MPU3123 Tamadun Islam dan Tamadun Asia PDF

Preview

Summary

Fakulti Sains Sosial Gunaan MPU3123 Tamadun Islam dan Tamadun Asia Copyright © Open University Malaysia (OUM) MPU3123 TAMADUN ISLAM DAN TAMADUN ASIA Dr Ghazali Darusalam Copyright © Open University Malaysia (OUM) Pengarah Projek: Prof Dato’ Dr Mansor Fadzil Prof Madya Dr Mohd Yusuf Ahmad Open Univer...

Description

Fakulti Sains Sosial Gunaan

MPU3123

Tamadun Islam dan Tamadun Asia

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

MPU3123 TAMADUN ISLAM DAN TAMADUN ASIA Dr Ghazali Darusalam

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Pengarah Projek:

Prof Dato’ Dr Mansor Fadzil Prof Madya Dr Mohd Yusuf Ahmad Open University Malaysia

Penulis Modul:

Dr Ghazali Darusalam Universiti Malaya

Penyederhana:

Dr Azhar Mad Aros Universiti Malaya Mohd Jamaludin Muhammad Dr Khairul Hamimah Mohammad Jodi Open University Malaysia

Dibangunkan oleh:

Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi Open University Malaysia

Edisi Pertama, April 2014 Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), April 2014, MPU3123 Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

Copyright © Open Open University University Malaysia Malaysia (OUM) (OUM) Copyright

Isi Kandungan Panduan Kursus Topik 1

Topik 2

xi - xvi

Pengenalan Ilmu 1.1 Konsep Tamadun 1.2 Ciri-ciri Tamadun 1.2.1 Pertumbuhan, Pembinaan dan Perkembangan Kota (Urbanisasi) 1.2.2 Pembahagian Kerja secara Kolektif 1.2.3 Stratifikasi dan Organisasi Sosial 1.2.4 Tulisan dan Komunikasi 1.2.5 Sistem Agama dan Kepercayaan 1.2.6 Penggantian Kehidupan Nomad kepada Kehidupan Moden melalui Kemajuan Sains dan Teknologi 1.2.7 Kesenian dan Estetika 1.3 Prinsip Tamadun 1.4 Matlamat Tamadun 1.5 Sumber Tamadun 1.6 Perbezaan dan Hubungan Tamadun dengan Kebudayaan 1.7 Persamaan dan Perbezaan antara Tamadun Rumusan Kata Kunci Rujukan

8 9 11 12 13 14 17 18 18

Tamadun Islam 2.1 Definisi Tamadun Islam 2.2 Konsep Tamadun Islam 2.3 Asas Tamadun Islam 2.4 Keistimewaan Tamadun Islam 2.5 Sumber Pembinaan Tamadun Islam 2.6 Matlamat Tamadun Islam Rumusan Kata Kunci Rujukan

20 21 24 25 28 29 33 36 37 37

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

1 2 4 5 5 6 6 7 8

iv



Topik 3

Topik 4

ISI KANDUNGAN

Sumbangan Tamadun Islam terhadap Kesejahteraan Hidup Insan Sejagat 3.1 Sumbangan dalam Bidang Sosial 3.2 Sumbangan dalam Bidang Ekonomi 3.3 Sumbangan dalam Bidang Perubatan 3.4 Sumbangan dalam Bidang Matematik 3.5 Sumbangan dalam Bidang Astronomi 3.6 Sumbangan dalam Bidang Seni Muzik 3.7 Sumbangan dalam Bidang Seni Bina 3.8 Sumbangan dalam Bidang Seni Kaligrafi 3.9 Sumbangan dalam Bidang Seni Sastera 3.10 Sumbangan dalam Bidang Politik 3.11 Sumbangan dalam Bidang Sejarah 3.12 Sumbangan dalam Bidang Geografi 3.13 Sumbangan dalam Bidang Industri 3.14 Sumbangan dalam Bidang Pertanian 3.15 Sumbangan dalam Bidang Zoologi 3.16 Sumbangan dalam Bidang Fizik dan Falsafah Rumusan Kata Kunci Rujukan

