Rozpoznawanie​ indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych​ ​ ucznia oraz rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości PDF

Preview

Summary

Rozpoznawanie​ indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych​ ​ ucznia oraz rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości - notatki
...

Description

Rozpoznawanieindywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnychucznia oraz rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości

Zaspakajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych odpowiednio do jego możliwości psychofizycznych.

● Funkcje poznawcze: ○ percepcja, uwaga pamięć, ○ przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne, ○ przetwarzanie słuchowo-językowe. ● Funkcje ruchowe: ○ motoryka mała, ○ motoryka duża, w tym równowaga, ○ lateralizacja czynności ruchowych. ● Integracja percepcyjno motoryczna: ○ koordynacja wzrokowo-ruchowa.

Ocena rozwoju psychomotorycznego. Funkcje percepcyjno-motoryczne. Rozwój harmonijny Percepcję, czyli spostrzeganie cechuje synkretyzm – dziecko ma trudności z rozczłonkowaniem i złożeniem w całość (analiza i synteza). Brak umiejętności dokładnego spostrzegania, pod wpływem nauczania spostrzeżenia stają się bardziej ukierunkowane, trwałe, dokładne i skuteczne.

Dysleksja rozwojowa Wiele dzieci wykazuje nieprawidłowości w zakresie spostrzegania, co jest często bagatelizowane jeszcze w okresie przedszkolnym. Problem pojawia się najczęściej w momencie gdy dziecko rozpoczyna naukę liter i cyfr, czyli około szóstego roku życia.

Percepcja Wzrokowa. Rozwój harmonijny

Dysleksja rozwojowa

Percepcja wzrokowa - warunkuje prawidłową Deficyty w obrębie percepcji wzrokowej naukę czytania i pisania, kształtuje orientacje powodują: przestrzenną i uczy umiejętności poprawnego ● trudności w rozróżnianiu schematów z rozumowania. całości a także ich syntetyzowania w ● Pod koniec wieku przedszkolnego całości, dziecko może rozróżnić subtelne różnice ● trudności w odróżnianiu liter i pomiędzy obiektami, odtwarzać wzory, podobnym kształcie (m-n) lub kategoryzować. identycznych, ale inaczej ułożonych na ● Doskonała koordynacja płaszczyźnie (b-p) wzrokowo-ruchowa, pozwala na ● trudności w zapamiętywaniu wzorów wykonanie coraz bardziej precyzyjnych graficznych i ich odtwarzaniu. czynności pod kontrolą wzroku. ● Opóźniony rozwój orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni.

Dziecko potrafi używać podstawowych określeń oznaczających relacje przestrzenne. Wszystko to sprawia, że większość dzieci w tym wieku jest w stanie bez większych problemów przyswoić sobie litery i cyfry. ●

Percepcja słuchowa. Rozwój harmonijny Wzrost wrażliwości na dźwięki mowy ludzkiej, rozwój słuchu werbalnego (mownego), rozwój słuchu muzycznego, co wyraża się lepszą umiejętnością rozróżniania tonów pod względem ich wysokości, siły barwy.

Dysleksja rozwojowa ● ● ● ● ●

Trudności w różnicowaniu głosek podobnych fonetycznie (z-s, b-p), mylenie nazw podobnych fonetycznie, trudności w dokonywaniu analizy i syntezy na cząstkach fonologicznych, trudności w zapamiętywaniu wierszy, dłuższych poleceń, trudności w pisaniu ze słuchu.

Motoryka duża. Rozwój harmonijny

Dysleksja rozwojowa

Motoryka duża – jej rozwój jest uwarunkowany Obniżona sprawność ruchowa (niezgrabność prawidłową budową i czynnością układu ruchu ruchowa): oraz sterującym wpływem układu nerwowego. ● dziecko słabo biega, skacze, ● Dziecko 5-6 letnie swobodnie biega, ● trudności z wykonywaniem ćwiczeń skacze, chwyta i zachowuje równowagę. równoważnych, Proste ruchy łączone są w kombinacje ● trudności w nauce jazdy na hulajnodze, ruchowe np. skok+bieg. W tym czasie na rowerze. rozwija się harmonia, płynność, rytmiczność ruchu oraz siła. Postęp w zakresie koordynacji ruchów i celowości działania.

