Chirurgia ćwiczenia PDF

Preview

Summary

Ćwiczenia...

Description

CHIRURGIA MAŁYCH ZWIERZĄT ĆWICZENIA - JANA

SPIS TREŚCI

1. Okulistyka…………………………………………………………….……………………………….str. 1 2. Badanie ortopedyczne……………………………………………………….………………..str. 14 3. Leczenie zachowawcze i operacyjne złamań kości, osteosynteza..…….…..str.17 4. Chirurgia stawów….…………………………………………………………………………….str. 36 5. Desmurgia.………………………………………………………………………………………….str. 51 6. Zabiegi na głowie………………………………………………………………………………….str.55 7. Torakochirurgia……………………………………………………………………………………str. 79 8. Chirurgia jamy brzusznej – cz. I…………………………………………………………….str. 98 9. Chirurgia jamy brzusznej – cz. II…………………………………………………………str. 113 10. Anestezjologia – cz. I…………………………………………………………………………str. 131 11. Anestezjologia – cz. II………………………………………………………………………..str. 151

Chirurgia PiK - ćw. 1.

Prof. Zdzisław Kiełbowicz

OKULISTYKA CZ. 1 NARZĄD WZROKU (Organum visus)  

właściwy narząd wzroku - gałka oczna (bulbus oculi) narządy pomocnicze oka o mięśnie okoruchowe o gruczoły łzowe o powieki o worki spojówkowe

Budowa gałki ocznej 

ściana gałki ocznej zbudowana jest z trzech warstw o błona zewnętrzna (błona włóknista):  rogówka (cornea)  twardówka (sclera)  nadaje kształt gałce ocznej  chroni przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi  składa się z dwóch nierównych części o błona środkowa (warstwa naczyniowa - bardzo mocne krążenie w oku):  tęczówka (iris)  ciałko rzęskowe (corpus ciliare)  naczyniówka (chorioidea) - zapalenie błony naczyniowej jest największym problemem o błona wewnętrzna: siatkówka (retina)

1

1. Błona zewnętrzna 

Rogówka cornea o u Su i Car jest okrągła, u Eq i Bo owalna o zbudowana z 5 warstw:  nabłonek przedni (epithelium corneae anterius)  składa się z kilkunastu (5-8) warstw komórek, ma silne właściwości regeneracyjne  trudno gołym okiem dojrzeć uszkodzenie rogówki więc używamy 1% r-r fluoresceiny (r-r jest brązowo-pomarańczowy; zakraplamy rogówkę i spłukujemy roztworem fizjologicznym  ubytek zabarwi się na ciemnozielono) - regeneruje się bez blizny!  blaszka graniczna przednia (lamina limitans anterior s. Bovmanii)  jeżeli uszkodzenie sięga za tę warstwę, mamy gojenie się przez reparację -> powstaje blizna - widoczny jasno niebieski ubytek)  istota właściwa rogówki (substantia propria corneae, stroma)  stanowi 90% grubości rogówki  brak naczyń krwionośnych  włókna kolagenowe tworzą blaszki oddalone o odstęp mniejszy niż długość fali świetlnej  fibroblasty, keratocyty, histiocyty, leukocyty  włókna nerwowe czuciowe  blaszka graniczna tylna (lamina limitans posterior s. Descementii)  najwytrzymalsza pod względem mechanicznym warstwa rogówki  ostatnia warstwa chroniąca przed powstaniem przetoki rogówki i wypłynięciem cieczy wodnistej na zewnątrz  nabłonek tylny nazywany czasem śródbłonkiem (epithelium corneaeposterius)  po uszkodzeniu ciecz wodnista wnika do ….. dochodzi do pęcznienia włókien ….  nabłonek jednowarstwowy sześcienny graniczący z komorą przednią  w kącie rogówkowo-tęczówkowym przechodzi w więzadło grzebieniaste ligamentum pectinatum iridis  podstawową funkcją jest utrzymywanie prawidłowego uwodnienia rogówki



