Samenvatting Recht en journalistiek PDF

Preview

Summary

Download Samenvatting Recht en journalistiek PDF

Description

Recht & journalistiek Marijke Peys: Internationaal Humanitaire Recht 1. Inleiding internationale Rode Kruis en Rode Halve Maanbeweging Internationale Rode Kruis en Rode Halve Maanbeweging

 Federatie wil ondersteunen en aanmoedigen van humanitaire acties van nationale verenigingen Doel: behouden en bevorderen van vrede in de wereld door het menselijk lijden te voorkomen en te verlichten Internationale Rode Kruiscomité

Wereldwijde hulpverleningsorganisatie, werking is in 7 basisbeginselen gegoten:  Menslievendheid  Neutraliteit  Onpartijdigheid  Onafhankelijkheid  Vrijwilligheid  Eenheid  Algemeenheid (universaliteit)

2. Wat is Internationaal Humanitair Recht IHR = een serie regels die de gevolgen van een gewapend conflict trachten te beperken:  beperkingen van bepaalde wapens en methodes van oorlogsvoering  beschermen van personen die niet deelnemen aan het geweld  Het zoekt een balans tussen Military necessity en Humanitarian considerations Legitiem geweld of niet? Partijen hebben dezelfde verplichtingen  gescheiden houden Waarom is IHR belangrijk? IHR is van toepassing ongeacht de reden en of deze al dan niet wettig is

Wanneer is het IHR van toepassing?  Tijdens gewapende conflicten

3. Verschillende situaties van geweld (kwalificatie van conflicten) Interne onrust Betrokken partijen/personnen hebben een zekere organisatiegraad: - Commando structuur - Discipline - Capaciteit om aan wapens te raken

Wetshandhavingsinstaties van de staat vs. Los georganiseerde individuen of groepen

Omvang van geweld  bereikt het geweld een bepaalde intensiteit?

Sporadische daden van geweld

Niet-Internationaal Gewapend Conflict Strijdkrachten van de staat vs. gewapende troepen OF: verschillende gewapende groepen onderling

Beperkt aantal slachtoffers

Langdurige daden van geweld Hoger aantal slachtoffers

Soort wapengebruik

Soort wapengebruik

4. Enkele fundamentele regels A) Principe van onderscheid B) Principe van proportionaliteit C) Verbod op veroorzaken van onnodig leed D) Principe van voorzorg

A) Principe van onderscheid iedereen die betrokken is bij vijandelijkheden moet een onderscheid maken tussen personen die deelnemen en zij die niet deelnemen Bescherming van burgers

Willekeurige aanvallen verboden

Burgers genieten een algemene bescherming tegen gevaren van militaire organisaties

Aanvallen die niet gericht zijn op specifieke militaire doelen of die gevolgen hebben voor niet-strijders  maken geen onderscheid tussen militaire doelwitten en burgers

Burgers kunnen enkel hun bescherming verliezen als ze deelnemen aan het geweld  

 

Algemene regel: principe van onderscheid Basisbehoeften: moeten gegarandeerd worden : o Toegang tot medische verzorging, voedsel, water en onderdak o Recht op informatie over het lot van vermiste personen Mogelijk maken voor humanitaire organisaties om hulp te bieden Algemene garanties: o Algemeen verbod op foltering, vernederende en onterende behandelingen o Algemeen verbod op collectieve straffen o Verbod op aanvallen of vernietigen van goederen die voor de burgerbevolking onmisbaar zijn voor overleving

B) Principe van proportionaliteit principe stelt dat, zelfs wanneer een geplande aanval gericht is tegen een legitiem militair doelwit, het verboden is om effectief tot de aanval over te gaan indien het verwachte risico op burgerslachtoffers en/of schade aan burgerlijke goederen buiten verhouding staan tot het verwachte tastbare en rechtstreekse militaire voordeel dat de aanval zal opleveren.