Motoryka mała Rozwój harmonijny

Dysleksja rozwojowa

Motoryka mała – u dziecka 5-6 letniego związku Trudności w opanowaniu precyzyjnych z niezakończonym procesem mielinizacji umiejętności samoobsługowych (zawiązywanie (dojrzewanie układu nerwowego) nadal dla sznurowadeł, zapinanie guzików). dziecka pozostają trudne precyzyjne ruchy ● Trudności z prawidłową automatyzacją manualne. ruchów podczas malowania i pisania ● Rozwój manualny obserwuje się w (prawidłowe trzymanie przyborów, dwóch zakresach. kierunki kreślenia) 1. Samoobsługi – dziecko samodzielnie się ● Wadliwa regulacja napięcia (tonusu) ubiera mięśniowego. 2. Rysowania i pisania W okresie wczesnoszkolnych ruchy manualne się doskonalą.

Proces uwagi, który wiąże się z procesem uważania. Rozwój harmonijny Uwaga – w wieku przedszkolnym dominuje uwaga mimowolna skoncentrowana na bodźcach silnych i atrakcyjnych ● Kształtują się zaczątki uwagi dowolnej i czas trwania czynności wykonywanych przez dzieci wydłuża się. ● Pod wpływem nauki szkolnej uwaga dzieci staje się coraz bardziej zdolna do koncentracji, trwałości i przerzutności

Dysleksja rozwojowa ● ● ● ●

Trudności w skupieniu uwagi na wykonywanych czynnościach, trudności w koncentracji na bodźcach wzrokowych, trudności w koncentracji na bodźcach słuchowych, obniżony system psychoruchowy (nadmierna pobudliwość psychoruchowa lu zahamowanie)

Proces zapamiętywania i odtwarzania materiału. (wiąże się rozwojem uwagi dowolnej oraz z rozwojem myślenia logicznego)

Rozwój harmonijny Pamięć – do około siódmego roku życia ma charakter mimowolny (dziecko najczęściej nie stara się zapamiętać ● pod koniec wieku przedszkolnego kształtują się początki pamięci dowolnej, ● rozwija się pamięć świeża, bezpośrednia i trwała. ● Rozwój myślenia logicznego warunkuje rozwój pamięci logicznej, która wpływa z kolei na myślenie. Pod wpływem nauki szkolnej szybkości i trwałość, czyli skuteczność, zapamiętywania wzrasta więcej niż dwa razy, zwiększa pojemność pamięci. Początkowo dziecko stara się zapamiętać materiał w jak najbardziej zbliżony sposób do tekstu, w drodze do wielokrotnych powtórzeń, ale pod kierunkiem nauczyciela stopniowo opanowuje logiczne sposoby zapamiętywania i odtwarzania materiału.

Dysleksja rozwojowa ● ●

●

Osłabiona pamięć wzrokowa, słuchowa, i kinetostatyczna-ruchowa. Dziecko skupia się na technice, która sprawia mu trudność, co utrudnia mu dostrzeżenie logicznych powiązań i zapamiętanie czytanego tekstu. Wadliwa kompensacja w postaci zapamiętywania mechanicznego.

Rozwój percepcyjno motoryczny umiejętność dowolnego uważania, odpowiedni rozwój pamięci oraz przebieg procesu nauczania są ważnymi czynnikami w rozwoju mowy.

Rozwój harmonijny

Rozwój nieharmonijny

Mowa – w rozwoju mowy pojawia się mowa Rozwój mowy utrudniony na skutek deficytów w pisana. Zaczyna się wzajemne oddziaływanie na rozwoju słuchu mownego, co powoduje: siebie mowy żywej – ustnej i mowy pisanej. ● nieprawidłowe różnicowanie dźwięków Rozwój słuchu fonematycznego kształtuje mowy, gotowość do analizy i syntezy dźwięków mowy, ● wadliwą wymowę, powoduje, że dziecko rozróżnia i wymawia ● przekręcanie trudnych wyrazów, dźwięki oraz zdobywa umiejętności ich łączenia. ● błędy gramatyczne, ● trudności w formułowaniu wypowiedzi ustnych i pisemnych.

