Cwiczenia - Parazytologia i inwazjologia 2018-19 PDF

Preview

Summary

Download Cwiczenia - Parazytologia i inwazjologia 2018-19 PDF

Description

SEMESTR V ĆWICZENIA 1 – 1.10.2018 Roztocze (pajęczaki) będące czasowymi i obligatoryjnymi pasożytami (występują na żywicielu w określonym czasie, a pobranie krwi jest niezbędne do dalszego rozwoju lub rozmnażania) Rząd: Ixodida(Kleszcze) Rodzina: Ixodidae – kleszcze właściwe (twarde) W Polsce występuje 17 gatunków a 5 jest uważane za zawlekłe. Największe znaczenie w weterynarii rodzaje: Ixodes, Dermacentor. Charakterystyka rodziny: • duże roztocze (100- wysoki – wybudzanie pszczół po zimie, w tzw. wylotku. • badanie osypu letniego/jesiennego (średni osyp dobowy ostatnich dwóch tygodni lipcainspekcja raz w tygodniu- 5 sztuk średnio/dobę wskazanie do zwalczania) • badanie czerwiu trutowego (odsklepienie 200 komórek trutowych) – liczba samic/ liczba komórek x 100- porażenie: 1,5 % niskie, 6-20% średnie, >25% wysoki stopień zagrożenia rodziny • badanie czerwiu pszczelego (20 komórek wiosną)- 5 sztuk- potrzeba natychmiastowego leczenie (kosztem pierwszego pożytku- zanieczyszczenie) • badanie pszczół (ok. 20% rodzin)- przed i po zwalczaniu, pobranie 250-300 robotnic z plastra z czerwiem niezasklepionym, po przepłukaniu i przesianiu- liczba roztoczy/ wagę próby w g x100 - jeżeli w lipcu 1% to należy niezwłocznie podjąć leczenie Zwalczanie: • metoda termiczna (48 °C)- w specjalnych komorach ok. 10 minut • olejki eteryczne (eukaliptusowy, mentolowy, kamforowy)- pasieki ekologiczne • metody biotechniczne- tzw. ramka pracy (niszczenie porażonego czerwiu trutowego) • Akarycydy: o apiwarol AS – amitraz- tabletki do spalania o biowar 500- amitraz- paski do zawieszania o bayvarol- flumetryna- paski do zawieszania o Api Var Clear - płytki o Tymovar • kwasy organiczne: o kwas mrówkowy (działanie przy temperaturze zewnętrznej 12-25 °C, przenika przez zasklepy komórek z czerwiem) o kwas szczawiowy (temp. >0°C, w syropie cukrowym, opryski, pary) o kwas mlekowy (przy niskich temperaturach otoczenia) • Hive Clean- roztwór do oprysków- mieszanka propolisu, olejków eterycznych i kwasów organicznych (możliwość stosowania przez cały rok). Działanie na receptory roztoczy, wzmaga u pszczół odruch oczesywania się. Podrząd: Prostigmata (jeden z najbardziej zróżnicowanych rzędów roztoczy) Rodzina: Tarsonemidae (różnopazurkowce) Rodzaj: Acarapis Gatunek: Acarapis woodi (świdraczek pszczeli) Choroba roztoczowa- acarinosis apium. Obowiązek rejestracji. Samiec: 96-102 µm długości i ok. 60 µm szerokości Samica: 123-160 µm długości i 76-100 µm szerokości. Barwa żółta, aparat gębowy kłującossący. Leki działające na Varroa praktycznie wyeliminowały Acarapis, bo działają na niego silniej.

