Choroby Drobiu - ćwiczenia PDF

Preview

Summary

Download Choroby Drobiu - ćwiczenia PDF

Description

ĆWICZENIE 1 BADANIE KLINICZNE I SEKCYJNE PTAKÓW CZĘŚĆ I BADANIE KLINICZNE Badanie kliniczne ptaka wymaga właściwego postępowania z pacjentem, innego w przypadku ptaka z hodowli wielkotowarowej i innego w odniesieniu do indywidualnego pacjenta, jakim są ptaki ozdobne i egzotyczne. Bliski kontakt z człowiekiem może być źródłem silnego stresu prowadzącego do zejścia śmiertelnego chorego ptaka. Przystępując do badania ptaka bardzo duży nacisk kładziemy na wywiad i obserwacje ptaka w klatce. Chcąc zbadać ptaka palpacyjnie lub podać lek, powinniśmy znać sposoby unieruchamiania i trzymania ptaków ze względu na bezpieczeństwo swoje jak i pacjenta. Przed próbą złapania i przed zbadaniem chorego ptaka należy uprzedzić właściciela o możliwości nagłego zejścia śmiertelnego zwierzęcia w wyniku stresu. Z chwilą przystąpienia do badania lekarz jest odpowiedzialny nie tylko za zdrowie i życie pacjenta, lecz również osób pomagających mu w przeprowadzeniu badania czy wykonania zabiegu W celu unieruchomienia ptaka do badania lub zabiegu można użyć papierowej taśmy klejącej Do trzymania ptaków posiadających ostre dzioby np. mewy konieczne jest założenie grubych rękawic ochronnych W celu zbadania okolic głowy u dużej papugi można unieruchomić ptaka zawijając go w ręcznik Potencjalnie niebezpieczne ptaki taki jak np. Orzeł przedni (Acquila chrysaetos) powinny być przytrzymywane do badania w rękawicach Drop olbrzymi (Kori Bustard) – w celu uspokojenia ptaka zaleca się nałożenie kaptura na głowę Owinięcie w papierowy ręcznik lub arkusz papieru pozwala na unieruchomienie ptaka przed znieczuleniem Struś afrykański (Struthio camelus) Aby obezwładnić strusia do wykonania zabiegów, należy uchwycić go za podstawę szyi, a następnie przyciągnąć ich głowę do poziomu gruntu. Na głowę i szyję należy założyć nieprzezroczysty kaptur (np. nogawkę spodni, rękaw koszuli). Nie należy jednak nigdy nakrywać nozdrzy. Metoda ta znacznie uspokaja ptaka i pozwala na różnego rodzaju działania. Obezwładnianie jest łatwiejsze w ciemności. Powoduje ona u strusi dezorientację i zmusza je do przyjęcia pozycji siedzącej. Wywiad - (anamnesis) przy chowie wielkotowarowym bardzo istotna jest wiedza na temat: - znajomości sytuacji epizootycznej w danym rejonie środowiska, sposobu żywienia i utrzymywania ptaków fachowości obsługi na danej fermie 1. Liczebność stada: a) fermowe b) drobnotowarowe c) ozdobne 2. Wiek ptaków Z uwagi na rozwój niektórych jednostek chorobowych jedynie u ptaków młodych lub starszych np.:

