Het vrije bovenste lidmaat III PDF

Preview

Summary

alles met betrekking tot de pols: botstructuren, ligamenten, gewrichten en spieren met een functie op de pols....

Description

Het vrije bovenste lidmaat III: De Hand ! De duim ! -

Heeft 2 kootjes i.p.v. 3 Beweging volgens 2 assen  zadelgewricht

Pols (bewegingen) -

Radiaire en ulnaire deviatie: dorsoventrale as Dorsiflexie en palmiflexie Cranio-caudale as : rotatie niet mogelijk (beweging door radius en ulna)

1. Beenderen De Ulna (ellepijp)

1

Oriëntatie: - Dikste epiphyse proximaal - Gewrichtsvlak is volair georiënteerd - Margo interosseus: naar radiar Beschrijving: 3 margines - Margo anterior: enkel distaal (crista voor de aanhechting v.d. M. Pronator quadratus) - Margo posterior: vormt grens subcutane deel v.d. ulna en deel waar spieren vasthechten - Margo interosseus: scherp + proximaal ruwer

3 facies - Facies anterior: vlak en uitgehold (proximaal = tuberositas ulnae) - Facies posterior: ruwer, door oorsprong van spieren - Facies medialis: rond, glad en suductaan gelegen (onder huid) - Proximaal: crista supinatoria (= aftakking v.d. margo interosseus) Proximale epiphyse 2 processussen - Processus coronoideus: - Volair gericht - Ligt distal v.h. olecranon - Past in de fossa coronoidea v.d. humerus - Het Olecranon - Proximal gericht - Past in fossa olecrani v.d. humerus - Punt is naar volair gericht 2 incisura - Incisura trochlearis: - Halfcirkelvormig articulaire oppervlakte - Volair v.h. olecranon & proximal v.d. procussus coronoideus - 2 vlakken en kam past in trochlea humeri - Incisura radialis - Klein sikkelvormig, concaaf gewrichtsopp. - Radiale kant v.d. processus

2

Zijden epiphyse - Proximaal: glad, ruwer naar dorsaal - Ulnair: ruw door spieraanhechting - Volair: bevindt zich de incisura trochlearis en tuberositas ulnae - Radiaal: ruw, behalve t.h.v. de incisura radialis - Dorsaal: driehoekig, ruwe goten Distale epiphyse Wordt gevorm door caput ulnae - Circumferentia articularis - 2/3 v.d. omtrek v.h. caput - Van radiale zijde naar distale facies - Processus styloideus - Verlengt de margo dorsalis - Is gescheiden door sulcus v.d. facies dorsalis

De radius (spaakbeen) Oriëntatie: - Grootste epiphyse: is distaal (reikt radiar het verst naar distaal = processus styloideus) - Volair: vlak, radiair en dorsaal: goten gescheiden door kammen (in kammen lopen pezen) Beschrijving: Caput radii Proximale epiphyse met 2 elementen - Fovea capitis radii (= fovea articularis) - Concaaf, past in capitulum humeri - Circumferentia articularis - Gesloten ring; ulnair breder dan het collum radii Corpus radii Gevormd door diaphyse, 3 margines - Margo interosseus - Naar margo interosseus van ulna gericht - Tussen beide is er membrana interprossea - Proximaal splits margo interosseus in driehoekig veld (hierin bevinden zich tuberositas radii) - Margo anterieur - Margo posterieur De 3 facies - Facies posterior en anterior: - Glad (ondanks spierindrukken) - Facies lateralis: - glad - midden een tuberositas pronatoria Distale epiphyse 2 gewrichtsvlakken - Facies articularis carpea: - Concaaf

3

-

- Dorsovolaire kam: verdeelt contactveld met carpusbeentjes in 2 Incisura ulnaris: - concaaf, driehoekig gewrichtsvlak - naar proximaal uitlopend door de margo interosseus - Articuleert met circumferentia articularis van caput ulnae

