Histologia Układ pokarmowy Trzustka. Wątroba i drogi żółciowe PDF

Preview

Summary

pokarmowe - gruczoły...

Description

WĄTROBA - największy gruczoł organizmu, 5% masy ciała - 4 płaty, we wnęce żyła wrotna wątrobowa, tętnica wątrobowa, przewód wątrobowy wspólny - krew odżywcza – tętnica wątrobowa (25% krwi wpływającej, 30% tlenu) - krew czynnościowa – żyła wrotna (75% krwi wpływającej, 70% tlenu) - zrąb: łącznotkankowy, podtrzymuje naczynia i nerwy - miąższ: hepatocyty, komórki Browicza-Kupffera, komórki gwiaździste (tłuszczowe okołozatokowe)

Zrąb wątroby - otoczona torebką łącznotkankową, z komórkami tucznymi, zrośnięta z otrzewną (błona surowicza z nabłonkiem mezodermalnym) - tkanka łączna właściwa penetruje w głąb – zrazy i zraziki; w odnogach tkanki łącznej naczynia krwionośne, limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy, włókna kolagenowe, komórki tkanki łącznej właściwej, między odnogami tkanka łączna luźna – włókna siateczkowe, komórki tkanki łącznej

Unaczynienie - 25% objętości wyrzutowej serca (120 ml/min. na 100g wątroby) - tętnica wątrobowa -> tętnice międzyzrazowe -> tętnice międzyzrazikowe -> tętniczki -> gęsta sieć naczyń włosowatych otaczających przewody żółciowe międzyzrazikowe -> do sinusoidów - żyła wrotna -> żyły międzyzrazowe -> żyły międzyzrazikowe -> żyły około zrazikowe -> sinusoidy wątroby - sinusoidy (krew żylna i tętnicza) promieniście do żyły środkowej -> żyła podzrazikowa -> żyła wątrobowa - tętnica międzyzrazikowa + żyła międzyzrazikowa + przewód żółciowy międzyzrazikowy –TRIADA, w odnodze tkanki łącznej właściwej

Miąższ - hepatocyty – wielościenne komórki, kwasochłonna cytoplazma, 1-2 tys. mitochondriów, 300 lizosomów, 400 peroksysomów, rozbudowany AG, SER i RER, ziarna glikogenu, ziarna barwników żółciowych, rybosomy, okrągłe jądro, 30-80% hepatocytów poliploidalnych (zmiana sposobu odżywiania i zwiększenie ilości czynności wykonywanych przez wątrobę), 25% dwujądrowe, sąsiednie połączone adherens i neksus, ułożone w blaszki, po obu stronach sznura hepatocytów – naczynia włosowate typu zatokowego (sinusoidy), wolne powierzchnie z mikrokosmkami ku sinusoidom (receptory GLUT2- dyfuzja ułatwiona glukozy do hepatocytu, wymiana substancji), przestrzenie około zatokowe Dissego – między mikrokosmkami hepatocytu a śródbłonkiem sinusoidu, początek naczyń limfatycznych wątroby; szczytowe powierzchnie sąsiednich hepatocytów wytwarzają niewielki wolne przestrzenie – kanaliki żółciowe - komórki Browicza-Kupffera – duże komórki wewnątrz sinusoidów, liczne wypustki między kom. śródbłonka, makrofagi z lizosomami i heterofagosomami, nie tworzą połączeń z kom. śródbłonka; zapobiegają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu (fagocytoza włóknika i jego kompleksów z tromboplastyną), fagocytują bakterie, fagocytują komórki nowotworowe, kompleksy antygenprzeciwciało i zużyte erytrocyty, produkują cytokiny – TGF-  (pobudza produkcję kolagenu przez komórki gwiaździste

- komórki gwiaździste/tłuszczowe okołozatokowe (Ito) – w przestrzeniach Dissego po zewnętrznej stronie sinusoidów, z grzebienia nerwowego, ich wypustki owijają się dookoła sinusoidu, epimorfina – na powierzchni, regulacja różnicowanie niedojrzałych hepatocytów, zawierają krople tłuszczu z witaminą A, wytwarzanie EPO, prezentowanie antygenów lipidowych limfocytom NK, spoczynkowe – aktywacja po uszkodzeniach: proliferacja, nabycie zdolność kurczliwych, produkcja chemokin, synteza kolagenu typu I (także fibroblasty, najpierw w przestrzeniach Dissego, w miarę zwiększania liczby HSC (hepatic stellate cells) przekształcają się w miofibroblasty - wzrost oporu w krążeniu wrotnym wątroby, powstanie nadciśnienia wrotnego krwi)

