Yamang Pangpanitikan sa Bayan ng Polomolok PDF

Preview

Summary

Yamang Pangpanitikan sa Bayan ng PolomolokSa Asignaturang Panitikan ng Rehiyon (PAN150)Ipinasa ni: Christopher Jhon J. Etulle BSEd Filipino (1st Year)Ipinasa kay: Gng. Debbie M. Cruspero (PhD)March 29, 2021MGA ALAMATORIHINAL NA AKDA SALIN SA WIKANG FILIPINO“Baliti sa Puti nga Bato”Sa una nga panahon...

Description

Yamang Pangpanitikan sa Bayan ng Polomolok

Sa Asignaturang Panitikan ng Rehiyon (PAN150)

Ipinasa ni: Christopher Jhon J. Etulle BSEd Filipino (1st Year)

Ipinasa kay: Gng. Debbie M. Cruspero (PhD)

March 29, 2021

1

MGA ALAMAT ORIHINAL NA AKDA

SALIN SA WIKANG FILIPINO

“Baliti sa Puti nga Bato”

“Ang Balite sa Puting Bato”

Sa una nga panahon, adunay Agta nga nagkagusto sa usa ka maanyag nga Engkantada. Kanunay niining ginasundan and Engkantada apan gatago-tago siya tungod may mga bantay ang maong Engkantada. Labihan ka strikto ang amahan niini kay bugtong anak kini. Naa kani’y bantay bisan asa siya mulakaw apan ga inusara lang sya nga maligo sa suba. Iyang paborito na plastaran ang puting bato sa kilid kung diin iyang ginasudlay ang iyang taas nga buhok.

Noong unang panahon ay may isang Kapre na nagkagusto sa sa isang napakagandang Diwata. Palagi niya itong sinusundan ng palihim sa pagkat lagi itong may kasamang mga bantay. Lubhang napaka higpit ng ama nito sapagkat nag-iisa itong anak. Laging naksunod ang mga bantay nito kahit saan soya magpunta maliban nalang kung maliligo ito sa batis. Sa may putting bato siya lagging tumatambay kung saan snisuklay niya ang kanyang mahabang buhok.

Usa ka adlaw, samtang pasikreto nga ginasubaybayan sa Agta ang maong Engkantada kay nakita siya niini. Dali-dali siyang nitago sa pagtuo nga mahadlok kini sa iyaha. Apan dako niyang pagka kurat sa dihang kalit kining nisulpot sa iyang atubangan og mas nahibulong sya kay wala kini’y bisan gamay nga kahadlok nga makita sa iyang mga mata. Sukad ato kay nahimuong suod ang duha ka gama sa kalibutan og pirmente na kining gakitaay sa puting bato matag adlaw. Samtang ang Hari nga amahan sa Engkantada kay labihang nahibulong nganong kada adlaw na maligo sa suba ang iyang anak og tig-dugay na pa gyud muuli. Maong iya kining sikreto nga gisundan sa usa ka adlaw. Didtoa niya nakita nga labihang kamalipayun sa iyang anak akuban ang Agta. Naglain ang buot sa Hari kay sukad-sukad kay akto pa niya nakita nga ing ato ka malipayun ang iyang anak. Usa pa dili siya musugot nga maminyo ang iyang anak sa usa ka itom nga bakulaw. Maong kalit siyang nigawas og labihang pagka kurat sa duha. Misugod na paghilak ang iyang anak samtang gatago sa likod sa Agta. Nisyagit

Isang araw habang sinusndan ng Kapre ang Diwata sa ilog ay bigla siyang napansin nito. Mabilis siyang nagtago sapagkat alam niyang matatakot ito sa kanya. Subalit laking gulat niya nang bigla itong sumulpot sa kanyang harapan ng walang bahid ng anomang takot sa mga mata nito. Mula noon ay naging malapit n sila sa isa’t-isa at naging Gawain na nila nag magkita sa batis araw-araw. Habang ang Hari na siyang ama ng Diwata ay nagtataka sa gawi ng kanyang anak sapagkat napapadalas na ang pagpunta nito sa batis at masyado itong nagtatagal doon. Kaya palihim niya itong sinundan at doon niya nakita na sobrang galak ng kanyang anak kasama ang Kapre. Masama ang kanyang loob sapagkat noon lamang niya nakitang ganun kasaya ang kanyang anak at sa piling pa ngt ibang nilalang. Hindi rin siya makapapayag na maikasal ang kanyang magandang anak sa isang maitim na bakulaw. Bigla siyang lumabas sa kanyang pinagtataguan na ikinagulat ng dalawa. Nagsimula ng umiyak ang Diwata habang nakatago ito sa likod ng Kapre. Sumigaw sa galit ang Ama nito, “umuwi kana sa ating Kaharian”! Subalit sumagot ang Diwata, “ayaw 2

