wykład 1, parazytologia PDF

Preview

Summary

wykład u prof Cezarego Czarnieckiego...

Description

PARAZYTOLOGIA dr hab. Marcin Padzik [email protected] Zakład Biologii Medycznej Litewska 14/16 00-575 Warszawa sekretariat: III piętro, pokój 308 tel. (22) 116 92 50 e-mail: [email protected] www.biologiamedyczna.wum.edu.pl

Po ukończonym kursie student powinien : • znać łacińskie, polskie oraz zwyczajowe nazwy omawianych pasożytów; • znać cykl życiowy pasożytów oraz ich dyspersję w środowisku; • umieć rozpoznać, narysować i nazwać formy inwazyjne, diagnostyczne oraz dyspersyjne omawianych gatunków pasożytów; • znać źródła zarażenia, wrota inwazji (drogi zarażenia), czynniki predysponujące oraz mogące zapobiec zarażeniu określonymi gatunkami pasożytów; • umieć rozpoznać podstawowe symptomy konkretnych chorób pasożytniczych i powiązać je z cyklem życiowym pasożyta; • znać metody diagnostyczne oraz materiał biologiczny, w którym należy poszukiwać określonych form pasożytów.

Piśmiennictwo •

•

•

Zarys Parazytologii Człowieka - czynniki etiologiczne, podstawy epidemiologii, patogenezy, diagnostyki oraz profilaktyki. L. Chomicz. Oficyna wydawnicza WUM, Warszawa, 2012. Zarys Parazytologii Człowieka – zeszyt do ćwiczeń dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, Padzik M., Chomicz L., Olędzka G., Oficyna wydawnicza WUM, Warszawa, 2019. Zarys Parazytologii Człowieka - wzory pytań. M. Padzik, A. Chruścikowska. Oficyna Wydawnicza WUM, 2012r.

Piśmiennictwo • • • •

Zarys Parazytologii Lekarskiej – pod red. R. Kadłubowskiego i A. Kurnatowskiej. PZWL, 1999. Błaszkowska J., Ferenc T., Kurnatowski P., Zarys parazytologii medycznej. Edra Urban & Partner, Wrocław, 2017. Parazytologia kliniczna w ujęciu wielodyscyplinarnym. Z. Pawłowski, J. Stefaniak (red), PZWL Warszawa, 2004. Choroby zakaźne i pasożytnicze. J Cianciara, J. Juszczyk (red.)Czelej, 2012.

http://www.cdc.gov/parasites

http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/HTML/Image_Library.htm

Pojęcia do opanowania • ektopasożytnictwo / endopasożytnictwo • ekstensywność zarażenia (prewalencja) / intensywność zarażenia (parazytemia) • dyspersja • pasożyt obligatoryjny / fakultatywny • gatunek oportunistyczny • gatunek endemiczny / kosmopolityczny • gatunek monokseniczny, polikseniczny, homokseniczny, heterokseniczny

Pojęcia do opanowania • wektor (przenosiciel) mechaniczny / biologiczny • żywiciel ostateczny (definitywny), pośredni, rezerwuarowy, przypadkowy • źródła zarażenia, drogi zarażenia, wrota inwazji • zoonozy • objawy patognomoniczne • inwazje objawowe / bezobjawowe (nosicielstwo)

Kilka słów wstępu..

Parazytologia Parazytologia z gr. parasitos – współbiesiadnik, logos – nauka. Jest to nauka zajmująca się pasożytnictwem. Pasożytnictwo, parazytyzm – forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści, a drugi ponosi st

Pasożytnictwo – interakcja dwóch organizmów Pasożyty wykazują tropizm do: • • • •

gatunku żywiciela narządu / układu tkanki rodzaju komórek

Czynniki wpływające na zarażanie się człowieka pasożytami: 1) środowisko zewnętrzne (otoczenie) 2) ogniwo pasożyt – żywiciel (ewolucja, stan organizmu)

Inwazje pasożytnicze: 1) objawowe 2) bezobjawowe – nosicielstwo

Możliwe źródła inwazji pasożytniczych:

1) inwazje bezpośrednie człowiek- człowiek • wydaliny / wydzieliny • brudne ręce

2) inwazje pośrednie • • • •

woda, gleba żywność przetworzona/nieprzetworzona przedmioty, sierść itd. wektory (biologiczne, mechaniczne)