Cykl rozwojowy: 2-4 tygodni (tchawki, nasada skrzydeł) – u młodych pszczół tylko wnikają do tchawek, tylko u starszych zostają pod skrzydłami. Znaczenie: • uszkodzenie tchawek (wylewy hemolimfy) i ich mechaniczne zatkanie • utrata zdolności lotu (zwyrodnienie i martwica mięśni) • podczas silnej inwazji- ginięcie rodzin w okresie zimowania Objawy inwazji • przewlekły przebieg choroby • wiosną pszczoły bezskrzydłe lub z „wywichniętymi” skrzydłami (podobne objawy DWV), rozdęcie odwłoka (różnicowanie z nosemozą: Nosema cerane, Nosema apis) • ginięcie zimujących rodzin Diagnostyka: materiał 50-100 robotnic z osypu zimowego lub ok. 250 żywych pobranych z ula. Metody: m. Svobody = kubeczkowa (maceracja KOH 8%/ barwienie- błękit metylenowy); kompresorowa. 1. Tchawki niezajęte są jasne 2. Wybroczyny w tchawkach 3. Całe tchawki zajęte, mocno brązowe Zwalczanie: mentol krystaliczny (optymalna temperatura 35 dnia życia) – lepiej radzą sobie ze stresem Szczepienie (nadzieja) – wyizolowano antygeny, które zwalczały kokcydia Odpowiednia dezynfekcja – dewastacja oocyst w pomieszczeniach (woda amoniakalna, Incivoc, opalanie klatek lampą gazową); profilaktycznie można stosować leki do paszy – metiklorpindol, robenidyna; inne są ograniczone przez przepisy weterynaryjne Preparaty ziołowe – ekstrakty z oregano, czosnku i rozmarynu; jako dodatki do paszy u królików Vivcon – nie niszczy oocyst, zwiera jod

Cykl rozwojowy kokcydiów kur • postać inwazyjna: sporulowate oocysty zawierające 4 sporocysty, w których znajdują się po 2 sporozoity 1. sporozoity uwalniają się z oocyst w przewodzie pokarmowym 2. komórki nabłonka gruczołowego w miejscach typowych dla poszczególnych gatunków 3. Przekształcają się w schizonty I generacji 4. Wielokrotne podziały → merozoity 5. Wniknięcie do nowych komórek → schizonty II generacji (większe od I) 6. Drugie pokolenie (mniej liczne) merozoitów w wyniku podziałów 7. W nowych komórkach podziały → schizonty III generacji(są małe, więc mała populacja merozoitów) lub gamonty 8. Gamonty rozmnażają się płciowo – gamogonia też w komórkach nabłonka gruczołowego jelit 9. Zygota po połączeniu makro- i mikrogamety →otoczenie osłonką → oocysta 10. Wydalanie do światła jelit i potem z kałem 11. Sporulacja → inwazyjne sporocysty i sporozoity (kilkadziesiąt godzin do kilku dni) Kokcydiozy kur • 8 gatunków kokcydiów jelitowych o 3 gatunki niebezpieczne – najbardziej atakuje oba jelita ślepe – E. tenella, też kokcydiozy steku i jelita cienkiego; biała/żółta biegunka piskląt 36

Parazytologia - ćwiczenia

• • •

•

•

 E. acervulina, E. mitis, E. mivati, E. praecox – przedni odcinek jelita cienkiego  E. maxima, E necatrix – środkowy odcinek jelita cienkiego  E. hagani – jelito cienkie (Ameryka)  E. brunetti – odbytnica, stek o Najlepsze warunki to wysoka wilgotność, bez dostępu promieni słonecznych o 2 okres schizogonii najbardziej patogenny, w mniejszym stopniu gamogonia; działają na GALT (torebka Fabrycjusza, grudki chłonne jelita ślepego, kępki Peyera, skupiska limfocytów w błonie właściwej) Zarażenie per os (reinwazja ze środowiska) = alimentarne = drogą pokarmową o Sporulacja 12-48h w zależności od gatunku o Olbrzymia płodność pierwotniaków – duża ilość oocyst Objawy są zależne od o wieku, gatunku kokcydii i patogenności oraz liczby zjedzonych oocyst o nasilenie zmian chorobowych, jakość żywienia, rozwój odporności, udział bakterii Postać ostra (E. tenella, E. nectarix) o Intensywna biegunka z domieszkami krwi (pękanie naczyń włosowatych jelit i krwawienie do światła jelita) o Ubytek krwi do 10% masy ciała (anemia), zanik kosmków, zaburzenia sekrecji enzymów trawiennych, odwodnienie o Osłabienie, ptaki siedzą lub stoją skulone z przymkniętymi oczami o Osowiałość, spadek pobrania paszy, zwiększone pragnienie o Duże straty hodowlane; wysoka śmiertelność – 50-100%, szczególnie u ptaków 3-5 tygodniowych; u starszych może być bezobjawowe (są bezobjawowymi siewcami) o Istotną rolę odgrywają zakażenia bakteryjne

