Opracowanie Madame Bovary PDF

Preview

Summary

Szczegółowe streszczenie i opracowanie lektury "Madame Bovary" po polsku i po francusku. Zawarte motywy, opis bohaterów....

Description

PANI BOVARY 1. Wątek nieudanego małżeństwa Emmy Bovary i nieustanne poszukiwanie przez nią wyjątkowej miłości, w połączeniu z: — wątkiem jej nieszczęśliwego męża, Karola, nierozumiejącego żony — wątkiem nieśmiałego, zachwyconego Emmą Leona — wątkiem Rudolfa, cynicznego kobieciarza 2. Wątki poboczne uzupełniaj obraz prowincjonalnego życia Francji w pierwszej połowie XIX w. Emma = une symbolisation de « la femme insatisfaite ». Elle souffre d’une maladie commune aux femmes - vouloir l’impossible. Madame Bovary contient la première expression d’un mythe sans doute toujours actuel : la difficulté fondamentale d’être une femme dans la société contemporaine. Au sens le plus communément reçu, Emma symbolise une nouvelle image de la femme « mal mariée » : celle qui se pense comme telle, sans raison caractérisée, et à l’insu même de son partenaire. Jules de Gaultier a inventé la notion de « bovarysme « c’est à dire « pouvoir départi à l’homme de se concevoir autre qu’il n’est ». Emma a la vie équilibrée et confortable. mais elle désire élégances, luxe, haute société, inattendu, aventure sentimentale. Flaubert est le premier romancier à faire de cette petite tragédie morale l’objet d’une mise en scène littéraire détaillée et à montrer que l’on peut mourir de ne pas jouir du superflu. Emma souffre et finit par mourir de ne pouvoir donner forme dans son expérience à des représentations littéraires (les rêves romantiques de sa jeunesse) et à des préjugés sociaux (les fascinations de la petite bourgeoisie provinciale pour l’aristocratie locale et le grand monde de la ville). Le mythe d’Emma est inséparable d’une transcendance tragique — la toute-puissance des idées reçues — et de sa déconstruction critique. Parmi les stéréotypes qui pilotent à son insu la conduite d’Emma, le mythe romantique de l’adultère passionnel la conduit avec enthousiasme à sa première aventure extra-conjugale avec Rodolphe. “Elle se rappela les héroïnes des livres qu’elle avait lus”. Au terme de ses expériences, l’héroïne se retrouve plus démunie que jamais, moralement mais aussi matériellement = aussi une partie de mythe Flaubert nous montre l’impact sur des psychologies faibles d’une société marchande et publicitaire, créatrice de besoins artificiels par le marchand Lheureux. A cause de lui, Emma est conduit à la ruine. Elle ne comprend pas que pour avoir on doit échange. Emma est animée par le désir « inassouvissable » d’un amant divin : une aspiration absolue qui, en dépit de toutes ses limites intellectuelles, fait d’elle une héroïne de dimension mythique. Quelle que soit la médiocrité de ses aventures, l’amour d’Emma et sa puissance à désirer sont donnés pour infinis, dans une sorte de suspension du relatif où le désir parvient à la transfigurer en une figure qui fascine (« Emma » = celle qui « Aima »). Une héroïne « androgyne », dont les caractéristiques viriles s'accordent mystérieusement à une profonde féminité.