Het skelet van het hand

4

De handwortel of carpus 8 korte beentjes ( 2 rijen van 4) Vormt een goot, die van proximaal naar distaal loopt - Poximale rij: (os carpi proximalia) - Os scaphoideum (naviulare) - Os lunatum - Os triquetrum - Os pisiforme - Distale rij (ossa carpi distalia) - Os trapezium (multangulum maius) - Os trapeziodeum (multangulum minus) - Os capitatum - Os hamatrum Corpus wordt begrensd Proximaal: tuberculum ossis scaphoidei en os pisiforme Distaal : tuberculum ossis trapezii en hamulu ossis hamati Volair : retinaculum flexorum (lig. Carpi transversum) Middenhand of metacarpus Bestaat uit 5 beenderen en vormt het skelet in de handpalm - II tot V: - zijn door vlakke gewrichtsfacetten verbonden met carpus - onderling verbonden - I (duim) - Radiaalwaarts gericht - Bewegelijk zadelgewricht met het os trapezium Vingers Opgebouwd uit phalangen Elke vinger heeft 3 phalangen: proximalis, intermedia en distalis Duim: enkel proximalis en distalis Uitbreiding: Carpus Dorsale en volaire zijde zijn niet articulair 2 radiale en 2 ulnaire zijden zijn niet articulair - Os scaphoideum: - Half maanvormig - Radiaal en volair gelegen tuberculum - Convexe articulaire opp = proximaal - Concave articulaire opp. = distaal -

Os lanatum - Vorm: Kleine halve maan + scherp, distale punten - Niet-articulaire vlak= volair - Gewrichtsvlakken: radiaal en ulnair - Convex facies art. proximalis  contact radius

5

-

-

-

-

-

-

- Concaaf fac. Art. distalis  contact distale rij Os triquetrum - Ovaal articulair vlakje volair !! (uitzondering) = gewichtsvlak voor os pisiforme - 2 articulaire vlakken vormen rechte hoek naar radiaal Os pisforme - Erwtvormig - Dorsaal ovaal articulair vlak Os trapezium - Langwerpig tuberculum ossis trapezii (proximaal naar distaal) - Zadelvormige gewrichtsoppervlakte ligt radiodistaal Os trapezoideum - Dorsovolair balkje - Kleinste zijde (niet articulair) volair - Grootste (articulair) dorsaal - Grootste articulaire zijde: zadelvormig en distaal Os capitatum: - Caput naar proximaal - Eivormige ruwheid bevindt zich op de niet art. facies volaris - Processus styloideus op dorsale zijde ligt ulnair Os hamatum: - Hamulus (uitsteeksel) ligt volair, ulnair,distaal

6

De metacarpus

Proximale corpus met proximale basis en een distaal caput Corpus heeft 3 facies - Posterior, radialis, ulnaris Wordt begrensd door 3 margines - Anterior: zacht en concaaf - 2 dorsale: scherp naar distaal toe Caput - bolvormig - naar volair en distaal gericht - lateraal; ruwheden (voor gewrichtsbanden) vorm basis ( sesam p 129) - metacarpaal I: - kort, dik - zadelgewricht aan basis met kortste straal=ulnair - articuleert met zadelgewricht van het os trapezium - geen laterale facetten omwille v.d. mobiliteit v.d. duim - ulnaire margo dorsalis = sterker concaaf dan radiale - Metacarpaal II: - Geen articulair facet om de bewegingsvrijheid van de duim bewaren - Proximaal : drievoudige facies art. - Ulnair: processus Styloideus en 1 ovaal facet. - Metacarpaal III : - Radiaal : 1 ovaal facet en processus styloideus - Proximaal : 1 facies - Ulnair : 2 ronde kopjes - Metacarpaal IV : - Radiaal : 2 ronde facetjes

7

- Proximaal : 2 facies (niet steeds duidelijk) - Ulnair : 1 articulair vlak - Metacarpaal V : o Radiaal : 1 articulair vlak o Proximaal : 1 articulair vlak o Ulnair : tuberculum ossis metacarpalis V o Geen ulnair gewrichtsvlak omdat er geen vinger meer naast staat. Phalanges

Vorm: wordt bepaald door corpus, basis en troclea - Corpus: - vlak aan volaire zijde - halfcirkelvormig dorsaal - basis en trochlea varieren - Phalanx proximalis: - basis: concave facies articularis + ruwheden voor banden - distaal: trochlea naar volair ovelopend - phalanx media - basis: kam - distaal: trochlea - phalanx distalis - basis: concaaf met kam - distaal: beenplaat = tuberositas phalangis distalis of unguicularis  voor vingernagel sesamoide beentjes: klein, korte beentjes in pezen en gewrichten vooral thv metacarpophalangeale gewrichten - 2 aan duim (steeds) - 2 aan pink (meestal) - 2 aan wijsvinger (soms)

8

2. De beenverbindingen

Op 4 niveau’s -

tussen voorarm en en carpus (radiocarpaal) tussen carpus en metacarpus en basis metacarpus onderling (carpometacarpaal) tussen metacarpus en phalangen (methacarpophalangaal) tussen phalangen onderling (interphalangaal)

