HC 1.2.10 Kinderen en Ethiek PDF

Preview

Summary

Hoorcollege 10 blok 1.2: kinderen en ethiek - Samenvatting bevat alle dia's van de PowerPoint + extra gegeven uitleg van tijdens de les (Sorry voor de eventuele schrijffouten)...

Description

KINDEREN EN ETHIEK HC 1.2.10

RECHTEN VAN HET KIND IN DE GEZONDHEID SZORG Leer doelen • • •

De 3 rechtsbronnen kennen waarin de rechten v kinderen in zorg en welzijn w opschreven (ku benoemen) Het pediatrisch paradigma ku uitleggen De belangrijkste rechten in respectievelijke gezondheidszorg en jeugdhulp ku opsommen

Univ er sele verklaring rechten van het kind (1989) Verdrag inzake de Rechten vh Kind Algemene Vergadering vd Verenigde Naties (1989) DE RECHTEN VH KIND: ➔ Opgesteld dr de VN in 1989 ➔ Herinnert aan de basisprincipes vd VN ➔ Kinderen hebben omwille v hun kwetsbaarheid nood aan bijzondere zorg en bescherming ➔ Bijzondere nadruk op de primaire verantwoordelijkheid vh gezin vr de zorg vr en de bescherming vh kind ➔ Noodzaak v wettelijke en andere bescherming vr het kind vr en na de geboorte ➔ Respect vr de culturele waarden vd gemeenschap waarin het kind leeft ➔ Vitale rol v internationale samenwerking • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Overleven en ontwikkelen Naam en nationaliteit Behoud v identiteit Met ouders samen te leven tenzij geoordeeld → recht vd ouders gescheiden te w Gezinshereniging Ongeoorloofde overbrenging en het nt doen terugkeren → kidnapping dr ouders De mening vh kind Vrijheid v meningsuiting Vrijheid v gedachte, geweten en godsdienst Vrijheid v vereniging → met anderen samenkomen Bescherming vd privacy Toegang tot passende info Verantwoordelijkheden vd ouders Bescherming tegen mishandeling en verwaarlozing Bescherming v kinderen buiten hun gezin Adoptie Vluchtelingenkinderen → bescherming vd staat Gehandicapte kinderen → recht op bijzondere zorg, onderwijs en training bedoeld te helpen

• • • • • • •

• • • • • • •

•

Gezondheid en gezondheidszorg Periodieke herziening ve plaatsing Sociale zekerheid Levensstandaard Onderwijs Doel vh onderwijs Kinderen v minderheden of de oorspronkelijke bevolking → recht eigen cultuur en godsdienst te beleven en eigen taal te gebruiken Vrije tijd, ontspanning en culturele activiteiten Kinderarbeid → bescherming Seksuele uitbuiting → bescherming Verkoop, handel en ontvoering → voorkoming Andere vormen v exploitatie → bescherming Foltering en vrijheidsberoving → bescherming Zorg vr herintegratie → aangepaste behandeling met ook op herstel en herintegratie in de maatschappij als slachtoffer v bv mishandeling Aanpak v jeugdmisdadigheid

Artikel 3 1. Bij alle maatregelen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden genomen door openbare of particuliere instellingen voor maatschappelijk welzijn of door rechterlijke instanties, bestuurlijke autoriteiten of wetgevende lichamen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging. 2. De Staten die partij zijn, verbinden zich ertoe het kind te verzekeren van de bescherming en de zorg die nodig zijn voor zijn of haar welzijn, rekening houdend met de rechten en plichten van zijn of haar ouders, wettige voogden of anderen die wettelijk verantwoordelijk voor het kind zijn, en nemen hiertoe alle passende wettelijke en bestuur maatregelen. 3. De Staten die partij zijn, waarborgen dat de instellingen, diensten en voorzieningen die verantwoordelijk zijn voor de zorg voor of de bescherming van kinderen voldoen aan de door de bevoegde autoriteiten vastgestelde normen, met name ten aanzien van de veiligheid, de gezondheid, het aantal personeelsleden en hun geschiktheid, alsmede bevoegd toezicht. Pagina 1 van 6