Postać przewlekła o Głównie przez E. acervulina i inne mało patogenne o Mniej patogenne kokcydia lub zejście postaci ostrej przez E. tenella lub E. necatrix, wynik mało intensywnej inwazji o Utrata apetytu, obniżenie dynamiki wzrostu, osłabienie i złe wykorzystanie paszy o Biegunki, zwykle bez domieszki krwi o Sporadyczne upadki Wykrywanie o Przyżyciowo – badanie koproskopowe metodą flotacyjną (w połączeniu z innymi charakterystycznymi objawami)  liczne, małe, owalne, kuliste lub jajowate oocsty zawierające zygotę (przetrzymywanie w temperaturze pokojowej przez 24h → 4 sporocysty po 2 sporozoity)  określenie gatunku na podstawie danych morfometrycznych i czasu sporulacji o Badanie konkretnych odcinków jelit u klaczy?

37

Parazytologia - ćwiczenia o Pośmiertnie/sekcyjne – jelita objęte procesem chorobowym (lessions scoring – 4 stopnie): są zgrubiałe, barwy ciemnoczerwonej, wypełnione treścią, niekiedy z domieszką krwi  Nieżytowe lub krwotoczne zapalenie błony śluzowej • Zwalczanie o Dopiero po wystąpieniu objawów klinicznych, preparaty oparte na sulfonamidach, antagonistach witaminy B i antybiotykach o Trzeba brać pod uwagę: wiek leczonych ptaków, wykorzystanie produkcyjne, sposób podania preparatu (z karmą, z wodą), okres karencji, działanie profilaktyczne czy lecznicze preparatu o Kokcydiostatyki w paszach (program ciągły, wahadłowy i rotacyjny) → lekooporność  Sulfachloropirazyna i sulfadimetoksyna z hydroksydimetylopirymidyną  Sulfachinoksalina lub sulfachinoksalina z amprolium  Amprolium lub amprolium z etopabatem, toltrazuril o Długi cykl produkcyjny (nioski) – przez 8-16 tygodni o Wysoka oporność na czynniki klimatyczne i chemiczne – zdolność do inwazji w -2 do 0oC przez 10 miesięcy, co skutkuje nieskuteczną dezynfekcją • Zapobieganie o Utrzymywanie standardów zoohigienicznych (pomieszczenia, pasza, woda) o Okresowa, regularna wymiana ściółki, utrzymanie jej w stanie suchym przez właściwą wentylację; dezynfekcja o Szczepienia – żywe i zjadliwe lub atenuowane (precocius line) szczepy kokcydiów, tylko antygeny do dzioba (immunoprofilaktyka) o Chemioprofilaktyka – kokcydiostatyki w paszy • Morfologia oocyst o Ciałko resztkowe oocysty E. intestinalis (patogenny) podobne do niepatogennego E. piriformis o Ciałko resztkowe sporocysty trójkątne u E. flavescens, a owalne u E. irresidua o E. stiedai nie posiada ciałka resztkowego oocysty w przeciwieństwie do E. vejdovskyi, E. media, E. magna, E. coccicola Gatunek Patogenność E. acervulina Wysoka patogenność E. maxima E. necatrix E. hagani Niska patogenność E. mitis E. praecox

38

Parazytologia - ćwiczenia SEMESTR VI 1 ćwiczenia – 28.02.2019

Przywry cz. I — Fasciola hepatica, Fascioloides magna, Paramphistomum sp.

Przywry (Trematoda) 1. Fasciola hepatica — motylica wątrobowa • Długość 18-51mm, szerokość 4-13mm • Barwa białoszara • Żywiciel pośredni - błotniarka moczarowa (Galba truntacula) - podmokłe pastwiska • Żywiciel ostateczny - przeżuwacze domowe i dzikie (gł. bydło), świnie, konie, króliki, człowiek • Okres prepatentny 2-3 miesiące • Długość życia postaci dorosłych - do 7 miesięcy u bydła, do 2 lat u owiec, człowiek kilkanaście lat • Postać imago nie jest inwazyjna • Metacerkaria - postać inwazyjna !!! • Bydło względnie • Miejsce bytowania — przewody żółciowe wątroby • Po przebytej inwazji pozostają zwapnienia w przewodach żółciowych i śluzowate wybroczyny • Nazwa choroby – fascioloza