Twardówka o zbudowana z tkanki łącznej włóknistej



zmętnienie rogówki - leucoma; ubytek rogówki - wrzód; zmętnienie soczewki - zaćma - katarakta

2. Warstwa środkowa gałki ocznej; błona naczyniowa (tunica vasculosa bulbi) dzieli się na trzy odcinki: 

Tęczkówka (iris) o ma postać okrągłej płytki zawieszonej pomiędzy rogówką o soczewką o w środku tęczówki znajduje się otwór - źrenica pupilla o w tęczówce wyróżniamy: a. nabłonek przedni tęczówki (epithelium anterius iridis) b. warstwa graniczna przednia (lamina limitans anterior) c. zrąb tęczówki (stroma iridis) d. warstwa graniczna tylna (lamina limitans posteriori) e. nabłonek tylny tęczówki (epithelium posterius iridis)

2

o o

istotna jest barwa tęczówki - u większości zwierząt ciemno brązowa, wszystkie inne barwy powinny być symetryczne (wyjątek - heterochromia) tylna ściana tęczówki jest bogato wyposażona w czarny pigment jagodówka (uvea) - potoczna nazwa tej warstwy (błony naczyniowej) - zapalenie błony naczyniowej oka = uveitis część przednia z listka mezodermalnego część tylna pochodzenia neuroektodermalnego

o o o

m. sphincter pupillae - n. przywspółczulny m. dilatator pupillae - n. współczulny zwężenie źrenicy jest charakterystyczne dla zapalenia tęczówki (kwestia istnienia tych mięśni)

o o o



Ciało rzęskowe corpus ciliare o występuje po stronie tylnej tęczówki i ma kształt pierścienia o zapalenia cyclitis o niedostępne badaniem diagnostycznym o na przekroju jest kształtu trójkątnego o część przednia tworzy wyrostki rzęskowe o tylna tworzy obrączkę i przechodzi do tyłu w rąbek zębaty o mięsień rzęskowy reguluje akomodację o ciałko rzęskowa wytwarza ciecz wodnistą - przebiega to stale, regulowane przez OUN



Naczyniówka choroidea - jest tylną częścią warstwy środkowej o naczynia krwionośne z komórkami barwnikowymi o tapetu lucidum cellulosum (pies, kot) o tapetum lucidum fibrosum (koń, krowa) o blaszka podstawna lamina basalis (błona Brucha) o odżywia zewnętrzny neuron i warstwę splotowatą wewnętrzną siatkówki o w naczyniówce wyróżniamy: a. blaszka nadnaczyniówkowa (lamina suprachoroidea) b. blaszka naczyniowa lamina vasculosa c. blaszka naczyń włosowatych lamina choroidocapillaris o

pomiędzy blaszka naczyniową a blaszką naczyń włsowoatych występuje błona odblaskowa tametum lucidum (makata)  nadaje charakterystyczne dla danego gat. zwierząt, zabarwienie dna oka  ma właściwości odbijania i rozszczepiania promieni świetlnych („błysczenie”)  zwierzęta posiadające tą błonę mają zdolność widzenia nawet przy skąpy oświetleniu, gdyż lepiej wykorzystują promienie świetlne wpadające do oka

3. Błona wewnętrzna gałki ocznej tunica interna bulbi lub siatkówka retina o

dzieli się na: a. część wzrokową siatkówki (pars optica retinae) b. część ślepa siatkówki (pars caeca retinae)

o o

ma 11 warstw siatkówka zamienia dochodzące z zewnątrz bodźce świetlne na impulsy mózgowe docierające do mózgu za pomocą nerwu wzrokowego

