Wykład-3 - Notatki z wykładu 3 PDF

Preview

Summary

Download Wykład-3 - Notatki z wykładu 3 PDF

Description

Zasady suwerenności Narodu oraz niepodległości i suwerenności państwa w Konstytucji RP      

pojęcia „suwerenności” i „suwerenności narodu” zasada suwerenności Narodu dwie koncepcje sprawowania władzy przez naród demokracja pośrednia i bezpośrednia w Konstytucji RP zasada suwerenności i niepodległości RP konstytucyjne ograniczenia zasady suwerenności i niepodległości RP

Pojęcie „suwerenności” 

suwerenność (łac. superus – zwierzchni) – niezależność władzy od innej władzy zewnętrznej i wewnętrznej. Cechy suwerenności:  pierwotny charakter – władzy nie wyprowadza się od żadnej innej władzy w państwie ani poza nim.  trwałość – władza nie podlega żadnym ograniczeniom czasowym  samowładność – niezależność od jakiejkolwiek władzy zewnętrznej (ale tylko na płaszczyźnie prawnej!)  całowładność – niezależność od jakichkolwiek czynników wewnętrznych  nieograniczoność – niezależność w stosunkach wewnętrznych od jakiegokolwiek prawa, nawet od prawa przez nią samą stanowionego  we współczesnych koncepcjach „suwerenności” pojęcie to nie ma już zazwyczaj charakteru absolutnego. Ograniczona jest m.in. przez prawa człowieka czy zasady sprawiedliwości.

Pojęcie „suwerenności narodu”  prekursorem koncepcji suwerenności ludu był Marsyliusz z Padwy (XIII-XIV w.). Szczególny wpływ na jej współczesne ujęcie mieli Jan Jakub Rousseau oraz Emmanuel Sieyès.  znaczenie – podmiotem suwerenności jest lud, który wykonuje swoje kompetencje w sposób bezpośredni bądź przez swych przedstawicieli  współcześnie zasada suwerenności narodu jest podstawą ustroju w większości krajów demokratycznych (wyjątkami niektóre monarchie)  suwerenność narodu nie jest jednak ujmowana w kategoriach absolutnych jako całkowicie niezależna, niezbywalna i nieograniczona. Uznawana jest raczej jako prawo suwerena do ostatecznego decydowania (w sposób bezpośredni lub pośredni) o tym, w jaki sposób pochodząca od niego władza jest wykonywana.

Wykład III

Strona 1

Zasada suwerenności Narodu w Konstytucji RP  art. 4 ust 1 i 2 Konstytucji „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.” „Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.”  „suwerenność Narodu” – prawo suwerena-Narodu do ostatecznego decydowania o tym, w jaki sposób pochodząca od niego władza jest wykonywana  aspekt negatywny – suwerenem nie może być żadna osoba, grupa czy klasa  aspekt pozytywny – podmiotem suwerenności jest Naród, który sprawuje władzę przez swych przedstawicieli lub bezpośrednio  wieloznaczność pojęcia „Naród” w Konstytucji RP  preambuła – „my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej”, „chrześcijańskie dziedzictwo Narodu”, „rodacy rozsiani po świecie”

 art. 6 – „kultura będąca źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”, „udzielanie pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym”  art. 104 ust. 1 i 2 oraz art. 108 w zw. z art. 104 ust. 1 i 2 – „Posłowie są przedstawicielami Narodu”, „sumienne wykonywanie obowiązków wobec Narodu”  „Narodu” nie należy utożsamiać z dysponentem władzy zwierzchniej, który jest precyzyjny definiowany prawnie. Są nim wszyscy obywatele polscy posiadający prawa wyborcze.

