Kury skrypt choroby PDF

Preview

Summary

Kury skrypt choroby...

Description

SALMONELLOZA G- pałeczki tlenowe, zaw. DNA posiadają antygeny:  somatyczny O  powierzchniowy K  rzęskowy H  występują także szczepy śluzowe z antygenami śluzowymi ■ systematyka:  2 podziały:  wg Kaufmana-White’a → na podstawie różnic w antygenie somatycznym O  4 grupy: A, B, C, D  wg najnowszej systematyki → na podstawie podobieństw genowych (PCR)  2 gatunki: - Salmonella bongori → 10 serowarów - Salmonella enteritica → wszystkie pozostałe (ok.2500)  szczepy Salmonella zalicza się do danego serowaru na podstawie antygenów: somatycznego O i rzęskowych H  prawie wszystkie salmonelle są orzęsione → zdolność ruch, poza dwoma ptasimi – Salmonella pullorum i gallinarum (nie mają rzęsek i antygenów H) ■ wrażliwość na czynn. środ.:  giną w temp. 60°C po 10-20 min.  oporne na pH 4-8,7  wrażliwe na promienie słoneczne  przeżywają na skorupkach jaj w lodówce (4°C) przez 10 dni, w kurniku do 105 dni, mogą przetrwać w wodzie z cząsteczkami organicznymi do 60 dni, w pyle inkubatorów do 3 tyg., w puchu i pierzu do 160 dni ■ podział:  ze względu na inwazyjność i swoistość gatunkową wyróżniono 3 grupy:  

1. gatunkowo swoiste serowary inwazyjne: - specyficzne gatunkowo, inwazyjne - drób → S. pullorum S. gallinarum - ludzie → S. typhi (wywoł. tyfus = dur brzuszny) 2. gatunkowo niespecyficzne serowary inwazyjne: - mogą zakażać różne gat. ludzi i zwierząt i wywoływać chorobę 3. gatunkowo niespecyficzne serowary nieinwazyjne: - wyst. jako saprofity lub komensale, np. we florze bakteryjnej jelit - uznawane za niepatogenne ■ choroby wywoł. u drobiu: * PULOROZA = BIAŁA BIEGUNKA PISKLĄT

• kury, indyki • S. pullorum * TYFUS KUR

• kury, indyki • S. gallinarum (niespecyficzne gatunkowo) • kury → S. enteritidis S. typhimurium • indyki → S. enteritidis S. typhimurium S. saint-paul S. thompson S. hagani S. derby

* PARATYFUSY

• gęsi, kaczki → S. enteritidis

1

S. typhimurium S. anatum S. thompson * ARIZONOZA INDYKÓW

• S. arizonae * ZAPALENIE WORECZKA ŻÓŁTKOWEGO

• salmonelle (patogeny wikłające) i inne bakterie ■ drogi szerzenia:  bezobjawowe nosicielstwo – b. ważne w rozprzestrzenianiu – na skutek uzjadliwiania się salmonelli żyjących u ptaków-nosicieli  pionowo (transowarialnie)  endogennie – gdy salmonelle usadowią się w kulach żółtkowych („jajnik salmonellozowy”)  egzogennie – gdy salmonelle znajdują się na skorupce (np. zanieczyszczenie kałem), zasysane są do wnętrza jaja w trakcie tworzenia komory pow. lub później podczas przechowywania  % więcej salmonelli jest na skorupkach jaja niż w jego wnętrzu  poziomo – pomiędzy chorymi ptakami ■ źródła zakażenia:  chore ptaki i nosiciele  skażone środowisko (ściółka, pasza, woda, sprzęt, inkubatory w zakładach wylęgowych, kosze transportowe, środki transportu piskląt, odpady powylęgowe)  gryzonie (zanieczyszczenie paszy-kał i mocz)  zakażony człowiek ■ cykl wędrówki salmonelli w środowisku:  zakażone nioski → jaja zakażone lub nie (okresowe siewstwo)  zakażone jaja → inkubator → zamieranie zarodków ok. 15 dnia → klucie chorych piskląt z wrodzoną salmonellozą, od razu chorują i padają w ciągu 2 dni, są źródłem skażenia środowiska i zakażenia zdrowych piskląt  zakażenie piskląt w klujniku → aerogennie poprzez wdychany pył z bakteriami ( w klujniku jest duży ruch powietrza, wysoka temp., resztki skorupek i kał → pył), chorują i padają w ciągu 5-7 dni, ale już po 48h są w kurniku → odchody → zakażenie środowiska w kurniku  zakażenie piskląt w kurniku → p.o. (zanieczyszczona pasza, woda, koprofagia), chorują i giną w ciągu 10 dni, w stadzie szczyt śmiertelności przypada na ok. 2 tydz. życia, później śmiertelność maleje, po 21 dniu ustaje przechodząc w stan bezobjawowego nosicielstwa. Bakterie usadawiają się w wątrobie i jelitach, a następnie w rozwijającym się jajniku. W okresie dojrzałości płciowej przenikają do kul żółtkowych powodując zakażenie jaj ■ drogi zakażenia:  odd. (klujnik)  p.o. (kurnik) – pisklęta i dorosłe, im gorsze warunki utrzymania tym zakażenie łatwiejsze, sprzyja bezobjawowe nosicielstwo i długotrwałe siewstwo  ptaki dorosłe – także odd., ale muszą zaistnieć warunki sprzyjające (stres, choroby, i-supresja) ■ czynniki predysponujące:  czynniki środowiskowe – nieodpowiednia wilgotność, temp., nadmierne zagęszczenie  stres  choroby  i-supresja  błędy żywieniowe 