Pediatrisch Paradigma in de zorg Elke minderjarige is volgens burgerlijk wetboek: Handelingsonbekwaam Onder het gezag v hun wettelijke vertegenwoordigers = geen handelingen mogen stellen die = ‘ouders mogen beslissen’ rechtsgevolgen met zich meebrengen Een paradigma is een kijkraam → een bep concept die we hebben om nr de werkelijkheid te kijken Pediatrisch paradigma nr ergotherapie kijken → vanuit het kind of met kind in gedachte je ergotherapie bestuderen of zorg aanpassen Pediatrisch paradigma is anders vr kinderen dan het paradigma vr volwassenen Kinderen: • Hebben nt het niveau v zelfbeschikking zoals volwassenen • De waarde ‘weldoen’ primeert boven ‘autonomie vr het kind in de gezondheidszorg (beslissingen in the best interest vh kind). Het leven en de gezondheid v kinderen verdienen immers sterke bescherming o Autonomie staat centraal in onze zorg o De ouders en gezondheidszorgers beslissen vr het kind • Men spreekt v autonomie-in-ontwikkeling en tot zo lang w kinderen in mindere of meerdere mate beschermd tegen onverstandige keuzes: dr ouders, maar eventueel ook dr gezondheidszorgbeoefenaars o Hoe ouder de kinderen w hoe minder de ouders te zeggen hebben • Zo zal men bij oudere kinderen ook rekening gaan houden met hun autonomie (nt enkel de ouders hebben beslissingsrecht over) 18 jarigen. Dat is geregeld in W.P. Wet op de rechten van de patiënt (2002) De Wet Patiënten rechten is v toepassing op alle rechtsverhoudingen inzake gezondheidszorg verstrekt dr een e et a ntenrechten is an toepassing op alle rechts erhoudingen beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg in a e ge ondheids org erstre t door een beroepsbeoe enaar in de ge ondheids org aan een pa nt. aan een patiënt. Als een minderjarige in = e eli e basis oor de rechten an minder arigen als pa nt contact komt met een ergotherapeut, o olgens de et a ntenrechten allen minder arigen psychiater, … . In alle situaties zal de wet principieel onder het ge ag an hun ouders n oe enen ouders als e eli e ertegen oordigers daarom de rechten an hun patiënten rechten v toepassing zijn minder arige inderen als pa nt uit. e minder arige pa nt ordt ➔ Minderjarigen vallen onder het gezag hierbi el steeds betro en re eninghoudend met i n lee i d en maturiteit. v hun ouders. De minderjarige patiënt aar anneer de minder arige door de betro en w hierbij wel steeds betrokken + er w beroepsbeoe enaar in de ge ondheids org be aam ordt geacht, oe ent de e i n pa ntenrechten oals het recht om te beslissen rekening gehouden met zijn leeftijd en o er i n ge ondheids org, en het recht op toegang tot i n dossier, el standig uit. it brengt on ermi deli met ich mee dat het maturiteit ouderli ge ag an ouders in dit ge al een stu beper t ordt Paradigma bekijken als een algemene blik, de manier waarop we kijken ➔ Wnr de minderjarige dr de betrokken beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg als bekwaam w geacht, w het ouderlijk gezag beperkt en mag het kind zelf beslissingen nemen o Als je als therapeut inschat dat je minderjarig kind bekwaam is, dat die zelfstandig patiënten rechten kan uitoefenen

Pagina 2 van 6

Welke zijn dan die rechten die ofwel dr de bekwame minderjarige zelf w uitgeoefend, ofwel vr de onbekwame minderjarige dr de ouders w uitgeoefend? • Recht op kwaliteitsvolle gezondheidszorg • Vrije keuze v beroepsbeoefenaar gezondheidszorg • Recht op informatie • Recht op toestemming of weigeren v zorg • Recht op inzage in dossier • Recht op bescherming vd privacy • Recht op vertrouwenspersoon • Recht om klacht neer te leggen ➔ Als de beroepsbeoefenaar vindt dat het kind bekwaam is, kan die zelf rechten uitoefenen o Bekwaam: verstandig genoeg om info op te nemen en mogelijke gevolgen inschatten Decreet rechtspositie Integrale Jeugdhulp (2004) Elke minderjarige in de integrale jeugdhulp heeft rechten: • Recht om zijn belang centraal te laten stellen in de jeugdhulpverlening • Recht op hulp (binnen het beschikbare jeugdhulpverleningsaanbod) • Recht op duidelijke en zo volledig mogelijke info • Recht op respect vr zijn gezinsleven • Recht op inspraak en participatie • Recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard dossier • Recht op de bijstand ve vertrouwenspersoon • Recht op privacy • Recht op zakgeld wnr hij nt thuis woont maar residentiële hulpverlening krijgt • Recht op een menswaardige behandeling • Recht om klacht in te dienen Jeugdhulp is de hulpverlening en ondersteuning v jeugdingen en ouders die is bedoeld vr het verminderen, behandelen of omgaan met de gevolgen v gedragsproblemen, psychische problemen, stoornissen, psychosociale problemen en verstandelijke beperkingen

gentschap Jongeren el i n, lgemeen el i ns er , entra oor eesteli e e ondheids org, entra oor eerlingenbegeleiding, ind en e in, entra oorIntegrale e ins org, en het laams gentschap oor ersonen met het andicap.