ang amahan, “uli sa ating kastilyo”! Apan niingon ang Engkantada, “dili ko kay gusto nako makauban ang tao nga labihan ka importante sa akoa!” “Mao pod ko!”, singgit sa Agta. “Kung mauhon na,kung unsa man kagahi og lig-on ang inyong pamarugan sa inyong gugma, mao usab ang inyong matagamtaman nga silot gkan sa akoa!”, tubag sa amahan. Ug kalit nga ningit-ngit ang tibuok palibut og nihubas ang maong sapa. Samtang ang Agta kay nahinay-hinay og kahimo nga gahi og dako nga kahoy samtang ang buhok sa maong Engkantada kay nahimong ugat niini kag mga bagun nga kagapyot sa mga sanga. Hantod karon ang baliti sa ibabaw sa putting bato kay nagpabiling lig-on og himsog kung asa ginatuohan nga mao ang Agta kag Engkantada nga nibarog sa ilang gugma hantod sa kataposan.

ko sapagkat gusto kong makasama ang taong napakahalaga sa akin”. “Ganun din ako!” Sigaw ng Kapre. “Kung ganun, kung gaano katibay at tatag ang iyong paninindigan sa pagmamahalan niyo ay ganoon rin ang magiging kaparusahan niyo mula sa akin”! Singhal ng Hari. Biglang nagdilim ang paligid at unti-unting nanigas ang kapre at naging malaki at matibay na kahoy. Samantalang ang buhok ng Diwata ay naging ugat ng puno at naging baging na pumupulupot sa mga sanga nito. Hanggang nayun ay nanatiling matibay at malusog ang puno ng Balite sa puting bato kung saan pinaniniwalaang ito ang Kapre at Diwata na dating nanindigan para sa kanilang pagmamahalan.

Alamat sang Gigikanan sang Syudad sa Polomolok

Alamat ng Pinagmulan ng Lungsod ng

Kaniadto, ang lugar sang Polomolokkai usa ka

Ang lugar lng Polomolok non ay isang tuyo at

uga ng yuta ug daw disyerto sa kainit, dili

maladisyerto

mabuhi ang tanom. Bisan paman sa kauga kag

napakainit upang sumuporta ng halaman. Sa

kainit sang lugar, adunay madunggang tingug

kabila ng pagiging tuyo nito ay mag maririnig

sang tubig nga gaagas gikan sa ilalom sa yuta.

na tunog ng rumaragasang agos ng tubig mula sa

Usa ka adlawnagakalot kag nagabungkal sang

ilalim ng lupa.

ila pananom ang duha ka bata ng babaye kag

Isang

lalaki. Sa dihang sila mikalot, ila nakaplagan

naghuhukay ng lupa ang dawalang batang babae

nga adunay tubig nga ningguwa sa ilang

at lalaki ay napansin nilang may umagos na

Polomolok

araw,

kung

ituring,

habang

napakatuyo

at

nagbubungkal

at

3

kinalutan.

tubig mula sa kanilang hinukay.

Ang minguwa nga tubig ning agas ug nahimong Ang tubig na lumabas ay umagos ang naging subaug sukad kadto ang lugar sang Polomolok ilog. Kalaunan ang luga ay naging masagana na kay aduna nay tubig kag di na uga.

sa tubig.

MGA KWENTONG BAYAN ORIHINAL NA AKDA

SALIN SA WIKANG FILIPINO

Bai Fanwe

Si Bai Fanwe

Di munan, nun salay, mda tua libun gal mabal

Noong unang panahon, may mag asawang

tabihdi tah tanbeh na I tua lagi gal mligo. Nun

nakatira sa kubo. Ang mag asawa ay may apat na

fat dad nga la, tlu lagi na set libun dnagit la Bai

anak , isa na rito si Bai Fanwe. Si Bai Fanwe ay

Fanwe. Too fye baweh Bai Fanwe duenman too

may angking kagandahan kung kaya’t iniingatan

kanlung dad tuan.

siya ng kanyang pamilya.

