Wykład 13 - Zaburzenia osobowości PDF

Preview

Summary

Wykład 13Zaburzenia osobowościICD 10 F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłychF60 Specyiczne zaburzenia osobowości F60 Osobowość paranoiczna F60 Osobowość schizoidalna F60 Osobowość dyssocjalna F60 Osobowość chwiejna emocjonalnie F60 Osobowość histrioniczna F60 Osobowość anankastyczna F60...

Description

Wykład 13 Zaburzenia osobowości ICD 10 F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych F60 Specyficzne zaburzenia osobowości F60.0 Osobowość paranoiczna F60.1 Osobowość schizoidalna F60.2 Osobowość dyssocjalna F60.3 Osobowość chwiejna emocjonalnie F60.4 Osobowość histrioniczna F60.5 Osobowość anankastyczna F60.6 Osobowość lękliwa (unikająca) F60.7 Osobowość zależna F60.8 Inne określone zaburzenia osobowości F60.9 Zaburzenia osobowości B F61 Zaburzenia osobowości mieszane i inne F62 Trwałe zmiany osobowości niewynikające z uszkodzenia ani z choroby mózgu F63 Zaburzenia nawyków i popędów F64 Zaburzenia identyfikacji płciowej F64.0 Transseksualizm F64.1 Transwestytyzm o typie podwójnej roli F64.2 Zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie F64.8 Inne zaburzenia identyfikacji płciowej F64.9 Zaburzenia identyfikacji płciowej, nie określone F65 Zaburzenia preferencji seksualnych F66 Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną F68 Inne zaburzenia osobowości i zachowania u dorosłych F69 Nieokreślone zaburzenia osobowości i zachowania u dorosłych

Osobowość Osobowość można zdefiniować jako całość psychicznych mechanizmów regulacji, które kształtują się pod wpływem życiowego doświadczenia na bazie biologicznych predyspozycji. Gwarantuje ona powtarzalność zachowania jednostki i odróżniają od innych, czyni osobę indywidualnością. (par.Trzebińska,2009)

Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych(F60–F69) W części tej zawarto różne stany i zachowania, które utrzymują się i wydają się być wyrazem stylu życia pacjenta i sposobu odnoszenia się do własnej osoby i do innych. Niektóre z tych stanów i wzorców zachowania pojawiają się wcześnie w przebiegu rozwoju osobniczego jako wynik czynników osobniczych i wpływów społecznych, podczas gdy inne nabywane są w późniejszym okresie życia. Specyficzne zaburzenia osobowości (F60.–), mieszane i inne zaburzenia osobowości (F61.–) i przetrwałe zmiany osobowości (F62.–) to ściśle zintegrowane i trwałe wzorce zachowania, przejawiające się jako sztywne reakcje na zmienne sytuacje osobiste i społeczne. Stanowią skrajne lub istotne odchylenia od standardowych w danej kulturze sposobu odbioru, myślenia, odczuwania, a zwłaszcza kontaktów z innymi osobami. Takie wzorce zachowania są stabilne i obejmują różnorodne sfery zachowania i funkcjonowania psychologicznego. Często, choć nie zawsze, wiążą się z różnego stopnia napięciem indywidualnym i trudnościami w funkcjonowaniu społecznym. np. bohater Will Hunting z filmu „Buntownik z wyboru ” Występowanie • Określenie występowania zaburzeń osobowości jest trudne, gdyż wiele osób na nie cierpiących nie szuka pomocy, ale to około 6-10% populacji • Podobna liczba kobiet i mężczyzn • Chociaż różnice płciowe istnieją, np.. Przewaga kobiet w osobowości histrionicznej, czy przewaga mężczyzn w antyspołecznym zaburzeniu osobowości • Wysokie współwystępowanie zaburzeń osobowości –stąd krytyka tej diagnozy Zaburzenia osobowości według DSM 5 • Trwały wzorzec wewnętrznych doświadczeń i zachowań, które znacząco odbiegają od oczekiwań kultury • Ujawnia się przynajmniej w dwóch z obszarów: 1) poznawczym, 2) afektywnym, 3) interpersonalnym, 4) kontroli impulsów • Wzorzec jest sztywny, niezmienny i obejmuje szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych • Prowadzi do klinicznie znaczącego pogorszenia stanu lub ograniczeń w ważnych obszarach funkcjonowania

• Jest stabilny i długotrwały –pojawia się nie później niż w okresie dojrzewania czy wczesnej dorosłości Ogólna charakterystyka zaburzeń osobowości   

  



Trwałość Sztywność (strategii radzenia sobie ze stresem, sposobów adaptacji do otoczenia) Egosyntoniczność (za aspekty egosyntoniczne („zgodne z ego”) uznaje się te, które są przez daną osobę subiektywnie postrzegane jako akceptowane lub pożądane. Osłabiona zdolność do empatii Fiksacja rozwojowa –niedojrzałość Konflikty interpersonalne w związkach emocjonalnych (głównie) i w pracy (choć zdarza się, że funkcjonowanie w sferze zadaniowo-praktycznej jest dobre lub nawet wybitne) Podatność na występowanie innych zaburzeń psychicznych

F64.0 Transseksualizm Pacjent pragnie żyć i być akceptowanym jako przedstawiciel płci przeciwnej, czemu towarzyszy zazwyczaj uczucie niezadowolenia z powodu niewłaściwości własnych anatomicznych cech płciowych oraz chęć poddania się leczeniu hormonalnemu czy operacyjnemu, by własne ciało uczynić możliwie najbardziej podobnym do ciała płci preferowanej

F60 Specyficzne zaburzenia osobowości Są to głębokie zaburzenia osobowości i behawioralnych tendencji jednostki, które nie są bezpośrednim następstwem choroby, urazu czy innego uszkodzenia mózgu ani innego zaburzenia psychicznego. Zazwyczaj obejmują kilka wymiarów osobowości, prawie zawsze skojarzonych z odczuwaniem znacznej przykrości osobistej i zerwaniem więzi społecznych. Zaburzenia te pojawiają się już w okresie dzieciństwa lub pokwitania i utrzymują się w wieku dojrzałym.