1

a) młode: puloroza, zakaźne zapalenie pępka i woreczka żółtkowego, zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia, niedobory witamin b) dorosłe: gruźlica, białaczka c) każdy wiek: pomór rzekomy, salmonelloza 3. Kierunek użytkowy a. nieśne - towarowe lub reprodukcyjne - początek nieśności 21-22 tydzień życia liczba jaj w danym okresie - % nieśności = -----------------------------------------przeciętna ilość niosek x liczba dni b) mięsne - szybkość przyrostów masy ciała c) ogólnoużytkowe 4. Żywienie – jeden z głównych czynników decydujących o wzroście i rozwoju młodych zwierząt, prawidłowości przebiegu rozrodu, wielkości produkcji. a) rodzaj paszy – czy jest dostosowana do kierunku użytkowego i wieku ptaków (poziom węglowodanów, aminokwasów strawnych, makro i mikroelementów oraz witamin stosownie do wieku, kierunku użytkowego ptaków) b) pochodzenie paszy: przemysłowa lub przygotowana we własnym zakresie (możliwość popełnienia błędów w odpowiednim zbilansowaniu składników pokarmowych) c) przechowywanie paszy (jełczenie tłuszczy i namnażanie się grzybów, zanieczyszczenie mykotoksynami) d) przeprowadzenie zmiany paszy – nagle czy stopniowo 5. Warunki środowiskowe Dobrą zdrowotność oraz wysoką produkcyjność można uzyskać wyłącznie poprzez zapewnienie ptakom optymalnych warunków środowiskowych. a) temperatura, wilgotność, ruch powietrza -obniżenie temperatury (niedogrzanie) = przeziębienia, obniżenie odporności -przegrzanie = odwodnienie, szok termiczny, masowe upadki -nadmierny ruch powietrza przy obniżonej temperaturze i zwiększonej wilgotności = wychładzanie organizmu, przeziębienia, stan zapalny górnych dróg oddechowych b) światło – szczególne znaczenie w produkcji nieśnej oraz odchowie kurcząt -nadmierne oświetlenie – może wystąpić kanibalizm, zwiększone pobieranie paszy u brojlerów oraz możliwość wystąpienia u nich wodobrzusza oraz syndromu tłuszczowego zwyrodnienia wątroby i nerek, u niosek szybsze osiąganie dojrzałości płciowej c) hałas – czynnik stresogenny, może być przyczyną spadku nieśności, obniżenia masy jaj, spadku zapładnialności oraz wylęgowości d) zapylenie powietrza w pomieszczeniach dla ptaków Dla ptaków najgroźniejsze są pyły chemiczne, mineralne oraz uorganizowane: zarodniki grzybów, pleśni, jaja i larwy pasożytów. Spośród gazów najbardziej szkodliwe są:  amoniak – drażni błony śluzowe, układ oddechowy, spojówki, powoduje obniżenie lokalnej odporności przeciwzakaźnej, duże stężenia powodują keratoconiunctivitis  siarkowodór – bardzo toksyczny gaz powoduje uszkodzenie dróg oddechowych, niedokrwistość, zaburzenia w trawieniu, immunosupresję  dwutlenek węgla – przy stężeniach powyżej 1% wywołuje zaburzenia oddechowe, niedotlenienie, reakcje stresowe, demineralizację kośćca,  tlenek węgla – tworzy z hemoglobiną –karboksyhemoglobinę co prowadzi do niedotlenienia i uduszenia się 6. Zabiegi profilaktyczne oraz czas ich przeprowadzania Szczepienia pozwalają na zabezpieczenie przed patogenami zarówno stad reprodukcyjnych, jak też ich potomstwa.

2

a) szczepienia – stosowany w danym stadzie program immunoprofilaktyki, metody podawania szczepionek oraz wiek ptaków w momencie szczepienia b) odrobaczanie – rodzaj oraz dawka użytego leku przeciwpasożytniczego, termin przeprowadzenia zabiegu odrobaczania, ewentualne interakcje z innymi lekami podawanymi w tym samym czasie c) dezynfekcja (odkażanie) - czas wykonywania zabiegu - stosowane środki (czynniki fizyczne – światło UV, zmiana temperatury, zmiana pH; czynniki chemiczne) - dawki preparatów dezynfekcyjnych -czy zabieg przeprowadzono w obecności ptaków 7. Czy ptaki chorowały poprzednio i czy były leczone a) jakie stosowano leki ( należy pamiętać o interakcjach miedzy niektórymi lekami a antybiotykami jonoforowymi) b) w jakich dawkach c) jaki był czas leczenia 8. Rozprzestrzenianie się choroby w stadzie bardzo szybkie obserwujemy w przypadku chorób wywołanych przez drobnoustroje o wysokiej zjadliwości i krótkim czasie inkubacji (influenza ptaków, rzekomy pomór drobiu, zakaźne zapalenie oskrzeli). W chorobach wywołanych przez drobnoustroje o długim okresie inkubacji zachorowania dotyczą z reguły ptaków starszych (gruźlica, białaczka, choroba Mareka) a) od kiedy ptaki chorują b) jakie zaobserwowano objawy choroby c) ilość sztuk chorych d) ilość sztuk padłych Masowość zachorowań, dynamika upadków świadczyć może zarówno o chorobie zakaźnej, jak też ostro przebiegającym zatruciu. Duże upadki piskląt występujące w pierwszych dniach po zasiedleniu fermy mogą świadczyć o ostro przebiegającej chorobie zakaźnej np. salmonelloza, niewłaściwym transporcie (przegrzanie) bądź o niewłaściwym przygotowaniu obiektu (utrudniony dostęp do wody lub paszy, niewłaściwa temperatura. e) przedział wiekowy ptaków utrzymanych w jednym gospodarstwie – przy niektórych jednostkach np. gruźlicy na którą chorują ptaki starsze istnieje możliwość skażenia środowiska, które jest przyczyną zakażeń kolejnych ptaków f) czy choroba ma przebieg ostry czy przewlekły g) czy sprowadzano do gospodarstwa nowe ptaki i skąd (nosicielstwo) -powinno się zawsze stosować kwarantannę h) czy w gospodarstwie trzymane są ptaki jednego czy różnych gatunków - w 1 kurniku powinny być utrzymywane ptaki jednego gatunku w tym samym wieku Badanie właściwe aktualnego stanu ptaka OPIS PTAKA 1. Gatunek ptaków: a) pewne choroby występują u wszystkich lub u większości gatunków, np. salmonelloza, pastereloza, influenza b) niektóre choroby występują tylko lub głównie u określonych gatunków, np. pomór rzekomy czy choroba Mareka występują głównie u kur i indyków 2. Linia hodowlana – w chwili obecnej na poziomie hodowlanym mówimy o liniach lub hybrydach, natomiast zniknęło pojęcie ras. Niektóre linie hodowlane mogą być wrażliwe na zakażenie np. białaczką i przekazywać ją na potomstwo. Z kolei ptaki posiadające allel B21 charakteryzują się wysoką odpornością na chorobę Mareka. BADANIE OGÓLNE 1. Budowa:

3

budowa ciała wraz z kondycją stanowi o wyglądzie zwierzęcia – habitus, natomiast zależność budowy od użytkowości określa się jako pokrój. Ocena budowy ptaka może być: prawidłowa lub nieprawidłowa Pokrój powinien być odpowiedni dla danego typu użytkowego. Pewne znaczenie w ocenie zdrowotności ma określenie stopnia nieśności na podstawie odstępu między kością mostkową a łonową. Odstęp między nimi na szerokość 2 lub 3 palców świadczy o aktualnej nieśności, u kur nie niosących, kości te zbliżone są do siebie i mało elastyczne. W niektórych chorobach zmienia się pokrój ptaka: - postawa pingwina (pionizacja postawy przy chorobach przebiegających z zapaleniem otrzewnej i gromadzeniem się wysięku w jamach ciała- salmonelloza, kolibakterioza) - postawa pingwina (pionizacja postawy przy chorobach przebiegających z zapaleniem otrzewnej i gromadzeniem się wysięku w jamach ciała- salmonelloza, kolibakterioza -postawa sępa - łukowate wygięcie grzbietu ku górze i opuszczenie skrzydeł– kokcydioza, histomonadoza) - postawa obserwatora (patrzenie w gwiazdy) – młode kurczęta i gołębie przy niedoborach witaminy B1 -postawa szpagatu – choroba Mareka -zarzucanie głowy na grzbiet lub opieranie się głową o podłoże, koziołkowanie – niedobór wit. E (obłęd kurczęcia) 2. Ogólny wygląd ptaków i zachowanie się a) stan odżywienia – omacywanie mięśni piersiowych chudość u niosek jest cechą fizjologiczną W chorobach wyniszczających i przewlekłych (białaczka, choroba Mareka, gruźlica, slamonellozy i choroby inwazyjne) występuje wychudzenie ptaków. W chorobach o przebiegu ostrym lub podostrym kondycja z reguły jest zachowana b) upierzenie – jakość piór - u ptaków zdrowych pióra są dobrze wykształcone, przylegające do ciała, lśniące (wyj. okres przepierzenia) -ptaki chore – nastroszenie piór (zwiększone oddawanie ciepła) -niedobory witamin (A, B) – pióra są matowe, postrzępione, odbarwienie piór kolorowych, wypadanie piór -biegunka – pióra w okolicy kloaki pobrudzone są kałem c) skóra - obecność pasożytów - zmiany zapalne na skórze – guzy, guzki, strupy - zmiany ospowe, nowotworzenie, białaczkowe - pęknięcia i łuszczenie się naskórka głównie w okolicy dzioba, odbytu i nóg (niedobór kw. pantotenowego, wit. PP i biotyny) kajdany (pękanie spodniej strony skóry palców, wysięk, przylepianie się do nóg pylistej karmy i ściółki) – niedobory wit. B2 - wapienne nogi (świerzb) - rany na skórze (kanibalizm) d) głowa – grzebień, dzwonki, zausznice, korale u zdrowych ptaków powinny być jędrne, gładkie, grzebień sztywny, intensywnie czerwony i błyszczący, zmiany : - przekrwienie, zasinienie – ostre choroby zakaźne - bladość – choroby przewlekłe (inwazyjne, gruźlica, białaczka) - jednostronny obrzęk dzwonków – przewlekła pastereloza - zanik dzwonków i grzebienia (choroba Mareka) - plamy a następnie strupy – strupień woszczynowy - guzy ospowe e) oczy – kształt źrenicy, ewentualne wypływy u zdrowych ptaków oczy są okrągłe, żywe, wyraziste, błyszczące, tęczówka może być rozmaicie zabarwiona, u dorosłych tęczówka często jest pomarańczowa, źrenice są okrągłe. Podczas badania zwracamy uwagę na lewe i prawe oko – często zmiany występują jednostronnie, np.: choroba Mareka – jednostronna zmiana kształtu źrenicy, odbarwienie lub plamiste zabarwienie tęczówki inne zmiany: - zmętnienie rogówki (niedobór wit. A) -wypływ z worka spojówkowego i obrzęk powiek (choroby ukł. oddechowego, nadmierne stężenie gazów, zapylenie)