43 43 44 45 46 47 49 52 53 54 55 56 57 57 58 59 60 61 61

Tamadun Melayu 4.1 Konsep Tamadun Melayu 4.2 Pembentukan Tamadun Melayu 4.3 Ciri-ciri Tamadun Melayu 4.4 Hubungan Tamadun Melayu dengan Islam 4.5 Tamadun Melayu Asas Tamadun Malaysia 4.5.1 Pengamalan Agama Islam 4.5.2 Penerapan Nilai Jati Diri 4.5.3 Pemupukan Nilai Estetika dan Budaya 4.5.4 Pembinaan Nilai Politik dan Perundangan 4.5.5 Pembinaan Pembangunan Ekonomi 4.5.6 Pembinaan Institusi Pendidikan 4.6 Tamadun Melayu di Alam Nusantara Rumusan Kata Kunci Rujukan

63 64 65 68 69 70 71 71 72 72 73 74 75 77 78 78

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

41

ISI KANDUNGAN

Topik 5

Topik 6

Topik 7



Sumbangan dan Hasil Pencapaian Tamadun Melayu terhadap Peradaban Dunia 5.1 Pencapaian Tamadun Melayu 5.1.1 Sumbangan dalam Pembentukan Kerajaan dan Sistem Pemerintahan 5.1.2 Sumbangan dalam Bidang Ekonomi 5.1.3 Sumbangan dalam Bidang Pendidikan 5.1.4 Hasil Pencapaian dalam Bidang Perundangan 5.1.5 Hasil Pencapaian dalam Fahaman Beragama dan Adat Istiadat 5.1.6 Hasil Pencapaian dalam Bidang Komunikasi 5.1.7 Hasil Pencapaian dalam Bidang Bahasa, Tulisan, Persuratan dan Sastera 5.1.8 Hasil Pencapaian dalam Bidang Kemahiran Pembuatan 5.1.9 Hasil Pencapaian dalam Bidang Kesenian 5.1.10 Hasil Pencapaian dalam Sains dan Teknologi Rumusan Kata Kunci Rujukan

v

80 81 82 84 85 87 88 89 90 92 93 94 95 96 96

Tamadun China 6.1 Kemunculan Tamadun China 6.2 Pembentukan Tamadun China 6.3 Zaman Pembentukan Tamadun China 6.4 Unsur Tamadun China 6.5 Hubungan Tamadun China dan Kebudayaan 6.6 Hubungan Tamadun China dengan Tamadun Melayu 6.7 Peranan Tamadun China dalam Pembinaan Budaya Malaysia Rumusan Kata Kunci Rujukan

98 99 100 102 104 110 112 114

Tamadun China dan Sumbangannya terhadap Peradaban Dunia 7.1 Sumbangan dalam Bidang Ekonomi 7.2 Sumbangan dalam Bidang Ketenteraan 7.3 Sumbangan dalam Bidang Pertanian 7.4 Sumbangan dalam Bidang Perusahaan 7.5 Sumbangan dalam Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran 7.6 Sumbangan dalam Bidang Kebudayaan dan Perayaan 7.7 Sumbangan dalam Bidang Kemasyarakatan

121

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

118 119 119

122 123 124 125 126 127 129

vi



ISI KANDUNGAN

7.8 7.9

Sumbangan dalam Bidang Sains dan Teknologi Sumbangan dalam Bidang Kesusasteraan dan Penciptaan Kalendar 7.10 Sumbangan dalam Bidang Perundangan 7.11 Sumbangan dalam Bidang Politik 7.12 Sumbangan dalam Bidang Pendidikan 7.13 Sumbangan dalam Bidang Perubatan 7.14 Sumbangan dalam Bidang Astronomi 7.15 Sumbangan dalam Bidang Matematik 7.16 Sumbangan dalam Bidang Falsafah, Agama dan Kepercayaan 7.17 Sumbangan dalam Sistem Tulisan 7.18 Sumbangan dalam Bidang Kesenian Rumusan Kata Kunci Rujukan Topik 8

Topik 9

129 131 132 132 133 134 135 135 136 140 142 146 146 147

Tamadun India 8.1 Pembentukan Tamadun India 8.1.1 Zaman Lembah Indus (1500 SM) 8.1.2 Zaman Pertengahan atau Zaman Kerajaan Islam (dari 1000 M hingga 1756 M) 8.1.3 Zaman Tamadun India Moden (dari 1750 M hingga 1947 M) 8.2 Nilai Tamadun India 8.3 Ciri-ciri Utama Tamadun India 8.4 Keistimewaan Tamadun India 8.5 Hubungan Tamadun India dengan Tamadun Negara Lain 8.6 Hubungan Tamadun India dengan Kebudayaan Rumusan Kata Kunci Rujukan

