KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT PDF

Preview

Summary

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SANATIONAL TEACHERS DAIGDIG: COLLEGE ISANG PAG-UULAT G. JUMEL IBE ABELLERA, Disyembre 2016 Quiapo, Manila National Teachers College Linggwistikang Filipino DEPARTAMENTO NG PAARALANG GRADWADO Departamento ng Paaralang Gradwado Propesor: Dr. Pamfilo Catacataca Linggwistikang...

Description

TEACHERS COLLEGE KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SANATIONAL DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT G. JUMEL IBE ABELLERA, Disyembre 2016 Quiapo, Manila

National Teachers College Linggwistikang Filipino DEPARTAMENTO NG PAARALANG GRADWADO Departamento ng Paaralang Gradwado Propesor: Dr. Pamfilo Catacataca Linggwistikang Filipino / Propesor: Dr. Pamfilo D. Catacataca

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT ni: G. JUMEL IBE ABELLERA (Disyembre 2016) Mula sa Toeryang Tore ng Babel, nagkaroon pa ng iba’t ibang maka-agham na pag-aaral hinggil sa pinagmulan ng wika gaya ng Teoryang Bow-wow, Toeryang Pooh-Pooh, Teoryang Ding-dong at iba pa. Ang wika, ayon kay Gleason (mula sa aklat nina Dolores, T., Petras, J. at Geronimo, J., 2016), ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. May mga taong naniniwala at nagsasabing ang wika ay tinatawag ding Linggwistika. Gayunpaman, ang Linggwistika o Dalubwikaan ay ang pag-aaral sa wika ng tao. Tinatawag naman na isang linguistic o linggwista ang mga dalubhasa rito.

Ayon kay McGregor (2009) ang Linggwistika ay isang penomenang pangkultura (cultural phenomena) na palagiang gawain sa ibang kultura. Tulad ng ibang penomenang pangkultura, ito ay may kasaysayan, kasama na ang mga tanong kung paano ito ginagamit.

banyaga (foreign language) gamit ang mga

SINAUNANG PANAHON:

nakalimbag na sulatin.

Tradisyong Babylon (Babylonian Tradition) Ang pinakaunang tekstong-naisulat sa

Tradisyong Hindu (Hindu Tradition)

cuneiform sa tabletang luwad (clay tablet) ay

Ang tradisyong Hindu sa linggwistika ay

mahigit 4,000 taon na ang nakalilipas. Sa simula

nagsimulang lumakas noong unang milenyo

ng ikalawang siglo ng milenyo, sumibol ang

buhat ng pagbabagong naganap sa Sanskrit

balarilang tradisyon sa katimugang bahagi ng

(Indo-European, India), ang banal na wika ng

Mesopotamia

Iraq,

mga tekstong panrelihiyon. Ang mga sinaunang

Kuwait, Syria, Turkey at Iran) na tumagal nang

Indyano ay nangailangan ng tamang sagot at

halos 2,500 taon. Ang linggwistikong teksto

paliwanag sa mga tekstong Vedic. Ang ritual ay

mula sa sinaunang tradisyon ay mga listahan ng

nangangailangan

mga Pangngalan sa Sumerian (isang nabubukod

pagtatanghal sa mga tekstong panrelihiyon, at

tanging wika), wikang panrelihiyon at mga

ang balarilang tradisyon ay sumipot upang

tekstong legal. Sa pang-araw-araw na gamit,

maging tuntunin sa sinaunang wika. Ang mga

ang wikang Sumerian ay napalitan ng wikang

mambabalarilang

Akkadian (Afro-asiatic). Subalit, nanatili namang

kauna-unahang

prestihiyoso ang wikang Sumerian at patuloy na

Linggwistika. Ang pinakakilalang mambabalarila

ginagamit sa mga kontekstong panrelihiyon at

sa tradisyong ito ay si Pānini, na nagsulat ng

legal. Dahil dito, ito ay itinuturo bilang wikang

pormal na deskripsyon ng wikang Sanskrit sa

(ngayon ay bahagi

ng

ng

tamang

Hindu pangkat

ay sa

berbal

kinikilala

na

bilang

larangan

ng

Page 1 of 4

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT G. JUMEL IBE ABELLERA, Disyembre 2016 National Teachers College Departamento ng Paaralang Gradwado

Linggwistikang Filipino Propesor: Dr. Pamfilo Catacataca

kanyang Astādhyāyī. Ang balarila ni Pānini ay

ugnayan, na sa dakong huli ay nakubli ng

kinapapalooban ng ponetiko at morpolohiya.

kumbensyon. Sa kabilang banda, si Aristotle (384-322 BC) naman ay panig sa kumbensyon

Pagkaraan

ng

ilang

siglo,

ang

higit sa kalikasan.

organisasyon ng mga tunog sa bawat yunit ay mas naging malinaw at ang mga katinig na may

Ang unang natitirang balarilang Europa

impit ay naging maayos. Ang pagbabagong ito

ay ang paglalarawan ni Dionysius Thrax (c. 100

ay nagbunga ng isang sistematikong alpabeto,

BC),

Brāhmī.

ang

Téchnē

grammatikē.