(Emma jest kobieca w stosunku do Rudolfa, ale męska w stosunku do Leona w pierwszym przypadku to ona jest kochanką, w drugim - to ona ma kochanka). Emma nie jest femme fatale - jej wszystkie działania doprowadzają do śmierci Ją, a nie jej kochanków. Powstała między dwoma światami Emmy Bovary pajęczyna, zbudowana z kłamstw i uzależnień, musiała w końcu pochłonąć swoją ofiarę. Pani Bovary w finale popełnia samobójstwo za pomocą arszeniku. Tylko dlaczego? Z powodu wyjścia na jaw popełnionych przez nią grzechów i grzeszków, czy też niechęci do życia w świecie tak odległym od spełnienia marzeń. Emma wykazywała tęsknotę do miłości, którą wyobrażała sobie jako absolut. Miała jednak problem z interpretacją romantycznych dzieł, bo nie potrafiła rozróżnić dzieł wysokich lotów od zwykłego kiczu. Tym samym jest postacią antyromantyczną, zwykła romantyczną karykaturą, która z góry jest skazana – jak chce Flaubert – na „fałsz, kłamstwo i mistyfikację”. Pani Bovary stanęła na rozdrożu, potrzebowała ucieczki przez rzeczywistością, czym objawiała się jej romantyczna tęsknota. Jako osoba o twórczym potencjale (pisała, rysowała, grała na fortepianie) zamiast poddać się działalności twórczej popadła w nerwicę. Nic nie przynosiło jej zaspokojenia, dlatego stała się histeryczką i neurotyczką. Ulgę w cierpieniu dostarczały jej romanse i seksualne zatracenie, które tylko na chwilę urzeczywistniały jej tęsknoty. Tak naprawdę była to droga od samego początku prowadząca ku śmierci. Jej samobójstwo przybiera podwójny charakter. Nim zdecydowania się na prawdziwe zakończenie życia, zdecydowała o śmierci własnej osobowości. Zwyciężył fanatyzm, który był niezamierzonym gestem destrukcji. Od momentu, kiedy właściwie ją poznajemy, zauważyć można swoiste pogrążenie głównej bohaterki we śnie. Jest obojętna wobec tego, co dzieje się wokół niej, wobec ludzi spędzającymi z nią wolny czas. Narrator powieści, mimo, że bezstronny, prowadzi grę z odbiorcą. Z jednej strony współczuje Emmie, z drugiej jednak, odnosi się do wszystkiego ironicznie. Opisując pustkę emocjonalną, skupia się jednocześnie na miłosnych uniesieniach. Dlatego Emma jest karykaturą romantycznych bohaterów, pisarzy i artystów. Pani Bovary, to w końcu sam Gustaw Flaubert bojący się rozpadu własnej osobowości, który przeczuwa podczas procesu twórczego; bojący się chyba zagubienia między realnym światem a wykreowanym, napisanym przez siebie. Emma kopiuje postawy i sposoby bycia, dlatego rzeczywistość przynosi jej same rozczarowania. Brak jej krytycznego zmysłu, dystansu. Ma własny pogląd na literaturę: Nie znoszę pospolitych bohaterów i przeciętnych uczuć, takich jak się spotyka w życiu. A chyba powinno być na odwrót: spotykając pospolitych bohaterów w życiu można poszukać ich w książkach. Literatura nie powinna tak bardzo eksplikować naszego życia, bo to szybka droga do neurozy. Patrząc z psychologicznego punktu widzenia, można rzec, że na żadnym polu – poza

seksualnym – nie znalazła ujścia jej energia libidalna. Trzeba więc poświęcać się sztuce tworzenia nie siebie, ale prawdziwego dzieła – plastycznego, muzycznego, pisarskiego. Tylko w ten sposób uchronimy się od nadciągającej zguby? BOWARYZM-tworzenie fikcyjno-życzeniowej wizji własnej osoby, widzenie siebie jako kogoś innego MOTYW LITERATURY Literatura miała niebagatelny wpływ na życie Emmy Bovary. Mieszkając w klasztorze bohaterka była wielbicielką sentymentalnych romansów. Przez pryzmat przeczytanych lektur spoglądała na świat rzeczywisty. Małżeństwo z wiejskim lekarzem nie mogło jednak spełnić jej snów o wspaniałej miłości. Codzienność małżeńska okazała się być dla niej pasmem rozczarowań. Świat książek poruszyły jej życie do tego stopnia, że nie potrafiła się pogodzić ze zwykłym życiem na prowincji. W poczuciu odsunięcie własnej osoby od prawdziwej miłości tworzyła jej namiastki, co poskutkowało niebezpiecznymi zwrotami akcji. Kolejni kochankowie, długi oraz strach przed ujawnieniem tajemnic doprowadziły ją do samobójstwa. To właśnie od postawy Emmy wziął się termin bowaryzm, który oznacza niezadowolenie ze swojego miejsca w świecie. Stan bowaryzmu prowadzi do poszukiwania atrakcji wątpliwie bezpiecznych, romansów, oszust i zdrady, które na pewno nie wróżą dobrej przyszłości. MOTYW KOBIETY Emma Bovary została wychowana w klasztorze. Tytułowa bohatera potajemnie oddawała się lekturze sentymentalnych romansów (na codzienne życie przenosiła egzaltowane uczucia). Będąc pod wpływem lektur marzyła o życiu w luksusie i romantycznych kochankach. Wyszła za mąż za wiejskiego lekarza, mimo to znalazła sobie „wymarzonego” kochanka, który wkrótce ją porzucił. Pocieszenie znalazła się rękach innego mężczyzny, któremu jednak wydała się zbyt sentymentalna – drażnił go jej romantyzm. Stała się ofiarą własnych marzeń, popadła w długi, szantażował ją lichwiarz, ale żaden z kochanków nie udzielił jej pomocy. Wtedy podjęła udaną próbę samobójczą – otruła się. Emma Bovary była kobietą wykształconą i oczytaną. To właśnie literatura – kolejny motyw powieści – zdominowała postrzeganie świata tytułowej bohaterki powieści Flauberta. MOTYW MARZYCIELA Bohater-marzyciel: Emma Bovary jest typową romantyczną marzycielką śniącą o „królewiczu z bajki”. Wymarzonego mężczyzny nie znajduje w osobie własnego męża. Zdobywa się więc na odwagę i szuka ucieczki w romansach, które także okazują się nie spełniać swych roli. Ślepo dążyła do spełnienia swych marzeń. Dla własnego, złudnego szczęścia wyrzekła się zasad moralnych i miłości do męża. Za kilka krótkich chwil pseudo-miłości musiała zapłacić życiem.