obraz kliniczny i sekcyjny uzależniony jest od zjadliwości zarazka, wieku ptaków (im młodsze tym wrażliwsze) i ich kondycji

► PULOROZA (biała biegunka piskląt) − znana od XVIII w. →  100%

2

− − − −  − − − − − −

−

− − −

wyst. w chowie towarowym i przyzagrodowym 1913 r. – rozpoznawanie nosicieli → ubój obecnie wraca w stadach towarowych piskląt brojlerów choroba o przebiegu posocznicowym Salmonella pullorum wyst. gł. u piskląt kurzych, ale także u indyków i bażantów chorują ptaki od wyklucia do 21 dnia życia → bezobjawowe nosicielstwo inkubacja 3-5 dni u piskląt trwa 2-3 dni u starszych ok. 1 tyg. postać nadostra → • pisklęta z wrodzona salmonellozą lub zakażone w inkubatorze • wyst. w kilka godz. po wykluciu • piszczą • giną wśród objawów drgawkowych postać ostra → • utrata apetytu • wzmożone pragnienie • osowiałość • mało ruchliwe • skupiają się wokół źródeł ciepła, układają się w w-wach – te na dole się duszą • stoją z opuszczonymi skrzydłami • ↑ temp. ciała → szybsza przemiana materii → ↑ ilość kw. moczowego we krwi, ↑ ilość moczanów w kale, początkowo odchody są zielono-białe, później przechodzą w białą biegunkę zasychającą wokół steku → złogi gipsowate mogące zatykać otwór stekowy → uniemożliwienie oddawania kału • ± osłabienie i porażenie kończyn (przysiadanie na skokach) • trwa 2-3 dni • kończy się  • najwięcej upadków pomiędzy 10 a 14 dniem • po 21 dniu upadki ustają • po przechorowaniu występuje nosicielstwo, stado różnicuje się postać podostra → • zakażeniu ulegają starsze kurczęta • długotrwała biegunka → wyniszczenie i wycieńczenie • bakterie mogą usadawiać się w stawach → zap. stawów, kulawizny ptaki dorosłe → • zakażenie bezobjawowe • może wyst. niewielki spadek nieśności i wylęgowości zmiany an.-pat.: • pisklęta do 10 dnia życia:  wzdęcie powłok brzusznych  zatrzymanie resorpcji woreczka żółtkowego  powiększenie wątroby, plamista lub marmurkowata, krwawienia podtorebkowe  wszystkie salmonellozy → ↑ pęch. żółciowego (1,5-2×), wypełniony gęstą żółcią  powiększenie śledziony i nerek  może wyst. zap. otrzewnej • zakażenie aerogenne:  ogniska martwicze w płucach barwy szaro-białej lub żółtej, wielkości łebka od szpilki, wbite w miąższ płuc, który jest przekrwiony  mięsień sercowy blady, ogniska martwicze wystające ponad powierzchnię – „ SĘKATE SERCE”  przy dłużej trwającym procesie guzki martwicze są także w ścianie mielca – barwy żółtawej, lite, na przekroju słoninowate, wystają ponad powierzchnię mięśni; występują tylko u 10-30% ptaków, ale jest to objaw charakterystyczny  nieżyt zapalny błon śluzowych jelit • zmiany zapalne w zaatakowanych stawach •  40-60% • po przechorowaniu zróżnicowanie stada, bezobjawowe nosicielstwo • ptaki dorosłe:  nioski – „JAJNIK SALMONELLOZOWY”  samce – ogniska martwicy w jądrach