Satu du, man Bai Fanwe, di kanbe yean, “E Ye, mibal agu dyoh di solyeel ditu di faltu.”

Isang araw, nagpaalam c Bai Fanwe sa kanyang ina na maligo sa balon. Sinamahan siya

Magin ye Bai Fanwe gatu di sol yeel.dmafeng

ng kaniyang ina ngunit mas naunang dumating sa

gintlu na lamsak ale ibung. Talmala ale mabe

balon c Bao Fanwe. Habang kumukuha ng tubig

kabong ngatu di saol yeel. Muna kel Bai Fanwe

si Bai. Fanwe napansin niya ang isang lalaki

di sol yeel malarong di alag. Sulun kabongan di

ngunit

safed bong bateng na bong kayu.

mapansin ni Bai Fanwe ang lalaki ay tumuwag

Lam smulu Bai Fanwe, nun teenanlage mile di tah kayu safed sol yeel. Tlo lagi I inugan. Manah, “We, Imugan, kmutal ge do. Nabe gu

di

niya

pinansin.

Sa

kagustuhang

ito ng isang ibon para magpatulong. Hiniling njito na dalhin si Bai Fanwe sa gitna ng dagat. Sinunod ng ibin ang hiling ng lalaki at sa

nga libun di gutnga mahin.”

isang iglap lng ay nasa git na ng dagat c Bai

Kino muraf Bai Fanwe, tam ne di blutut mahin

Fanwe, nalungkot si Bai Fanwe at tumingala sa 4

mne di tah bong awing, tangal I lagi mile di tah

langit, nakita niya ng ibon at dumapo ito sa dulo

kayu mngel di kliru Bai Fanwe.

ng barko, naki-usap si Bai Fanwe sa ibon na siya

Ti kaye Bai di tah labun, mayeng Imugan

ay tulungang makatakas. Lumipad patungo sa

fdarong di awing na mdaf di tuke muna I awing.

tirahan ni Bai Fanwe ang ibon at sinunod ang

La gare I lagi santulen Bai I Imugan. “Manam

pakiusap nito. Tinanong ng magulang ni Bai

lane ye gu, nang mliru d dini gu du blutut

Fanwe ang ibon kung ano ang dapat gawin upang

mahin” man Bai. Mayeng imugan samfule di

mabalik si Bai Fanwe at agad namang tumugon

gufanak dad tua Bai Fanwe, manan dale , “nang

ang ibon. “dumaan kayo sa ilalin ng iyong del ing

ayu mliru du mne Bai Fanwe di blutu mahin”.

inyong bahay” utos ng ibon at sinunod naman ito

Smalek di Imugan dad tua Bai Fanwe ku det

ng mga magulang ni Bai Fanwe.

fajay mgimu la mani gasfule Bai Fanwe.tmimel

Sa lagusan ng ilalim ng bahay ay may isang

Imugan na manan, “lnalok yu I del dungan

nakaharang na malaking punongkahoy, sumuong

gumneyu. Ti kalwayudi dungan del, ti tare gyu

sila atnakita nil sa dulo nit ay mayroong lagusan.

gkel di bong bateng di sol yeel. Le yu lnalok

Pumasok sila sa lahusan hanggang sa narrating

dungan bateng.

nila

angh

kinaroroonan

ni

Bai

Fanwe.

Kafnge la stolen, ta lalo dad tua Bai Fanwe I

Nagyakapan anng buong mag-anak at mula noon

man Imugan dale. Ti kuraf la, ta gkel ale di

ay hindi na nila iniwan si Bai Fanwe namag-isa

gusabla Bai Fanwe. Le la man kuraf, ta gasfule

kahit saan man ito magpunta at namuhay sila ng

ale di gumme la klo la salkaf.

payapa.

Bai Maltulus

Ang Babaeng May Taglay na Kapangyarihan

(from Polomolok Municipal Library) Di Ba Salwen kel bong init du. Waku faki, nde ulen na mti bnas na kel bong bitil. Mda Tua Lagi fool mngabal yeel. Kanto ta nun teenan yeel, sanyulan falel na minum.