Najczęstsze drogi inwazji

• droga pokarmowa

• skóra (aktywnie, biernie)

• wziewna

Pasożyty kolonizujące organizm człowieka mogą:

• stanowić bezpośrednią przyczynę parazytozy • być powodem powikłań w przebiegu choroby o innej etiologii • współwystępować z innymi gatunkami pasożytów, bakterii, grzybów - inwazja mieszana • otwierać wrota następczych infekcji bakteryjnych, wirusowych oraz grzybiczych

Parazytozy – choroby wywoływane przez pasożyty

• ryzyko zarażenia i ciężkość przebiegu choroby pasożytniczej determinuje głównie dawka inokulum • parazytozy są często przewlekłe (mogą być bezobjawowe) • objawy parazytoz rzadko są patognomoniczne

Parazytoza Uszkodzenia komórek i tkanek gospodarza wynikają z:

   

rozmnażania się pasożytów, uszkodzeń mechanicznych, toksycznych produktów (np. enzymy), reakcji immunopatologicznych (np. anafilaktyczna, cytotoksyczna czy komórkowa).

Trudności w diagnostyce

• okres wylęgania • zmienność obrazu choroby w poszczególnych fazach zarażenia (polimorfizm niektórych gatunków, zmiana lokalizacji kolejnych form rozwojowych pasożyta) • zróżnicowanie objawów klinicznych w przebiegu zarażenia • niepatognomoniczny charakter objawów klinicznych

Leki przeciwpasożytnicze • pasożyty są organizmami eukariotycznymi = więcej podobieństw z komórkami gospodarza niż bakterie czy wirusy. • wiele leków przeciwpasożytniczych działa także na szlaki enzymatyczne występujące też u człowieka.

Leki przeciwpasożytnicze • Lekiprzeciwpasożytnicze bazują na subtelnych różnicach pomiędzy pasożytem, a żywicielem takich jak:   

preferowana absorpcja leku (np. chlorochina u Plasmodium spp.) zmiany metaboliczne leku (metronidazol u Trichomonas spp.) podatność miejsc funkcjonalnie równoważnych u gospodarza i pasożyta na lek

Ocena sytuacji epidemiologicznej zarażeń pasożytniczych w Polsce (wg. Parazytologia kliniczna w ujęciu wielodyscyplinarnym. Z. Pawłowski, J. Stefaniak (red), PZWL,2004).

 Inwazje, które zostały zlikwidowane np.: rodzima malaria (1963r.);  Inwazje które wykazują stały spadek ekstensywności i intensywności np.: taenioza, difyllobotrioza, trichinelloza;  Inwazje utrzymujace się na względnie stałym poziomie np.: giardioza, toksoplazmoza, owsica;  Inwazje rozprzestrzeniające się, o wzrastającej ekstensywności np.: hymenolepidoza, alweokokoza, toksokaroza;  Inwazje niedostatecznie rozpoznane epidemiologicznie np.: kryptosporidioza, babeszioza.

Wykaz chorób pasożytniczych, podlegających w naszym kraju obowiązkowi zgłaszania do SSE - giardioza, - malaria (zimnica), - toksoplazmoza wrodzona - kryptosporydioza, - bąblowica i wągrzyca - włośnica Dodatkowo: - biegunki o etiologii infekcyjnej lub nieokreślonej u dzieci do lat 2 - zakażenia i zatrucia pokarmowe o etiologii infekcyjnej nieustalonej - zakażenia szpitalne

STAN NA ROK 2008 - Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi”(Dziennik Ustaw 2008 nr 234 poz. 1570)

Przyżyciowa diagnostyka chorób pasożytniczych Metody bezpośrednie: • wykrywanie różnych form rozwojowych pasożytów • inokulacja pasożytów wrażliwym zwierzętom laboratoryjnym (w tym ksenodiagnostyka) • hodowla na sztucznych podłożach in vitro • wykrywanie składników organizmu pasożyta: DNA, RNA, różne antygeny.. Metody pośrednie: • analizy serologiczne oznaczające specyficzne przeciwciała lub kompleksy antygen-przeciwciało Metody oparte na technikach obrazowych: • radiologicznych, ultrasonograficznych, tomografii komputerowej, rezonansie magnetycznym

Dziękuję za uwagę...