BOHATEROWIE: Emma Bovary – tytułowa bohaterka powieści. Została wychowana na wsi, nauki pobierała w małej przyklasztornej szkole. W bardzo młodym wieku wyszła za mąż za wdowca Karola Bovary’ego. Przez całe życie marzyła o romantycznych przygodach, wyrafinowanych uciechach i pasji. Jednak żywot niczym z romansu nie był jej pisany, przez co często popadała w depresję. Podczas wspaniałego balu urządzonego przez markiza d'Andervilliers zasmakowała obcowania w wyższych sferach. Była przekonana, że właśnie takiego życia pragnęła, lecz ostatecznie okazało się, iż było to główną przyczyną jej zguby. Kobieta urodziła córeczkę Bertę, jednak nie zajmowała się jej wychowaniem, pozostawiając je pod opieką służby domowej. Jednak od czasu do czasu myśl o swym cudownym dzieciństwie pod opieką wspaniałego ojca prowadziła ją do wyrzutów sumienia. W takich chwilach postanawiała, że zmieni swoje życie i będzie lepszą matką i żoną. Szybko jednak dopadła ją nuda i zapominała o danych sobie przyrzeczeniach. Naturalny pęd do przygód i ekstrawagancji prowadzi ją do dwóch romansów. Pierwszym jej kochankiem został arystokrata Rudolf Boulanger, a drugim Leon Dupuis. Zamiłowanie do luksusu prowadzi ją do ruiny finansowej. Dług zaciągnięty u kupca Lheureux z czasem osiągnął rozmiary tak duże, że bohaterka wolała sprzedać swoje ciało niż pozwolić, by jej mąż został obciążony jego spłatą. Ostatecznie przygnieciona problemami finansowymi postanowiła popełnić samobójstwo. Karol Bovary – mąż głównej bohaterki powieści. Wiejski doktor o bardzo ograniczonych zdolnościach o czym świadczy nieudana operacja na szpotawej stopie Hipolita zakończona amputacją. Fakt, iż został lekarzem zawdzięczał swojej matce, która miała nad nim zupełną kontrolę od najmłodszych lat. To ona wybierała dla niego szkoły i zawód, który miał wykonywać. Na uczelnię medyczną dostał się dopiero za drugim razem, co świadczyło o tym, że nie posiadał predyspozycji do bycia lekarzem. Również matka zeswatała go ze starą i bogatą wdową Heloizą Dubuc. Jako lekarz w maleńkiej miejscowości Tostes zakochał się w przepięknej córce swojego pacjenta, Emmie Rounault. Po śmierci Heloizy szybko ożenił się z młodą dziewczyną. Nieświadomy jej zdrad i nieszczęścia, przez całe życie bardzo kochał żonę. Uważał ją za idealną małżonkę, choć nigdy nie zadał sobie trudu, by tak naprawdę ją zrozumieć. Przez cały czas pozostawał pod jej wpływem nie podejrzewając nawet, iż na każdym korku jest przez nią oszukiwany, nawet finansowo. Po śmierci Emmy nie mógł pogodzić się ze startą. Gdy zorientował się ze znalezionych listów, że małżonka zdradzała go od lat z dwoma mężczyznami, doznał ataku serca i zmarł. Leon Dupuis – drugi kochanek Emmy. Był to młody adept prawa, którego pani Bovary poznała w nudnym Yonville. Połączyła ich wspólna, romantyczna wizja świata i zamiłowanie do sztuki. Przed wyjazdem do Paryża na studia prawnicze zakochał się w Emmie, ale nie potrafił nawiązać romansu z zamężną kobietą.