C) Verbod op veroorzaken van onnodig leed  In geen enkel gewapend conflict is het recht van de partijen ten aanzien van de keuze van methoden of middelen van oorlogsvoering onbegrensd

 Het is verboden wapens, projectielen, stoffen en methoden van oorlogsvoering te gebruiken die naar hun aard overbodig letsel of leed veroorzaken vb: Dum dum kogels, blindmakende lasers

D) Principe van Voorzorg Tijdens het uitvoeren van militaire operaties moeten alle mogelijke voorzorgsmaatregelen worden genomen om te voorkomen/tot een minimum te

beperken, bijkomend verlies aan mensenlevens, verwondingen van burgers en schade aan burgerobjecten. Voorzorgen opdat burgers en goederen van burgerlijke aard gespaard blijven van de vijandelijkheden.  Verificatie van het doelwit  Militaire objecten mogen niet in de nabijheid van burgers of goederen van burgerlijke aard geplaatst worden  Middelen en methoden van oorlogsvoering In de mate van het mogelijke moet een waarschuwing gegeven worden wanneer er een risico is op nevenschade

5. Beschermende emblemen

6. Wie wordt er beschermd? Personen die NIET of NIET LANGER deelnemen aan de vijandelijkheden NIET  Burgers, vrouwen/kinderen, journalisten, vluchtelingen, zieken en gewonden (medisch personeel) NIET LANGER  Krijgsgevangenen, zieken en gewonden (medisch personeel)

7. Bescherming van journalisten onder IHR Journalist = iedere correspondent, reporter, fotograaf, en hun technische, film, radio en televisie assistenten. Status onder IHR: Journalisten  (Freelance) journalist  Oorlogscorrespondent  Militaire pers Art. 79 van AP I: journalisten die gevaarlijke beroepswerkzaamheden verrichten  Zijn burgers (mits zij geen acties ondernemen die een aantasting vormen van hun status als burger)  Onverminderd het recht van oorlogscorrespondenten die zijn geaccrediteerd bij de strijdkrachten



Identiteitskaart, die wordt uitgegeven door de regering van de Staat waarvan de journalist onderdaan is, op wiens grondgebied hij woont of persorgaan waarbij hij in dienst is zich bevindt, dient als blijk van zijn status van journalist

Status onder IHR: oorlogscorrespondent personen die de gewapende macht volgen zonder daarvan rechtstreeks deel uit te maken, mits zij daartoe machtiging hebben ontvangen van de strijdmacht die zij begeleiden, welke strijdmacht hun te dien einde een identiteitskaart zal verstrekken overeenkomstig het als bijlage aan dit Verdrag gehecht model







Journalisten zijn beschermd als burger zowel in internationaal gewapende conflicten als in niet internationaal gewapende conflicten ⇓ Als burgers kunnen zij niet het voorwerp van een aanval uitmaken, tenzij en voor zover zij direct deelnemen aan de vijandelijkheden ⇓ Het is een oorlogsmisdaad om een burger rechtstreeks aan te vallen, wanneer deze niet direct deelneemt aan de vijandelijkheden

 Oorlogscorrespondenten  bij gevangenneming bescherming als krijgsgevangenen

 Oorlogscorrespondent  embedded journalist  

IHR beschermd niet het recht van vrije meningsuiting IHR laat niet toe dat een journalist een territorium betreedt zonder toestemming van de betrokken staat

Status onder IHR: Militaire pers



De militaire pers is onderdeel van het overheidsleger, aangenomen om de oorlog in beeld te brengen vanuit een militair standpunt ⇓ Zij zijn militaire doelwitten tijdens gewapende conflicten ⇓ Zij zijn beschermd wanneer ze niet langer deelnemen aan de vijandelijkheden (‘hors de combat’). Bijvoorbeeld: ziek, gewond, schipbreuk, gevangengenomen, overgave

 

8. Verantwoordelijkheid van journalisten Geen bepalingen in IHR Impact van journalisten op naleving IHR:  Positief  Negatief Krijgsgevangenen 3de verdrag van Genève – Art. 13: Menselijke behandeling van gevangenen “Krijgsgevangenen moeten te allen tijde menslievend worden behandeld. Evenzo moeten zij te allen tijde beschermd, in het bijzonder tegen iedere daad van geweld of vreesaanjaging, tegen beledigingen en de nieuwsgierigheid van het publiek. Represaillemaatregelen ten aanzien van krijgsgevangenen zijn verboden.” 

