Reformacja Polska PDF

Preview

Summary

Download Reformacja Polska PDF

Description

Przyczyny reformacji na ziemiach polskich były podobne jak w Europie Zachodniej. Szlachta i mieszczaństwo miały negatywny stosunek do uprzywilejowanej pozycji duchowieństwa (rozkład moralny, lekceważenie przepisów i obowiązków religijnych, zbytnią wagę przywiązywało do pomnażania dóbr doczesnych, prowadziło rozwiązły tryb życia). Przez ożywione kontakty ekonomiczne północno-zachodnich ziem Rzeczpospolitej, a zwłaszcza mieszczaństwa miast Pomorza Gdańskiego i Wielkopolski, nowinki religijne bardzo szybko przeniknęły na ziemie polskie. Luteranizm znalazł zwolenników w miastach Prus Królewskich i Wielkopolski. W przeciwieństwie do Europy Zachodniej luteranizm przyjmowało przede wszystkim mieszczaństwo. Centrum były Prusy Królewskie z Gdańskiem na czele, a od momentu przyjęcia luteranizmu przez Albrechta Hohenzollerna, księcia pruskiego, Królewiec stał się głównym ośrodkiem luteranizmu. Nowo powstały uniwersytet kształcił młodzież nie tylko z Prus Książęcych, ale z całej Rzeczypospolitej, drukarnia zaopatrywała ziemie polskie w pisma religijne pisane po polsku w duchu reformowanym. Szczególnie bujny rozwój luteranizmu nastąpił na ziemiach polskich w latach 40. XVI w. Protektorem, opiekunem był książę pruski Albrecht Hohenzollern. Kalwinizm, co charakterystyczne dla ziem polskich, przyjmowała przede wszystkim szlachta. Atrakcyjne były demokratyczne założenia doktryny i organizacja Kościoła kalwińskiego z dużym udziałem świeckich, czyli w warunkach polskich szlachty, w zarządzaniu kościołem. Hasła demokratycznej opozycji antykrólewskiej i wolności szlacheckiej znalazły podłoże w kalwinizmie. Prostota i skromność liturgii kalwińskiej zachęcały szlachtę do przechodzenia na to wyznanie. Nie bez znaczenia było przejmowanie przez szlachtę ziemi kościelnej i utrzymywanie skromnych zborów kalwińskich. Szlachta kalwińska stanowiła trzon obozu egzekucyjnego. Kalwinizm wśród szlachty znalazł zwolenników w Małopolsce a także na Litwie, gdzie opiekunami byli Radziwiłłowie birżańscy. Szlachta w Polsce doprowadziła do instytucjonalnego i prawnego zagwarantowania swobody religijnej. W 1570 r. w Sandomierzu protestanci polscy, z wyłączeniem Braci Polskich, zawarli ugodę religijną. Zobowiązali się nie zwalczać i wspólnie występować na sejmach w sprawie ustanowienia w Polsce Kościoła narodowego. W styczniu 1573 r. w Warszawie w trakcie obrad sejmu konwokacyjnego w czasie pierwszego bezkrólewia przedstawiciele szlachty, magnatów i duchowieństwa katolickiego uchwalili tzw. konfederację warszawską, która gwarantowała swobody religijne w Rzeczpospolitej. Wolności wyznaniowe objęły nie tylko kalwinów, luteran, Braci Czeskich, ale także katolików i prawosławnych. Tekst Konfederacji Warszawskiej został ostatecznie zatwierdzony przez króla Stefana Batorego. Mimo sukcesów reformacji w Polsce, Kościół katolicki nadal stanowił ogromną siłę. Nienaruszone zostały jego podstawy materialne. Na czoło akcji kontrreformacyjnej w Rzeczypospolitej wysunął się kardynał Stanisław Hozjusz, bardzo aktywny uczestnik obrad soboru trydenckiego. W 1564 r. z jego inicjatywy na Warmię zostali sprowadzeni jezuici. Król Zygmunt August przyjął postanowienia soboru trydenckiego i na ziemiach polskich rozpoczął się okres kontrreformacji.

Polska była krajem tolerancyjnym. Ta tolerancja wynikała z sytuacji Rzeczypospolitej jako kraju wielowyznaniowego i wielokulturowego. Jako pierwszy pojawił się luteranizm – mniej więcej w latach dwudziestych XVI w., który zyskał zwolenników głównie wśród niemieckiej ludności miast Prus Królewskich, Wielkopolski i Śląska. Edykt Zygmunta starego 1523r. kara śmierci lub konfiskata dóbr. 1520r. zakaz przyjmowania nowinek religijnych. Ok. 1540r. Kalwinizm. Pińczów. 1554r. pierwszy synod w Słomnikach. Bracia polscy za popieranie Szwedów w 1568r. skazani na wygnanie z kraju. Raków i powstała tam Akademia Rakowska. 1570r. ugoda sandomierska l i k. Bracia polscy odrzucenie boskości Jezusa i Maryi jako matki Boga. Klawinizm 3 odrębne Jednoty: Wielkopolska (głównie zbory braci czeskich), Małopolska i Litewska (na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego) Zanika w XVII w. Metodami eliminacji innowierców i ograniczenia ich działalności były między innymi literatura polemiczna, przejęcie szkolnictwa przez zakony, głównie jezuitów i pijarów, działania propagandowe, np. obwinianie innowierców o złe zdarzenia, np. klęski żywiołowe oraz porażki polityczne i militarne, utożsamianie polskości z katolicyzmem, a herezji z interesami krajów obcych. Pierwszym aktem prawnym, zakazującym rozpowszechniania reformacji w Polsce był edykt toruński z 1520. Następnie Kościół rzymskokatolicki podejmował szereg działań, które miały na celu ograniczenie wolności wyznaniowej w Rzeczypospolitej. Przykładem takiej formy represji przeciwko polskim innowiercom jest zamknięcie wszystkich instytucji ariańskich w Rakowie. 1577r. przyjecie postanowień soboru trydenckiego w Polsce....