148 149 149 156

Sumbangan Tamadun India terhadap Peradaban Dunia 9.1 Sumbangan dalam Sistem Sosial dan Kekeluargaan 9.2 Sumbangan dalam Bidang Sastera 9.3 Sumbangan dalam Bidang Falsafah 9.4 Sumbangan dalam Bidang Bahasa 9.5 Sumbangan dalam Bidang Sains 9.6 Sumbangan dalam Bidang Ilmu Perubatan 9.7 Sumbangan dalam Pelbagai Cabang Seni 9.8 Sumbangan dalam Kepercayaan Beragama

172 173 176 180 182 183 186 186 189

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

158 160 164 167 167 167 169 170 171

ISI KANDUNGAN

Topik 10



vii

Rumusan Kata Kunci Rujukan

190 191 119

Isu Semasa dan Masa Hadapan Berkaitan dengan Tamadun 10.1 Persamaan dan Perbezaan Tamadun Melayu, China dan India 10.2 Keilmuan Asas Kesinambungan Peradaban Manusia 10.3 Sistem Nilai dan Jatuh Bangunnya Tamadun 10.4 Pertembungan Tamadun Barat dan Timur serta Impaknya terhadap Pascamodenisme 10.5 Realiti Globalisasi dan Cabaran Abad Ke-21 10.6 Pengaruh Isme Barat Terhadap Tamadun Asia 10.7 Persefahaman antara Pelbagai Tamadun Menjana Kesatuan Rumusan Kata Kunci Rujukan

193 194

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

196 198 204 206 207 208 209 210 210

viii 

ISI KANDUNGAN

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PANDUAN KURSUS

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PANDUAN KURSUS



xi

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati dari awal hingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah tempoh masa untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan sepenuhnya. Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu di dalam menjelaskan komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.

PENGENALAN MPU3123 Tamadun Islam dan Tamadun Asia adalah salah satu kursus yang ditawarkan oleh Fakulti Sains Sosial dan Gunaan di Open University Malaysia (OUM). Kursus ini melibatkan 3 jam kredit dan harus dijalankan dalam tempoh masa 8 hingga 15 minggu.

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN Kursus ini adalah wajib kepada semua pelajar yang mengikuti program Sarjana Muda di Open University Malaysia. Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya mahir dengan keperluan pembelajaran kendiri dan mampu mengoptimumkan kaedah pembelajaran dan persekitaran yang sedia ada. Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan anda maklum dengan bahan kursus, kelayakan kursus dan bagaimana kursus tersebut dikendalikan.

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN Berdasarkan piawai OUM yang memerlukan pelajar mengumpulkan masa sebanyak 40 jam pembelajaran bagi setiap jam kredit, maka kursus yang bernilai 3 jam kredit ini memerlukan tumpuan masa selama 120 jam pembelajaran. Anggaran penggunaan masa adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

xii 

PANDUAN KURSUS

Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran Aktiviti Pembelajaran

Jam Pembelajaran

Membaca kandungan kursus dan mengambil bahagian dalam perbincangan awal

3

Membaca modul

60

Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial

10

Perbincangan atas talian

12

Ulang kaji

15

Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan

20

JUMLAH MASA PEMBELAJARAN

120

OBJEKTIF KURSUS Setelah mengikuti kursus ini, anda seharusnya dapat: 1.

Menjelaskan konsep, ciri dan keistimewaan sesebuah tamadun;

2.

Mengaitkan sesebuah tamadun dengan hasil pencapaiannya;

3.

Menyelesaikan masalah dan isu semasa yang berkaitan pertembungan antara tamadun Melayu, China dan India;

4.

Merancang strategi meningkatkan amalan peradaban ketamadunan dalam konteks perguruan; dan

5.