3

o o

o o o o

nerw wzrokowy nervus opricus - utworzony przez dendryty komórek zwojowych siatkówki, które tworzą krążek nerwu wzrokowego (discus nervi optici) dno oka fundus oculi - jest to powierzchnia wewnetrzna siatkówki widziana od strony źrenicy przy pomocy wziernika ocznego (oftalmoskopu) pole centralne siatkówki tętnica i żyła środkowa siatkówki (arteria et vena centralis retinae) dysk nerwu wzrokowego (discus nervi optici) centra kojarzenne znajdują się w potylicy

oftalmoskopia - zaglądanie do dna oka - siatkówki nie widzimy bo jest przejrzysta

Struktury wewn. gałki ocznej, inne: a. komora gałki ocznej przednia camera anterior bulbii o jest ograniczona z przodu przez rogówkę , a z tyłu przez powierzchnię przednią tęczówki b. komora gałki ocznej tylna camera posteriori bulbii o ograniczona z przodu przez tylną powierzchnię tęczówki, a z tyłu przez ciało rzęskowe o obie komory wypełnia klarowna ciecz wodnista, humor aquosus c. soczewka lens o zbudowana z:  torebki capsula lentis  istoty korowej cortex lentis  jądra nucleus lentis o nie ma naczyń krwionośnych ani nerwów d. ciało szkliste corpus bvitreum o utworzone z substancji galaretowatej (9% wody) wypełnia całkowicie komorę ciała szklistego gałki ocznej o nie posiada naczyń krwionośnych ani nerwów zmętnienie soczewki - zaćma cataracta zmętnienie rogówki - jaskra

jeżeli w oku dojdzie do wynaczynienia krwi: - w przedniej komorze (uraz) duży krwotok ulega lizie i resorpcji a czasem stan zapalny …. - jeżeli wynaczynienie do ciała szklistego (gdzie nie ma naczyń krwionośnych) - fatalne skutki po kilku-kilkunastu dniach -> pękają erytrocyty, wysypuje się hemoglobina która ma silne właściwości pirogenne -> zapalenie

4

NARZĄDY POMOCNICZE OKA 1. Powieki palpebrae   

górna, dolna, trzecia górna i dolna są ruchomymi fałdami skórno-mięśniowymi zbudowanymi z 3 warstw: skóra, warstwa podskórna oraz zrąb powieki w obrębie zrębu powieki występuje tarczka tarsus oraz gruczoły tarczowe glandulae tarsale

2. Spojówka tunica conjunctiva

 

jest nabłonkiem wielowarstwowym okrywającym powieki od wewnątrz i przechodzącym na powierzchnię gałki ocznej wyróżniamy: - spojówka powiekowa (tunica conjunctiva palpebrarum) - spojówka gałki ocznej (tunica conjunctiva bulbi) - nabłonek przedni rogówki (epithelium anterius corneae)

3. Fałd półksiężycowaty spojówki (plica semilunaris conjunctivae) - trzecia powieka palpebra tertia

 

wewnątrz tej powieki występuje chrząstka cartilago palpebrae tertiae na powierzchni przyśrodkowej (zwłaszcza u psów i przeżuwaczy) znajdują się liczne grudki chłonne

4. Oczodół (orbita) 5. Mięśnie poruszające gałką oczną:   

mm. rectus dorsalis, ventralis, lateralis, medialis mm. obliquus dorsalis et ventralis m. retractor bulbi

6. Powięzi oczodołu 

powierzchowna i głęboka (fascia orbitalis superficialis et profunda)

7. Ciało tłuszczowe (corpus adiposum extraperiorbitale) 8. Narząd łzowy apparatus lacrimalis 

w skład tego narządu wchodzą: o gruczoł łzowy (glandula lacrimalis) - położony na górno-bocznej powierzchni gałki ocznej o drogi odprowadzające łzy  rozpoczynają się otworami puncta lacrimalia na górnej i dolnej powiece  od otworów odchodzą kanaliki łzowe canaliculuc lacrimalis, które uchodzą do woreczka łzowego saccus lacrimalis, który dalej tworzy przewód nosowo-łzowy ductus nasolacrimalis

