Het ruggenmerg - Anatomie PDF

Preview

Summary

Anatomie...

Description

Het ruggenmerg (medula spinalis) 1.1.1.1

De ligging

Het ruggenmerg ligt in het wervelkanaal. Het wervelkanaal beschermt het ruggenmerg. Het ruggenmerg begint ter hoogte van het achterhoofdsgat in het os occipitale en eindigt ter hoogte van de eerste of tweede lumbale wervel. Daar splitst het ruggenmerg zich in afzonderlijke zenuwen die nog een stukje door het wervelkanaal lopen. Dit laatste deel van de binnen het wervelkanaal gelegen zenuwen noemen we de paardenstaart (cauda equina).

Figuur 1 ligging van het ruggenmerg in het wervelkanaal

1.1.1.2

De bouw

Op een dwarsdoorsnede van het ruggenmerg bevindt zich in het midden het centraal kanaal dat gevuld is met liquor cerebrospinalis. Errond ligt de grijze stof. De grijze stof heeft een vlindervormige structuur. De grijze stof heeft twee brede uitlopers naar voor. Dit zijn de linker en rechter voorhoornen. Hier zijn cellichamen gelegen van de motorische neuronen. De grijze stof heeft ook twee smallere uitlopers naar achteren. Dit zijn de linker en rechter achterhoornen. In de achterhoornen liggen cellichamen van schakelcellen die de sensorische informatie van de sensorische neuronen ontvangen en doorschakelen. Het weefsel dat rond de grijze stof ligt, is witte stof. Dit komt doordat de neuriet of axon omgeven is door de myelineschede die wit van kleur is. Hierin bevinden zich banen. In het ruggenmerg lopen allerlei sensorische en motorische banen naar en van de hersenen. Een van de belangrijkste motorische banen zijn de piramidebanen (zie leerstof i.v.m. de grote hersenen).

Figuur 2 doorsnede van het ruggenmerg

De axonen van de motorische neuronen gelegen in de voorhoorn verlaten via de voorwortel het ruggenmerg. De axonen van de sensorische neuronen in het spinaal ganglion treden het ruggenmerg binnen via de achterwortel en maken synaps met de schakelcellen in de achterhoorn. De voor- en achterwortels komen samen in een ruggenmergszenuw die de wervel verlaat doorheen het tussenwervelgat.

Figuur 3 ruggenmergszenuw

1.1.1.3

Functies van het ruggenmerg zijn



Het geleiden van prikkels van de buitenwereld via de spinale zenuwen naar de



Het geleiden van prikkels die van de hersenen naar de grijze stof in het ruggenmerg

hersenen (sensorisch); gaan, en zo via de spinale zenuwen de spieren bereiken (motorisch); 

Het tot stand brengen van reflexen.

1.1.1.4

De prikkelgeleiding

De prikkelgeleiding verloopt als volgt. Een prikkel waargenomen door een zintuigcel (1) wordt via zenuwvezels (dendrieten) gelegen in een zenuw aangevoerd naar een cellichaam dat gelegen is in de achterwortel meer specifiek in het spinaal ganglion (2). Vanuit het spinaal ganglion wordt de prikkel verder geleid via de axonen. Ze lopen via de achterkant het ruggenmerg in. Hier wordt overgeschakeld op een sensorische zenuwbaan naar de hersenen. Via de hersenstam (thalamus) wordt de informatie vervoerd naar de hersenschors (cortex) (3). Op dat moment wordt de ontvanger zich bewust van wat hij/zij waarneemt. Vanuit de motorische centra wordt een passend antwoord op de sensorische prikkel gegeven (4). Tenslotte geven de hersenen de bewuste opdracht om tot uitvoering over te gaan. De motorische banen (piramidebanen en extrapiramidale banen) schakelen, op de plaats waar de spinale motorische zenuwen het ruggenmerg verlaten, de prikkel in de motorische voorhoorn over op deze motorische zenuwwortel en naar de spinale zenuw. Deze heeft opdracht aan bijvoorbeeld een bepaalde spier of een aantal samenwerkende spieren om iets uit te voeren (5).

Figuur 4 prikkelgeleiding

1.1.1.5

Een reflex

Een reflex is een prikkel die het ruggenmerg binnentreedt via de sensorische achterhoorn en die meteen wordt overgeschakeld op een motorische zenuwcel die het ruggenmerg weer verlaat via de motorische voorhoorn. Hierbij wordt de bewustwording van de prikkel niet (of pas later) opgevangen in de hersenen, omdat er een directe schakeling plaats vindt. Zo is een kniepeesreflex op te wekken, zonder dat we daar iets van merken, en een terugtrekreflex als we ons dreigen te verbranden aan iets wat heel heet is. Pas iets later zijn we ons dat bewust. Een reflex beschermt het lichaam tegen beschadigende factoren van buitenaf. De kniepeesreflex en de ooglidreflex zijn bekende voorbeelden van kunstmatig opgewekte reflexen die worden gebruikt bij de diagnostiek van zenuwafwijkingen.

Figuur 5 het kniepeesreflex...