Eerste niveau: tussen voorarm en en carpus (artculationes manus proximalis) Articulatio radiocarpea De facies articulares vormen eigewricht met grote as laterolateraal gericht - pan: wordt gevorm door facies articularis carpea van radius, de discus articularis en een deel v.h. lig. Collaterale ulnare - Kop: wordt gevormd door ossa scaphoideum, lunatum en triquetrum - Door ligamenta interossea aaneengesloten Capsula articularis hecht op rand kraakbeen en discus Een verbinding met de articulatio ossis pisformis komt in 1/3 v.d. gevalen door. Articulatio intercarpea Facies articularis worden gevormd door meerdere beentjes - Proximaal: ossa scaphoideum, lunatum, triquetrum - Distaal: 4 distale botjes Beide rijen verbonden door stevige Ligamenta Interossea - Overdekt met doorlopende kraakbeenlaag.

9

Gewrichtsholte: S-vormig Tussen ossa trapezium en trapezoideum: verbinding met middelste carpometacarpaal gewricht. Ligamenten: vormen dicht hulsel met kunstmatige groepering 1. De ligamenten tussen voorarm en carpus liggen op de 4 zijden van het gewricht Lig. Collateralia (liggen lateraal) - Radiair: korste + sterkste, verloopt v. radius naar tuberositas v.h. os scaphoideum - Ulnair: gespannen tussen ulna en os triquetrum, en op os pisiforme Werking: dempen deviatie (ulnair: 30° en radiaire: 15°)

Lig. Radiocarpea (liggen palmair en dorsaal) - Lig. Radiocarpeum palmare: - Verloopt v.d. radius naar os lunatum, os triquetrum en boogvormig naar de ulna - Lig. Radiocarpeum dorsale: - Verloopt v.d. radius naar het os lunatum + op het os triquetrum Werking: dempen ulnaire en radiaire deviatie 2. De ligamenta intercarpea - Lig. Intercarpea interossea: - Verbinden 3 beentjes proximale rij en ulnaire (distale rij)  stevig blok - Lig. Intercarpea palmaria: - Overbruggen beide carpusrijen - Convergeren naar os capitulum als lig. Carpi radiatum - Lig. Intercarpea dorsalia: - Vanuit os triquetrum (duidelijk band die naar os scaphoideum loopt)

3. Bewegingen polsgewricht Articulatio radiocarpea (eigwericht) - Grote laterolaterale as door het os lunatum - Dorsopalmaire flexie, zonder beenwerstand - Dorsopalmaire as, enkele cm distaal - Radio-ulnaire abducties - Meest naar ulnair omdat er een sneller remming is door osteoligamentaire weerstand naar radiaal  Bij deze beweging kantelt os scaphoideum naar palmair door druk carpusbeentjes - Rotatie: kan enkel passief (geen spieren voor deze werking) Articulatio intercarpea - Geringe beweging van radiare beentjes in distale rij  kogelgewricht

10

-

Dorsopalmaire en laterolaterale as snijden in caput van os capitatum op minder dan1cm distaal van grote as articulatio radiocarpea. Dorsopalmaire flexie en ab-adductie mogelijk Rotaties enkel passief

Beide gewrichten werken als geheel en zijn in functie niet te scheiden - Bewegingen door gemeenschappelijke as - Resultante= ellips met grootste dorsoventrale doormeter - Val op naar dorsaal en radiair gestrekte arm  breuk os scaphoideum - Minder klachten dan klassieke polsbeuk: MAAR diagnose niet missen - Onvoldoende immobilisatie  secundaire verplaatsing bofragmenten mogelijk Bloedvatvoorziening os scaphoid enkel langs distaal: proximaal fragment kan afsterven met vroegtijdige arthrose van pols tot gevolg Articulatio ossis pisformis - Lig. Collaterale ulnare - versterking - Lig. Piso-hamatum - Lig. Piso-metacarpeum V - verlengt pees van M. flexor carpi ulnaris -

Tweede niveau: articularis carpometacarpea en metacarpea Facies articulares: - gevormd dor distale vlakjes v.d. distale carpaalbeentjes en basis metacarpalen - bekleed met hyalien kraakbeen gewrichtsholten, aan basis van: - MC I - MC I en III - MC IV en V Ligamenten - Ligamenta carpometacarpae palmaria, dorsalia en interossea - Verbinden carpus met metacarpus II-V - NIET aanwezig bij duim: MOBILITEIT! Enkel versterking door pezen v.d. duimspieren Werking: vormen stevig blok + flexie/extensie remmen - Ligamentea metacarpea palmaria, dorsalia en interossea - Verbinden metacarpaalbeentjes II-V aan hun basis Werking: vormen stevig blok + abductie remmen

