Mikroekonomia cz.1 PDF

Preview

Summary

MikroekonomiaCeteris paribus ;luď Đæteris paribus ) – zǁrot poĐhodząĐy z łaĐiŶy, ozŶaĐzająĐy dosłoǁŶie „iŶŶe takie saŵo”. Na polski tłuŵaĐzy się zǁykle jako „przy pozostałyĐh ǁaruŶkaĐh róǁŶyĐh” luď „przy tyĐh saŵyĐh okoliĐzŶośĐiaĐh”.Rzadkość – jedno z podstawowych pojęć ekonomii, określające ogranic...

Description

Mikroekonomia Ceteris paribus (lub cæteris paribus) – zwrot pochodzący z łaciny, oznaczający dosłownie „inne takie samo”. Na polski tłumaczy się zwykle jako „przy pozostałych warunkach równych” lub „przy tych samych okolicznościach”.

Rzadkość – jedno z podstawowych pojęć ekonomii, określające ograniczoną ilość zasobów w stosunku do nieograniczonych potrzeb. Rozbieżność pomiędzy nieograniczonymi potrzebami a ograniczonymi zasobami, służącymi ich zaspokajaniu powoduje, że nie wszystkie potrzeby będą mogły być zaspokojone jednocześnie. Potrzeby pozostają względem siebie w stosunku konkurencyjnym – zaspokojenie jednej oznacza konieczność rezygnacji z zaspokojenia określonej części pozostałych potrzeb. Tym samym rzadkość zmusza do racjonalnego gospodarowania dostępnymi zasobami celem zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb. Pojęcie rzadkości stanowi kryterium podziału na dobra rzadkie i dobra wolne. W tym sensie dobra wolne to takie dobra, które występują w nieograniczonych ilościach. Takie dobra jak powietrze lub woda były uważane za dobra wolne, obecnie dominuje pogląd, że wszystkie dobra są rzadkie. Rzadkość dóbr to fakt, że nie można mieć wszystkiego, co jest pożądane. Wynika to z tego, że ludzkie chęci są nieograniczone, trzeba więc dokonywać wyboru i ponieść w ten sposób koszt alternatywny. Koszt alternatywny (również koszt utraconych możliwości lub koszt utraconych korzyści) – stanowi on miarę wartości utraconych korzyści w związku z niewykorzystaniem w najlepszy sposób dostępnych zasobów. Inaczej mówiąc, koszt alternatywny jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru. Koszt alternatywny jest kluczowym pojęciem w ekonomii i został opisany jako wyrażenie „podstawowej zależności między niedoborem a wyborem”[1]. Pojęcie kosztu alternatywnego odgrywa kluczową rolę w próbach zapewnienia efektywnego wykorzystania ograniczonych zasobów[2]. Koszty alternatywne nie ograniczają się do kosztów pieniężnych lub finansowych: rzeczywisty koszt utraconej produkcji, straconego czasu, przyjemności lub innych korzyści zapewniających użyteczność należy również uznać za koszt alternatywny. Koszt alternatywny produktu lub usługi to przychód, który można uzyskać dzięki jego alternatywnemu wykorzystaniu. Innymi słowy, koszt alternatywny to koszt kolejnej najlepszej alternatywy produktu lub usługi. Koszt alternatywny jest podstawą myślenia ekonomicznego. Jeżeli alternatywne rozwiązanie dałoby lepsze efekty niż realizowany wariant (koszt alternatywny przewyższa korzyści uzyskane z realizacji przyjętego wariantu), to oznacza, że podjęta decyzja jest nieracjonalna. Mikroekonomia – dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w warunkach rzadkości dóbr, w tym w szczególności badaniem zachowań indywidualnych konsumentów i przedsiębiorców oraz interakcji między tymi zachowaniami na