► TYFUS KUR − gł. kury, mogą chorować indyki

3

− −  − − −

chorują ptaki dorosłe wchodzące w nieśność może atakować kurczęta Salmonella gallinarum inkubacja ok. 5 dni u poszczególnych ptaków choroba trwa 3-8 dni, w stadzie 3-4 tyg. objawy kliniczne:  granatowe zabarwienie grzebienia i dzwonków  spadek apetytu  spadek nieśności  pojawiają się jaja w chropowatych skorupkach, deformacje jaj, jaja w osłonkach pergaminowych, lanie jaj  uporczywa biegunka z dużą ilością śluzu, początkowo żółta, przechodząca w trawiastozieloną  częsta pozycja siedząca  kurczęta – zwiększona śmiertelność w trakcie całego odchowu − zmiany an.-pat.:  bardzo ciemna, prawie czarna, niedotleniona krew  ↑ wątroba barwy brązowo-żółtawej, brązowo-zielonkawej, zieleniejąca na powietrzu (!!! → zielonooliwkowa !!!)  ↑ śledziona  ↑ pęcherzyk żółciowy  charakterystyczne zmiany w jajniku – obok normalnych kul żółtkowych występują kule zmienione – pomarszczone, zniekształcone, barwy brązowo-brunatnej, brązowo-zielonej, uszypułowate; osłabienie błony witelinowej powoduje pękanie kul i wylewanie się treści żółtka do jamy ciała  stan zapalny jajowodu  konglomeraty jajopodobne – wymieszane białko ze skorupką  stan zap. jajnika i jajowodu może przenieść się na otrzewną → śmierć  u ♂ ogniska martwicy w jądrach  zap. nieżytowe bł. śluz. jelit

► ARIZONOZA INDYKÓW − chorują gł. indyki, ale może wystąpić także u kurcząt (rzadko)  Salmonella arizonae − chorować mogą indyki w każdym wieku, ale najwrażliwsze są od 2 do 10 tyg. życia − inkubacja 4-5 dni − obraz kliniczny podobny do innych salmonelloz:  senność  biegunka z moczanami i strzępkami krwi  zaatakowanie UN → drgawki skręty głowy i szyi jednostronna utrata wzroku (najczęściej u ♀) − zmiany an.-pat.:  ↑ wątroba, marmurkowata, niekiedy z ogniskami martwicy  rogówka w zmienionym oku mlecznobiała, opalizująca, zmętniała (→ ślepota) −  u indycząt 5-50% −  u kurcząt 2% − u dorosłych indyków bezobjawowe nosicielstwo i siewstwo

► PARATYFUSY − wywoł. przez serowary gatunkowo nieswoiste − wyst. u ptaków młodych − u piskląt zakażenie ma charakter posocznicowy z wysoką śmiertelnością − okres inkubacji 3-5 dni − objawy:  pisklęta wykazują zwiększone zapotrzebowanie na ciepło  tracą apetyt

