Materialy pegaz media w swiecie PDF

Preview

Summary

Informacje do egzaminu z mediów w świecie na dziennikarstwie...

Description



Systemy publicznych mediów elektronicznych

Opracowano na podstawie: R. Bartoszcze, L. Słupek: Telewizja – dobro kultury czy element rynku. Transformacja telewizji publicznych w krajach Unii Europejskiej, Rzeszów, 2001. E. Chudziński (red.): Słownik wiedzy o mediach. Bielsko-Biała 2007. B. Dobek-Ostrowska: Media masowe na świecie. Modele systemów medialnych i ich dynamika. Wrocław 2007. K. Jakubowicz: Media publiczne. Warszawa 2007. B. Dobek-Ostrowska [red.]: Systemy telewizyjne na świecie [w:] Studia z teorii komunikowania masowego. Wrocław 1999. 1) Jaskiernia: Publiczne media elektroniczne w Europie. Warszawa 2006. 2) Ociepka: Komunikowanie międzynarodowe. Wrocław 2002. 3) Ociepka: Dla kogo telewizja? Model publiczny w postkomunistycznej Europie Środkowej. Wrocław 2003. materiały KRRiTV Trudności definicyjne  Pojęcie „publicznych mediów elektronicznych” nie doczekało się w nauce jednolitego zdefiniowania.  PUBLICZNY – różne konteksty: ‘publiczność’ / ‘dziennikarstwo publiczne’ / ‘interes publiczny’, ‘sfera publiczna’, ‘dyskurs publiczny’, ‘debata publiczna’, ‘polityka publiczna’ a zwłszcza ‘służba ppubliczna’ Kwestia własności  schemat modeli mediów zaproponowany przez Schramma, Sieberta i Petersona jest klarowny i uwzględnia: własność państwową, własność publiczną, własność społeczną i

własność prywatną.  Czy jednak można kwestię mediów publicznych zredukować wyłącznie do własności? Publiczna Działalność Emisyjna  Publiczna Działalność Emisyjna (Public Service Broadcasting - PSB). Dennis McQuail zaproponował, by przez PSB rozumieć system nadawania, który jest finansowany ze środków publicznych i nie zorientowany na osiągnięcie zysku, działający po to, by spełnić różnorakie potrzeby w zakresie komunikowania publicznego Media publiczne jako instytucje służące demokracji  Inny aspekt mediów publicznych wg Macieja Mrozowskiego  Media publiczne to instytucje demokratyczne, tzn. służące budowie demokratycznych stosunków w sferze polityki, życia społecznego i kultury Media publiczne a decentralizacja i różnorodność  Publiczna działalność emisyjna rozpatrywana jest również w kontekście zjawiska decentralizacji w zglobalizowanym świecie, umożliwiającego eksponowanie regionów i mniejszości narodowych Media publiczne jako instytucje odpowiedzialności zawodowej  Z kolei Krystyna Doktorowicz pośród cech mediów publicznych akcentuje: jakość i odpowiedzialność, czyli standardy profesjonalne,

brak komercjalizmu i dostępność.

Cechy działalności mediów publicznych  W oparciu o doświadczenia British Broadcasting Corporation (BBC) wyartykułowane zostały następujące cechy działalności telewizji publicznej: 1) dostępność pod względem geograficznym; 2) uwzględnienie potrzeb i gustów wszystkich widzów; 3) uwzględnienie praw i interesów mniejszości; 4) uwzględnienie narodowej tożsamości i poczucia wspólnoty odbiorców; 5) oddzielenie od interesów wynikających z praw własności i od polityki rządów; 6) jedna technologia nadawania programów odpowiadająca wszystkim odbiorcom; 7) współzawodnictwo jakości, a nie w ilości programów; 8) przyjęcie przez telewizję publiczną roli przewodnika dla stacji prywatnych, a nie czynnika je ograniczającego Konstytutywne elementy definicji mediów publicznych wg B. Ociepki 

Dostępność terytorialna.



Dostępność techniczna.



Autonomia instytucjonalna.



Stabilność finansowa.



Przekaz medialny oparty na zachowaniu pluralizmu

politycznego, różnorodności formy i treści oraz wyważeniu poglądów. 

Wypełnianie misji kulturowej.