poszczególnych rynkach. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących produkcji oraz wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr. Główną dziedziną mikroekonomii jest teoria rynku, analizująca zależności pomiędzy popytem i podażą oraz problem równowagi na poszczególnych rynkach: dóbr materialnych, usług oraz czynników produkcji. W tym kontekście zajmuje się ona także problematyką optymalizacji wyborów producentów (dotyczących rozmiarów i struktury produkcji oraz metod wytwarzania) i konsumentów (w odniesieniu do rozmiarów i struktury konsumpcji). W badaniach mikroekonomicznych gospodarkę danego kraju lub regionu traktuje się jako zbiór podmiotów i interakcji między nimi, nie zaś jako jednolity organizm. Dla współczesnej mikroekonomii typowe jest modelowanie matematyczne, które prowadzi do formułowania hipotez dotyczących zachowań podmiotów ekonomicznych (np. konsumentów czy przedsiębiorstw). Hipotezy te są następnie testowane przy pomocy metod statystycznych (ekonometrycznych). Makroekonomia – dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami zagregowanymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości. Podaż to suma wszystkich dóbr, które oferowane są na rynku przez producentów. Natomiast popyt to ilość dobra, którą konsumenci chcą i mają możliwość kupić po danej cenie w określonym czasie. Zatem kupujący – konsument stoi po stronie popytu, a sprzedający – sprzedawca po stronie podaży. Podstawowym czynnikiem wpływającym na popyt i podaż to cena. Według prawa podaży, gdy cena wzrasta zwiększa się wielkość podaży danego towaru, a gdy jego cena spada, towarzyszy temu spadek wielkości podaży. Natomiast według prawa popytu wzrost ceny generuje spadek popytu na dane dobro, a obniżka ceny wzrost popytu. Równowaga rynkowa występuje, gdy krzywa popytu przeciwna krzywą podaży, dzięki temu zostaje wyznaczona cena i wielkość transakcji w równowadze. Czynniki kształtujące podaż Jak już zostało wskazane powyżej, cena jest podstawowym czynnikiem wpływającym na popyt i podaż. Jednak podaż kształtowana jest także przez inne czynniki, m.in. przez: – koszty produkcji, np. opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców wykorzystywanych do produkcji, oprocentowanie kredytów, – koszty technologii, dzięki której dane dobra zostały wytworzone, – liczbę producentów działających na danym rynku, konkurencja między nimi, – oczekiwania dotyczące zmian cen na rynku, – sumę wartości eksportu oraz importu, – prowadzoną politykę państwa (dotacje, subwencje, tworzone prawo), – czynniki przypadkowe, których nie można przewidzieć, np. pogoda (susza, gradobicie). Istnieje zatem wiele czynników wpływających na podaż danego dobra na rynku. Czynniki kształtujące popyt Oprócz ceny, która wpływa na popyt, czynnikami kształtującymi są: – dochody i preferencje konsumentów, – ceny zamienników danego towaru, – przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości, – sytuacja polityczna i gospodarcza,

– czynniki społeczne, demograficzne i geograficzne, – ceny dóbr, które wzajemnie się uzupełniają (dobra komplementarne), np. monitor i komputer, samochód i benzyna.

prawo popytu jest podstawową zasadą, która stwierdza, że „jeśli wszystko inne będzie równe, wraz ze wzrostem ceny dobra ilość popytu zmniejszy się; i odwrotnie, gdy cena dobra spadnie, ilość popytu wzrośnie. ”. Jedynym czynnikiem wpływającym na wielkość popytu jest cena.

Prawo podaży. Przy założeniu ceteris paribus, wielkość podaży danego towaru zwiększa się, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny, towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom wielkości podaży, tak jak poziom wielkości popytu nie zależy tylko od ceny towaru.

Mechanizm rynkowy – proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku, w wyniku którego dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania wielkości popytu i podaży, poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowagi.

Równowaga rynkowa – w mikroekonomii sytuacja na konkurencyjnym rynku, gdy krzywa popytu przecina krzywą podaży, wyznaczając cenę w równowadze i wielkość transakcji w równowadze. W takiej sytuacji rynek został oczyszczony, czyli wielkość popytu równa się wielkości podaży.

Popyt konsumpcyjny jest relacją między ceną dobra a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie przy założeniu, że inne czynniki wpływające na popyt pozostają bez zmian (ceteris paribus). Dotyczy dóbr ostatecznych. Pojęcia nie należy mylić z pojęciem wielkość popytu, czy popytem potencjalnym. Popyt potencjalny jest to popyt, który który nie zależy od możliwości konsumenta. W przypadku poprawy sytuacji majątkowej konsumenta, popyt potencjalny może się przekształcić w popyt efektywny (konsumpcyjny). Elastyczność popytu– (przy założeniu ceteris paribus) polega na odniesieniu zmiany wielkości popytu (w %) do zmiany czynnika wpływającego na popyt (w %). Zatem każdej zmianie ceny produktu towarzyszy przeciwnie proporcjonalna zmiana wielkości danego popytu

Elastyczność podaży jest miarą względnej (procentowej) zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących.

Mieszana elastyczność cenowa popytu (Mieszana elastyczność popytu) - mierzy reakcję popytu na jeden produkt, w sytuacji gdy zmienia się cena innego produktu. Jest to stosunek procentowej zmiany popytu dobra a do procentowej zmiany ceny dobra b.

