ZSO 1 anatomie van het hart PDF

Preview

Summary

Voorbereiding van het werkcollege ZSO 1...

Description

Het hart: anatomie Inleiding Voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen en de afvoer van afvalstoffen zijn onze lichaamscellen afhankelijk van de omringende interstitiële vloeistof. De omstandigheden in de interstitiële vloeistof worden stabiel gehouden via een voortdurende uitwisseling tussen perifere weefsels en het circulerende bloed. Als het bloed niet langer stroomt, raakt de toevoer van zuurstof en voedingstoffen snel uitgeput, kan het bloed niet langer afvalstoffen opnemen en kunnen hormonen en witte bloedcellen hun doelcellen niet langer bereiken. Uiteindelijk zijn alle functies van het bloedvatenstelsel dus afhankelijk van het hart. Dit gespierde orgaan slaat dagelijks ongeveer 100000 maal waarbij circa 8000 liter bloed rondpompt. Ondanks zijn indrukwekkende werklast is het hart een klein orgaan, met ruwweg de omweg van een gebalde vuist. Bloed stroomt door een netwerk van bloedvaten die vanuit het hart naar de perifere weefsels lopen. Bloedvaten worden onderverdeeld in een kleine bloedsomloop (pulmonaire circulatie), die bloed vervoert van en naar de gas uitwisseling oppervlakken van de longen, en een grote bloedsomloop (systeemcirculatie), die bloed van en naar de rest van het lichaam vervoert. Elke bloedsomloop begint en eindigt bij het hart en bloed verplaatst zich beurtelings door deze 2 bloedsomlopen. Bloed dat vanuit de grote bloedsomloop naar het hart terugkeert, moet eerst de kleine bloedsomloop doorlopen voordat het eer in de grote bloedsomloop terugkeert. Arteriën (slagaders) of efferente bloedvaten, voeren bloed van het hart weg; venen (aders) of afferente vaten voeren bloed naar het hart terug. Capillairen (haarvaten) zijn kleine, dun wandige bloedvaten tussen de kleinste arteriën en de kleinste venen. Dankzij de dunne wanden van de capillairen kan een uitwisseling plaatsvinden van voedingsstoffen, opgeloste gassen en afvalstoffen tussen het bloed en de omringende weefsels. Het hart bevat 4 musculaire compartimenten, twee voor elke bloedsomloop. Het rechteratrium ontvangt bloed uit de grote bloedsomloop en geeft dat door aan het rechterventrikel die bloed de kleine bloedsomloop in stuwt. Als het hart slaat, trekken eerst de twee atria samen en daarna de twee ventrikels. De 2 ventrikels trekken tegelijkertijd samen en stuwen gelijke hoeveelheden bloed weg.

Positie Het hart ligt nabij de ventrale borstwand, direct achter het sternum. Het hart bevindt zich in het mediastinum, de ruimte die de borstholte in twee longholten verdeelt en die ook de grote vaten, de thymus, de oesophagus en de trachea bevat. Het hart is omgeven door de pericardiale holte. De bekleding van de pericardiale holte is een sereuze membraan, het zogenoemde hartzakje of pericardium. We kunnen dit vergelijken met een vuist in een ballon.

De hartwand De wand van het hart bevat 3 duidelijke herkenbare lagen: de buitenste, het epicardium; de middelste, het myocardium of myocard en de binnenste, het endocardium of endocard. Het epicardium of epicard is het viscerale pericardium dat het buitenste oppervlak van het hart bekleedt. Dit sereuze membraan bestaat uit een buitenste epitheel en een onderliggende

laag van losmazig bindweefsel die met het myocardium is verbonden. Het myocardium, de gespierde wand bevat hartspierweefsel, bloedvaten en zenuwen. Het hartspierweefsel van het myocardium vormt concentrische banden die rond de atria zijn gewikkeld en die spiraalgewijs in de wanden van de ventrikels doorlopen. Door deze bouw ontstaan de stuwende en draaiende samentrekkingen waardoor het pomprendement van het hart wordt vergroot. De binnenste oppervlakken van het hart, met inbegrip van de hartkleppen, worden bekleed door het endocardium, een enkelvoudig plaveistelepitheel, en het daaronder gelegen losmazige bindweefsel. Dit enkelvoudig plaveiselepitheel van het cardiovasculaire stelsel wordt een endotheel genoemd. Het endotheel van het hart loop door in het endotheel van de aan het hart ontspringende grote vaten.

Uitwendige kenmerken

De 4 hartafdelingen zijn te herkennen aan verschillende uiterlijke kenmerken van het hart. De twee atria hebben betrekkelijke dunnen gespierde wanden en kunnen zich ver uitrekken, dus als een atrium niet met bloed is gevuld, loopt het leeg en vormt een hobbelige, kronkelige flap die auricula wordt genoemd. De atrioventriculaire groeve, een diepe groeve die meestal met een aanzienlijke hoeveelheid vet is gevuld, markeert de grens tussen de atria en de ventrikels. Ondiepere groeven, de ventrale interventriculaire groeve en dorsale interventricularie groeve, markeren de grens tussen het linker- en het rechterventrikel. Behalve vetweefsel bevatten de groeven eveneens de belangrijkste arteriën en venen die bloed naar de hartspier aanvoeren. De grote vaten zijn verbonden met het bovenste uiteinde van het hart: aan de basis. Het onderste, puntige uiteinde van het hart is de apex. Vanaf de basis tot de apex is het hart gemiddeld 12,5 cm lang. Het hart ligt in een hoek ten opzichte van de lengteas van het lichaam. Ook is het enigszins naar de links gedraaid, dus het ventrale oppervlak bestaat hoofdzakelijk uit het rechteratrium en het rechterventrikel. De wand van het linkerventrikel vormt het grootste deel van het dorsale oppervalk tussen de basis en de apex van het hart

Inwendige anatomie Studeer 12.1.3 met bijbehorende figuur 12-5.