11

Bewegelijkheid Varieert i.f.v. plaats - Lichte glijbeweging in V mogelijk  onbeweeglijk naar II toe - Zadelgewricht (tussen metacarpus I en os trapezium) ruime beweeglijkheid door wijd kapsel Oppositie van duim mogelijk - Rotatie komt niet voor

Derde niveau: articulationes metacarpophalangeae Facies -

Caput MC Cavum v.d. basis van basisphalanx  kogelgewrichtjes met wijd kapsel

Ligamenta -

Ligamenta collateralia: - Maken deze gewrichten scharniergewrichten Werking: ab- en adductie beletten Flexie / extensie remmen

-

Ligamentum metacarpeum transversum profundum: - verbindt capita II-V langs palmaire zijde als een brede band Werking: houden kopjes MC II-V bijeen

Bewegingen - laterolaterale as: - Uit gestrekte toestand is enkel palmairflexie volair mogelijk - Dorsoventrale as: - Geringe ab- en adductie mogelijk

Vierde niveau: articulationes interphlangeae Facies - Vormen gewrichten die enkel scharnierbewegingen toelaten

Ligamenta Collateralia - Liggen dorsaal en ventraal v.d. flexie-as Werking: ab – en adductie beletten Bewegingen - Laterolaterale as - Palmairflexie mogelijk - Dorsale flexie door pezen voorkomen

12

-

Darsoventrale as - Ab- en adductie onmogelijk door ligamenta collateralia

4. Spieren M. Flexor pollicis longus Oorsprong: - facies anterior radii: van tuberculum af + lijn distaal linea supinatoria tot ¼ distale - radiale helft membrana interossea - variabel caput ulnare: proc. Coronoideus en mediaal van brachialispees insertie: - Basis eindphalanx van duim Werking: - Duim: adductie + oppositie CMC, flexie MCp - Pols: palmair flexie

M. Flexor digitorum profundus Oorsprong: - ulna: proximale 2/3; ventraal & mediaal Tot mediaal incisura trochlearis. - Mediale helft v.d. proximale 2/3 v.d. membrana interossa Insertie: - 4 pezen op eindphalangen van vingers 2 tot 5 (op proximale deel v.d. volaire zijde) Werking: - Terminale kootjes: flexie - Alle kootjes: flexie (+adductie?) - Verschil met pols in palmairflexie en dorsiflexie: in dorsiflexie is greep sterker - Op pols: palmaire flexie

13

M. Flexor digitorum superficialis Oorsprong: - caput humero-ulnare: onderrand epicondylus medialis + lig collaterale mediale op proc. Coronoideus caput radiale: facies ventralis radii (tuberculum radii tot tuberositas pronatoria) - peesboog met distale convexiteit tussen beide capita insertie: - distale zijranden middelphalanx 2-5 - splitst t.h.v. basisphalanx (in 2 pezen) - pees m. flex. dig. Profundus komt er tussen M. Flexor carpi radialis Oorsprong: - Epicondylus medialis (gemeenschappelijk oorsprongplaats): mediaal van M. pronator teres Insertie: - Volaire zijde metacarpaal II (soms III) Werking: - Ellenboog: flexie - Voorarm: pronatie - Pols: palmaire flexie + radiaire deviatie

M. Flexor carpi ulnaris Oorsprong : - caput humerale : Epicondylus medialis; mediaal deel - caput ulnare: mediale zijde olecranen en margo posterior tot halverwege (pezig blad) insertie: - Os pisiforme en lig. Pisohamatum en pisometacarpale - Via ligamenten ook hechting op: os hamatum en MC IV en V Werking: - Ellenboog: flexie - Pols: palmaire flexie + ulnaire deviatie

14

M. palmaris longus Oorsprong : - Epicondylus medialis (op oppervlakkige zijde) Insertie: - Aponeurosis palmaris Werking: - Ellenboog: flexie - Pols: palmaire flexie - Handpalm: opspannen aponeurosis palmaris

M. extensor indicis Oorsprong: - ulna: radiale rand facies posterior (vierde 1/5) - halve breedte v.d. membrana interossea insertie: - Vervoegt M. extensor digitorum communis langs ulnair thv MCPgewricht Werking: - Pols: dorsi flexie + radiare abductie (zwak) - Wijsvinger: strekken in alle gewrichten

M. extensor pollicis longus Oorsprong: - facies dorsalis ulnae - middelste 1/5 radiale rand - halve breedte membrana interossea insertie: - distale phalanx v.d. duim, op de dorsale basis werking: - pols: dorsiflexie + radiare abductie - duim: - CMC: repositie - MCP en IP: extensie

