notatki sejm wielki PDF

Preview

Summary

notatki z wykladu z sejmu wielkiego i tamtego okresu...

Description

RZECZPOSPOLITA W DOBIE SEJMU WIELKIEGO Stanisław August Poniatowski, czekając na dobrą koniunkturę międzynarodową, próbował wzmacniać swoją władzę poprzez instytucje Rady Nieustającej oraz tworzenia własnego stronnictwa zbudowanego ze średniej szlachty.

Familia - Adam Kazimierz Czartoryski - Ignacy Potocki

Obóz hetmański - hetman wielki koronny Ksawery Branicki - hetman polny koronny Seweryn Rzewuski - Szczęsny Potocki Solidarnie przeciw obozowi regalistycznemu, określając się mianem „patriotów” - przeciwnicy wzmocnienia władzy króla Specjalna komisja pod kierownictwem Andrzeja Zamojskiego miała dokonać kodyfikacji prawa, jako że nie było jednolitego kodeksu, a sejmy odwoływały się do dawnych statutów królewskich, konstytucji sejmów, a także do zasad prawa zwyczajowego. - niestety projekt został w 1780 r. odrzucony, jednak ustalenia wypracowane przez komisje przyświecały późniejszym reformatorom (chociażby ulgi dla miast i mieszczaństwa). Wiszącą w powietrzu wojnę rosyjsko-turecką (z powodu Gruzji) król wykorzystał, aby przedłożyć carowej propozycję sojuszu w zamian za ograniczone reformy państwa (aukcja wojska, rosyjskie subsydia na wojsko oraz sejm pod węzłem konfederacji), co zrobił w 1787 r. w Kaniowie na statku na Dnieprze. - na początku się zgodziła, a w ostatniej chwili wycofała się (dyplomacja pruska) Nie pozwoliło to zapobiec zebraniu się w 1788 r. sejmu w Warszawie. - marszałek koronny – Stanisław Małachowski - marszałek litewski – Kazimierz Nestor Sapieha Rosja prowadząc wojnę z Turcją, a później ze Szwecją nie mogła otwierać kolejnego frontu z Prusami, dlatego wykorzystały one koniunkturę międzynarodową i do swoich celów wykorzystały Polaków, deklarując przyjaźń i możliwość przymierza. - przywódcą sejmowej orientacji na Prusy został Ignacy Potocki (Familia) - mimo szykan król postanowił być wierny hasłu król z narodem i pozostał na sejmie (przestrzegał przed Fryderykiem Wilhelmem II) Pod koniec 1789 r. z inicjatywy Hugona Kołłątaja przedstawiciele miast królewskich na czele z prezydentem Starej Warszawy Janem Dekertem zorganizowali pochód na ulicach miasta, które zostało nazwane „czarną procesją”. Zmierzali do Zamku Królewskiego, gdzie przedłożyli królowi petycje.  pełnienie urzędów  prawa polityczne  nietykalność osobista i majątkowa  zniesienie jurydyk (szlacheckich własności niepodlegających prawu miejskiemu) REFORMY SEJMU WIELKIEGO - uchwała o aukcji wojska do 100 tys. (ostatecznie ponad 60 tys.) - likwidacja Rady Nieustającej - wprowadzenie stałego podatku (szlachta 10% od swoich dochodów, duchowieństwo 20%) - lustracja królewszczyzn - Ustawa o Sejmikach – gołota nie miała prawa uczestniczyć w sejmikach (ograniczenie magnaterii)

- Prawo o miastach królewskich – nietykalność osobista i majątkowa, prawo do sprawowania urzędów, ograniczone prawa polityczne (wybieranie 24 plenipotentów, którzy reprezentowali ich w sejmie)

Pierwotną wersję ustawy zasadniczej opracował Stanisław August, następnie wykuwano jej kształt w dyskusjach między królem, Ignacym Potockim, Hugonem Kołłątajem (sekretarzem marszałka Małachowskiego) i Włochem Scipione Piattolim (sekretarzem monarchy). - Konstytucję uchwalono 3 maja 1791 r. - był to zamach stanu, gdyż nie wzięto pod uwagę obowiązujących procedur, a głosowanie odbyło się przy niepełnym składzie poselskim - król nakazał, aby w czasie obrad Zamek Królewski otoczyła gwardia - uchwalona konstytucja uzyskała powszechną aprobatę na sejmikach Ustawa rządowa („rząd” znaczyło: ustrój) - Rzeczypospolita monarchią konstytucyjną – silna pozycja króla ograniczona zapisami konstytucji - zniesienie wolnej elekcji – monarchia dziedziczna (saska dynastia Wettinów) - monteskiuszowska zasada trójpodziału władzy - organem ustawodawczym sejm składający się z senatu i izby poselskiej, które podejmował uchwały większością głosów (likwidacja liberum veto i konfederacji) - władza wykonawcza – król i powołany przez niego rząd – Straż Praw - sądy stanowe - jako części składowe Ustawa o sejmikach i Prawo o miastach królewskich - zmieniono pojęcie narodu, „naród źródłem władzy” - uprzywilejowaną religią katolicyzm - chłopi mieli zostać objęci opieką prawną państwa

Gdy uchwalano Konstytucję 3 maja, sytuacja w Europie zaczęła się zmieniać na niekorzyść Polski. Katarzyna II uznała te wydarzenia za złamanie praw kardynalnych i zakładała interwencję zbrojną. Rosja i Prusy znów zbliżyły się do siebie. Wykorzystała do tego polską opozycję: - magnat Szczęsny Potocki - hetman Ksawery Branicki - hetman Seweryn Rzewuski Rosja po zawarciu pokoju z Turcją w styczniu 1792 r. mogła przystąpić do interwencji w Polsce. Uzgodniono zasady współpracy i manifest konfederacji. Gdy wojska rosyjskie wkraczały do Polski, ogłosili antydatowane zawiązanie konfederacji w małym nadgranicznym miasteczku Targowica w polskiej części Ukrainy. Przeciwko liczącej ok. 100 tys. żołnierzy armii rosyjskiej do walki stanęło ok. 70 tys. wojsk polskich. Prusy odmówiły wsparcia – choć miały taki obowiązek zgodnie z zawartym sojuszem. Wojna trwała kilka miesięcy. Mimo kilku polskich zwycięstw, m.in. w bitwie pod Zieleńcami (ustanowienie orderu Virtuti Militari), w obliczu klęski monarcha poprosił o rozejm. Uzależniono go od przystąpienia króla do konfederacji targowickiej.

W 1793 r. w Petersburgu podpisano nowy układ rozbiorowy między Rosją i Prusami. Austria chciała w zamian uzyskać nabytki terytorialne w postaci ziem krajów niemieckich (niezrealizowane). II ROZBIÓR POLSKI - rosyjski oparł się o I austriacki (Podole po rzekę Zbrucz), żyzne ziemie Ukrainy, część Wołynia i Białorusi - Prusy: Wielkopolska i Kujawy, Gdańsk i Toruń - zatwierdzony na sejmie w Grodnie (marszałek Stanisław Kostka Bieliński uznał milczenie posłów za zgodę); ustanowiono nowe prawa kardynalne - zachowano trójpodział władzy i prawa mieszczan...