4

↑ pragnienia nienaturalnie piszczą może rozwinąć się włóknikowo-ropne zap. spojówek często dochodzi do sklejenia powiek → przeniesienie procesu → ropne zap. gałki ocznej mogą wyst. porażenia różnych grup mięśni objawy nerwowe u kurcząt  zarzucanie głowy na grzbiet mimowolne ruchy głową niezborność leżą w niefizjologicznej pozycji lub pływają na grzbiecie  stawy skokowe lub śródstopia – zapalenie i kulawizny zmiany an.-pat.:  zatrzymana resorpcja woreczka żółtkowego  ↑ wątroba, podtorebkowe wynaczynienia  ↑ pęcherzyk żółciowy  w wątrobie i śledzionie mogą wyst. drobne ogniska martwicy  ↑ nerek  zakażenie drogą aerogenną → ogniska martwicy w płucach i mięśniu sercowym płyn wysiękowy w jamie otrzewnowej zap. od nieżytowego do włóknikowego bł. śluz. jelit paratyfusy u drobiu dorosłego:  mogą przebiegać w postaci bezobjawowej bądź wywoływać zapalenie jajnika oraz jajowodu, a często także odjajnikowe zap. otrzewnej  u niosek jajnik salmonellozowy      

−

−

■ rozpoznawanie salmonelloz:  objawy kliniczne – mało charakterystyczne  zmiany an.-pat. – lepiej  rozróżnianie zarazka → izolacja i identyfikacja → bad. serologiczne (specyficzne p/ciała) ELISA aglutynacja płytowa (met. jakościowa a nie ilościowa, wyniki fałszywie +) należy nakłuć ż. skrzydłową, ezą kroplę krwi przenieść na płytkę, dodać antygen, grube stronty – wynik +, stronty cienkie lub brak – wynik – lub wątpliwy  zawsze należy badać pisklęta 1-3 dniowe (posiewy mikrobiologiczne)  antybiogram nie zawsze jest skuteczny ze względu na liczne pasaże przy izolowaniu ! ■ zwalczanie salmonelloz: 09.12.2004 − prawie 90% zatruć pokarmowych u ludzi w Europie wywołuje salmonella − pałeczki salmonelli pochodzące od drobiu są włączane do łańcucha pokarmowego ludzi gł. za pośrednictwem zanieczyszczonych tuszek i jaj − uprzednio dominującym serowarem była S. typhimurium, obecnie od lat 80-tych dominuje S. enteritidis − drogi transmisji na człowieka:  jaja – zakażone egzo- i endogennie, zanieczyszczona skorupka (dezynfekcja jaj towarowych – zanurzyć w 1% r-rze Virconu o temp. pokojowej na 15 sek., odstawić na 10 min, spłukać)  tuszki  zakażenie endogenne ∙ obecność bakterii w pp przed ubojem i czynniki stresowe przed ubojem powodują okresowe obniżenie lokalnej odporności błon śluzowych pp (GALT) → przełamanie bariery jelitowej → krew→ narządy wew. ∙ obniżenie zaw. glikogenu i wolniejszy ↓ pH ∙ monitoring stad brojlerów!  zanieczyszczenie egzogenne: ∙ w trakcie dalszej obróbki (taśmy, pojemniki, komory schładzania) ∙ nowe sposoby schładzania, np. schładzanie imersyjne z dodatkiem środków bakteriobójczych (Salmonat) ∙ ponieważ w badaniu poubojowym nie stwierdza się zmian an.-pat w zanieczyszczonych tuszkach, to uznawane są one za zdatne do spożycia. Konieczne jest przeprowadzanie przedubojowych badań bakteriologicznych wymazów z kloaki na salmonelle i kierowanie do uboju tylko ptaków wolnych od salmonelli