15

M. extensor pollicic brevis Oorsprong: - facies dorsalis v.d. radius - ulnaire helft v.h. middenste 1/5 - halve breedte v.h. membrana interossea insertie: - proximale phalanx v.d. duim, op dorsale zijde v.d. basis werking: - pols: radiare abductie (zwakke dorsiflexie) - duim: - CMC: repositie - Abductie en extensie MCP

M. abductor pollicis longus Oorsprong: - Radiale rand v.d. facies dorsalis ulna - tweede 1/5, + volle breedte Membrana interossea - ulnaire helft facies dorsalis radius (tweede 1/5) insertie: - dorsale basis v.h. 1 ste metacarpaalbeentje werking: - pols: radiare abductie (geen dorsiflexie meer) - duim: - CMC: abductie en extensie (repositie) M. extensor carpi ulnaris Oorsprong : - epicondylus radialis (meest distaal) - fascia brachii, (rand van M. anconeus) - margo posterior ulnae: aponeurotisch over proximale 2/3 (caput ulnare) insertie : - tuberculum, op basis v.h. MC V werking: - ellenboog: extensie (zwak) - pols: dorsiflexie + ulnaire deviatie

16

M. extensor digit minimi Oorsprong: - epicondylus radialis - fascia antebrachii - fasciae propriae v. naburige spieren insertie: - Insertiepees versmelt langs ulnaire kant met pees voor pink van M. extensor digitorum Werking: - Pink: extensie in MCP, PIP en DIP - Pols: dorsiflexie + ulnaire abductie - Ellenboog: extensie (zwak)

M. extensor digitorum Oorsprong: - epicondylus radialis - fascia antebrachii - fasciae propriae nabije spieren insertie: - 4 pezen inseren op basis v. middenste en distale phalangen Werking: - Ellenboog: extensie - Pols: dorsiflexie - Vingers: strekken vingers II-V in MCP, PIP en DIP

M. extensor carpi radialis brevis Oorsprong: - Epicondylus radialis (meest distale deel) - Capsula articularis cubiti Insertie: - Processus styloideus III° metacarpaalbotje Werking: - Elleboog: flexie - Pols: dorsiflexie + radiare deviatie

17

M. extensor carpi radialis longus Oorsprong: - laterale rand humerus, BOVEN epicondylus radialis - septum intermusculare radiale insertie: - Processus styloideus II e metacarpaalbotje Werking: - Elleboog: flexie - Pols: dorsiflexie + radiare deviatie

MM. interossei Oorsprong: - Dorsales: hele lengte van de naar as afgewende facies v.h. MC + op 2/3 op de naar symmetrievlak gerichte facies - Ventrales: hele lengte van de naar het symmetrievlak toe gewende facies Insertie: - Op pees v.d. M. extensor digitorum t.h.v. proximale phalanx + op dorsaalaponeurose Werking: - Per vinger: flexie in MCP - Alle vingers: spreiden + bijeen brengen

MM. lumbricales Oorsprong: - pezen flexor digitorum profundus, laterale zijden, distaal van canalis carpi - vinger 3,4,5 hebben ook oorsprong op ulnaire kant naastliggende pees, proximale deel insertie: - via dorsale aponeurose op pees M. extensor digitorum - distaal van insertieplaats Mm. Interossei werking: - per vinger: flexie in MCP + rflexmatige extensie PIP en DIP - alle vingers: deviatie naar radiar

18

M. adductor pollicis Oorsprong: - Caput transversum: margo volaris metacarpaal 3, volledige lengte - Caput Obliquum: basis metacarp. 2&3 Insertie: - ulnairl sesambeentje - eerste MCP gewricht werking: - Op MCP: adductie + oppositie - Op basisphalanx: flexie

M. Flexor pollicis brevis Oorsprong: - Caput profondum: volaire zijde os trapezoideum, radiovolaire kant os capitatum - Caput superficiale: retinacula flexorum naast en tegen tuberculum trapezii Insertie: - Eerste MCP gewricht - Eerste sesambeentje v.d. duim Werking: - Op metacarpus: adductie + oppositie - Op basisphalanx: flexie M. opponens pollicis Oorsprong: - distale uiteindetuberculum ossis trapezii insertie: - radiale rand v.h. MC I werking: - oppositie (minder adductie)

19

M. abductor pollicis brevis Oorsprong: - tuberculum ossis scaphodei - nabije retinacula flexorum - fascia antebrachii - pees v.d. M. abductor pollicis longus insertie: - radiale sesamoidbeentje en basisphalanx v.d. duim werking: - op CMC: abductie + oppositie - op MCP flexie

M. opponens digiti minimi Oorsprong: - hamulus ossis ham...