Kliniczna 1 - Notatki z wykładu 1 PDF

Preview

Summary

Notatki 1...

Description

KLINICZNA 1.

Cierpiałkowska s.307-312 & Carson s.409-416 - zaburzenia osobowości

 

 



 

Psychologia osobowości jako nauka empiryczna ma swoje źródła w europejskiej psychologii charakteru i amerykańskiej psychologii różnic indywidualnych. Zaburzenia osobowości są przedmiotem zainteresowania 2 dziedzin: psych. klinicznej i psychopatologii. o Zajmują się one przede wszystkim opisem fenomenologicznym przejawów zaburzeń (wzorców spostrzegania rzeczywistości, myślenia, odczuwania i zachowania) oraz wyjaśnianiem genezy i mechanizmu ich powstania. o Opisy służą tworzeniu klasyfikacji zaburzeń osobowości  ICD-10 i DSM-V Dobre przystosowanie to elastyczna adaptacja do zmieniających się wymagań, możliwości i ograniczeń, związanych z kolejnymi etapami życia. Cechy osobowości, wzorce zachowań oraz sposoby radzenia sobie i działania w środowisku społecznym kształtują się w dzieciństwie, a krystalizują z końcem okresu dojrzewania lub na początku wczesnej dorosłości tworząc indywidualną osobowość jednostki. Zaburzenia osobowości (niegdyś – „zaburzenie charakteru”) = wynik stopniowego rozwoju nieelastycznych czy wypaczonych wzorców osobowości i zachowania, które prowadzą do uporczywych, źle przystosowanych sposobów postrzegania, myślenia i kontaktu ze światem. Upośledzają przynajmniej niektóre aspekty funkcjonowania i wywołują ogromne cierpienie. Nieelastyczne wzorce reagowania są tak głęboko zakorzenione w strukturze osobowości, że niezwykle trudno jest je zmienić. Zaburzenia osobowości często współwystępują z innymi zaburzeniami Kliniczne cechy zaburzeń osobowości: znaczne cierpienie emocjonalne trudność w funkcjonowaniu społecznym, w tworzeniu wzajemnych i satysfakcjonujących związków – otoczenie często uważa zachowanie takich osób za niezrozumiałe, nieprzewidywalne, irytujące itp. o wzorzec cech określa reakcję na każdą nową sytuację, prowadzi do powtarzania tych samych nieprzystosowawczych zachowań o problemy z własną tożsamością lub poczuciem własnego Ja. o niezmienność w czasie, człowiek nie uczy się na własnych błędach! Trudności w prowadzeniu badań nad zaburzeniami osobowości – 2 główne kategorie trudności: o Trudności w diagnozowaniu zaburzeń osobowości: (1) Kryteria diagnostyczne nie są precyzyjnie zdefiniowane (2) Kategorie diagnostyczne nie wykluczają się nawzajem: chorzy często mają objawy więcej niż jednego zaburzenia (3) Cechy osobowości mają charakter wielowymiarowy (mogą występować w formie od łagodnej do patologicznie nasilonej → występują też u ludzi normalnych, choć nie są tak silnie zaakcentowane) o Trudności w badaniu przyczyn zaburzeń osobowości (1) Duży stopień współwystępowania zaburzeń osobowości – dana osoba często kwalifikuje się do więcej niż jednego zaburzenia osobowości, co utrudnia jednoznaczne określenie czynników przyczynowych. (2) Więcej badań retrospektywnych niż prospektywnych (badani obserwowani są przed pojawieniem się zaburzenia) Przyczyny zaburzeń osobowości: o Temperament, jako fundament, na którym rozwijają się cechy osobowości oraz genetyczne predyspozycje o Czynniki psychologiczne – doświadczenia wczesnodziecięce, oddziaływania rodziców – ich psychopatologia i nieefektywne praktyki rodzicielskie, doświadczenia wykorzystywania emocjonalnego, fizycznego i seksualnego. o Czynniki społeczno-kulturowe – stresory społeczne, zmiany zachodzące w społeczeństwie, wartości kulturowe o o





ICD-10 zaburzenia osobowości od F60-F69 - obok nich umieszczono też zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) oraz niektóre zaburzenia i dysfunkcje seksualne (tabelka). Zaburzenia osobowości – ciężkie zaburzenia struktury charakteru i sposobu zachowania się obejmujące różne wymiary osobowości oraz przejawiające się zaburzeniami w funkcjonowaniu w rolach społecznych i życiu zawodowym. 