Ito

ay

Hindu

sa

tumatalakay sa ponetiko, morplohiya (kasama

malampasan

ng

na ang bahagi ng pananalita), at maraming

anumang nagawa sa Europa sa mahabang

impluwensya sa deskriptibong balarila. Ang

panahon. Ang mga pagsusuring isinagawa ng

palaugnayang

mga mambabalarilang Hindu ay naging simula

naipaliwanag naman ni Apollonius Dyscolus (c.

ng mga pag-aaral sa ibang wika sa Europa.

110-175 AD) dalawang siglo na ang nakararaan.

ang

linggwistika

Ang ay

tradisyong

malayong

Griyego

(Greek

syntax)

ay

Linggwistikang Griyego

Tradisyong Romano

(Greek Linguistic)

(Roman Tradition)

Nilinang ng mga griyego ang alpabeto

Ang pangunahing kapakinabangan ng

batay sa dating gamit ng mga Phoenicians.

Tradisyon Romano ay sa morpolohiya, kasama

Nagdagdag sila ng tanda para sa mga patinig at

ang mga bahagi ng pananalita at anyo ng

sa

pangngalan at pandiwa.

ibang

katinig

linggwistikang

upang

matugunan

pagbabagong

ang

kinakailangan

Sa ika-apat na siglo, sinulat ni Aelius Donatus

Ang

ng

Grammatica na nagbigay kahulugan sa tekstong

linggwistikang griyego ay ang pinagmulan ng

pampaaralan noong Panahon ng Kalagitnaang

wika,

pananalita,

Siglo (Middle Ages). Ang mas maliit na bersyon

relasyon sa pagitan ng wika at isipan, at ang

nito, ang Ars Minor ay tumalakay naman sa

relasyon sa pagitan ng dalawang aspeto ng

walong bahagi ng pananalita, na naging kauna-

tanda sa salita – iconicity (ang anyo at

unahang librong nailimbag noong ika-15 siglo.

mga

mahahalagang

sistematikong

kahulugan

ay

bahagi

konektado

sa

ambag

ng

kalikasan)

ang

balarilang

Latin,

ang

Ars

upang mapaliwanag ang mga epiko ni Homer.

o

arbitrary (purong kumbensyon).

Tradisyong Tsina (China Tradition) Katulad

ng

tradisyong

Hindu,

ang

Ang Cratylus ni Plato (427-347 BC) ay

pilolohiyang Tsina (Xiaoxue o paunang pag-

kumakatawan sa argumento ni Socrates (469-

aaral) ay nagsimula upang maunawaan ang

399 BC) na humihimok sa orihinal na likas na

klasiko sa Dinastiyang Han. Ang Xiaoxue ay

Page 2 of 4

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT G. JUMEL IBE ABELLERA, Disyembre 2016 National Teachers College Departamento ng Paaralang Gradwado

nahahati

sa

tatlong

bahagi,

Linggwistikang Filipino Propesor: Dr. Pamfilo Catacataca

ang

Xungu

(exegesis) o pag-iintindi ng teksto, ang Wenzi

PANAHON

(analysis) o pagsusuri at Yinyun (study of

SIGLO SA EUROPA:

sounds) o ang pag-aaral ng tunog.

NG

KALAGITNAANG

Hindi gaanong umunlad ang pilolohiya sa

Dalawa sa pinakaunang nagawa sa panahon ng Dinastiyang Han ay ang Fangyan, ang unang gawang Tsino hinggil sa dayalekto at

Shiming, na nakatalaga sa pinagmulan ng salita. Ang pag-aaral ng ponolohiya sa Tsina ay nagmula sa impluwensiya ng tradisyong Hindu, matapos maging tanyag ang Budismo sa Tsina.

kalagitnaang

siglo

sapagkat

ang

napagtuunang-pansin ng mga pala-aral ay kung papaanong mapapanatili ang Latin bilang wika ng simbahan. Pedagohikong balarila sa Latin ang lumabas para sa mga hindi taal na Latin. Subalit, unti-unting nagkaroon ng interest ang mga iskolar sa wikang bernakular at lumitaw rin ang paraan ng pagsulat nito. Noong 1000, isang

abbot sa Britanya ang nagsulat ng balarilang Tradisyong Arabe at Ebreo

Latin

(Arabic and Hebrew Tradition)

para

sa

mga

batang

Anglo-Saxon.