Krijgsgevangenen: Beelden in media Argumenten voor: o Publiek heeft recht op info o Militair doel: succes missie aantonen o Familie verneemt lot van vermisten Argumenten tegen: o Aantasting eer/waardigheid gevangenen o Gevaar voor families: families van deserteurs worden in sommige regimes aangepakt o Moeilijker maken naar land terug te keren o Kan leiden tot represailles of verlenging van het conflict Positie van het rode kruis: Geen beelden van identificeerbare krijgsgevangenen o Andere infokanalen o Gebrek aan echte toestemming Beperking op beelden van niet-identificeerbare krijgsgevangenen 

Enkel wanneer de beelden niet-vernederend zijn

Johan Verbist: Gerechtsjournalistiek Deel 1 1. 2. 3. 4.

Rechterlijke organisatie in België Internationale Gerechten De advocaat: rol, plichten en prerogatieven Het geheim van het onderzoek  Verhouding tot de openbaarheid van de zittingen  Vrije meningsuiting en persvrijheid

1. Rechterlijke organisatie in België

Bevoegdheden van de verschillenden rechtbanken Hof van Cassatie   

Taak: waken over de eenheid van de rechtsspraak Treedt niet in de beoordeling van de feiten Vernietigt (bij schending van de wet of van substantiële of op straffe van nietigheid) voorgeschreven vormvereisten  Bij cassatie verwijzing naar andere rechtbank  Hof van Cassatie heeft verschillende kamers: o 1ste kamer: behandelt burgerlijke/handels-/fiscale/tuchtzaken o 2de kamer: behandelt penale zaken o 3de kamer behandelt arbeids- en sociale zekerheidszaken

Hoven van beroep en Arbeidshoven  Hof van Beroep: behandelt beroepen tegen vonnissen van Rechtbank van Eerste Aanleg en van Rechtbank van Koophandel  Arbeidshof behandelt beroepen tegen vonnissen van Arbeidsrechtbanken Hof van Assisen   

Per provincie Zetelt met een jury Behandelt zware misdrijven + persmisdrijven (rol is toch zeer beperkt)

Rechtbank van Eerste Aanleg Bevat 4 secties:  

Burgerlijke rechtbank (behandelt burgerlijke geschillen) Correctionele rechtbank (behandelt strafzaken strafbaar met een correctionele straf)  Familie- en jeugdrechtbank (behandelen familiale geschillen en jeugdzaken  Strafuitvoeringsrechtbank  Rechtbank van Eerste Aanleg is ook “Appelgerecht”: behandelt beroepen tegen vonnissen van Vredegerecht en Politierechtbank Arbeidsrechtbanken 

Arbeidsgeschillen en sociale zekerheidsgeschillen

Rechtbank van Koophanden Behandelen:   

Geschillen tussen ondernemingen (ongeacht het bedrag) Vennootschapsgeschillen Geschillen inzake intellectuele eigendom

Onderneming = alle personen die op duurzame wijze een economisch doel nastreven Vredegerecht   

Kleine geschillen (tot 2.500 €) Geschillen inzake nutsvoorzieningen (water, gas…) Beschermingsstatuten (voogdij)

Politierechtbanken

  

Behandelt zaken waarop politiestraffen staan Vooral verkeerszaken Algemene bevoegdheid voor afhandeling van de burgerlijke belangen bij verkeersongevallen

Arrondissement – wijzigingen I.

Arrondissementen voor 2014  Welke rechtbanken?  Territorium?

II.

Arrondissementen na 2014  Welke rechtbanken?  Territorium?

A) Arrondissementen vòòr 2014 (27 arrond.)

 2017 B) Arrondissementen na 2014

- 12 arrondissementen - 10 provincies + Brussel + Eupen

- Vorige zetels  afdelingen

C) Waarom hervormen?     

Mobiliteit Schaalvergroting Specialisatie Efficiëntie Beter beheer door meer autonomie

Grondwettelijk Hof en Raad van State  



Beide hebben zowel adviserende als rechterlijke functie Adviserende functie o Raad van State: afdeling Wetgeving: adviezen over wetsontwerpen en Verordende KB’s o Grondwettelijk Hof: beantwoorden van prejudiciële vragen Rechtsprekende o Raad van State: hoogste administratieve rechtscollege – doet uitspraak over annulatieverzoeken o Grondwettelijk Hof: vernietiging van wetten wegens strijdigheid met de Grondwet