Rozwój myślenia konkretno-wyobrażeniowego. łączy się z rozwojem percepcji, zwłaszcza słuchowej.

Rozwój harmonijny

Wraz z rozwojem myślenia konkretno-wyobrażeniowego (którego podstawą jest myślenie sytuacyjne) w okresie średniego dzieciństwa (3-6r. ż.) następuje znaczny rozwój rozumienia relacji czasowych, przestrzennych i przyczynowych. ● relacje czasowe łączą się z nabywaniem słownictwa odnoszącego się do określania następstwa czasowego (wczoraj, dziś, jutro). ● Dziecko mówi i rozumie znaczenie. ● relacje przyczynowe – dziecko potrafi wyciągać wnioski na podstawie faktów.

Rozwój nieharmonijny

● Trudności w zapamiętaniu materiału uszeregowanego w sekwencje (dni, tygodnia, pory roku, wczoraj, dziś, jutro, szeregi cyfr) ● Trudności w ujmowaniu relacji przestrzennych oraz prawidłowego stosowania wyrażeń przyimkowych. ● Trudności w rozumieniu zależności przyczynowo-skutkowych.

Operacje umysłowe na materiale percepcyjnym: 1. Analiza, 2. Synteza, 3. Porównywanie, 4. Różnicowanie, 5. Porządkowanie (segregowanie), 6. Segregowanie (kategoryzowanie) 7. Wskazywanie zależności przyczynowo-skutkowych. 8. Interpretowanie.

Diagnoza trudności dziecka i indywidualnych potrzeb: ● Diagnoza przesiewowa, ● Diagnoza funkcjonalna, ● Diagnoza specjalistyczna. 1. 2. 3. 4. 5.

Diagnoza pedagogiczna Diagnoza psychologiczna Diagnoza logopedyczna Diagnoza neurologiczna – kiedy trzeba. Diagnoza medyczna, psychiatryczna – wtedy, kiedy te zaburzenia są i nie możemy ich różnicować.

diagnoza pedagogiczna diagnoza nauczycielska diagnoza przesiewowa

diagnoza specjalistyczna diagnoza funkcjonalna a) sfera percepcyjno motoryczna: motoryka duża/mała, percepcja wzrokowa, percepcja słuchowa. b) sfera emocjonalna: c) sfera społeczna

Ćwiczenia z dzieckiem powinny obejmować sferę najbliższego rozwoju, a nie aktualnego

Diagnoza przesiewowa:

Diagnoza przesiewowa oznacza ocenę członków pewnej populacji np. grupy dzieci, w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia i nich jakiegoś zjawiska – pewnych cech, zachowań, problemów, zaburzeń czy predyspozycji – np. specyficznych zaburzeń w uczeniu się czy predyspozycji matematycznych lub muzykalnych. Badania przesiewowe wiąże się z zapotrzebowaniem na działania profilaktyczne, których celem jest zapobieganie pojawieniu się różnych zaburzeń czy trudności lub minimalizowaniu ich konsekwencji. Badania przesiewowe prowadzone są przez nauczyciela lub pedagoga przedszkola czy szkoły na terenie placówki. Badania przesiewowe obejmują wszystkie dzieci z danego rocznika i powinny być standaryzowanymi badaniami przeprowadzonymi przez nauczyciela, pedagoga, logopedę i psychologa. Oprócz identyfikacji dzieci zagrożonych trudnościami w nabywaniu czytania i pisania (ryzyko dysleksji), trudnościami w nauce matematyki (ryzyko dyskalkulii) i możliwości tworzenia i wdrażania programów pomocowych od najwcześniejszych etapów rozwoju problemów szkolnych, badania przesiewowe dają też możliwość wglądu w pracę