Een bekwame minderjarige kan bijkomend nog v 3 extra rechten genieten: • Recht om in te stemmen met de buitengerechtelijke jeugdhulp • Recht om nt tegen zijn wil gescheiden te w v zijn ouders • Recht op toegang tot zijn dossier ➔ e e 3 rechten gelden dus en el r be ame minder arigen. Je bent ‘be aam’ nr e eet wat goed vr je is en wnr je weet wat de gevolgen zijn v j beslissingen Het decreet Rechtspositie gaat er vanuit dat minderjarigen bekwaam zijn vanaf 12 jaar!

Pagina 3 van 6

MORELE ONTWIKKELING BIJ KINDEREN Leerdoelen • • • •

De theorie v L. Kohlberg ku uitleggen (ontwikkelingspsychologie, indeling v argumenten, principe v universele rechtvaardigheid) De stadia v Kohlberg kennen en ku toepassen De kritiek op deze theorie kennen (C. Gillian) Uitleggen wat het belang is v dit ontwikkelingsonderzoek nr morele ontwikkeling vr de ethiek in het algemeen

Jean Piaget, The Moral Judgment of the Child (1932/1962) ➔ Methode vr het bestuderen vd verandering vh normbesef: stede vragen aan kinderen met betrekking tot spelregels en morele dilemma’s ➔ Voorbeeld: kind 1 breekt per ongeluk 12 theekopjes → kind 2 breekt 1 theekopje bij het “pikken” vd pot confituur. Welk v beide kinderen is het stoutste? o o o o o o o o o o o o o

o

V: Is één van de jongens stouter dan de andere? A: De eerste is het stoutste omdat hij 12 theekopjes gebroken heeft. V: Als jij de papa zou zijn, wie van de twee zou je het meeste straffen? A: De jongen die de 12 theekopjes gebroken heeft. V: Waarom heeft hij ze gebroken? A: De deur viel met een klap dicht en daardoor vielen de theekopjes. Hij deed het niet met opzet. V: En waarom brak de andere jongen een theekopje? A: Hij wilde de confituurpot pakken, maar kon er niet aan en zo viel het theekopje stuk. V: Waarom wilde hij de confituurpot pakken? A: Omdat hij helemaal alleen was. Omdat zijn moeder er niet was. V: Heb jij een broer? A: Nee, een kleine zus. V: Wel, stel dat jij de 12 theekopjes gebroken had toen je de kamer binnenkwam en stel dat je kleine zus één theekopje gebroken had toen ze de confituurpot probeerde te pakken, wie van jullie zou het strengste gestraft worden? A: Ik, omdat ik de meeste kopjes gebroken heb.

Wat weegt het meest dr bij beoordelen ve ethische vraag? Intentie Gevolg Deugdenethiek Gevolgethiek Lawrence Kohlberg (1927- 1987) ➔ Methode: stelt vragen aan kinderen op basis ve moreel dilemma => het Heinz dilemma ➔ Belangrijk is nt welke keuze het kind maakt, maar wel de redenering die erachter schuilgaat ➔ Kohlberg ontwikkelt een theorie waarin de morele ontwikkeling verloopt in 3 niveaus v moreel redeneren: o Preconventioneel: bekommernis om eigen welzijn, egocentrisch o Conventioneel: bekommernis om de gewoonten, regels en afspraken o Postconventioneel: bekommernis om de universele principes zoals rechtvaardigheid HEINZ-DILEMMA: ➔ Vrouw met kanker: geneesmiddel dat haar leven kan redden ➔ Bereiding v geneesmiddel is duur → apotheker vroeg 10x zoveel ➔ Echtgenoot vrouw = Heinz → kon nt genoeg geld bijeenkrijgen ➔ Dilemma: geneesmiddel stelen of vrouw laten sterven Pagina 4 van 6