5

−

do programu zwalczania salmonelloz została włączona produkcja jednodniowych piskląt wolnych od zak.  higiena produkcji jaja wylęgowych ▪ jeden kierunek ruchu – przyjmowanie jaja, inkubator, klujnik, magazyn piskląt, komora załadunku piskląt ▪ czyszczenie, mycie, dezynfekcja inkubatorów ▪ gazowanie jaj w zakładzie wylęgowym w magazynie jaj i/lub w inkubatorze (jaja kurze) ▪ transport piskląt ▪ monitoring zakładów wylęgowych – wymazy co 4 tyg. pobierane przez pow. lek. wet., wynik + → zamknięcie → czyszczenie, mycie, dezynfekcja → pobieranie prób → gdy wynik - → zakład wolny, dopuszczony do produkcji; gdy w zakładzie były już pisklęta, a została stwierdzona salmonella to pisklęta uznaje się za podejrzane o zakażenie, za zabiegi profilaktyczno-lecznicze płaci dostawca piskląt  zabezpieczenie p/epizootyczne fermy ▪ okresowa dezynfekcja budynków drobiarskich (odpowiednie przygotowanie przed wstawieniem) – gorąca para i zamgławianie formaliną, opryskiwanie 2% Virconem ▪ pomiędzy kolejnymi wstawieniami przerwa co najmniej 10-14 dni (najlepiej 3 tyg.) ▪ źle wykonana dezynfekcja powoduje przeżywanie pałeczek salmonelli w środowisku przez wiele lat i przenoszenie zakażenia z jednego stada na drugie ▪ dezynfekcja bieżąca (w obecności ptaków) budynków drobiarskich (wspomaganie leczenia, zamgławianie 0,5% Virconu 1l/100 m3 pomieszczenia) ▪ deratyzacja i dezynsekcja (zapobieganie reinfekcjom) ▪ obowiązkowe badanie pracowników na nosicielstwo ▪ uniemożliwienie dostępu dzikim ptakom ▪ śluza sanitarna (wydzielenie części brudnej i czystej, maty dezynfekcyjne, baseny dezynfekcyjne dla środków transportu) ▪ przerwy między kolejnymi wstawieniami piskląt ▪ pas graniczny oddzielający fermę od środowiska zewnętrznego ▪ ogrodzenie  higiena pasz ▪ bakteriologiczna kontrola komponentów paszowych (pochodzenia roślinnego i zwierzęcego) i zakup surowców wyłącznie ze sprawdzonych źródeł ▪ zakwaszanie paszy – kw. fumarowy, mrówkowy, propionowy, cytrynowy, asparaginowy → powoduje niszczenie i hamuje rozwój salmonelli, obniża pH pp, co ogranicza rozwój dbn potencjalnie chorobotwórczych i sprzyja rozwojowi korzystnej flory ▪ obróbka termiczna paszy (temp. 85°C przez 12 min.), należy uzupełnić składniki zniszczone przez temp. (wit) i ponownie zgranulować ▪ ochrona paszy przed możliwością ponownego zanieczyszczenia salmonellami ▪ stos. probiotyków ▪ dodatek węglowodanów (laktoza, mannoza, sacharoza) → zmniejsza kolonizację pp przez salmonelle, mannoza przyczepia się do receptorów na bł. śłuz. uniemożliwiając kolonizację pp przez salmonelle − immunobiologiczna ochrona ptaków  biologiczne metody wypierania salmonelli ▪ „kompetycyjne wykluczanie” – koncepcja prof. Nurmiego → podawanie 1-dniowym pisklętom flory bakteryjnej od ptaków zdrowych, którą stanowią gł. beztlenowce, co uniemożliwia kolonizację pp przez patogeny flora flora jelitowa jelitowa

dni CHÓW NATURALNY

dni DODATEK PROBIOTYKÓW

okres ryzyka kolonizacji salmonellą skład flory bakt. umożliwiający efektywne wykorzystyw. → skracanie okresu ryzyka skolonizowania przez salmonelle → stos. tej metody po długotrwałym podawaniu antybiotyków do szybkiej kolonizacji wyjałowionego pp (dobre efekty uzyskuje się po przeniesieniu stada do czystego budynku i zastosowaniu tej metody) → prep. Avigard

6

−

× zalety: efekt w stosunku do wszystkich serowarów salmonelli stos. u ptaków w każdym wieku efekt ochronny w krótkim czasie po podaniu brak pozostałości i okresu karencji × wady: praktyczne skutki tylko po leczeniu antybiotykami, brak u 1-dniowych piskląt dostępne preparaty nie mogą zastąpić naturalnej flory jelit nie jest precyzyjnie określona formuła preparatu immunoprofilaktyka:  zalety: ▪ stos. szczepionek w każdym wieku ▪ wywołują długotrwałą odporność ▪ zmniejszają liczbę siewców i nosicieli  wady: ▪ skuteczne dopiero po wytworzeniu odporności ▪ w pełni skuteczne przeciw określonym serowarom ▪ konieczna karencja po zastosowaniu szczepionek żywych (siewstwo) ▪ szczepionki inaktywowane nie ograniczają kolonizacji jelit przez salmonellę (brak odporności błon śluz., humoralna i komórkowa jest, nie zabezpiecza przed nosicielstwem) ▪ ograniczenie monitoringu serologicznego (obecność p/ciał) ▪ szczepy szczepionkowe mogą zostać wykryte w bad. mikrobiologicznym (żywe szczepionki)  SG Vaccine Nobilis – żywa, oparta na szczepie szorstkim 9R S. gallinarum (zmutowana), indukuje odporność przeciw S. pullorum i gallinarum, jak również S. enteritidis, inj. s.c. (jedyna żywa w iniekcji)  Immunovac – inaktywowana, poliwalentna, zawiera antygeny S. gallinarum, typhimurium, enteritidis, dublin; inj. s.c./i.m.