Membina watak sebagai individu dan bangsa yang bertamadun.

dengan

SINOPSIS KURSUS Kursus ini terbahagi kepada 10 topik. Sinopsis untuk setiap topik adalah seperti yang disenaraikan berikut: Topik 1 memulakan perbincangan ke atas rentetan sejarah kewujudan manusia di dunia ini sejak 10,000 tahun Sebelum Masihi turut membawa kepada penemuan yang mengagumkan daripada pelbagai hasil man-made yang datangnya daripada sesuatu bangsa.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PANDUAN KURSUS



xiii

Topik 2 memperkenalkan terminologi tamadun Islam amat sinonim dengan konsep madaniyyat, hadharah, thaqafah dan umran. Keempat-empat istilah inilah yang membezakan tamadun Islam dengan tamadun lain di dunia ini khususnya dari segi konsep asas, keistimewaan dan sumber tamadunnya. Topik 3 membincangkan keagungan empayar Islam satu masa dahulu telah memberikan sumbangan yang amat besar dalam pembentukan sejarah ketamadunan manusia. Topik 4 menerangkan pembentukan tamadun Melayu yang berteraskan kepada agama Islam, adat dan budaya, sama ada berlangsung secara defusi dan integrasi antara lingkungan etnik dan geografi di nusantara. Topik 5 menyenaraikan sumbangan dan hasil pencapaian tamadun Melayu terhadap peradaban dunia seperti melalui bahasa dan seni sastera, budaya, sains dan teknologi, seni bina, artifak dan sebagainya yang boleh dilihat sehingga hari ini. Topik 6 menerangkan pembentukan tamadun China banyak dipengaruhi oleh kebudayaan dalamannya bermula daripada kepelbagaian etnik, perkahwinan, upacara keagamaan, bahasa dan sebagainya. Topik 7 menghuraikan kegemilangan tamadun China dalam beberapa bidang seperti kepercayaan (agama), seni dan kebudayaan, politik, pentadbiran, sains dan teknologi, sosial, falsafah, kesusasteraan, perundangan, perubatan, matematik dan perekonomian. Topik 8 membincangkan perkembangan awal tamadun India dikatakan bermula di sekitar Mohenjodaro di Harrapa sekitar lembah Sungai Indus yang berkembang sejak 2500 SM. Topik 9 menyenaraikan sumbangan dan hasil pencapaian tamadun India yang dilihat dari pelbagai sudut seperti kemasyarakatan, kebudayaan, pemerintahan dan pentadbiran, ekonomi, bahasa dan kesusasteraan, agama dan kepercayaan, pendidikan dan keilmuan, sains dan teknologi, kesenian, falsafah dan seni bina. Topik 10 membincangkan isu semasa seperti realiti dan impak daripada arus globalisasi dan jajahan isme atau ideologi barat zaman post-modernism kepada masa hadapan sesuatu tamadun.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

xiv 

PANDUAN KURSUS

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda mengambil tahu susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan. Umumnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti yang berikut: Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap topik, anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan sesuatu topik. Semak Kendiri: Soalan diselitkan pada bahagian tertentu dalam topik. Soalan ini menguji kefahaman tentang maklumat yang anda telah baca. Jawapan untuk soalan ini biasanya terdapat dalam perenggan yang sebelumnya. Anda digalakkan menjawab soalan Semak Kendiri ini untuk menguji dan memastikan sama ada anda telah memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya menyediakan anda untuk menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan jawapan kepada soalan yang ditanya terdapat dalam modul itu sendiri. Aktiviti: Aktiviti juga diselitkan pada bahagian tertentu dalam topik untuk menggalakkan anda mengaplikasikan konsep dan prinsip yang anda telah pelajari kepada situasi sebenar. Aktiviti ini juga memperluaskan kefahaman kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan anda melakukan sesuatu seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat, berbincang bersama rakan dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca artikel jurnal dan seumpamanya. Rumusan: Pada akhir topik, isi penting topik tersebut disenaraikan. Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula keseluruhan topik. Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap pernyataan yang disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan. Kata Kunci: Pada akhir topik, disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting yang digunakan dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan. Rujukan: Rujukan merupakan bahagian yang senarai buku teks, jurnal, artikel, kandungan elektronik atau sumber yang boleh ditemui yang berkaitan dan berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat dalam beberapa bahagian seperti dalam Panduan Kursus (pada bahagian Rujukan), Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PAN DU AN KURSUS



xv

pada akhir setiap topik atau akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.

PENGETAHUAN ASAS Tiada pengetahuan asas diperlukan. Tidak ada prasyarat yang khusus bagi kursus kerana ia kursus berstatus wajib MQA.

