Wykład 11 - uzależnienia PDF

Preview

Summary

Wykłady z modułu "Psychopatologia" z dr. Agnieszką Popiel oraz dr. Anną Orylską....

Description

Wykład 11 + 12 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używkami

ICD 10 F10-F19 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem środków [substancji] psychoaktywnych F10.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane alkoholu F11.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane opiatów F12.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane kanabinoli F13.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspakajających F14.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane kokainy F15.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane innych niż kokaina środków pobudzających w tym kofeiny F16.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane halucynogenów F17.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane tytoniu F18.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane się lotnymi rozpuszczalnikami organicznymi F19.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane wielu narkotyków i innych substancji psychoaktywnych

użyciem używaniem używaniem

używaniem używaniem używaniem paleniem odurzaniem używaniem

Definiowanie z perspektywy zaburzeń

Ostre zatrucie - przemijający stan psychiczny i fizyczny spowodowany przyjęciem substancji psychoaktywnej powodujący zaburzenia świadomości, procesów poznawczych, spostrzegania, afektu, zachowania lub innych reakcji psychofizjologicznych

Używanie szkodliwe (nadużywanie) • Zaniedbania w wypełnianiu obowiązków • Używanie substancji w sytuacjach, gdy jest to fizycznie niebezpieczne • Problemy natury prawnej, związane z używaniem substancji • Niemożność przestania używania substancji mimo doświadczanych negatywnych skutków interpersonalnych

Uzależnienie „Zespół fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych zjawisk, w którym przyjmowanie substancji zajmuje ważniejszą pozycję niż inne zachowania. Główną cechą jest przymus zażycia substancji.” (definicja według WHO) Przewlekłe zaburzenie, które przebiega w postaci remisji i nawrotów i często prowadzi do niepełnosprawności. 3K uzależnienia 1. utrata Kontroli nad zażywaniem substancji; 2. Kontynuacja zażywania substancji pomimo nieprzyjemnych skutków, jakie ona wywołuje; 3. Kompulsja (lub przymus) zażywania

Zespół abstynencyjny Grupa objawów o różnym, zmiennym nasileniu występująca po zmniejszeniu lub odstawieniu substancji Obraz kliniczny (objawy psychopatologiczne, somatyczne, przebieg, nasilenie ) jest charakterystyczny dla danej substancji psychoaktywnej

ICD 10 F10 - Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F11 - Zaburzenia (...) używaniem opiatów Opiaty - psychoaktywne alkaloidy opium. Najważniejszy opiat to morfina. Są to naturalne alkaloidy otrzymywane z soku mlecznego uzyskiwanego z niedojrzałych makówek. Z opiatów mogą być następnie otrzymywane chemicznie dalsze ich pochodne posiadające również aktywność farmakologiczną opioidy. F12 - Zaburzenia

(...)

używaniem kanabinoli

Kanabinole - substancje, które pobudzają receptory kanabinoidowe. Najczęściej używanymi preparatami są susz żeńskich kwiatostanów (marihuana) lub (haszysz) żywica konopi indyjskich. Część używanej ostatnio marihuany jest zmodyfikowana genetycznie i zawiera nawet 3–4krotnie większe dawki kanabinoli niż było to w latach 60. i70. XX wieku. F13 - Zaburzenia F14 - Zaburzenia F15 - Zaburzenia tym kofeiny F16 - Zaburzenia F17 - Zaburzenia F18 - Zaburzenia

(...) (...) (...)

(...) (...) (...)

przyjmowaniem substancji nasennych i uspakajających używaniem kokainy używaniem innych niż kokaina środków pobudzających w używaniem halucynogenów paleniem tytoniu odurzaniem się lotnymi rozpuszczalnikami organicznymi

F19 - Zaburzenia (...) używaniem wielu narkotyków i innych substancji psychoaktywnych Tej kategorii należy używać w przypadku, gdy pacjent używa dwóch lub więcej substancji psychoaktywnych, lecz nie można ocenić, która z nich w największym stopniu przyczyniła się do wystąpienia zaburzeń. Obejmuje również przypadki, w których dokładna identyfikacja używanych substancji psychoaktywnych jest niepewna lub niemożliwa. Speedball - mieszanie heroiny i kokainy

Czynniki ryzyka • Obciążenie genetyczne • Cechy temperamentalne: drażliwość, nadaktywność motoryczna • Zaburzenia psychiczne –lękowe, depresyjne, osobowości, psychotyczne, odżywiania, PTSD, rozwojowe –np. ADHD) • Zaburzenia zachowania • Choroby przewlekłe i psychiczne w rodzinie • Zaniedbanie, przemoc –fizyczna, seksualna

• Niesprzyjające warunki w rodzinie –brak wsparcia, brak jasnych zasad wychowawczych • Niski status socjoekonomiczny Etiologia uzależnień Uwarunkowania biologiczne • • • • •

Podatność genetyczna Na pewno istnieje, ale nigdy nie wyjaśnia więcej niż 50% Badania nad alkoholizmem -ok. 0,50 (Kendler, 1997) Układ nagrody –drogi dopaminergiczne, jądro półleżące, substancje powodują wzrost dopaminy Zakłócenia neuroprzekaźnictwa

Koncepcje psychologiczne • •

Prawie wszystkie zaburzenia psychiczne zwiększają prawdopodobieństwo uzależnienia Czynniki osobowościowe neurotyczność, impulsywność, ekstrawersja