Dopiero gdy po latach spotkali się w Rouen okazał się być bardziej stanowczy i pewny siebie. W oczach Emmy był wówczas ucieleśnieniem kosmopolityzmu i nowoczesności. Po powrocie z Paryża nie odczuwał już zahamowań i wdał się w romans z panią Bovary. Z początku był bardzo namiętny, ale z czasem stracił na zapale i stał się nudny. Poproszony o pomoc finansową przez Emmę odmawia jej, czyniąc wymówki. Niedługo po śmierci pani Bovary ożenił się. Rudolf Boulanger – pierwszy kochanek pani Bovary. Bogaty arystokrata, którego posiadłość mieściła się niedaleko Yonville. Niezwykle egocentryczny mężczyzna zamierzał uwieść Emmą, by dołączyć ją do swojej długiej listy „zdobyczy”. Dokładnie zaplanował zaloty wobec pani Bovary i bez skrupułów oszukując ją dopiął swego celu. Zerwał znajomość z bohaterką po trzech latach romansowania, gdy ta napisała w liście, że myśli o ucieczce wraz z nim. Stara pani Bovary – matka Karola. Starsza kobieta za wszelką cenę pragnęła kontrolować życie swojego syna. To ona nakłoniła go by wybrał zawód lekarza, a także wybrała mu pierwszą małżonkę. Nie popierała pomysłu małżeństwa Karola z Emmą. Bezskutecznie usiłowała nakłonić syna, by ten zaczął kontrolować wydatki swojej rozkapryszonej żony. Berta – jedyne dziecko państwa Bovary. Córka Karola i Emmy była dzieckiem niechcianym i wychowywanym głównie przez służbę. Jej narodziny okazały się dla matki rozczarowaniem, ponieważ marzyła o synu. Przez rozrzutność Emmy dziewczynka została skazana na życie w biedzie i niepewną przyszłość. Po śmierci rodziców kilkuletnia Berta trafiła do ciotki, która miała zamiar wykorzystać ją w przędzalni wełny. Lheureux – kupiec z Yonville, u którego zadłużyła się Emma. Bezwzględnie dążył do odzyskania swoich pieniędzy od bohaterki. Po jego szantażu pani Bovary popełniła samobójstwo

Madame Bovary, 1857 •

les antihéros

•

Emma va d’échec en échec, elle n’est jamais contente de

sa situation •

elle dresse son rêve contre réel, comme Hernani de Hugo,

mais elle est ridicule

•

l’influence néfaste de la littérature romantique,

inspiratrice de rêveries coupant du réel (wpływ romantyzmu skupienie na marzeniach) •

la difficile situation économique de la femme dans une

société fondée sur l’argent •

l’éducation au-dessus de sa classe

•

l’éducation sentimentale d’Emma, c’est aussi son drame :

confondant les romans et la vie, rêvant sa vie au lieu de la vivre, elle se trouve sans cesse mystifiée (marzy swoje życie zamiast nim żyć) •

concentrée sur elle-même, l’héroïne ne pense ni à sa fille

ni à son mari ; le désir de réaliser ses rêveries est le plus fort

L’Education sentimentale (1869) raconte l’échec d’une génération ; l’action se déroule entre 1848 et 1851. « L’œuvre évoque avec précision les utopies et les désillusions de ces années. Flaubert, à travers son personnage et ses errances, physiques et morales, peint l’histoire de toute une génération ». Frédéric Moreau, le héros central, subit la réalité plus qu’il ne la crée, et semble incapable de se mesurer avec elle. Frédéric, passif, inactif, indécis rate sa vie sur tous les plans. L’échec total du héros, dont le point de vue n’est plus, comme chez Stendhal, actif, mais passif, a pour contrepoids une véritable révolution esthétique. Tous les deux, Emma et Frédéric, sont représentants du « bovarysme » qui est « la faculté départie à l’homme de se concevoir autrement qu’il n’est » selon les mots de Jules de Gaultier. Salammbô (1862) de Flaubert renvoie au Carthage assiégé par les soldats révoltés. Tout s’est passé au IIIe avant J.-C. Dans le roman flaubertien une coupure radicale se manifeste : aucun rapport n'est à percevoir entre passé et