Cytofizjologia hepatocytów - metabolizm glukozy – synteza glikogenu (z syntetazą glikogenu), glikogenoliza i glukoneogeneza - metabolizm lipidów –produkcja cholesterolu, triglicerydów i fosfolipidów, insulina pobudza syntezę kwasów tłuszczowych, kiedy ilość zmagazynowanego glikogenu przekracza 5% masy wątroby - produkcja apolipoprotein – białka adresowe włączane w błonę liposomów  VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości i dużej średnicy, powstają z nich LDL  LDL – lipoproteiny o małej gęstości i dużej średnicy, zły cholesterol do tkanek  HDL – lipoproteiny o dużej gęstości i małej średnicy, dobry cholesterol do wątroby  IDL – lipoproteiny o pośredniej gęstości LDL jest endocytowany do komórek dzięki receptorom. HDL powstaje w komórkach i jest wydalany w pęcherzykach – nadmiar pochodzący z endogennej syntezy i importu LDL. Transportery ABCAI i ABCGI przesyłają ku błonie kaweoli, okrywany jest błoną i jako lipo proteina HDL trafia do wątroby. Wysoki poziom HDL świadczy o sprawnym pozbywaniu się cholesterolu z komórek. Endocytozę LDL przyspiesza się pobudzając receptory dla LDL na powierzchni – statyny – inhibitory reduktazy 3hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A -> hamują szlak kwasu mewalonowego w endogennej syntezie cholesterolu -> aktywacja receptorów dla LDL i przyspieszenie endocytozy. - metabolizm białek i peptydów – albumina (cieśnienie onkotyczne krwi, transport bilirubiny, testosteronu, kortyzolu, tyroksyny, miedzi, cynku, niklu, kadmu), protrombina i fibrynogen (krzepnięcie krwi), haptoglobina, hemopeksyna i transferryna (transport hemoglobiny, hemu i żelaza ze zużytych erytrocytów), fetoproteina  (wiąże estrogeny, rola w wykształceniu chłopięcego stereotypu zachowania), białko C-reaktywne/CRP (syntetyzowana pod wpływem IL-6, molekularny znacznik procesu zapalenia), hepcydyna/LEAP1 (hormon peptydowy, właściwości antybiotyku, cząsteczka sygnałowa w metabolizmie żelaza), kolagen (w warunkach chorobowych) - wydzielanie żółci – żółć (woda, kwasy żółciowe, bilirubina + kwas glukuronowy, cholesterol, fosfolipidy, IgA, elektrolity) wydzielana przez hepatocyty trafia do dwunastnicy, powoduje emulsyfikację tłuszczu, hamuje wzrost bakterii w jelicie cienkim; transport cholesterolu, soli kwasów żółciowych, związanego glutationu i fosfolipidów – transportery ABC (błona -> kanalik żółciowy); 90% kwasów żółciowych odzyskiwanych z jelita, 10% - synteza de Novo w SER, bilirubina w makrofagach szpiku, śledziony i komórkach Browicza-Kupferra z hemu - detoksykacja – w SER przez cytochromy P450 i w peroksysomach – katalaza zużywa H 2O2 do utleniania etanolu, fenolu, formaldehydu, kwasu mrówkowego; wytwarzanie mocznika z jonów amonowych w cyklu amonowym - wydzielanie hormonów i magazynowanie witamin – somatomedyna C (IGF I, pobudza mitozę i syntezę proteoglikanów w chondrocytach), erytropoetyna (pobudza erytropoezę, z hepatocytów przy żyle środkowej i komórek tłuszczowych okołozatokowych); magazynują A, D 3, B2, B3, B4, B12 i K oraz hydroksylują witaminę D3 w pozycji 25 (w pozycji 1 w nerce)

Sinusoidy - naczynia włosowate o dużej średnicy 30m, śródbłonek z płaskich komórek, pory o średnicy 100nm, brak blaszki podstawnej, ściana wzmocniona przez kolagen typu IV i wypustki komórek Ito - kom. śródbłonka wsparte na mikrokosmkach hepatocytów, sieci włókien siateczkowatych - pory i brak błony podstawnej – łatwe przechodzenie substancji w obu kierunkach Przewody żółciowe - kanaliki żółciowe – początkowe przewody odprowadzające, ściana tworzona przez błonę szczytowych powierzchni dwóch sąsiednich hepatocytów - kanaliki żółcionośne (Heringa) zbierają żółć z kanalików żółciowych, częściowo wysłane komórkami nabłonkowymi wyściełającymi, częściowo ściana z błon hepatocytów - kanaliki żółciowe międzyzrazikowe – nabłonek jednowarstwowy sześcienny i warstwa tkanki łącznej właściwej - kanaliki żółciowe międzyzrazowe – nabłonek jednowarstwowy walcowaty, miocyty gładkie - przewód wątrobowy wspólny (niepełna warstwa mięśni gładkich) + przewód pęcherzykowy = przewód żółciowy wspólny (warstwa skośna i okrężna) – nabłonek jednowarstwowy walcowaty, błona śluzowa tworzy fałdy, pod nabłonkiem tkanka łączna właściwa (włókna sprężyste, fibroblasty i limfocyty)

Zraziki wątroby - zrazik anatomiczny – wielościenny, granice wytyczają pasma tkanki łącznej właściwej (świnia), linie łączące sąsiednie przestrzenie bramno-żółciowe (3-6 wokół jednego zrazika, po środku żyła środkowa) - zrazik wrotny – w środku przestrzeń bramno-żółciowa, granice wytyczają 3 sąsiednie żyły środkowe - gronka wątrobowe – zgrupowanie hepatocytów wraz ze zrębem, naczyniami krwionośnymi i kanalikami żółciowymi, oś – żyła okołozrazikowa, granice – 1-2 przestrzenie bramno-żółciowe, 2 żyły środkowe (trzy strefy: najbliższa, środkowa, najdalsza), odległość determinuje ukrwienie i regenerację