2. Internationale Gerechten Gerecht van Eerste Aanleg en Hof van Justitie te Luxemburg 

Beantwoordt prejudiciële vragen van nationale rechtbanken en heeft ook rechtsprekende functie  Grote invloed Europees Hof van de Rechten van de Mens te Straatsburg 

Stelt schending vast van bepalingen van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en kan lidstaten tot een schadevergoeding veroordelen  Uitspraak geeft aanleiding tot herziening van het proces Internationaal Strafhof te Den Haag

 Behandelt oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid 3. De advocaat: rol, plichten en prerogatieven  Bij het Hof van Cassatie: 20 advocaten, benoemd door de koning die het

monopolie hebben voor de behandeling voor alle zaken voor het Hof van Cassatie behalve strafzaken en fiscale zaken    

Zowel adviserende taak als belast met behandelen van geschillen Basisregel: onafhankelijkheid Vertrouwenspersoon van zijn client Om die reden gehouden tot beroepsgeheim

Beroepsgeheim   





Zowel tuchtrechtelijk als strafrechtelijk gesanctioneerd (Art. 458 Strafwetboek) Is beter beschermd dan ieder ander beroepsgeheim (zie arresten Grondwettelijk Hof) Houdt verband met Art.6 van Europees Verdrag van de Rechten van de Mens Doel: recht op bijstand en recht op toegang tot de rechter waarborgen. Zie arresten Grondwettelijk Hof Advocaten zijn ook onderworpen aan deontologische plichten: o strekken ertoe de correcte uitoefening van het beroep te waarborgen o confraterniteit waarborgen Reglement van de orde van Vlaamse Balies over “Advocaat en de Media” o Grondbeginselen

4. Het geheim van het onderzoek- Openbaarheid van de zittingen Streeft dubbel doel na:  Vermoeden van onschuld waarborgen  Onderzoek niet hinderen Openbaarheid van behandeling en uitspraak  

Gewaarborgd door Grondwet en Art.6 EVRM Toezicht publiek op werking van het gerecht

Schending geheim van onderzoek is strafrechtelijk gesanctioneerd Artikel 460 ter Strafwetboek : voorwaarden voor strafbaarstelling (constitutieve bestanddelen van het misdrijf): “Elk gebruik van door de inzage of het nemen van een afschrift van het dossier verkregen inlichtingen, dat tot doel en tot gevolg heeft het verloop van het gerechtelijk onderzoek te hinderen, inbreuk te maken op het privéleven, de fysieke of morele integriteit of de goederen van een in het dossier genoemde persoon”  

Sanctie: gevangenisstraf van 8 dagen tot 1 jaar OF geldboete tot 500 € x opdeciemen Art. 61 ter, §4 Wetboek Strafvordering: inzagerecht mag enkel gebruikt worden in het belang van de verdediging op voorwaarde dat men vermoeden van onschuld en recht van verdediging, het privéleven en de waardigheid van de persoon in acht neemt

Spanningsveld tussen Recht op vrije meningsuiting en persvrijheid vs. Geheim van het onderzoek Pers als bewaker van de rechtsstaat: moet disfuncties blootleggen Art.6 en 7 van de Bronnenwet beschermt de journalist Journalisten en redactiemedewerkers kunnen niet worden vervolgd op basis van Art. 505 Strafwetboek (heling van bewijsstukken) of op basis van medeplichtigheid (Art. 67 -4de lid Strafwetboek) aan schending van het beroepsgeheim (Art. 458 Strafwetboek) wanneer zij informatie hebben ontvangen van een persoon die gebonden was door het beroepsgeheim Bronnenwet Art. 460 ter Strafwetboek inzake misbruik van inzagerecht staat evenwel niet vermeld in de Bronnenwet: Journalist kan dus in beginsel vervolgd en veroordeeld worden als mededader of medeplichtige aan misbruik van inzagerecht en recht op kopiename: vereist wel dat daderschap en hoofde van hoofddader bewezen is en dat journalist daarvan op de hoogte was

Spanningsveld

 Art. 10.2 EVRM: waarborgt vrije meningsuiting, laat bepaalde beperkingen toe  Zie arrest van het EHRM (grote kamer) van 29 maart 2016 inzake Bédat/Zwitserland dat daarvan een mooie illustratie geeft