Z dobrami substytucyjnymi mamy do czynienia jeżeli reakcje popytu i ceny mają charakter jednokierunkowy. Dobra te inaczej nazywamy wzajemnie się zastępującymi. Przed współczynnikiem Eda(pb) występuje wtedy znak "+". Wzrostowi ceny doba b, np. masła, towarzyszy wzrost wielkości popytu na dobro a, np.. margarynę, przy założeniu stałości ceny margaryny (S. Marciniak 2013, s. 197). Z dobrami komplementarnymi mamy do czynienia jeżeli reakcje popytu i ceny mają charakter przeciwny. Dobra te inaczej nazywamy uzupełniającymi się. Przed współczynnikiem Eda(pb) występuje wtedy znam "-". Na przykład wzrost cent dobra b (np. tytoniu) spowoduje spadek wielkości popytu na dobro a (np. na papierosy), oczywiście przy

założeniu stałości ceny dobra a. A więc zmiany popytu na dobro a i ceny dobra b są tu różnokierunkowe (S. Marciniak 2013, s. 197). Wzrost dochodów realnych ludzkości powoduje zwiększenie popytu na różne dobra i usługi, przy czym reakcja popytu na zmiany dochodów jest różna dla różnych dóbr i usług. Zwiększone dochody są przeznaczane przede wszystkim na kupno tych dóbr i usług, których nabycie przy dotychczasowym poziomie dochodów było trudne, natomiast popyt na dobra i usługi nabywane dotychczas w dostatecznej ilości nie ulega istotniejszym zmianom, a na niektóre nawet się zmniejsza Rodzaje Najważniejszym elementem determinującym mieszaną elastyczność cenową popytu jest intensywność związku subsydiarności lub komplementarności łączącego dane dobra. Im mocniejszy jest ten związek tym większa będzie elastyczność. Ogólnie mieszana elastyczność cenowa popytu może być: • • •

dodatnia - gdy wzrost ceny dobra b powoduje wzrost popytu na dobro a - przypadek dóbr substytucyjnych ujemna - gdy wzrost ceny dobra b powoduje spadek popytu na dobro a - przypadek dóbr komplementarnych zerowa - gdy dobro a jest obojętne względem dobra b

Dochodowa elastyczność popytu – stosunek względnej zmiany wielkości popytu (ΔD) na dobro do względnej zmiany dochodu (ΔI). Dochodowa elastyczność popytu informuje, w jaki sposób zmiany dochodu nabywcy wpływają na wielkość popytu na dobro. Miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu

Znajomość dochodowej elastyczności popytu jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego, zachodzących m.in. pod wpływem wzrostu gospodarczego i wzrostu poziomu zamożności. Poza tym badanie zmian struktury popytu pod wpływem zmian dochodów jest przydatne do obliczania wskaźnika kosztów utrzymania w różnych grupach społecznych i zawodowych ludności oraz do prowadzenia odpowiedniej polityki socjalnej przez państwo.

Badania dotyczące reakcji popytu na zmiany dochodów oraz budżetów domowych pozwoliły określić kolejność i rozmiary wydatków przeznaczanych przez konsumentów na zakup określonych dóbr i usług: najpierw są zaspokajane potrzeby podstawowe (głównie żywnościowe), które pochłaniają większą cześć dochodu u konsumentów posiadających niskie dochody, a dopiero po zaspokojeniu potrzeb podstawowych, pozostała część dochodu może być przeznaczona na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu. Cenowa elastyczność popytu (EPD) – stosunek względnej zmiany wielkości popytu do względnej zmiany ceny. Cenowa elastyczność popytu określa, w jaki sposób popyt na dane dobro będzie się zmieniał wraz ze zmianami ceny. Jest to stopień, w jakim efektywne pragnienie czegoś zmienia się wraz ze zmianą ceny. Ogólnie rzecz biorąc, ludzie mniej pragną rzeczy, gdy stają się one droższe. Jednak w przypadku niektórych dóbr, życzenie klienta może gwałtownie spaść nawet przy niewielkim wzroście cen, a w przypadku innych produktów może pozostać prawie takie samo, nawet przy dużym wzroście cen. Ekonomiści używają terminu „elastyczność”, aby określić tę wrażliwość na wzrost cen. Mówiąc dokładniej, elastyczność cenowa daje procentową zmianę żądanej ilości, gdy cena wzrośnie o jeden procent, utrzymując wszystko inne na stałym poziomie. Elastyczność cenowa jest prawie zawsze ujemna, chociaż analitycy zwykle ignorują ten znak, mimo że może to prowadzić do dwuznaczności. Tylko towary, które nie są zgodne z prawem popytu, takie jak dobra Veblena i Giffena, mają dodatnią elastyczność. Ogólnie rzecz biorąc, mówi się, że popyt na towar jest nieelastyczny (lub względnie nieelastyczny), gdy elastyczność jest mniejsza niż jeden (w wartości bezwzględnej): to znaczy, że zmiany ceny mają stosunkowo niewielki wpływ na ilość żądanego towaru. Mówi się, że popyt na dane dobro jest elastyczny (lub stosunkowo elastyczny), gdy jego elastyczność jest większa niż jeden. Elastyczność towaru może być również wykorzystana do przewidzenia występowania (lub „obciążenia”) podatku od danego towaru. Do określenia elastyczności cen stosowane są różne metody badawcze, w tym rynki testowe, analiza historycznych danych sprzedażowych i analiza łączona. Elastyczność cenowa popytu dalej dzieli się na: Idealnie elastyczny popyt (∞), Idealnie nieelastyczny popyt (0), Relatywnie elastyczny popyt (> 1), Relatywnie nieelastyczny popyt (...