Sa lugar ng Ba Salwen duamting ang matinding tag-init. Walong taong hindi umulan, namatay ang mga halaman kaya lumaganap ang tag5

“kafye falel” man Tua Lagi. Ta malo Tua Libun “fles ge, Tua Libun minum ge, syan balu yeel”, man Tua Lagi. Ti mtuh ale kafnge la minum. Di ksureng la ta fan galfan Tua Libun dalan kbitilan. Na nun linge la tamlo dale“E Fuy, det nimo yu dee? “E yah mngabal gamu yeel, walu Fali bong init ani”. man Tua Lagi “Fles gamu dini. Myak gamu”. man Kay Bai. Teen Tua Lagi Kay Bai Sureng. Lo ti nyuf Kay Bai saalan. Msutdad fligo nun knaan, tagah nalaf ma snabew dnuk. “kmaan gamu”. man Kay Bai. Kmaan ale Tua Lagi na Tua Libun. “Bong kafye falel”, man la.“E yah, ku se ge ta malnus gami”, man Tua Lagi Kafnge la kmaan man Tua Libun “E yah, ta kule mi ni”. Banle Kai Bai ale Tua Lagi na Tua Libun man kat satu mesh na bul anuk. Kakel Tua Lagi di gumne la, batan bul anuk di kilil nasel na ti fno anuk naselan. Lean keye do bakog gumkahan salbatu mseg to le man fno.

gutom. May isang matandang lalaki na nag hahanap ng tubig, uminom siya gamit ang palad “Ay salamat”, sabi ng matanda. “ halika ditto, uminom ka ng tubig”, yaya ng lalaki sa kanyang asawa. Pinawisan sila pagkatapos uminom at dahil sa gutom ay halos madapa na ang matandang babae. Habang sila’y nakaupo ay narinig nilang may tumawag mula sa loob ng bahay sa di kalayuan “anong ginagawa niyo riyan”, “naku, ineng naghahanap kami ng tubig at pagkain, walong taon na kasing tag-init sa amin”, sabi ng matanda. “tuloy po kayo s aaking bahay” pag alok ni Kay Bai. Pagpasok nilaay nakita nila ang babaeng nakaup sa papag. Hinipan ni Bai ang papag at sumulpot ang mga pagkain. “kumain na po kayo” yaya niya. Pagkatapos kumain ay agad silang umuwi. Binigyan sila ng balahibo ng manok at isang butil ng bigas sa kanilang pag-uwi. Pagka-uwi ng dalawa, ang balahibo ay naging mga manok at ang butil ay dumami.

MGA KASABIHAN ORIHINAL NA AKDA

SALIN SA WIKANG FILIPINO

6

1. “Muhubas man gani ang sapa, Ang gantangan pa kaha?”

1. “Natutuyot nga yung sapa, Yung lalagyan ng bigas pa kaya?”

2. “Ang lalaki nga gapatuna sa adlawan ang minyui, Ayaw ang lalaki nga igo ra mutuna pag gabii.”

2. “Pakasalan mo yung lalaking nagpapaligo ng kalabaw, Hindi yung lalaking sa gabi lang marunong mangalabaw”

3. “Ayaw panaghoy sa kadaruhan Kay dili mabusog og hangin imong tiyan.”

3. “Huwag kang pasipol-sipol lang sa sakahan, Kasi hindi mabubusog sa hangin ang iyong tiyan.”

MGA BUGTONG ORIHINAL NA AKDA 1. Byayong tah mtutong La di le tafung?2. Non dad saflanuk fal alu fusuk alu di sal fanto la falwa ta slamu fulu. -Nganga 3. Amkit falfifit kul to langit. -Lugong 4. Kayo di mligo lnibol toto. -Tafaya 5. Deme gu sgalak msut ku di gu malawan lawah ku gu knifuhan. -Alung

SALIN SA WIKANG FILIPINO 1. Anong klaseng melon sa Matutum and hindi nakikita ang dulo? (– itlog) 2. Apat ng magpinsan pumasok sa kuweba, paglabas naging pula. (Mama ) 3. Ang huni ng ibon na hanggang langit. (Kulog) 4. Ang puno ng Amligo ay napapalibutan ng suso. (Papaya) 5. Ang aking kaibigan na makikita kung may liwanag at nawawala kung puro kadiliman. (Anino)

7...