➔ PRECONVENTIONEEL NIVEAU o 1e fase: STRAF VERMIJDEN ▪ Gehoorzamen, vermijden regels te overtreden waarop straf volgt, vermijden fysieke letsels toe te brengen aan personen en eigendom ▪ Egocentrisch perspectief, autoriteitsgevoelig o 2e fase: HOOP OP BELONING / “voor wat, hoort wat” ▪ en en aan eigen belang, met bese dat anderen oo ‘beloond’ illen ▪ Egocentrisch perspectief ▪ VOOR: Heinz zou het geneesmiddel moeten stelen: hij zal gelukkig zijn als zijn vrouw genezen is ▪ TEGEN: Heinz zou het geneesmiddel nt mogen stelen: de apotheker moet vergoed w vr zijn inspanning om het geneesmiddel te ontwikkelen ➔ CONVENTIONEEL NIVEAU o 3e fase: WAT ANDEREN EROVER DENKEN ▪ Conformisme aan wat anderen denken, zegge, inden, … ▪ Perspectief vd ander weegt door ▪ VOOR: Heinz zou het geneesmiddel moeten stelen: de vrouw en de familie v Heinz zullen erkennen dat hij volgens hun juist heeft gehandeld ▪ TEGEN: Heinz zou het geneesmiddel nt mogen stelen: de mensen zullen denken dat hij een dief is o 4e fase: WAT WETTEN (OF DE GROEPSNORM) VOORSCHRIJVEN ▪ root belang aan con enties, a spra en, regels, etten, plichten, … ▪ Sociaal geheel is belangrijk (als systeem) ➔ POSTCONVENTIONEEL NIVEAU o 5e fase: DE GEEST VD WET EN UNIVERSELE PRINCIPES ▪ Wetten en regels volgen + bereid zijn om deze wetten te veranderen oop een democratische wijze ▪ Sociaal perspectief vanuit universele principes ▪ VOOR: Heinz zou het geneesmiddel moeten stelen: de noden van zijn vrouw wegen zwaarder door dan die van de apotheker. Het gerecht zou mild moeten zijn voor hem, of de wet zou moeten gewijzigd worden. ▪ TEGEN: Heinz zou het geneesmiddel niet mogen stelen: ondanks het feit dat de apotheker onmenselijk is, heeft hij wettelijk recht op de vergoeding. o 6e fase: EIGEN MORELE STELLINGNAME EN PRINCIPES ▪ Zelfstandige reflectie over ethisch verantwoord handelen op basis v universaliseerbare ethische principes. Persoonlijke ethische waarden en universele ethische principes wegen zwaarder door dan wetten en sociale conventies ▪ VOOR: Heinz zou het geneesmiddel moeten stelen: het leven van zijn vrouw redden is ethisch gezien een betere keuze dan de wet gehoorzamen omdat het leven zelf heilig is KRITIEKEN OP DE THEORIE VAN L. KOHLBERG: ➔ Vrouwen/meis es ‘berei en’ elden het postcon entionele ni eau uit i n theorie ➔ Carol Gillian toont aan dat er verschillende manieren zijn om bv over ethische vragen na te denken. Ze ontwikkelt een andere ontwikkelingstheorie Pagina 5 van 6

Carol Gillian, In a defferent voice ➔ Vrouwen/meis es gebrui en doorgaans ‘andere’ argumenten in ethische oordelen ➔ Vrouwen/meisjes zien eerder de puzzel in de relaties tss mensen, ip ‘ is undig raagstu ’ d morele principes Morele ontwikkelingsstadia: ➔ PRECONVENTIONEEL NIVEAU o Zorgen vr zichzelf, individualisme ➔ CONVENTIONEEL NIVEAU o Zorgen vr anderen, zelfopoffering, grote inzet in de relaties, vr iedereen goed willen doen ➔ ST N ENTI NEE NI E U ‘ RIN I ES’ o Evenwicht tss zelf en de relatie met anderen Kohlberg versus Gillian Kolhberg

versus

DISCONECTED Morele maturiteit wnr je kan redeneren vanuit universele principes WAT BIJ ETHISCH PROBLEEM? Autonoom denken over conflict tss principes

Gillian

CONNECTED Morele maturiteit bij evenwicht tss aandacht vr anderen en principes Zorg vr relaties tss mensen

Relevantie voor de ethiek in de gezondheidszorg ➔ De theorie v L. Kohlberg is tekenend vr een principiële benadering in de ethiek. Deze herkennen we ook in de gezondheidszorg, wnr we ethische vragen conceptualiseren adh v belangri e principes oals autonomie, eiligheid, recht aardigheid, … ➔ Carol illian ga de aan et r een ‘andere manier den en’ o er ethie o Dit heeft zich verder ontwikkeld als zorgethiek, een benadering waarbij de zorg vr de relatie tss mensen, in een concrete context, als uitgangspunt w genomen

Pagina 6 van 6...