5

Pole widzenia konia, psa i kota

zez - do 16% odchylenie - to widzimy normalnie, jest fuzja obrazów; powyżej już mam rozdwojenie obrazu

ZNIECZULENIE NARZĄDU WZROKU 1. MIEJSCOWE 

blokada nerwu podoczodołowego o obszar znieczulenia: górna powieka i nos oraz skóra dobrzusznie od otworu podoczodołowego o miejsce wkłucia: punkt wyjścia z nerwu z kanału podoczodołeowego o anestetyk: 1-2 ml 1% lidokainy



blokada nerwów: łzowego, jarzmowego i ocznego (tj. części wzrokowej nerwu trójdzielnego) o obszar znieczulenia: oko, oczodół, spojówka, powieki i skóra czoła o miejsce wkłucia: przy szczelinie oczodołu o anestetyk: 2ml 1% lidokainy



blokada nerwu uszno-powiekowego u konia o porażenie mięśni oczodołu i ograniczenie zaciskania powiek o miejsce wkłucia: w 1/3 dolnej części wyrostka jarzmowego, podskórnie o anestetyk: 2ml 1% lidokainy o u psów i kotów - po 10-15min. super znieczulenie górnej powieki



powierzchowne miejscowe środki znieczulające o np. o,5% proparakaina (proksymetakaina) - Alcaine, Alcon o znieczulamy spojówkę, super się sprawdza ten anestetyk o wyjątkowo możemy żyć bupiwakainę 0,25% lub 0,5% - trwa nawet 4h

OGÓLNA CHARAKTERSTYA POSTACI LEKÓW OCZNYCH       

krople do oczu guttae opthalmicae np. Gentamicin maści do oczu ungmenta opthalmicae np. Neomycinum płyny do przemywania oczu solutiones opthalmices proszki do oczu pulveres opthalmici płatki oczne (inserty), krążki żelowe okłady lecznice „sztuczne łzy”

6

 

  

nie nadają się antybiotyki betalaktamowe! do miejscowego głównie aminoglikozydy + fluorochinolony jeżeli mamy ciężki stan zapalny - stosować maść bardzo (59:00) skąpo, żeby nie odcinać rogówki od tlenu (a ona nie ma naczyń krwionośnych) i wtedy pogarszamy stan kliniczny i zmtnienie rogówki - maść w oku ma być w granicach ok. 30-40 minut a potmem ulega wypłukaniu prz łzy więc zwykle daje się ą rano i na wieczór do spania, natomiast w ciągu dnia warto zastosować krople krople działają około 2- 2,5 minut jeżeli same chemioterapeutyki w jeżeli zawiera też….. to o minutę dłużej żele stosuje się wtedy gdy rogówka jest sucha , więc jeżeli zależy nam na poślizgu przy mruganiu

INSTRUMENTARIUM

 

do rogówki - 9,0 nici w przypadku szycia rogówki musi być igła typu spatula (przekrój heksagonalny umożliwiający wkłucie się w rogówkę) Oftalmoskop bezpośredni i pośredni

7

Funduskamera

Lampa szczelinowa

Tonometr kontaktowy i bezkontaktowy

tonometr - służy do pomiaru napięcia ścian gałki ocznej - stosowany do oceny ciśnienia wewnątrzgałkowego

- 12-13mmHg u psów u kota do 30 mmHg….??

1:12 USG głowica liniowa, 10-12mHz

- guzy nowotworowe tylnej cośtam gałki ocznej - projekcja B

8

ZAPALENIE SPOJÓWEK CONJUNCTIVITIS  

wydzielina fizjologiczne łzowa - jest surowicza, przypomina płyn fizjologiczny przy zadrażnieniu - to najpierw się zmienia morfologia wydzieliny - surowiczo-śluzowa lub śluzowa - jeżeli dochodzą bakterie - może być ropna