EBU (The Buropean Broadcasting Union)  Rok 1993 r. Cechy nadawania publicznego: 4) szeroka oferta programowa, poszerzona o kanały tematyczne; 5) forum dla debaty demokratycznej; 6) nieograniczony dostęp publiczności do wydarzeń o istotnym znaczeniu; 7) zapewniony standard jakości, duch innowacyjności, szeroka produkcja własna, przykładność kulturowa; 8) 6.

wkład w tworzenie identyfikacji europejskiej oraz jej

kulturalnej i społecznej wartości; siła przewodnia w zakresie badań technologicznych i rozwoju.

Pubiczne media elektroniczne. DEFINICJA SYNTETYCZNA  A. Jaskiernia: Publiczne media elektroniczne to środki masowego komunikowania, oparte na systemach nadawania umożliwiających powszechny dostęp, autonomiczne i stabilne finansowo, służące budowie demokratycznych stosunków społecznych poprzez wypełnianie misji kulturowej oraz przekaz oparty na pluralizmie politycznym i społecznym,

różnorodności form i treści, a także wyważeniu poglądów. Geneza publicznych mediów elektronicznych -> BBC  Za najstarszą instytucję publicznych mediów elektronicznych uważana jest British Broadcasting Corporation (BBC). BBC. Początki  W 1923 r. komisja rządowa (Sykes Committee) stwierdziła w swoim raporcie, że zachodzi konieczność państwowej kontroli nad nadawaniem radiowym ze względu na szeroki wpływ tego medium na opinię publiczną.  Odrzuciła jednak pomysł wykonywania działalności nadawczej przez państwo lub specjalnie w tym celu powołaną agencję państwową.  Nie przyjęto też pomysłu administracyjnej kontroli wstępnej (cenzury prewencyjnej).  Za podstawowe źródło finansowania uznano obowiązkowe opłaty abonamentowe, płacone przez osoby posiadające odbiorniki radiowe, dopuszczając również częściowe finansowanie programów przez sponsorowanie, nie zezwolono jednakże na emisję reklam. BBC. Rozwój-> The Royal Charter  Kolejna komisja rządowa (Crawford Committee) w raporcie opublikowanym w 1925 r. postulowała, by nadawanie radiowe stało się monopolem publicznym, co odróżniałoby model brytyjski od swobodnego i niekontrolowanego przekazu, jaki miał wówczas miejsce w Stanach Zjednoczonych.  Na podstawie tego raportu rząd brytyjski podjął w 1926 r.

decyzję o zwróceniu się o nadanie dla BBC Karty Królewskiej (Royal Charter).  Uwarunkowane to było uznaniem BBC za specjalnego nadawcę i zmierzało do zagwarantowania temu przedsiębiorstwu niezależności, w szczególności od bezpośredniego wpływu politycznego parlamentu i rządu. [TO JEST ISTOTA KARTY] 1927 r. Karta Królewska + koncesja + umowa  BBC otrzymała Kartę Królewską 1 stycznia 1927 r.  Obowiązki BBC określane są również w koncesji (licence) i umowie (agreemeni), zawieranej pomiędzy tym nadawcą a właściwym ministrem. Co wynika z Karty, koncesji i umowy?  Na mocy tych dokumentów BBC - jako narodowy nadawca o specjalnym statusie - powinna kierować się we wszystkich audycjach zasadami 9) kwalifikowanej programowej bezstronności (due impartiality); 2) kwalifikowanej programowej dokładności (due accuracy) 3) reguały równego czasu (equal time rule)  FINANSE: BBC nie powinna, celem zachowania prawdziwej niezależności, czerpać dochodów z reklam (nie dotyczy to reklamy nieodpłatnej o charakterze społecznym), ani finansować audycji za pomocą komercyjnego sponsoringu (zakaz ten nie wyklucza więc możliwości sponsorowania niekomercyjnego - np. akcji o charakterze humanitarnym) Dlaczego BBC stała się atrakcyjnym wzorem dla systemów publicznej działalności emisyjnej?