39

Parazytologia - ćwiczenia

2. Fascioloides magna • Gatunek obcy inwazyjny • Zawleczony do Europy z Ameryki Północnej w XIX wieku (z jeleniem wirgińskim zawleczony) • Długość 4-8mm, szerokość 1,2-2,6 cm • Żywiciel pośredni - błotniarka moczarowa (Galba truntacula) • Lokalizacja - wątroba, płuca • Nie osiąga dojrzałości płciowej w organizmie żywiciela • Hematofagiczny – odżywia się krwią • Żywiciel typowy - jeleń (mulak) białoogoniasty (wirgiński) - USA • Żywiciele - owce, bydło, konie, jeleniowate (wysoka patogeniczność w Polsce u jelenia szlachetnego, także Słowacja, Czechy), szeroko rozprzestrzeniona – nie kończy rozwoju u małych przeżuwaczy – brak produkcji jaj wydalanych z kałem (Polish Journal of Veterinary Science) • Nazwa choroby - fascioloidoza 3. Pharamphistomum cervi – przywra żwaczowa – cervi = jeleń • Długość 5-12 mm • Grube stożkowatego kształtu (gruszkowatego) • Żywiciel pośredni — ślimaki wodne z rodzajów — Planorbis – zatoczek (Planorbarius corneus – zatoczek rogowy), Anisus, Tropidiscus, Limnea - błotniarki, Radix • Żywiciel typowy – łoś, przypadkowy - owca • Lokalizacja — żwacz, czepiec, księgi, dwunastnica • Okres prepatentny 2-3 m-ce; 16-17 dni (kury), 21 dni (gęsi) • Postać inwazyjna — metacerkaria (nie ucieka poprzez jelito tylko zostaje w przedżołądkach) • Cykl rozwojowy według schematu motyliczego 4. Rodzina: Prosthogonimide • Ptactwo wodne rzadko doprowadzają do śmierci, u drobiu grzebiącego częściej • Umiejscowienie: stek, torebka Fabrycjusza, jajowód • Objawy choroby kur: o I ETAP - cienkie skorupy jaj (tylko w osłonce pergaminowej) lub błonce o II ETAP - lejące się jaja (brak osłonek, ze steku wydostaje się gęsta wydzielina – białko, kał, wapń), osowiałość o III ETAP – narastanie stanu zapalnego, wyższa temperatura w wyniku zapalenia 40

Parazytologia - ćwiczenia

• • a)

b)

c)

otrzewnej i jajowodu, brak apetytu, zwiększenie pragnienie, biegunka, „kaczy chód”, bolesność powłok brzusznych, wypadanie steku → nawet śmierć  U ptaków wodnych przebieg lżejszy (czasami bezobjawowy lub spadek apetytu) I żywiciel pośredni ślimak słodkowodny(Limnea, Planorbis, Bithynia, Vivparus, brak stadium redii) II żywiciel pośredni larwy ważek (otwór odbytowy lub gębowy → odwłok), jeśli się przeobrażą do imago, to też formy są inwazyjne dla ptaków ważek (Libellula, Cordulla) - cerkaria wnika poprzez naturalne otwory Prosthogonimus cuneatus o Przywra mała, kształt gruszkowaty, 1,5-12 mm długości o Przyssawka gębowa mała, a brzuszna dwa razy większa od niej o Płatowaty jajnik za przyssawką brzuszną o Otwory gębowe wokół przedniej przyssawki o Składają jaja małe typu oocysta Prosthogonimus ovatus o 2,5-6 mm długości — kształt gruszkowaty o Jądra w środku ciała leżą obok siebie o Płatowaty jajnik z przyssawką brzuszną o Otwory płciowe wokół przedniej przyssawki o Małe jaja Prosthogonimus rarus

Inwazjologia • Ptaki związane ze środowiskiem wodnym • Transmisja przez ptaki wolno żyjące • Sezonowość inwazji • Szczególnie wrażliwe ptactwo grzebiące Patogeneza - powoduje stany zapalane steku, błony śluzowej jelit, zaburzenie czynności wydzielniczej gruczołów, zapalenie torby Fabrycjusza Badanie przyżyciowe - Flotacja + Metoda Mc. Mastera Badanie pośmiertne - użycie specjalistycznego sprzętu optycznego (małe rozmiary pasożytów), zapalenie błony śluzowej jelita Leczenie • Mało dostępnych preparatów • Prazikwantel jednorazowo 5-10 mg/kg m.c.