3 podstawowe grupy zaburzeń osobowości u dorosłych: I. Specyficzne zaburzenia osobowości F60: (1) F60.0 osobowość paranoiczna – obejmuje również: osobowość ekspansywno-paranoiczna, fanatyczna, pieniacza i sensytywno-paranoiczna.

II.

III.

(2) F60.1 osobowość schizoidalna (3) F60.2 osobowość dyssocjalna - obejmuje również: osobowość amoralna, antyspołeczna, asocjalna, psychopatyczna i socjopatyczna. (4) F60.3 osobowość chwiejna emocjonalnie – w postaci 2 typów: F60.30 typ impulsywny (obejmuje również: osobowość eksplozywna i agresywna) oraz F60.31 typ borderline, z pogranicza). (5) F60.4 osobowość histrioniczna - obejmuje również: osobowość histeryczna i psychoinfantylna. (6) F60.5 osobowość anankastyczna - obejmuje również: osobowość kompulsyjna i obsesyjna oraz obsesyjno-kompulsyjna. (7) F60.6 osobowość lękliwa (unikająca) (8) F60.7 osobowość zależna - obejmuje również: osobowość asteniczna, nieadekwatna, bierna i samoponiżająca się. (9) F60.8 inne określone zaburzenia osobowości, nie mieszczące się w o F60.0- F60.7 – obejmuje osobowość ekscentryczna, typu haltlose, niedojrzała, narcystyczna, bierno-agresywna i psychoneurotyczaą. (10) F60.9 zaburzenia osobowości bliżej nieokreślone (BNO) – obejmuje nieokreśloną nerwicę charakteru oraz nieokreśloną patologiczną osobowość. Zaburzenia osobowości mieszane i inne F61 – zalicza się do nich zaburzenia nastręczające kłopotów diagnostycznych – w których obrazie występują wzorce charakterystyczne dla różnych zab. osobowości lub ich przejawy są słabo zaznaczone i mało wyraziste. Trwałe zmiany osobowości wynikające z doświadczenia ekstremalnego stresu F62 – są następstwem 1) nagłego i gwałtownego doświadczenia zw. ze zjawiskami o rozmiarach katastrofy, 2) kumulującego się i chronicznego doświadczenia, działającego w następstwie poważnej choroby psychicznej (np. schizofrenii, CHAD, CHAJ).

DSM-V – aby rozpoznać zaburzenie osobowości musi występować:  

dominujący, nieelastyczny oraz stabilny i trwały wzorzec zachowania wzorzec zachowania musi prowadzić do istotnego klinicznie cierpienia psychicznego lub upośledzenia funkcjonowania oraz przejawiać się w co najmniej 2 z następujących obszarów: o postrzeganie, wyrażanie emocji, funkcjonowanie interpersonalne lub kontrola impulsów

W DSM-V zaburzenia osobowości podzielono na 3 wiązki (klastry):  Wiązka A – zaburzenia: paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe. Ekscentryczne i dziwne zachowanie, nieufność, podejrzliwość, wycofanie społeczne.  Wiązka B – zaburzenia: typu histrionicznego, narcystycznego, antyspołecznego, z pogranicza (borderline). Tendencja do dramatyzowania, emocjonalność, niekonsekwencja, impulsywność, zachowanie antyspołeczne. Częstsze konflikty z prawem i kontakt z placówkami ochrony zdrowia psychicznego.  Wiązka C – zaburzenia: unikowe, zależne, obsesyjno-kompulsyjne. Występuje lęk i obawa, co utrudnia odróżnienie ich od zaburzeń lękowych. Częstsze zgłaszanie się po pomoc z powodu lęku. Zestawienie zaburzeń osobowości – tabela s.411 Badanie epidemiologiczne – ma na celu ustalenie rozpowszechnienia (liczby przypadków) konkretnego zaburzenia w bardzo dużej próbie – liczącej zazwyczaj kilka tysięcy osób żyjących w danej społeczności....