KAEDAH PENILAIAN Sila rujuk myINSPIRE.

RUJUKAN Abdul Alim Abdul Rahim., & Syed Idrus Syed Mohamad. (1995). Tamadun Islam. Kuala Lumpur, Malaysia: Fajar Bakti. Azhar Mad Aros, Azharudin Mohd Dali, Suffian Mansor., & Zulkanain Abdul Rahman. (2002). Tamadun Islam dan tamadun Asia (Ed. ke-2). Kuala Lumpur, Malaysia: Fajar Bakti. Azharudin Mohd Dali. (2004). Tamadun India. Kuala Lumpur, Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka. Azizan Baharudin. (1986). Pengenalan tamadun Islam di Andalus. Kuala Lumpur, Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka. Bahree, P. (1977). The Hindu world. Kuala Lumpur, Malaysia: KL Silver Burdett. Basham, A. L. (1967). The wonder that was India (3rd ed.). London, England: Sidgwick and Jackson. Canby, C. (1980). Archeology of the world. London, England: Chancelor Press. Ghazali Darusalam. (2001). Sumbangan sarjana dalam tamadun Islam. Kuala Lumpur, Malaysia: Utusan Publications and Distributors. Mahayudin Yassin. (2004).Tamadun Islam. Shah Alam, Malaysia: Fajar Bakti. Murugesu Patmanathan. (1985). Isu-isu hal ehwal antarabangsa. Petaling Jaya, Malaysia: Pelanduk. Rajakrishnan Ramasamy., & Rajantheran Muniandy. (1994). Pengantar tamadun India. Kuala Lumpur, Malaysia: Fajar Bakti.

Copyright © Open Open University University Malaysia Malaysia (OUM) (OUM) Copyright

xvi 

PANDUAN KURSUS

Stutley, M. (1985). Hinduisme: The eternal law an introduction to the literature, cosmology and cults of the Hindu religion. Wellingborough, England: Aquarian Press. Wan Fuad Wan Hassan, (1990). Ringkasan sejarah sains. Kuala Lumpur, Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka.

PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH SANUSI (TSDAS) Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan atas talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini, yang boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30 pangkalan data yang meliputi jurnal, tesis dan buku dalam format elektronik serta banyak lagi. Contoh pangkalan data yang ada ialah EBSCOhost, ProQuest, SpringerLink, Books24x7, InfoSci Books, Emerald Management Plus dan Ebrary Electronic Books. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk menggunakan sepenuhnya sumber-sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik  Pengenalan

1

Ilmu

HASIL PEMBELAJARAN Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat: 1.

Menjelaskan maksud tamadun;

2.

Menghuraikan konsep, ciri, prinsip, matlamat dan sumber tamadun;

3.

Menganalisis perbezaan kebudayaan; dan

4.

Menilai persamaan dan perbezaan antara tamadun.

dan

hubungan

tamadun

dengan

 PENGENALAN Seorang sarjana bernama Courtland Canby (1980) telah menyenaraikan rentetan tamadun manusia yang bermula sejak 10,000 SM. Ia bermula di Timur Tengah pada zaman Hassuna Ware hingga ke tamadun yang lebih maju seperti tamadun Mesir (SabaÊ dan SamarraÊ), Babylon, Yunan, Romawi, Byzantium dan Parsi, China, India dan Semenanjung Arab. Pembinaan tamadun dan peradaban oleh bangsa dan negara berkenaan berlaku secara evolusi yang didukung oleh para sarjananya yang memiliki keilmuan yang tinggi sehingga dapat menyumbangkan hasil kesarjanaan mereka kepada keperluan bangsa dan negaranya. Sejarah kewujudan manusia di dunia ini juga turut membawa kepada penemuan yang mengagumkan daripada pelbagai hasil man-made yang datangnya daripada sesuatu bangsa. Setiap negara dan bangsa memiliki tamadunnya tersendiri yang berbeza-beza mengikut sumbangan para sarjana mereka. Pembentukan tamadun berasaskan kepada ilmu dan kesarjanaan. Sejarah juga telah membuktikan kepada kita bahawa sewaktu memuncaknya sesuatu tamadun, ia sentiasa diiringi dengan kehadiran begitu ramai para cendekiawan dalam pelbagai bidang ...