 Generalne prawidłowości ukształtowania się systemów publicznej działalności emisyjnej w różnych krajach: 10) społeczne warunki powstania (w tym głębokie podziały i stratyfikacja społeczna) owocujące paternalistycznym podejściem do nadawców (reprezentujących wąską elitę) do szerokiego audytorium; 11) występowanie „gospodarki niedoboru" w zakresie częstotliwości i liczby dostępnych programów, co skłaniało nadawców do tworzenia programów uniwersalnych, odpowiadających na potrzeby szerokiego przekroju społeczeństwa; 3) monopol na nadawanie programu, związany z brakiem konieczności walki o audytorium. Modele publicznych mediów elektronicznych. Ewolucja  Modele publicznych mediów elektronicznych i związane z nimi systemy publicznych mediów elektronicznych podlegają ewolucji  W większości zachodnioeuropejskich demokracji system mediów publicznych zastąpił państwową (wykonywaną przez rząd) kontrolę nad mediami dopiero w okresie stabilizacji politycznej i gospodarczej, w wiele lat po wojnie.  Media publiczne w Europie są więc połączeniem tradycji i transformacji.  W ostatniej dekadzie XX w. nastąpiła zasadnicza zmiana: monopol nadawców publicznych został złamany, a system medialny uległ deregulacji  Procesy globalizacji i standaryzacji wymusiły poszukiwanie nowej formuły pozwalającej na utrzymanie się na konkurencyjnym, komercyjnym rynku.  Niemniej u progu XXI w. system europejskich mediów publicznych wciąż różni się od amerykańskiego i nie zastąpił go generalnie silniejszy system komercyjny.  Deregulacja, prywatyzacja, demonopolizacja i

komercjalizacja doprowadziły do ukształtowania się systemu dualistycznego.  System publiczny i komercyjny poszukują w tej sytuacji „nowej równowagi”. MODELE związane z SYTUOWANIEM publicznych mediów elektronicznych NA TLE INNYCH NADAWCÓW  Lucyna Słupek wyodrębniła 3 etapy.  Etap pierwszy to okres istnienia monopolu publicznego.  Etap drugi, określany jako system dualny, wiązał się z tym, że obok nadawców publicznych pojawiły się stacje komercyjne.  Etap trzeci, określany systemem mieszanym, charakteryzował się wprowadzeniem nowej formuły, tzw. telewizji płatnej, z której korzystają zarówno stacje komercyjne, jak i publiczne.  Etapy te charakteryzowały się m.in. sposobem opłacania usługi programowej.  W pierwszym jest to głównie abonament (w niektórych stacjach wspierany dotacją państwową), w drugim abonament i reklama, a w trzecim, obok już wcześniej istniejących form, pojawia się opłata za wybrany program, wnoszona przez odbiorcę Model dualny poza Europą: np. Kanada i Japonia  Model dualny nie tylko występuje w Europie, ale można go też spotkać na innych kontynentach. Np. w Kanadzie i Japonii istnieją równolegle dwa sektory: prywatny (komercyjny, czerpiący dochody z reklam) i publiczny (czerpiący dochody z abonamentu, reklam i dotacji rządowych.  O modelu tym nie sposób natomiast mówić w Stanach

Zjednoczonych, pomimo występowania obu tych sektorów. Ma tam bowiem miejsce zdecydowana dominacja mediów prywatnych MODELE związane z charakterystyką FAZ ROZWOJOWYCH publicznych mediów elektronicznych 

Model paternalistyczny



Model obywatelski



Model rynkowy

Model paternalistyczny  Model paternalistyczny miał zastosowanie w Wielkiej Brytanii od narodzin komunikowania publicznego w latach 20. do końca lat 60. XX w.  Najpierw radio, a później telewizja realizowały paternalistyczną koncepcję „misji społecznej".  Polegała ona na tym, że elity polityczne, intelektualne i artystyczne upowszechniały za ich pomocą w społeczeństwie wiedzę (oświecenie publiczne) i wartościową (wyższą) kulturę po to, by społeczeństwo mogło uczestniczyć w życiu publicznym kierując się interesem publicznym i poczuciem narodowej tożsamości.  Początkowo wydawało się, że taka formuła edukacyjna sprzyja demokracji, ale z czasem okazało się, że formalne prawa polityczne nie gwarantują rzeczywistej demokracji.  Model ten został zakwestionowany w końcu lat 60. przez ruch protestu zwany kontestacją czy też kontrkulturą. Model obywatelski  Model obywatelski mediów publicznych ukształtował się w latach 70. XX w. pod wpływem

szerokiego ruchu społecznego na rzecz demokratyzacji mediów publicznych. 