F60.0 Osobowość paranoiczna Zaburzenia osobowości, które charakteryzuje nadmierna wrażliwość na niepowodzenia, niezdolność do wybaczania zniewag, podejrzliwość i tendencja do zniekształcania doświadczeń przez opaczną interpretację obojętnych a nawet przyjaznych zachowańinnych ludzi jako wrogich czy pogardliwych, nawracająca podejrzliwość bez uzasadnienia, dotycząca seksualnej wierności współmałżonka czy partnera i nieustępliwość w obronie własnych praw. Może też występować tendencja do nadmiernego poczucia własnej wartości oraz często przesadne odnoszenie wydarzeń do siebie.

F60.2 Osobowość dyssocjalna Zaburzenie osobowości charakteryzujące się lekceważeniem zobowiązań społecznych, nieliczeniem się z uczuciami innych, znaczącą niewspółmiernością pomiędzy zachowaniami a obowiązującymi normami społecznymi. Zachowanie to niełatwo ulega zmianie po różnych negatywnych doświadczeniach, włącznie z karaniem. Tolerancja na frustrację jest niska, podobnie jak próg zachowań agresywnych, w tym także czynów gwałtownych. Występuje również tendencja do obwiniania innych lub uciekanie się do pozornie prawdopodobnych racjonalizacji zachowań, które powodują konflikty z otoczeniem. Osobowość np.: • amoralna • antyspołeczna • aspołeczna Osobowość antyspołeczna Przypadek Derricka (Seligmann i in., s. 399-400) „Derrick był dumny z tego, że udało mu się ukończyć kursy równoznacznie z ukończeniem szkoły średniej. Przechwalał się przed kolegami, że nawet się nie uczył, a naprawdę to ktoś inny zdał za niego końcowy egzamin. Dyplom otworzył przed nim wiele drzwi i w wieku dziewiętnastu lat otrzymał na okres próbny pracę jako sprzedawca w miejscowym salonie samochodowym. Jego matkę cieszyło, że syn jest już tak dojrzały. Znów przydały się jego umiejętności kontaktowania z ludźmi i z łatwością wytrwał okres próbny. Nie zawsze pojawiał się w pracy punktualnie, ale gdy już przyszedł, sprawował się bardzo dobrze. Jego przełożony był pod wrażeniem tego, jak Derrick nakłania klientów do odbycia jazdy próbnej. Jednak zaczęły się też mnożyć problemy. W przedstawicielstwie pojawiła się kobieta twierdząca, że Derrick jest ojcem jej dziecka, i urządziła awanturę. Pewnego wieczoru bez pytania pojechał do domu samochodem przeznaczonym do demonstracji i nadzorca z porannej zmiany zgłosił kradzież. Z kasy działu części zamiennych zaczęły ginąć pieniądze i kilku innych pracowników podejrzewało Derricka. Mieli rację, ale w tym czasie on związał się z jedna z kasjerek i był w stanie przekonać ją, by skierowała podejrzenia na innego sprzedawcę. Tamten został zwolniony. Udało mu się jakimś sposobem ugasić wszystkie „zaognienia” wokół własnej osoby. Był zadowolony z siebie, ze udało mu się utrzymać pracę przez siedem miesięcy. Jednak w pewnym momencie zrezygnował i poinformował współpracowników, że zamierza rozkręcić własny interes. Matce powiedział, że w tym zawodzie nie było dla niego przyszłości i że planuje za pożyczkę zaciągniętą u przyjaciela wziąć w ajencję pewien punkt gastronomiczny.”

Cechy: • Długotrwałość; • Nieprzystosowawcze sposoby postrzegania, odnoszenia się i myślenia o świecie i o samym sobie. Derrick: • tendencja do manipulacji innymi i nieuczciwość • utrudniają wykonywanie pracy oraz doprowadza do poważnych konfliktów z prawem, • mają charakter trwały i ujawniają się w rozmaitych sytuacjach

F60.3 Osobowość chwiejna emocjonalnie Cechuje się wyraźną tendencją do działań impulsywnych bez przewidywania konsekwencji tych działań. Nastrój zmienny i nie dający się przewidzieć. Występuje też skłonność do wybuchów emocjonalnych, niezdolność do kontrolowania działań impulsywnych, tendencja do zachowań zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub kończą się niepowodzeniem. Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń: • Typ impulsywny, którego cechą dominującą jest niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań impulsywnych • Typ „borderline”, w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki wewnętrznej, skłonność do wchodzenia w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz tendencja do działań samouszkadzających, w tym do gróźb i prób samobójczych. (książka „Uratuj mnie” Reiland Rachel) F60.4 Osobowość histrioniczna Zaburzenie osobowości charakteryzujące się płytką i chwiejną uczuciowością, tendencją do dramatyzowania, teatralności, przesadną ekspresją emocjonalną, sugestywnością, egocentryzmem, pobłażliwością wobec siebie, nieuwzględnianiem potrzeb innych, nadmierną uraźliwością oraz pragnieniem admiracji, uznania i potrzebą podniet. Osobowość: • histeryczna • psychoinfantylna...