Wielki kryzys i reformy Władysława Grabskiego PDF

Preview

Summary

Notatki z prezentacji o reformach Grabskiego...

Description

10/11/2020

Wielki kryzys i reformy Władysława Grabskiego Władysław Grabski Zasłużony polityk, kilkukrotny minister skarbu, dwukrotny premier. Od innych polityków wyróżniało go przygotowanie intelektualne do pełnionych później funkcji w państwie. Studiował na Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu, podjął też studia historyczne, studiował również w Niemczech. Władał kilkoma językami. Autor reformy walutowej i reformy rolnej. Reforma walutowa W roku 1918 istniało przynajmniej 7 walut. Ostatecznie przed reformą Władysława Grabskiego obowiązywała marka polska. Aby uświadomić skalę inflacji w 1919 roku – w obiegu był 1 miliard marek, natomiast w 1923 roku, przed reformą, 125 bilionów marek. Dodatkowo pracownik, który otrzymywał wypłatę, jeżeli nie wydał jej w ten sam dzień, na drugi mógł za nią kupić paczkę papierosów i zapałki. Władysław Grabski w 1924 wprowadził polskiego złotego. Walutę bardzo stabilną, która była oparta na parytecie złota. 1 złoty równał się 1 frankowi szwajcarskiemu. W momencie wejścia w życie rozporządzenia, 1 złoty był wart 1,8 mln marek polskich. Elementy reformy walutowej 

Pierwszym elementem reformy było zwiększenie przychodów i zmniejszenie wydatków państwa poprzez usprawnieni systemu podatkowego (wprowadzenie podatku majątkowego), zwolnienie ok. 40 tysięcy urzędników, powstanie nowych monopoli (spirytusowego, solnego i zapałczanego).



Powstanie Banku Polskiego, który był jedynym emitentem polskiego złotego. Bank prywatny, który był spółką aukcyjną był w dużej mierze niezależny od rządu.



Wprowadzenie polskiego złotego.

Wielki kryzys 1929-1933 Największy kryzys gospodarczy w historii kapitalizmu. Rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych. Kryzys ten różnił się od wszystkich poprzednich trzema zasadniczymi cechami:   

Po pierwsze – objął wszystkie kraje świata z wyjątkiem Związku Radzieckiego; Po drugie – w jego orbicie znalazły się wszystkie działy gospodarki; Po trzecie – spadek aktywności gospodarczej był wyjątkowo ostry.

Czarny czwartek 24 października przeszedł do historii jako „czarny czwartek”. Na rynek rzucono 13 milionów akcji, które straciły 30% wartości. Wszyscy chcieli sprzedawać udziały, zanim ceny ulegną dalszemu spadkowi. Jednak nikt nie chciał kupować, wszyscy chcieli sprzedawać. Koniunktura nagle załamała się, gwałtownie spadły ceny praktycznie wszystkich akcji, pociągając za sobą łańcuch bankructw i zadłużenia, które rozprzestrzeniły się stopniowo na prawie wszystkie kraje. Aby nie dopuścić do destabilizacji sytuacji na rynku, banki zaczęły skupować akcje. Jednak 29 października, który z kolei przeszedł do historii jako „czarny wtorek”, banki już nie były w stanie opanować sytuacji. W pierwszych dniach kryzysu akcje na Dow Jones Industrial Average spadły o 30%, dochodząc do połowy listopada do wartości ledwie 50%.

Inwestorzy zaniepokojeni spadkiem cen akcji zaczęli się ich masowo pozbywać. Wartości akcji wielu firm znacznie przewyższały ich realną wartość rynkową, ponieważ nie istniała jeszcze wtedy skrupulatna sprawozdawczość firm notowanych na giełdzie. Gdy doszło do załamania, akcje stały się bezwartościowe, a przeszacowane firmy po prostu padały. Wobec tego inwestorzy zostawali bez akcji i bez pieniędzy. New deal, czyli nowy ład To program reform ekonomiczno-społecznych wprowadzonych w USA przez prezydenta Roosevelta w latach 1933-1939. Miał on na celu zapobieganie skutkom Wielkiego Kryzysu. Polegał w głównej mierze na wprowadzeniu zasiłków dla bezrobotnych, robót publicznych, mechanizmu kontroli nad bankami, systemu ubezpieczeń społecznych. Dzięki programowi robót publicznych, kraj pokryła sieć autostrad, lotnisk i mostów. New Deal oznaczał silny interwencjonizm państwowy, co wywołało potężną krytykę Roosevelta ze strony liberałów. Prezydentowi to jednak nie zaszkodziło, bo później trzykrotnie wygrał on jeszcze wybory. I choć koszty New Dealu były ogromne, to program pozwolił ożywić i ustabilizować pokiereszowaną po Wielkim Kryzysie gospodarkę. Wielki kryzys w Polsce 1929-1935 Dochód społeczny spadł więcej niż o połowę między 19 a 35 rokiem z 26 mld zł do 12,5 mld zł. Gwałtowanie spadł również poziom produkcji przemysłowej, co było przyczyną jedenastokrotnego wzrostu bezrobocia z 70 tys. w 1929 roku do 780 tys. w roku 1933. Ograniczenie produkcji spowodowało zmniejszenie się dochodowości przedsiębiorstw i brak środków na modernizację i rozwój. Prowadziło to do upadku firm i wzrostu cen artykułów przemysłowych. Negatywne załamanie koniunktury gospodarczej w świecie odbiło się na wymianie handlowej z Polską. Jej obroty handlowe spadły aż o 2/3 w stosunku do okresu sprzed kryzysu. Wszystko to utrudniało wyjście z kryzysu i odbudowę gospodarki kraju. Najbardziej dotknięta kryzysem była gospodarka rolna. Dochód z produkcji w 1929 r. wynosił 19 mld zł, z czego produkcja rolna stanowiła 13 mld, a więc 68% wartości całej produkcji. Chłopi stanowili 52% ludności II RP. Zmniejszenie się dochodów ludności miejskiej i popytu konsumpcyjnego spowodowało, że gwałtownie spadły ceny artykułów rolnych – aż o 2/3. Nożyce cenowe Sytuacje chłopów pogarszało zjawisko tzw. rozwarcia nożyc cenowych. Charakteryzowało się ona dużo większym spadkiem cen płodów rolnych w porównaniu do produktów przemysłowych nabywanych przez rolników. To znaczy, że rolnik musiał sprzedać o wiele więcej plonów, aby kupić jakiś produkt. Rolników nie było stać na najpotrzebniejsze rzeczy użytku codziennego, np. sól, buty, zapałki itp. tym bardziej na węgiel czy ubranie niezbędne do przetrwania zimy....