nauczyciela-wychowawcy, który m.in. otrzymuje informacje na temat skuteczności stosowanych przez siebie metod nauczania i ma możliwość ich modyfikowania. Badanie przesiewowe to nie to samo co badania diagnostyczne , bo nie będziemy wyciągać daleko sięgających wniosków. Narzędzia do badań przesiewowych: ● Kwestionariusz rozpoznawania ryzyka specyficznych trudności w uczeniu się, czytaniu i pisaniu dla dzieci rozpoczynających naukę szkolną w 1 klasie. ● Skala ryzyka dysleksji dla dzieci wstępujących do szkoły (SRD-6) ● Skala ryzyka dysleksji SRD – dla rodziców, nauczycieli i specjalistów. ● Test czytania głośnego „dom marka” - pakiet interaktywnych zasobów wspierających diagnozę pedagogiczną. Test jest przystosowany do badań indywidualnych – diagnozy umiejętności czytania głośnego uczniów kończących pierwszy rok nauki czytania. Umożliwia ocenę poziomu umiejętności czytania: tempa, techniki, poprawności czytania głośnego, poziomu rozumienia czytanego tekstu. Tekst wraz ze skalą ryzyka dysleksji zalecamy w przypadku przesiewowych badań pod kątem diagnozy, specyficznych trudności w uczeniu się. Skala ryzyka dysleksji: SKD-6 mierzy poziom funkcji nieuczestniczących w czynnościach czytania i pisania w tym: poziom motoryki małej i dużej, poziom funkcji wzrokowych. Struktura SRD– 21 stwierdzeń odnoszących się do różnych symptomów ryzyka dysleksji, z których wypełniający wybiera najbardziej odpowiednią ocenę. Stwierdzenia uporządkowane w 4 podskale, a w dwóch wyróżnione są następne dwie, co daje wynik ogólny i wyniki szczegółowe. Wynik ogólny

Wynik przeliczony

Stopień ryzyka

21-34

1

Brak ryzyka

35-40

2

Pogranicze ryzyka Obserwacja

41-53

3

Umiarkowane ryzyko Udzielenie pomocy oraz obserwacja i powtórzenie badania w celu dokonania oceny postępów w rozwoju

54-84

4

Wysokie ryzyko - Objęcie zajęciami korekcyjno kompensacyjnymi.

Podskale SRD i odpowiadające im stwierdzenia: Podskala Numer pozycji w SRD – stwierdzenie. Motoryka mała (mm)

p2 – dziecko ma trudności w posługiwaniu się nożyczkami, p20 – dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokardek oraz wykonywaniem innych czynności samoobsługowych.

Motoryka duża (md)

P4 – dziecko jest mało sprawne ruchowo: słabo biega, skacze, źle jeździ na rowerze, hulajnodze. P10 – dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych, p15 – dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych, np. podczas gry w piłkę i wykonywania układów gimnastycznych, ćwiczeń równoważnych takich jak: chodzenie po linii, stanie na jednej nodze.

Funkcje wzrokowe

P1 – dziecko ma trudności z zapamiętaniem wszystkich liter, p5 – dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej. P12 – dziecko niechętnie rysuje, pomimo że jest do tego zachęcane. P1, p5, p9, p11, p12, p16, p18.

Funkcje językowe – percepcja- fj-p

P7, p13, p17, p19, p21.

Funkcje językowe – ekspresja – fj-e.

P3, p6, p8

uwaga

p14 - dziecko ma trudności z koncentracją uwagi.