Idea „misji społecznej” zastąpiona została koncepcją

„służby publicznej”.  Głosiła ona, że media publiczne mają stanowić centralny element sfery publicznej, w obrębie której aktywizują się i organizują grupy obywatelskie podejmujące trud rozwiązywania problemów społecznych.  Media publiczne uznane zostały za instytucje społeczeństwa obywatelskiego, same zachowujące się jak „światły obywatel”.  Model ten rozwijał się tylko przez jedną dekadę. Model rynkowy  Model rynkowy, zapoczątkowany w latach 80. XX w., ukształtował się w warunkach ogólnej liberalizacji i deregulacji całej gospodarki, co wraz z pojawieniem się nowych technologii medialnych otworzyło drogę do powstawania i rozkwitu mediów prywatnych, a w konsekwencji do postępującej komercjalizacji wszystkich mediów.  Pod wpływem rosnącej konkurencji następował proces konwergencji oferty nadawców prywatnych i publicznych, trwający do chwili obecnej.  Koncepcję „służby publicznej” zaczęto pojmować jako „usługę publiczną” lub wręcz jako „obsługę publiczności”.  Pojawiła się „neo-telewizja", która wspólnotę obywatelską zastępowała „wspólnotą biesiadników”, a zamiast aktywizacji społeczeństwa obywatelskiego proponowała integrację i adaptację społeczną poprzez zabawę.  Ta nowa telewizja publiczna to telewizja przyjazna, zapraszająca do uczestnictwa w programie i do zabawy. To już nie „nauczyciel” ani nawet „światły obywatel”, ale po prostu „dobry kompan”.

MODELE związane ze sposobem określenia ZADAŃ publicznych mediów elektronicznych 

Model tradycyjny



Model „służby”

Model tradycyjny (autonomiczny)  Model tradycyjny, zwany modelem autonomicznym odwołuje się do ogólnych przepisów ustawy o radiofonii i telewizji (lub innych tego typu regulacji prawnych) w zakresie zadań mediów publicznych, pozostawiając samym nadawcom sposób ich realizacji i interpretacji (autoregulacja). Model „służby” (controlled service model)  Model „służby" (controlled service model) oparty na szczegółowym określeniu zadań i sposobów ich realizacji w dodatkowym dokumencie (umowie/kontrakcie, statucie, rozporządzeniu, karcie, zwolnieniu) oraz na kontroli realizacji wymogów określonych w takim dokumencie ze strony niezależnego ciała regulującego lub/i organu nadzorczego nadawcy.  Model ten zyskuje na popularności w efekcie dużej siły inercji nadawców publicznych, którzy w licznych przypadkach nie potrafią pokonać kryzysu tożsamości, legitymizacji i finansowania. Pionierzy ‘modelu służby’  Model „służby” oparty na rodzaju kontraktu jako pierwsze wprowadziły w 1990 r. Belgia, Włochy, Portugalia i

Szwecja, a w latach następnych: Dania, Francja i Irlandia. Stało się to w wyniku narodowej i/lub europejskiej debaty na temat polityki w zakresie mediów publicznych.  W dalszej kolejności dołączyły do tych krajów: Wielka Brytania i Holandia.

Irlandia - usytuowana w tabeli jeszcze w ramach modelu autonomicznego przeszła w czerwcu 2004 r. na model „służby"

Różne rozwiązania w ‘modelu slużby’  FRANCJA: dwupoziomowy system określania zadań nadawców publicznych, czyli na kontraktach w sprawie celów i środków obowiązujących w perspektywie średniookresowej (3-5 lat) oraz na komplementarnych wobec nich, zawieranych bezterminowo, ale z możliwością renegocjacji, specyfikacji zadań i obciążeń.  UK: zadania służby publicznej spoczywają również na nadawcach komercyjnych (ITV, Channel 4, Channel 5), których określa się terminem „komercyjni nadawcy publiczni”. 3 sposoby określania zadań programowych 12) jakościowy - obowiązek emitowania pewnych typów audycji i/lub gatunków programowych, bez określania ich liczby bądź ilości; 13) ilościowy - obowiązek przeznaczenia określonej liczby godzin lub części czasu antenowego na konkretne treści albo typy lub gatunki programów, bądź nadania określonej liczby audycji danego typu w ciągu okresu sprawozdawczego: 14) związany z odbiorcami - obowiązek osiągania pewnego udziału w rynku, docierania do pewnych określonych grup odbiorców, bądź emitowania pewnych

typów treści lub gatunków programowych o pewnych porach (np. w prime time). MODELE związane z charakterystyką FUNKCJI publicznych mediów elektronicznych  Klasyfikacja Karola Jakubowicza obejmuje następujące modele:  model „skansenu”  model „rozproszonej służby publicznej”  model „klasztorny”  model klasyczny  model quasi-komercyjny  „Cyfrowy model klasztorny”  model „wyspecjalizowanych nadawców publicznych”  model „pełnej oferty”  model „spersonalizowanej służby publicznej” Model „skansenu”  Model „skansenu”: media publiczne nie powinny wchodzić na pole nowych technologii cyfrowych lub Internetu.  Konsekwencją takiego podejścia byłoby to, że analogowe media publiczne zostałyby dość szybko marginalizowane, a potem stałyby się niepotrzebne i przestałyby przeszkadzać konkurencji. Model „rozproszonej służby publicznej” 