Dwie koncepcje sprawowania władzy przez naród  koncepcja demokracji bezpośredniej  wg Jana Jakuba Rousseau wola narodu musi być sprawowana bezpośrednio, gdyż każda reprezentacja niszczy władzę powszechną narodu. Ta bowiem skierowana jest na równość, działania zaś jednostek w sposób naturalny dążą do przywileju.  ze względu na ograniczenia faktyczne koncepcja ta nie jest w pełni możliwa do zrealizowania  podstawowe formy demokracji bezpośredniej: ogólne zgromadzenie wyborców, referendum, plebiscyt, weto ludowe, inicjatywa ludowa, konsultacja ludowa  koncepcja reprezentacji (demokracji pośredniej)  przedstawicielami byli Edmund Burke, Emmanuel Sieyès oraz John Stuart Mill  wola deputowanych w parlamencie jest utożsamiana z wolą narodu (tzw. fikcja reprezentacji). Harmonia woli narodu i woli jednostkowej zapewniona jest przez niezależność przedstawicieli od wyborców. Reprezentant nie jest delegatem imperatywnie związanym interesem swoich wyborców, ale adwokatem interesu ogólnego.  jednak do rzeczywistego istnienia demokracji pośredniej potrzebne jest spełnienie szeregu wymagań szczegółowych (demokratyczna procedura wyborcza, kadencyjność organów, pluralizm polityczny, odpowiednio silna pozycja i szerokie kompetencje organów przedstawicielskich).  ze względów praktycznych demokracja przedstawicielska jest współcześnie podstawową formą sprawowania władzy  w praktyce koncepcja ta może prowadzić do zasady suwerenności parlamentu  wzrost znaczenia partii politycznych prowadzi do dezintegracji klasycznej teorii reprezentacji (m.in. wpływ władz partii na kształt list wyborczych, dyscyplina partyjna)

Wykład III

Strona 2

Demokracja przedstawicielska w Konstytucji RP  art. 4 ust. 2 wymienia tę formę sprawowania władzy przez Naród na pierwszym miejscu, co w świetle innych postanowień Konstytucji wskazuje, że Konstytucja uznaje ją za zasadę, a inne formy sprawowania władzy przez Naród za wyjątki od niej  przedstawicielami Narodu są posłowie i senatorowie (z art. 104 oraz art. 108 w zw. z art.104)  reprezentantem Narodu jest także wybierany bezpośrednio w wyborach powszechnych Prezydent (por. art. 130 – przysięga Prezydenta!) → nie są reprezentantami Narodu, a jedynie przedstawicielskimi grup wyborców, radni rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich!

Demokracja bezpośrednia w Konstytucji RP 

art. 4 ust. 2 wymienia tę formę sprawowania władzy przez Naród na drugim miejscu. W świetle innych postanowień Konstytucji oznacza to, że Konstytucja dopuszcza bezpośrednie sprawowanie władzy przez Naród tylko na zasadzie wyjątku od zasady.



formy demokracji bezpośredniej muszą być określone w konkretnym przepisie konstytucyjnym (nie mogą być wprowadzane ustawowo!) dwie formy demokracji bezpośredniej w Konstytucji RP:  inicjatywa ludowa (art. 118 ust. 2, ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz. U. 1999, nr 62, poz. 688)  referendum – forma demokracji bezpośredniej polegająca na wypowiedzeniu się przez wyborców w formie głosowania o sprawach dotyczących całego państwa lub jego części. Konstytucja przewiduje cztery formy: > referendum ogólnokrajowe (art. 125, ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, Dz. U. 2003, nr 57, poz. 507) > referendum ratyfikacyjne (art. 90 ust. 3) > referendum konstytucyjne (art. 235 ust. 6) > referendum lokalne (art. 170, ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, Dz. U. 2000, nr 88, poz. 985 ze zm.)



Zasada niepodległości i suwerenności RP  

 

silne wyeksponowanie konsekwencją burzliwych losów państwa polskiego w ostatnich stuleciach nawiązanie w kilku fragmentach Konstytucji:  preambuła – „odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o” losie Ojczyzny, „wdzięczni naszym przodkom za (…) walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami”  art. 5 – „Rzeczypospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium (…).”  ponadto – art. 26 ust. 1 (rola Sił Zbrojnych RP), art. 85 ust. 1 (obowiązek obrony Ojczyzny), art. 104 ust. 2 oraz art. 108 w zw. z art. 104 ust. 2 (ślubowanie posłów i senatorów), art. 126 ust. 2 (zadania Prezydenta), art. 130 (przysięga Prezydenta). „niepodległość państwa” – odrębny byt państwowy RP w obecnych granicach. „suwerenność państwa” – zdolność do samodzielnego decydowania o wszystkich dotyczących go sprawach (stosunki międzynarodowe państwa)

Wykład III

Strona 3

Ograniczenia suwerenności RP 

możliwe tylko na podstawie wyraźnej regulacji konstytucyjnej

 art. 90 ust. 1 „Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.” 

warunki przekazania kompetencji:  umowa międzynarodowa  w „niektórych sprawach”  zachowanie procedury określonej w art. 90 ust. 2-4

Wykład III

Strona 4...