Metodyka Terapeutyczna – Metoda Krakowska. Zajęcia terapeutyczne zawierają elementy: ● pedagogiczne, ● psychologiczne, ● logopedyczne, ● psychoterapeutyczne. Uwarunkowania indywidualnych oddziaływań terapeutycznych: Praca z dziećmi – uczniami klas młodszych które doznały już niejednej porażki musi mieć charakter terapeutyczny który polega na

Reakcje dziecka podczas wykonywania zadań pokazują jego emocjonalny stosunek do problemów. ● Jeżeli dziecko przejawia obojętność, należy rozpocząć od zadań łatwych, zapewniających sukces, które rozbudzą motywację dziecka do pracy. ● Trzeba pomóc dziecku zwerbalizować agresję wobec zadań identyfikując się z jego przeżyciami, np. „znowu musisz czytać te okropne sylaby”, „ja też zawsze się myliłam kiedy...” Inne działania terapeutyczne wspierające podmiotowość dziecka: ● Trudne zadania czytania sylab przerywać dialogiem z dzieckiem dot. własnych różnych trudnych sytuacji, np. w nauce jazdy na nartach itd. - to pokazuje równorzędność podmiotową. ● Wspólne gry z dzieckiem prowadzone tak by mogło ono wygrywać. Ćwiczenia w czytaniu: ● Rozdzielić co kilkanaście minut ćwiczeniami z innych sprawności, ponieważ czynność czytania jest zakotwiczona w naszej cielesności – w funkcjach percepcyjno-motorycznych i fizjologii przetwarzania danych. ● W udzielaniu pomocy należy brać pod uwagę zakres pomocy – terapeuta udziela pomocy w zakresie koniecznym – minimalnym (różnym dla każdego dziecka) aby pozostawić dziecku zakres do podejmowania częściowo samodzielnych prób.

Zależność – niezależność od pola. ● Oczekiwanie na każdorazową ocenę swoich działań ≤świadczy o zależności od pola (to tendencja jednostki do kierowania się w sytuacjach poznawczych głównie informacjami zewnętrznymi lub wskazówkami płynącymi z wewnętrznych stanów czy standardów. S  łabość wewnętrznych struktur powoduje zależność działań od aprobaty zewnętrznej. ● Orientacja jak długo dziecko potrafi się koncentrować się na poszczególnych zadaniach, wyznacza czas ćwiczeń, w trakcie terapii czas ten powinien się stopniowo wydłużać. ● Konieczne jest zastosowanie techniki odwracania roli, dzięki czemu terapia będzie miała charakter spotkania oraz pozwala na dużą ilość powtórzeń i korygowania popełniania błędów. Uczenie działania refleksyjnego poprzez następujący sposób postępowania. ● Po rozłożeniu na stoliku materiału do pracy prowadzący najpierw ogląda go razem z dzieckiem. ● Istotne jest to, aby w trakcie tych działań nazywa poszczególne elementy, jakie będą wykonywane. ● Należy robić to tak jakby dziecko się samemu sobie tłumaczyło się z zasady ćwiczeń – dziecko uczy się, że najpierw konieczne jest zapoznanie z całym zadaniem. Uczenie działania refleksyjnego: ● Werbalizacja dokonana przez terapeutę steruje uwagą ucznia. ● Kolejny krok w przyswajaniu sobie refleksyjnego działania to każdorazowa samokontrola i poprawianie błędów. Praca nad utrwalaniem refleksyjnego funkcjonowania poznawczego opiera się w głównej mierze na: 1. zwolnieniu tempa pracy, 2. dokładnym analizowaniu danych, 3. kontrolowaniu poszczególnych etapów działania i korygowaniu błędów, 4. sprawdzaniu ostatecznego rezultatu, 5. ciągłym wzbudzaniu motywacji do kontynuowania pracy. Kontrola wykonywania zadania początkowo odbywa się przy pomocy terapeuty, a potem samodzielnie przy pomocy klucza lub wzoru. W trakcie analizy materiału można zadawać pytania: ● Co to może być? ● A co z tym trzeba zrobić? Dzięki temu tworzy się wspólna przestrzeń pomiędzy dzieckiem a terapeutą. Współdziałanie w niej tworzy warunki do powstania równorzędności partnerów interakcji, która jest warunkiem dobrze prowadzonej terapii. Porządkowanie świata od lewej do prawej Stymulacja procesów percepcyjno-motorycznych oraz ich wzajemnej integracji oraz rozwój języka przyczynia się do formowania się lewostronnej asymetrii mózgowej, koniecznej do opracowania większości informacji językowych. Rodzaj stymulacji (wg Jagody Cieszyńskiej – porządkowanie świata od lewej do prawej) stał się jednym z ważniejszych oddziaływań terapeutycznych.