présent dans une Histoire qui n'a pas de sens. La civilisation carthaginoise de Salammbô est un monde en voie de disparition totale, sans raison, qui ne laissera aucun vestige. Ce roman est, à sa manière un « livre sur rien ». Dans la Lettre à George Sand, 2 Février 1869 Flaubert a écrit : « Du temps de La Harpe, on était grammairien; du temps de Sainte-Beuve et de Taine, on est historien. Quand sera-t-on artiste, rien qu'artiste, mais bien artiste ? Où connaissez-vous une critique qui s'inquiète de l'œuvre en soi d'une façon intense ? ». Emma, un « type », une symbolisation de « la femme insatisfaite ». Flaubert précise aussi qu’Emma souffre d’une maladie commune aux femmes - vouloir l’impossible - mais en laissant entendre que cet irréalisme ne constitue lui-même que le symptôme d’un mal complexe. Simplifiant le problème, Jules de Gaultier, en 1911, estime qu’il s’agit d’une « tare » affectant tous les personnages de Flaubert et invente la notion de « bovarysme « pour désigner le « pouvoir départi à l’homme de se concevoir autre qu’il n’est ». Ainsi défini, le bovarysme n’est pas spécifiquement féminin : le « bovarysme sentimental » d’Emma se retrouve chez Frédéric Moreau, il y a un bovarysme « intellectuel et scientifique » chez Homais, etc. En réalité, Emma Bovary reste réfractaire à la réduction abstraite que suppose le type : sa « vérité », à la fois complexe et paradoxale, se compose d’une constellation de caractéristiques (insatisfaction, échec conjugal, séduction, désir insatisfait, ambiguïté sexuelle, assujettissement au stéréotype, fragilité nerveuse, authenticité tragique, suicide) dont la cristallisation finit, dans le récit, par acquérir la forme d’un destin et la portée d’un mythe.

Le roman de Flaubert devient le lieu d’émergence d’un équivalent moderne du mythe, comme fiction narrative contenant une vérité complexe non formulable abstraitement par la voie logique du concept.

Madame Bovary contient la première expression d’un mythe sans doute toujours actuel : la difficulté fondamentale d’être une femme dans la société contemporaine. Le mythe de l’échec conjugal Au sens le plus communément reçu, Emma symbolise une nouvelle image de la femme « mal mariée » : celle qui se pense comme telle, sans raison caractérisée, et à l’insu même de son partenaire. Charles Bovary n’a aucun soupçon des dégoûts qu’il provoque dans l’esprit de son épouse. L’un et l’autre vivent enfermés dans un monde de valeurs opposés : pour Charles, le bien-être bourgeois et la vie de famille, la campagne ; pour Emma, le désir de vie mondaine, de passion et d’imprévu, la grande ville. Flaubert donne à voir, à travers les répulsions d’Emma, un nouveau topos : l’incommunicabilité radicale du couple, une incompréhension réciproque d’autant plus frappante qu’elle ne s’exprime par aucune dispute ni aucun conflit déclaré. Au mythe romantique du mariage d’amour comme accomplissement, le « bovarysme » substitue celui de l’échec conjugal comme fatalité ordinaire. Mais aux « souillures du mariage », l’infidélité ne fera que substituer « la désillusion de l’adultère ». Les déroutes sentimentales d’Emma et son échec conjugal ne sont peut-être que les symptômes d’un malaise profond qui vient d’ailleurs.

Désespoir et stéréotypes Emma souffre d’un véritable désespoir existentiel qui ne paraît motivé que par de vagues aspirations déçues. Élégances, luxe, haute société, inattendu, aventure sentimentale constituent les seuls manques d’une vie par ailleurs équilibrée et confortable. Mais ces aspirations futiles et ces insatisfactions fatales agissent d’autant plus profondément sur la personnalité d’Emma qu’elles ne lui appartiennent pas en propre : elles expriment la nuisance des stéréotypes qui habitent la langue (poncifs sentimentaux, clichés romantiques, idées reçues bourgeoises, lieux communs littéraires, images toutes faites des keepsakes, etc.) et qui s’imposent à sa faculté de penser le monde, les valeurs, et le sens de sa vie. C’est la première fois en littérature qu’un roman met en scène des personnages peu doués intellectuellement et de classe sociale inférieure, assujettis à la toute puissance des stéréotypes. Emma souffre et finit par mourir de ne pouvoir donner forme dans son expérience à des représentations littéraires (les rêves romantiques de sa jeunesse) et à des préjugés sociaux (les fascinations de la petite bourgeoisie provinciale pour l’aristocratie locale et le grand monde de la ville).

Les désillusions de l’adultère Parmi les stéréotypes qui pilotent à son insu la conduite

d’Emma, le mythe romantique de l’adultère passionnel la conduit avec enthousiasme à sa première aventure extra-conjugale avec Rodolphe : « Elle se répétait : « J’ai un amant ! un amant ! » se délectant à cette pensée comme à celle d’une autre puberté (...) Elle entrait dans quelque chose de merveilleux où tout serait passion, extase, délire (...) Alors elle se rappela les héroïnes des livres qu’elle avait lus, et la légion lyrique de ces femmes adultères se mit à chan...