(powieka palpebrae a zapalenie powiek - blepharitis; rogówka cornea a zpaalenie rogówki - keratitis)    

w worku spojówkowym jest dużo bakterii saprofitycznych, ale cały czas worek spojówkowy jest spłukiwany filmem łzowym i jest przemywany infekcje bakteryjne wychodzą na plan pierwszy: gł streptococci i staphylococcus (głównie aureus) w mniejszym stopniu zakażenia wirusowe (głównie FIV-1 u kotów) najbardziej niebezpieczne dla oka są ługi

Objawy    

przekrwienie spojówek obrzęk spojówek wynaczynienia wydzielina

- syndrom czerwonego oka

Przyczyny    

mechaniczne chemiczne substancje toksyczne czynniki infekcyjne

MUSIMY MIEĆ ODCZYN KWAŚNY ŻEBY SIĘ NIE ROZWIJAŁY BAKTERIE - r-ry jodopowidon (rozciencieczenie 1:40 ) np. , albo 3% kwas borny;

GRUDKOWE ZAPALENIE SPOJÓWEK conjunctivitis follicularis

 

przerost grudek chłonnych świadczy o toczącym się procesie chorobowym i powstaje w wyniku agregacji limfocytów występje u młodych zwierząt (4-10 miesięcy) grudki chłonne na wewnętrznej stronie trzeciej powieki uwypuklają się i drażnią powierzchnię gałki ocznej



etiologia: adenowirus, związki cheicznei toksyny



Objawy:   

wyciek z oka zaczerwienienie spojówek drapanie oka

Leczenie: 

objawowe (leki sterydowe + antybiotyki) lub mechaniczne usunięcie grudek chłonnych

9

ZAPALENIE SPOJÓWEK NA TLE CIAŁA OBCEGO  

etiologia: nasiona zbóż, kłosy, piasek, oparzenia itp. objawy : wyciek z oka, łzotok, przekrwienie, wynaczynienia, zaciskanie powiek (powiekościsk)



najlepiej igła do ciał obcych lub strzykawką i podważyć ciało obce (w przypadku ciał przylegających jak np. łuska zbóż) zawsze ustawiać igłę/nóż pod kątem 10-15stopni żeby nie był prostopadle, żeby nie perforować



SKÓRZAK ROGÓWKI dermoid    

to nie nowotwór u nowonarodzonych zwierząt (psów kotów - ok. 14 dzień od urodzenia) jest to wada genetyczna, recesywna -? endemiczny obszar skóry na pograniczu rogówki i twardówki wymagana operacja mikrochirurgiczna

ENTROPIUM MEMBRANAE NICITANTIS     

wywinięcie (wypadnięcie) powieki trzeciej dotyczy młodych psów ras szybko rosnących (zaburzenia metaboliczne) jedno lub obustronne wywinięciu ulega chrząstka „T” (tarczka włóknista), która jest stelażem trzeciej powieki najczęściej u dolichocefalicznych podwinięcie powieki, a wypadnięcie u spanielowatych

WYPADNIĘCIE GRUCZOŁU TRZECIEJ POWIK (cherrry eye )   



najczęściej spanielowate obraz kliniczny: gruczoł widoczny w postaci czerwonej grudkowatej masy wystającej spod wolnego brzegu trzeciej powieki spowodowane przerostem grudek chłonnych i luźną strukturą troczka powięziowego, który mocuje trzecią powiekę tarrsorafia o zabieg zapobiegający ususzaniu o polega na zszyciu powiek w celu ochrony rogówki o może być tymczasowa lub stała, częściowa lub całkowita o wykorzystanie szwu materacowego

10

ENTROPIUM PALPEBRAE    

jest to zawinięcie powieki do wewnątrz oka predyspozycje rasowe: chow-chow, bernardyn, buldog angielski, pudel, bullmastiff przyczyny: zapalenie spojówek, skrócenie m. okrężnego powiek objawy: światłowstręt, łzotok, zapalenie spojówek, zmniejszenie szpary powiekowej