Faroek Ozgunes: Gerechtjournalistiek Deel 2 Salduz-wetgeving

 Wetgeving over zowel het Wetboek van Strafvordering als aan de wet op de Voorlopige Hechtenis  regelgeving betreffende het verhoor in strafzaken, verdachten hebbe recht op bijstand van een advocaat tijdens het eerste verhoor bij zowel de politie, als de onderzoeksrechter, alsook bij de navolgende verhoren Jury

 Zorgt vaak voor discriminatie op assisenprocessen  bvb. Bij een passionele moord  Wanneer man de dader is, is het mooi meegenomen wanneer er meer mannen dan vrouwen zitten in de jury  Mannen zijn meer geneigd om de man te geloven  bvb. Bij racistische moord  Wanneer de dader een racist is en er meer “buitenlanders” in de jury zitten, gaat de dader vaak verliezen  Probeert toch zoveel mogelijk evenwicht te zoeken in jury  Moet een homogene groep zijn waar iedereen op gelijke voet staat  Huisvrouwen, gepensioneerde, werkloze  mensen die tijd hebben om dat te doen, maar dat is niet oké  zou meer uiteenlopend moeten zijn   

Moord is een juridische kwalificatie  je mag iemand niet moordenaar noemen tot dat die veroordeeld is voor moord Assisenzaak is een heel lang proces  daarom is correctioneel beter Gerechtjournalist is bijna hetzelfde als een politieman  zelfde proces en handelingen  maar verschillend einddoel (reportage of artikel)

Bronnengeheim  Gerechtsjournalist wordt beschermd door bronnengeheim. Er kan nooit gevraagd worden wie of hoe je je informatie hebt verkregen.  Mag nooit eigen bron vernoemen door bronnengeheim  beschermt jou maar mag ook niet tegen iemand anders gebruiken  Wanneer bron zich uit of jij uit de bron = bronnengeheim weg  Altijd dubbel check  Wederhoor is heel belangrijk! Niet?  BEROEPSETHISCHE TEKORTKOMING  Heel veel mensen doen pogingen om journalisten te misleiden met sappige verhalen

 bvb. Ontslagen en wil wraak nemen op bedrijf  klokkenluiders = mensen die in bedrijf werken en vinden dat er iets niet klopt en dat melden  Altijd weten wie jou bron is  maar moet verschillende bronnen raadplegen

Pieter Knapen – Beroepsethische verantwoordelijkheid in de journalistiek 1. Raad voor de Journalistiek Doet aan zelfregulering = Dat is een vereniging van journalisten die andere journalisten controleren 

Opgericht en samengesteld door journalistenverenigingen, uitgevers, omroepen, persagentschappen en productiehuizen  Zetelt in raad van bestuur  Financieren de werking o Uitgevers, omroepen, persagentschappen en productiehuizen (eigen middelen) o Journalistenverenigingen (met subsidies van overheid)

Raad voor de Journalistiek 



 

Drievoudige opdracht o Vrijwaren persvrijheid o Code van de Journalistiek o Klachtenbehandeling Samenstelling o Effectieve leden  6 vertegenwoordigers van de journalisten  6 vertegenwoordigers van uitgevers, omroepen, persagentschappen en productiehuizen  6 vertegenwoordigers van de samenleving o Plaatsvervangers  Idem AIPCE = Alliance of Idependent Press Counsils of Europe Klachtenbehandeling o Burgers en organisaties o Voorwaarden: werkingsreglement  Persoonlijke belangen > ruime interpretatie  Binnen 2 maanden na publicatie  Gratis  Lage drempel o Behandeling  Ombudsfunctie: bemiddeling met oog op minnelijke regeling  Procedure  Standpunten beide partijen  Hoorzitting  Gemotiveerde uitspraak  Morele uitspraak  GEEN sancties of schadevergoeding



Publicatie: naming and schaming o Website RVDJ o De Journalist (Tijdschrift vvj) o Medium zelf o Twitter

Definitie van journalistiek = Op geregelde basis informatie over actuele thema’s garen, verwerken, redigeren en verspreiden via een medium voor een publiek

2. Code van de Raad voor de Journalistiek Code  Waarheidsgetrouw berichten  Onafhankelijk informeren  Fair play  Respect voor privéleven en menselijke waardigheid

3. Fair Play: Embargo: Undercover Undercover  Een journalist mag pas undercover gaan als de informatie...