Naczynia limfatyczne i nerwy - naczynia włosowate i małego kalibru tworzą sieć w tkance łącznej około zrazikowej, limfa z przestrzeni Dissego - większe naczynia towarzyszą naczyniom krwionośnym - nerwy – niezmielinizowane włókna współczulne ze splotu słonecznego i włókna przywspółczulne z nerwu błędnego – do miocytów gładkich ściany naczyń krwionośnych, w zrazikach nie ma nerwów Hepatocyty – w G0, odnowa powolna, przyspieszona przez usunięcie fragmentu wątroby. Zmiana ekspresji protoonkogenów zaczynają się w kilka minut po wycięciu – indukcja czynników transkrypcji – jun, fos, STAT3 i NKB – synteza białek cyklu komórkowego. Cytokiny biorące udział w proliferacji – czynnik wzrostu hepatocytów (HGF), TNF (śródbłonek), IL-6 (nabłonek kanalików żółciowych), EGF, noradrenalina ( aktywność EGF i HGF), insulina (wspomaga regenerację)

PĘCHRZYK ŻÓŁCIOWY - woreczek o pojemności 40-70 ml - dno, trzon, szyjka -> przewód pęcherzykowy - błona śluzowa - wytwarza fałdy, nabłonek jednowarstwowy walcowaty w wielu miejscach wnika w głąb ściany i tworzy uchyłki, komórki o kwasochłonnej cytoplazmie, powierzchnia wolna –

mikrokosmki, powierzchnia podstawno-boczna – fałdy -> typowe komórki transportujące Na + i Cl-, liczne naczynia krwionośne i sieć limfatycznych, gruczoły cewkowo-pęcherzykowe – w okolicy szyjki, tworzą śluz - błona mięśniowa – przebieg skośny, podłużny i okrężny - błona surowicza – tkanka łączna właściwa zbita, nabłonek mezodermalny - w miejscu styku z wątrobą – przewody Luschki – podobne do przewodów gruczołowych

Czynność - przechowuje i zagęszcza żółć (napływ jonów do przestrzeni międzykomórkowych -> hipertonia -> ściąganie wody z żółci - CCK – rytmiczne skurcze i wydalenie żółci do dwunastnicy

TRZUSTKA - pokryta tkanką łączną właściwą, wewnątrz tworzy szerokie pasma oddzielające płaty trzustki, tkanka łączna właściwa luźna – zrąb płacików, podtrzymuje naczynia i miąższ - część zewnątrzwydzielnicza  główna masa narządu, duże komórki, pryzmatyczne, zasadochłonna cytoplazma, okrągłe jądro centralnie, typowe surowicze, RER, AG i mitochondria,  w częściach wierzchołkowych pęcherzyki wydzielnicze/ziarna zymogenu (trypsynogen, chymotrypsynogen, prokarboksylopeptydazy, amylaza, esteraza cholesterolu, lipaza),  trzustkowy inhibitor wydzielanej trypsyny (PSTI) – hamuje przedwczesną aktywację proenzymów - trypsynogen przycinany przez enteropeptydazę mikrokosmków -> trypsyna aktywuje chymotrypsynogen, prokarboksylopeptydazę, proelastazę i profosfolipazę A 2  komórki pęcherzyków – receptory dla CCK i synapsy cholinergiczne (acetylocholina) z zakończeniami włókien nerwu błędnego w błonie podstawy  wydzielanie pobudzane przez nerw błędny, sekretynę, pankreozyminę, gastrynę, VIP; hamowane przez somatostatynę  komórki śródpęcherzykowe – komórki nabłonkowe początkowej części przewodu wyprowadzającego  synteza proenzymów i enzymów – SER, AG modyfikowanie, segregowanie i otaczanie błoną, wydzielina komórek pęcherzykowych do światła pęcherzyka i do przewodu wyprowadzającego (wstawki) – nabłonek jednowarstwowy sześcienny – receptory dla sekretyny, wytwarzanie HCO 3- i pompowanie do światła wstawki  wstawka -> przewód międzypłacikowy -> przewód międzypłatowy -> przewód trzustkowy (Wirsunga) biegnący przez całą długość trzustki  w ścianie dwunastnicy przewód trzustkowy łączy się z przewodem żółciowym wspólnym, przewód trzustkowy dodatkowy (Santoriniego) uchodzi bezpośrednio do dwunastnicy  przewody wyprowadzające – nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, komórki endokrynowe  komórki pęcherzyków wydzielają sok trzustkowy (zasadowy, woda, elektrolity, trypsynogen, chymotrypsynogen, prokarboksylopeptydazy, amylaza, esteraza cholesterolu, lipaza, elastaza, DNA-aza, RNA-aza) - część wewnątrzwydzielnicza – komórki endokrynowe tworzące wyspy trzustkowe (Langerhansa)...