Nailimbag din ang deskriptibong balarila sa mga

Ang tradisyong Griyego ay nagbungad

wikang bernakular.

na malaking impluwensiya sa Tradisyong Arabe, na nakatuon sa morpolohiya. Ang tradisyong ito ay kilala sa eksaktong deskripyon ng mga ponetiko. Pinaniniwalaang nagsimula ito noong ika-7 siglo sa pamamagitan ng gawa ni Abū al-

MODERNONG LINGGWISTIKA Nagsimula ang modernong linggwistika sa pagtatapos ng ika-19 na siglo kung saan ay

Aswad ad-Du alī (c. 607-688).

nagkaroon ng ibang tuon mula sa historikal na Sinasabing ang tradisyong Arabe ay nakaimpluwensya

sa

tradisyon

Ebreo

na

nagsimula bandang ika-9 na siglo. Gumawa si Saadya ben Joseph al-Fayyūmī (882-942) ng unang balarila at diksyunaryong Hebrew (Afroasiatic, Israel).

Mas nakilala ang balarilang Ebreo noong ika-13 siglo dahil sa gawa ni David Qimhi (c. 1160-1235), na nakaimpluwensiya ng malaki sa linggwistikang Europa.

pagbabago ng wika patungo sa wikang may sariling sistemang istruktural. Nagkaroon ng mga pananaliksik sa pinagmulan ng wika na humantong sa pagkakapangkat-pangkat ng mga ito ayon sa pinagmulang angkan. Lumitaw rin ang iba’t ibang disiplina sa linggwistika.

Noong ika-18 siglo, sinuri nina James Burnett at Lord Monboddo ang napakaraming wika at hinuha ang mga lohikal na element ng pag-uswag ng wika ng tao. Ang kanyang pagiisip ay napagitnaan ng naunang konsepto ng ebolusyong

bayolohikal.

Sa

The

Sanskrit Page 3 of 4

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA DAIGDIG: ISANG PAG-UULAT G. JUMEL IBE ABELLERA, Disyembre 2016 National Teachers College Departamento ng Paaralang Gradwado

Linggwistikang Filipino Propesor: Dr. Pamfilo Catacataca

Language (1786), iminungkahi ni Sir William

London School, Noah Chomsky and Generative

Jones na ang Sanskrit and Persian ay may hawig

Grammar at ang Relational Grammar. Sinundan ng Linggwistikang Istruktural

sa mga wikang Klasikong Griyego, Latin, Gothic at Celtic. Mula sa ideyang ito, sumibol ang mga

(Structural

disiplinang

komparatibong

Linggwistika, na nagbibigay diin sa pagsusuri sa

(comparative

linguistic)

linggwistika

at

historikal

na

Linguistics)

ang

Historikal

na

distribusyon ng mga ponema at morpema sa

linggwistika (historical linguistic), na naglalayong

isang

makita ang pinaka-ugat ng wika at mabakas ang

mahahalagang pag-aaral ang isinagawa sa mga

pag-uswag nito. Lumitaw rin sa Historikal na

dayalekto sa Asya, Australya at sa Amerika sa

Linggwistika ang semantiko at ilang anyo ng

ilalim ng disiplinang ito. Taong 870 lumitaw ang

pragmatiko.

International

Sa Europa, mayroong katumbas na

salita

gumagamit

o

pangungusap.

Phonetic ng

hindi

Iba’t

Alphabet kukulanging

ibang

(IPA)

na

400

na

paglinang ang linggwistikang istruktural na higit

simbolo. Hindi nagtagal ay lumitaw ang ponema

na naimpluwensyahan ni Ferdinand de Saussure.

(phonemes), na naging payak sa paglalarawan

Si Saussure ay mayroong Teorya ng Kahulugan

sa

(Theory of Meaning). Napuna niya na ang wika

kakaunting simbolo na lamang ang ginagamit.

ay isang hanay na magkakadikit na pangkat na

Gumagamit din ang mga istrukturalista ng

natatangi sa walang katiyakang kalagayan ng

katawagang morpema (morpheme) sa pagsusuri

ideya at tunog. Para sa kanya ang isang salita

sa palabuuan ng mga salita ng isang wika.

ay pinagsamang konsepto at imaheng-tunog na

Mula sa kanyang pananaw, umusbong ang iba’t ibang ideya sa linggwistika tulad ng ang

hinuha

ng

isang

wika

sapagkat

Sa kasalukuyan, marami pang iba’t ibang modelo ang lumitaw sa linggwistika.

nagkakahulugan sa isip.

Descriptionist,

palatunugan

ni

Patunay lamang na ang wika ay dinamiko, buhay at patuloy na nagbabago.

Sapir-Whorf,

Functional Linguistics: The Prague School, The

REFERENS: Dela Cruz, Rosalyn V. (2013). Kasaysayan ng Linggwistika. www.slideshare.net/jhengcute/kasaysayanng-linggwistika-1 Holcombe, Colin John (2016). A Background to Critical Theory: Text and References. Ocaso Press McGregor, William B. (2009). An Outline of the History of Linguistics. Linguistics: An Introduction. mcgregor.continuumbooks.net/media/1/history-outline.pdf Taylan, D., Petras, J., and Geronimo, J. (2016). Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino. Maynila: Rex Book Store, Inc. p. 3 ______________ (2016). Linggwistika. https://tl.wikipedia.org/wiki/Lingguwistika ______________ (2016). History of Linguistic. https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_lingguistics

Page 4 of 4...