■ instrukcja nr 1/99 głównego lek. wet. w sprawie zwalczania salmonelli − program ten obejmuje badania monitoringowe stad w kierunku zakażeń pałeczkami salmonelli (wszystkie serowary) i postępowania ze stadem zakażonym S. enteritidis (SE), S. typhimurium (ST) i S. gallinarum/ pullorum (SGP) − właściciel lub osoba upoważniona pobiera próbki i przesyła je do badań monitoringowych w zatwierdzonym laboratorium zgodnie z harmonogramem, badania są przeprowadzane na koszt właściciela stada; próbki urzędowe pobierane są przez powiatowego lek. wet. i badane na koszt budżetu państwa − jeżeli w wyniku badań monitoringowych zostanie wykryta obecność SE, ST lub SGP laboratorium przeprowadzające badanie i właściciel stada mają obowiązek zgłosić ten fakt powiatowemu lek. wet. −

stado drobiu podejrzane o zakażenie – jest to stado, w którym:  ze świeżego kału, wymazów podeszwowych, jaj, zamarłych zarodków lub świeżo wyklutych piskląt wyizolowano badaniem bakteriologicznym pałeczki salmonelli  w badaniu serologicznym uzyskano wynik + (obecność antygenów salmonelli)

−

stado zakażone:  stado, w którym z przeżyciowo pobranych wymazów z kloaki lub z narządów ptaków padłych lub poddanych ubojowi diagnostycznemu wyizolowano badaniem bakteriologicznym pałeczki salmonelli

−

stado chore – jednocześnie stwierdza się:  u chorych ptaków objawy kliniczne wskazujące na salmonellozę  zmiany an.-pat. wskazujące na salmonellozę  w badaniu bakteriologicznym ptaków padłych lub poddanych ubojowi diagnostycznemu w bezpośrednich posiewach z narządów wewnętrznych stwierdzono pałeczki salmonelli

−

zakład wylęgowy:  próby urzędowe co 4 m-ce  zakład ponosi konsekwencje jeżeli ptaki są zakażone

−

postępowanie ze stadem podejrzanym o zakażenie:  po zgłoszeniu urzędowy lek. wet. pobiera próby urzędowe → potwierdzenie lub wykluczenie → wynik - → uchylenie podejrzenia o zakażenie → wynik + → stado uznaje się za zakażone

STADO REPRODUKCYJNE:

7

celem ustalenia źródła zakażenia pobiera się próby urzędowe paszy, wody, gryzoni i bada się obsługę na nosicielstwo postępowanie ze stadem zakażonym SE lub ST:  skierowanie do uboju z zaznaczeniem na świadectwie zdrowia zakażenia SE lub ST – ubój sanitarny  jaja w magazynie zniszczyć lub przeznaczyć do przetwórstwa z obróbką termiczną  jaja inkubowane lub pisklęta zniszczyć lub przeznaczyć do odchowu jako materiał wysokiego ryzyka  stado można poddać leczeniu za zgodą, na koszt i ryzyko właściciela ▪ wybrakować ptaki charłacze ▪ pozostałe leczyć przez 10 dni ▪ po leczeniu odczekać 7 dni, następnie pobrać próbkę urzędową → wynik - → stado uznaje się za wolne od zakażenia → wynik + → skierowanie do uboju lub za zgodą, na koszt i ryzyko właściciela ponownie leczyć postępowanie ze stadem zakażonym SGP:  stado traci lub nie uzyskuje statutu stada reprodukcyjnego (próby pobierane są na 2 tyg. przed wejściem w nieśność) → stado towarowe (SGP jest gatunkowo swoista, więc niegroźna dla człowieka) postępowanie ze stadem chorym na ...