozporządzenie określa katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje ze wskazaniem odpadów niebezpiecznych, Odpady w katalogu odpadów zostały podzielone w zależności od źródła ich powstawania na 20 następujących grup: Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin - 01, Odpady z rolnictwa, ogrodnictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności - 02, Odpady i przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury - 03, Odpady z przemysłu skórzanego, futrzanego i tekstylnego - 04, Odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla - 05,

6) Odpady z produkcji, przygotowani, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej - 06…,

Wzory dokumentów Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów z dnia 8 grudnia 2010 r. (Dz. U. z 2...