ECTROPIUM PALPEBRAE   

jest to odwinięcie powiek na zewnątrz oka predyspozycje rasowe: bernardyn, bloodhound, cocker spaniel amerykański przyczyny: porażenie nerwu twarzowego (porażenie m. okrężnego powiek), blizny, zapalenie spojówek WYPADNIĘCIE GAŁKI OCZNEJ

propofol 4-6mg/kgmc premedykacja - nawilżyć tamponik płynem fizjologicznym - oczyścić oko - wprowadzić oko z powrotem - jak nie wchodzi to naciąć kąt powiek - poczekać 3-4 minuty żeby biernie wypyną płyn - zaszyć - NLPZ

poparzenia wapnem 1:22 we wczesnej fazie poparzenia - wersynian sodu - zakraplanie o oka co 15-20 minut , wiąże on kationy wapnia;

INNE SCHORZENIA NARZADU WZROKU 1. Postępująca atrofia siatkówki (PRA - progressive retinal atrophy)    

grupa schorzeń o podłożu genetycznym stopniowo prowadząca do utraty wzroku i w efekcie do ślepoty choroba występuje w obu oczach równolegle a widoczne zmiany są symetryczne postępująca atrofia siatkówki powodowana jest mutacjami genów odpowiedzialnych za fizjologiczne funkcje komórek fotoreceptorowych siatkówki ze względu na wiek psów wyróżniamy dwie formy choroby: o forma wczesna - dysplastyczna  pierwsze objawy notowane są u psów w 5-8 tygodniu życia  związana jest z nieprawidłowym rozwojem pręcików, a następnie również czopków w siatkówce  występuje najczęściej u owczarków szkockich, seterów irlandzkich, welsh corgi cardigan

11

druga forma  pojawia się u psów w późniejszym okresie ich życia, zwykle między czwartym a siódmym rokiem  w tej postaci postępującej atrofii siatkówki następuje zwyrodnienie i niszczenie komórek fotoreceptorowych (prcd - progressive rod cone degeneration)  forma ta najczęściej jest notowana u angielskich i amerykańskich cocker spanieli, labradorów, retrieverów, toy pudli, owczarków belgijskich pierwszym objawem zauważalnym przez właściciela jest utrata nocnego widzenia (nyctalpia); najpierw uszkodzeniu ulegaja pręciki a dopiero później czopki u psów z PRA obserwuje się rozszerzone źrenice, siatkówka staje się cienka, a jej naczynia krwionośne tracą rozgałęzienia i zanikają poprzez taką cienką i ubogą w naczynia krwionośne siatkówkę silnie prześwieca makatka odblaskowa, dając wrażenie „świecenia oka” następnie tarcza nerwu wzrokowego ulega zwyrodnieniu; w zaawansowanym stadium PRA w oczach tworzą się katarakty ostateczne rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie badania elektroretinografem, które potwierdza zanik odpowiedzi fotoreceptorów na bodźce świetlne o

    

2. CSN - congenital stationary night blindness - kurza ślepota briardów     

postać zwyrodnienia siatkówki występująca u briardów po zmroku zdolność widzenia u tych psów jest znacznie upośledzona choroba pojawia się u szczeniąt zwykle między piątym a ósmym tygodniem życia; do trzeciego - czwartego roku slepocie zwierzchowej nie towarzyszą zmiany struktury dna oka po kilku latach trwania choroby obserwowany jest proces stopniowej degeneracji siatkówki, prowadzący do utraty widzenia również w jasnym, dziennym świetla u psów chorych na CSNB stwierdza się odbiegają od normy elektroretinografię

3. CPRD - central progressive retinal degeneration - centralne postępujące zwyrodnienie siatkówki          

uszkodzeniu ulega nabłonek barwnikowy siatkówki, który odpowiada za niszczenie zużytych bądź uszkodzonych fotoreceptorów oraz za wytwarzanie nowych proces chorobowy dotyczy obu oczu rówocześnie, ale zmiany powstające w siatkówce nie są tak symetryczne jak p...