Model „rozproszonej służby publicznej” przewiduje, że

zadania mediów publicznych należy oddzielić od instytucji je realizujących, a tworzenie i emitowanie poszczególnych treści misyjnych powinno się zlecać istniejącym nadawcom publicznym. Model „klasztorny"  Model „klasztorny” oznacza, że media publiczne powinny być nadawcami niszowymi, a więc de facto gettem kulturalno-edukacyjnym.  Ich rola na poboczu systemów elektronicznych miałaby polegać na dostarczaniu treści czysto misyjnych. Model klasyczny  Model klasyczny odzwierciedla działalność większości istniejących obecnie mediów publicznych, które łączą treści misyjne z formami popularnymi w taki sposób, by wywiązać się ze swych zadań i bronić udziału w rynku. Model quasi-komercyjny  Model quasi-komercyjny realizowany jest przez takich nadawców publicznych, którzy ze względu na finansowanie głównie z reklamy (RTVE w Hiszpanii, RTP w Portugalii), albo w związku z silną konkurencją telewizji komercyjnej (RAI we Włoszech) nadają program zawierający w dużym zakresie gatunki charakterystyczne dla telewizji komercyjnej. „Cyfrowy model klasztorny”

 „Cyfrowy model klasztorny” występuje w przypadku takich nadawców jak fińska telewizja YLE, którym pozwolono uruchomić nowe kanały (np. w naziemnej telewizji cyfrowej), ale wyłącznie o misyjnym charakterze.  Do modelu tego zaliczani są też niemieccy nadawcy publiczni, którym nie wolno uprawiać działalności komercyjnej w Internecie. Model „wyspecjalizowanych nadawców publicznych”  Model „wyspecjalizowanych nadawców publicznych” zakłada tworzenie różnych nadawców do realizowania różnych zadań.  To założenie realizuje w pewnym stopniu system brytyjski, gdzie BBC tradycyjnie adresuje program do masowej widowni, natomiast Channel 4 - do różnych mniejszości.  Podobnie rzecz się ma w systemie francuskim, gdzie France 2 nadaje wyłącznie programy ogólnokrajowe, a France 3 - obsługuje regiony. Model „pełnej oferty”  Model „pełnej oferty” oznacza, że nadawcy publiczni uprawiają dwa typy działalności programowej: podstawową, głównie misyjną, i uzupełniającą, mającą pozyskać środki na dofinansowanie tej podstawowej. Model „spersonalizowanej służby publicznej”  Model „spersonalizowanej służby publicznej” związany jest z wkraczaniem nadawców publicznych na pole

Internetu, interaktywności i multimediów oraz usług informacyjnych i programowych na życzenie, oferujących zarówno nadawcy, jak i odbiorcy indywidualizację i personalizację nadawanych lub odbieranych treści.  Modelu tego nie można by zrealizować, gdyby wygrał model „skansenu”. Czynniki oddziałujące na współczesną pozycję publicznych mediów elektronicznych 

Wpływ rewolucji informacyjnej



Zmiany na rynku mediów: 

Internacjonalizacja i globalizacja



Koncentracja



Pojawienie się nowych mediów

 Zmniejszenie się oddziaływania parlamentów i rządów na media publiczne 

Zmiana charakteru odbiorców

J e s t r z e

c z ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą , ż e w ś r ó d 2 0 n a

j w i ę k s z y c h p o t e n t a t ó w n a r y n k u m e d i a

l n y m , t y l k o t r z e c h m a c h a r a k t e r m e d i ó

w p u b l i c z n y c h (AR D, BBC i RAI) ,

Systemy finansowania mediów publicznych w wybranych państwach europejskich oprac. KRRiTV

FInansowanie  Spośród 29 poddanych analizie systemów krajowych (27 państw członkowskich UE oraz Norwegia i Szwajcaria) jedynie siedem państw zdecydowało się na finansowanie działalności nadawców publicznych albo jedynie ze środków publicznych (np. Dania) albo wyłącznie ze środków komercyjnych (Luksemburg).

Finansowani e telewizji publicznej w 2007 roku

Budżet państwa a media publiczne  środki budżetowe stanowią GŁÓWNE (choć nie...