De po blo

ntrikelwand omdat het LV met hogere druk st van het lichaam kunnen bereiken (grote erder = meer myocardweefsel).

2s



at bloed terugstroomt van de ventrikels papilspieren spelen een belangrijke rol bij het functioneren van de Av-kleppen. Als de ventrikels ontspannen zijn hangen de chordae slap en biedt de Av-klep geen weerstand tegen de bloedstroom van atrium naar ventrikel. Als de ventrikels samentrekken worden de slippen tegen elkaar gedrukt door het bloed dat zich in de richting van het atrium verplaatst, waardoor de kleppen gesloten worden? Tijden de samentrekking van de ventrikels worden de slippen door de spanning in de chordae en in de papilspieren op hun plaats gehouden, waardoor ze niet in het atrium kunnen doorslaan Halvemaanvormige kleppen: voorkomen dat bloed vanuit de A. pulmonaris en de aorta ascendens terugstroomt naar respectievelijk het rechter- en het linkerventrikel. De halvemaanvormige kleppen hoeven niet door spieren te worden ondersteund, zoals bij de AV-kleppen het is, doordat de arteriewanden zich niet samentrekken en de onderlinge posities van de slippen stabiel zijn.

Bloedvoorziening van het hart Zie figuur 12-7. Bleodvoorziening van het hart wordt verzorgd door de arteria coronaria dextra (RCA) en de arteria coronaria sinistra (LM). Het zijn de eerste aftakkingen van de aorta, ze ontspringen op de aorta ascendens en ze bevatten dus zeer zuurstofrijk bloed voor de hartspier zelf. De coronairen behoren tot de voedende bloedsomloop van het hart. Deze uiterst belangrijke vaten kunnen vernauwen en zo angor pectoris (angina pectoris) veroorzaken, die kan resulteren in een myocardinfarct. Je dient de hoofdtakken te kunnen aanduiden en benoemen op manquettes. De arteria coronaria sinistra bevloeit het grootste deel van het hart. Ze heeft 2 belangrijke zijtakken: de ramus interventricularis anterior, dewelke loopt in de sulcus interventricularis anterior naar de apex van het hart. Deze tak wordt meestal LAD genoemd. De ramus circumflex (RCX) loopt in sulcus coronarius en draait naar de achterkant van het hart. De arteria coronaria dextra loopt in de sulcus coronarius naar de achterkant van het hart, om te eindigen als ramus interventricularis posterior. Dus: 



Linker a. coronarius met: o LAD o RCX Rechter a. coronarius met: o Ramus interventricularis posterior

Beide coronairen geven zeer veel zijtakken ad, die vertakken tot arteriële capillairen en zo een soort netwerk vormen waaruit de hartcellen worden gevoed. Deze arteriële capillairen worden stilaan veneus en verzamelen tot de veneuze coronairen. Deze lopen naast de arteriële takken en eindigen allen aan de achterkant van het hart in de sinus coronarius. Deze mondt rechtstreeks uit in het rechter atrium. Zie figuur 12-5. 1.4 Doelstellingen 1. Je kan in grote lijnen de projectie van het hart op de thoraxwand weergeven. 2. Je kent de verschillende lagen waaruit de hartwand is opgebouwd. 3. Je kan op een eenvoudige tekening van het hart de atria en de ventrikels aanduiden evenals het interventriculaire septum, de atrioventriculaire kleppen en de aorta- en pulmonalisklep. 4. Je kan de bloedstroom door het hart uitleggen. 5. Je kent de oorsprong en de uitmonding van de grote vaten op het hart. Je kent deze vaten bij hun Latijnse naam! 6. Je weet welke kleppen je terugvindt in het hart en de grote vaten. Je kent hun naam, hun bouw en hun functie. 7. Je kent de oorsprong van de arteriële bevloeiing van het hart (a. coronaria dextra en sinistra) Je kan in grote lijnen de arteriële bevloeiing uitleggen aan een patiënt met hartproblemen, die een overbrugging dient te ondergaan, omwille van een stenose (vernauwen) van de ramus circumflexus van het hart. 8. Wat de veneuze retour van het hart betreft, zorg je ervoor dat je het verloop en de uitmonding van de grootste vene van het hart, de sinus coronarius, kent. Zelftoets 1. Welke drie grote venen monden uit in het rechter atrium? Vena cava Inferior + superior, sinus coronalis 2. Vergelijk de bouw van de mitralisklep en de aortaklep. 3. Omschrijf in het kort volgende termen:  sinus coronarius: afvoer 02- arm bloed  hartoortje: opvangzakjes van atria  m. papillaris: voorkomen doorslaan van kleppen  tricuspidalisklep: tussen RA &RV  semilunaire klep: halve maanvormige kleppen  chordae tendineae: peesdraden 4. Antwoord met juist of fout. Motiveer je antwoord: a. Tussen rechteratrium en rechterventrikel ligt de mitralisklep  LA & LV b. De wand van het rechterventrikel is beduidend dunner dan van het linkerventrikel  juist c. De arteria pulmonalis vervoert zuurstofrijk bloed naar de longen  zuurstofarm...