41

Parazytologia - ćwiczenia •

Benzimidazole - fenbendazol i flubendazol 5 mg/kg m.c. (okres karencji na mięso), mebendazol 10-50 mg/kg m.c. - przez trzy kolejne dni

5. Dicrocoelium dendriticum s. D. lanceolatum - motyliczka wątrobowa • Choroba - dikrocelioza • Pierwszy żywiciel pośredni - ślimak lądowy (do trzustko-wątroby), kserotermicznyzjada jaja wydalane z kałem o Sporocysty pierwotne → sporocysty wtórne • Drugi żywiciel pośredni – mrówka Formica, zjada metacerkarie ze ślimaka; pasożyt zmienia zachowanie mrówki, która nie chowa się do mrowiska, tylko wychodzi i czeka sobie na zjedzenie na szczytach traw • Żywiciel ostateczny: owce, inne przeżuwacze • Objawy: marskość wątroby, spadek mleczności, poszerzone przewody żółciowe, zwapnienie, zapalenie błon śluzowych • http://theoatmeal.com/comics/captain_higgins

Wykrywanie inwazji • Dekantacja metodą Żarnowskiego i Josztowej • Polega na przepłukiwaniu kału i badaniu osadu na szkiełku podstawowym • Jajo z „okienkiem” - operculum - aby w wodzie wyszła z niej pierwsza larwa (miracidium) • Jaja posiadają wieczko micropyle Zapobieganie • Unikanie wypasu na pastwiskach podmokłych (położonych w pobliżu cieków wodnych, stawów i jezior) lub ich osuszanie • Skarmianie siana z „zamotyliczonych” łąk dopiero po okresie 3 miesięcznego przechowywania (metacerkarie) Zwalczanie - benzimidazole 1. Albendazol - Valbazen 10% • Bydło 10 mg/kg m.c. • Owce 7,6 mg/kg m.c. • per os 2. Triklabendazol - Fasinex 42

Parazytologia - ćwiczenia

3. 4. 5. 6. 7. 8.

• 10% dla bydła • 5% dla owiec • Bydło - 12mg/kg m.c. • Owce - 10mg/kg m.c. • per os (p. młodociane) Klozantel - Flukiver • s.c. 5mg/kg m.c. • 10mg/kg m.c. per os u bydła i owiec Oksykozanid - Zanil • Owce i bydło – 15 mg/kg m.c. per os Oksyfendazol - Systamex • per os Rafoksanid - Ranizole, Flikanide • Per os, i.m. Klorsulon – Maximex Plus • 7 mg/kg m.c. u bydła i owiec per os lub 4 mg/kg m.c. s.c. Klozanel – Flukiver • s.c., 5 mg/kg m.c., 10 mg/kg m.c., per os, dla bydła i owiec 2 ćwiczenia – 7.03.2019

Przywry cz. II — Termatodozy drobiu Różnorodność gatunkowa • Digenea - liczba gatunków (Europa -1164; Polska - 338) • Wybrane rodziny o Echinostomatidae (Europa- 153; Polska - 40) o Diplostomatidae (Europa - 65; Polska - 26) o Prosthogonimidae (Europa - 12; Polska - 3) o Opisthorchidae (Europa -35; Polska - 8) o Schistosomatidae (Europa- 19; Polska - 8) - 3 gatunki stwierdzone w stadium larwy • • •

•

Średnia wielkość jaja nicienia długość: 100 um, szerokość 50-60 um Żywiciel ostateczny - gęsi, kaczki, kury oraz inne gatunki ptaków domowych i wolno żyjących Żywiciel pośredni o Psilotrema oligoon – 1 żywiciel: ślimaki słodkowodne z rodzaju Bithynia o Notocotylus attenuatus – 1 żywiciel: ślimaki słodkowodne z rodzaju Anisus, Planorbis, Limnaea i Bulinus  Miracydium powstaje z zarodka i przekształca się w sporocystę→ sporocysty → kule zarodkowe w sporocyście, a z nich redie → w kulach zarodkowych redii są cerkarie → do roślin wodnych lub skorupka ślimaka o Echinostomatidae i Strigeidae – 2 żywicieli:  Pierwszy ślimaki słodkowodne: Limnaea, Planorbis, Helisoma, Viviparus (Sporocysty → redie → cerkarie)  Drugi: ww. ślimaki, kijanki, żaby lub pijawki (cerkarie → metacerkarie = encystowana cerkaria) Objawy: stany zapalne błony śluzowej jelit, utrata apetytu, biegunka (czasem z domieszką krwi), wychudzenie, niedokrwistość, zahamowanie rozwoju, posmutnienie