Podczas zajęć przygotowuje się dziecko spostrzegania w kierunku od lewej do prawej, zgodnie z kierunkiem czytania. Porządkowanie świata od lewej do prawej dotyczy: ● Rysowania, ● Układania wzorów, ● Naśladowania ruchów, ● Układania historyjek obrazkowych. Aby wzmocnić motywację na dziecku należy pozwolić na pewną samodzielność: ● Pokazuje się dwa zestawy ćwiczeń, dziecko wybiera samo co będzie robić, ● Ustala się wspólnie ilość powtórzeń, ● Pozwala się wybrać kolor kredki, zestaw sylab i wyrazów do czytania, historyjkę obrazkową, krzesełko, na którym siedzi dziecko. Przeprowadzenie ćwiczeń sprawności motorycznej, spostrzegania słuchowego i wzrokowego, myślenia oraz pamięci stosuje się jako przerwę między trudnymi zadaniami poświęconymi nauce czytania. Ćwiczenia ogólnorozwojowe to ćwiczenia funkcji psychicznych niezbędnych do nauki czytania i pisania: ● Ćwiczenia ogólnorozwojowe prowadzone z dziećmi wyłonionymi w badaniach w przedszkolu oraz z dziećmi dyslektycznymi z klas I-III są ułożone w blokach wg stopnia trudności. ● Równolegle z zajęciami rozwojowymi odbywa się nauka czytania. ● Zadania rozwojowe zawierają częściowo taki rodzaj działań, który jest wykorzystywany w badaniach diagnostycznych. Ćwiczenia sprawności motorycznej przygotowują do ćwiczeń sprawności manualnej oraz praksji oralnej: ● Chodzenie wzdłuż linii narysowanej kredą na podłodze, chodzenie bokiem i tyłem, ● Skakanie na dwóch i jednej nodze, wskakiwanie do kółka, przeskakiwanie do zawieszonego przedmiotu, ● Zabawy z piłką (łapanie, rzucanie, kopanie, odbijanie od ściany i łapanie). Ćwiczenia sprawności manualnej (i zachowanie porządku od lewej do prawej) przygotowują do pisania oraz uczą postrzegania zgodnego z kierunkiem czytania. ● Posługiwanie się narzędziami: łyżka, widelec, nóż, młotek. ● Otwieranie pojemników, odkręcanie nakrętek, ● Ubieranie, rozbieranie lalki, ● Nawlekanie koralików, ● Rysowanie palcem po piasku. Ćwiczenia sprawności manualnej W ćwiczeniach sprawności manualnej dużą wagę przywiązuje (zdjęcie) Ćwiczenia praksji oralnej: Wszystkie dzieci, u których stwierdzono nieskończony rozwój mowy oraz wady wymowy powinny ćwiczyć sprawność narządów artykulacyjnych, przy czym należy wybrać te

ćwiczenia, które warunkują prawidłową wymowę głosek niezrealizowanych , substytuowanych lub przekształcanych przez dziecko.

Przykłady: Ćwiczenia praksji oralnej: ● Ćwiczenia pionizacji języka – konieczne dla prawidłowej wymowy głosek l, r, sz, cz, dż np. unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego ● Ćwiczenia mięśni okrężnych warg – konieczne dla prawidłowej wymowy głosek sz, ż, cz, dż, ś, ź, dź, np. szybko zmieniane układy ust – uśmiech, ryjek. ● Ćwiczenia języka, np. gwałtowne wysuwanie i wsuwanie języka w głąb jamy ustnej, zlizywanie z talerza posypki na tort. ● Ćwiczenia podniebienia miękkiego – konieczność dla prawidłowej artykulacji głosek nosowych np. wdychanie i wydychanie powietrza przez ...