Wpływ alkoholu na zachowanie •

W mniejszych ilościach odprężenie, odhamowanie, podwyższenie nastroju

•

Wyższe dawki upośledzenie funkcji zmysłów i czynności ruchowych, wydłużenie czasu reakcji, obniżenie progu bólu, zakłócenie procesów pamięciowych , obniżenie samokontroli, drażliwość, agresywność, pobudzenie, wzrost ciśnienia krwi

•

Zatrucie alkoholem: bełkotliwa mowa, brak koordynacji, chwiejny chód, oczopląs , upośledzenie uwagi lub pamięci, osłupienie lub śpiączka

Zespół odstawienia •

Ograniczenie alkoholu po intensywnym i długim spożywaniu

•

Symptomy pojawiają się zwykle w ciągu 8 - 12 godzin i trwają do 10 dni

•

Objawy : nadaktywność autonomiczna (pocenie się, wysoki puls), drżenie rąk , bezsenność, mdłości lub wymioty, przelotne halucynacje, pobudzenie psychomotoryczne, lęk, atak padaczki

•

Delirium tremens - silne pobudzenie, napady padaczki, dezorientacja, halucynacje

Powikłania alkoholowe Psychiatryczne • • • • •

Zespół abstynencyjny Delirium tremens Psychoza alkoholowa Paranoja alkoholowa - zespół Otella (urojenia niewierności małżeńskiej) Zespoły amnestyczne - np. Zespół Korsakowa zaburzenia pamięci bieżącej, luki pamięciowe wypełniane konfabulacjami

Neurologiczne • •

Polineuropatie - zapalenie wielonerwowe: bóle, niedowłady, uszkodzenie nerwu wzrokowego Napady drgawkowe

Alkoholizm - stadia wg Elvina Mortona Jellinka Stadium przedalkoholowe (faza objawowa) • •

Picie jeszcze głównie o charakterze społecznym Coraz częstsze picie wzrost tolerancji na alkohol i obniżenie umiejętności radzenia sobie ze stresem

Faza zwiastunowa • •

Pojawiają się palimpsesty alkoholowe ( stany niepamięci) Coraz większa „maskowana” potrzeba picia: picie po kryjomu, tworzenie okazji do picia

Faza krytyczna (ostra) • •

•

Utrata kontroli nad piciem, nieudane próby odzyskania tej kontroli Zaniedbywanie obowiązków, relacji z innymi naciski społeczne na zaprzestanie picia, poczucie winy samooszukiwanie (zaprzeczanie i racjonalizacja) Głód alkoholowy, picie poranne

Faza chroniczna

•

Długotrwałe stany intoksykacji tzw. ciągi alkoholowe

• •

Zaczyna się spadek tolerancji na alkohol Utrata pracy, rodziny, finansów, rozpad zasad moralnych

•

Stany lękowe, psychozy alkoholowe, poważne choroby somatyczne

Zażywanie i nadużywanie substancji psychoaktywnych

Umiarkowan e spożycie alkoholu Picie alkoholu zaczyna nabierać niewłaściwego i nieprzystosowanego charakteru.

Uzależnienie prowadzące do utraty zdolności funkcjonowania w społeczeństwie. Główną cechą jest przymus zażycia substancji.

Leczenie uzależnienia od alkoholu Detoksykacja •

Obniżenie poziomu lub całkowite usuniecie alkoholu z organizmu.

•

Odbywa się w szpitalu lub centrum odwykowym.

•

Jest to pierwszy krok w procesie leczenia

Terapia psychologiczna: Poznawczo behawioralna: •

Trening umiejętności (uczenie osoby identyfikacji i skutecznego radzenia sobie w sytuacjach wysokiego ryzyka depresja, frustracja, niepokój);

•

Relaksacja poznawcza,

•

Interwencja w stylu życia. Model teoretyczny (TTM): motywacja jest kompetencją

faza przedkontem plac yjna faza nawrotu

faza kontempla cyjna

faza utr zymania

faza dec yzji

faza aktywnej zmia ny

Dwanaście kroków / AA • •

Program samopomocowy (od 1936 r. „Gdy miłość to za mało”), Obecnie ponad 36 000 grup na całym świecie.

Terapia farmakologiczna Disulfiram (antabuse) - lek hamujący działanie enzymów pomagających metabolizować alkohol. Spożycie alkoholu w obecności leku, powoduje nagromadzenie w organizmie aldehydu octowego , w skutek czego dochodzi do bardzo złego samopoczucia. Raczej skraca epizody picia, a nie wydłuża okresów abstynencji.

Naltrexone - lek skutecznie redukujący pragnienie i zapobiegający nawrotom picia. Lek blokuje lub osłabia transmisje tych substancji (endogennych opiatów) w mózgu. W porównaniu z innymi lekami o wiele skuteczniej redukuje ryzyko nawrotu i zmniejsza u pacjentów pociąg do alkoholu.

Lit - lek służący do leczenia niektórych zaburzeń lękowych oraz AUD (niska skuteczność w leczeniu uzależnienia / Volpcelli , Davis, Olgin , 1986/)

Badania George Vaillant z Harvardu - badania 700 osób przez ponad 50 lat (1992, 1996) • • •

1/3 osób wychodzi z uzależnienia, 1/3 osób uzależnionych od alkoholu umiera przedwcześnie (...