43

Parazytologia - ćwiczenia 1. Rodzina Echinostomatidae • Kilka do kilkunastu mm długości • Przyssawka gębowa otoczona jest od strony grzbietowej i bocznej kołnierzykiem zaopatrzonym w kolce • Najważniejsze gatunki o E. paraulum (gołąb domowy) o Echinostoma revolutum (ptaki domowe i wolno żyjące) o E. robustum (kury i indyki) a) E. revolutum – tylko ten obowiązuje z Echinostomatidae o Duża przywra, widoczna gołym okiem, osiąga od 9-22 mm długości o Wokół przyssawki gębowej ma 37 kolców w kołnierzyku (5 kątowych, 5 bocznych i reszta grzbietowych)  AC – acetabulum; przyssawka gębowa o Jądra 2 wzdłużne leżą poza środkiem ciała, jedno za drugim (TE), przypominają koniczynę o Przed przednim jądrem położony jest jajnik (OV), UT – macica, jaja = ciemne kropki o Torba prącia leży w okolicy przyssawki brzusznej pomiędzy rozwidleniem jelit o Jaja są typu nicień o VT – gruczoły żółtnikowe, produkują żółtko jaj

b) Hypoderaeum conoideum o 7-11 mm długości o Kołnierzyk słabo rozwinięty (49 kolców) o Bardzo duża przyssawka brzuszna leży za rozwidleniem przełyku o Jądra 2 wzdłużne leżą poza środkiem ciała, jedno za drugim o Przed przednim jądrem położony jest jajnik o Torba prącia leży w okolicy przyssawki brzusznej pomiędzy rozwidleniem jelit o Składają jaja duże 2. Rodzina Notocotylidae w wielu książkach włączana jest do Echinostomatidae • Przywra mała, 2-5 mm, trudno się jej szuka • Produkuje jaja małe • Nie ma przyssawki brzusznej, tylko gębową • Wzdłuż brzusznej powierzchni ciała biegnie 3-5 rzędów jednokomórkowych gruczołów • Jądra położone w tylnym końcu ciała • Otwór płciowy w pobliżu przyssawki płciowej • Gatunki: Notocotylus attenuatus o Małe przywry, długości 2-4 mm 44

Parazytologia - ćwiczenia o Pomiędzy pniami jelita jest macica (tylko część wstępująca) – ciągnie się od jajnika do okolicy otworu torebki prącia o Małe jaja 3. Rodzina Psilostomatide włączane do Echinostomatidae • podobne do Echinostomatidae, ale bez kołnierzyka zaopatrzonego w kolce a) Psilotrema oligoon o Około 1 mm długości, bardzo mała przywra o Końce ciała zwężone o Oskórek pokryty kolcami o Gardziel silnie zwężona o Jądra w tylnej części ciała o Kulisty jajnik leży pomiędzy przednią a tylną przyssawką o Żółtniki położenie tylne (peryferyczne) o Duże jaja 4. Rodzina Strigeidae włączana do Echinostomatidae • Podział na 2 części ciała - przednią kielichowatą - słaby rozwój przyssawek, tylna zawiera narządy rozrodcze a) Cotylurus cornatus o 1,3-2 mm długości (mała przywra) o Przednia część ciała okrągła zawiera przyssawki o W tylnej części za jajnikiem są dwa owalne jądra o Duże jaja b) Apatemon gracillis o 1-1,2 mm długości (mała) o Duże jaja o Przednia cześć ciała w kształcie kielicha 5. Rodzina Echinostomatidae • Występują kosmopolitycznie • Krążą między ptactwem domowym lub ptactwem grzebiącym • Źródłem zarażenia ptactwa domowego są ptaki wolno żyjące a) Echinostomatidae w tym Strigeidae o Miracidium - stadium larwy wolno żyjącej o Żywiciel pośredni I - ślimaki słodkowodne - Limnea, Planorbis, Helisoma, Viviparus (sporocysta-redia-cerkaria) o Żywiciel pośredni II - ślimaki słodkowodne - jak wyżej lub kijanki i żaby oraz pijawki - powstają w nich metacerkaria b) Echinostomatidae w tym Notocotylid...