4

f) otwory nosowe i zatoki – występowanie zmian i wypływów - otwory nosowe – wysięk choroby układu oddechowego - zatoki – obrzęk g) dziób i jama nosowa - dziób miękki, elastyczny – niedobory Ca, P, wit. D - wady rozwojowe błona śluzowa jamy dzioba u zdrowych ptaków jest różowa, zmiany: -białe naloty (kandydiaza) -szarożółte włóknikowate naloty łatwo odchodzące od podłoża (zakaźne zapalenie krtani i tchawicy) -dyfterytyczne naloty trudno oddzielające się od podłoża (ospa) -serowate żółtawe naloty u gołębi (rzęsistnica) -białe guzki wielkości ziarna prosa (niedobór wit.A) h) wole – wielkość, konsystencja - powiększone, twarde – zaleganie karmy trudno strawnej - chełbocące – zmiany zapalne i) skrzydła – powinny być przylegające - jednostronne porażenia (choroba Mareka) - porażenia obustronne (pomór rzekomy, encefalomalacja) - opuszczenie skrzydeł (puloroza, kokcydioza) j) kloaka - zabrudzenie piór w okolicy kloaki – biegunka ( kał – barwa, konsystencja, obecność moczanów) - wypadnięcie steku, jelit, jajowodu

Technika sekcji: I. Ustalenie ptaka poprzez ułożenie go na stronie grzbietowej i wyłamanie główek kości udowych ze stawów biodrowych II. oględziny ptaka (jak przy badaniu klinicznym) III. badanie sekcyjne górnych odcinków przewodu pokarmowego i układu oddechowego: 1. pierwsze cięcie- pionowo przecinamy nasadę dzioba i oceniamy stan zatok nosowych: - oceniamy ewentualny wysięk śluzowy, śluzowo-ropny, ropny 2. drugie ciecie – nożyczki wkładamy w lewy kąt dzioba i półokrągłym cięciem przecinamy tkanki i przełyk oceniamy anatomopatologiczne: przekrwienia, stany zapalne, wybroczyny, naloty dyfteroidalne, śluzowe, owrzodzenia, guzki 3. przecinamy krtań i tchawicę – oceniamy zmiany: - stany zapalne, przekrwienia, wybroczyny, naloty, guzki, pasożyty 4. wole – obecność płynu, stany zapalne, treść - zapach, barwa 5. tkanka podskórna i mięśnie piersiowe – poprzecznym cięciem przecinamy skórę za mostkiem i na tępo oddzielamy skórę od mięśni; oceniamy wygląd mięsni i/lub występujące zmiany: - barwa mięśni, galaretowate obrzęki (zielonkawe lub różowe), wybroczyny, wylewy krwawe 6. jama ciała – otwarcia jamy brzusznej dokonujemy poprzez ukośne cięcie żeber w miejscu połączeń chrzęstno-kostnych po obu stronach mostka; dokonujemy oceny: • otrzewna mostkowa- wybroczyny, ogniska zapalne, naloty włóknikowe, guzki • ułożenie narządów jamy ciała- wielkość, kształt, proporcje względem siebie, u piskląt oceniamy woreczek żółtkowy- wielkość, zawartość (barwa, zapach treści woreczka) • serce – wyjmujemy i oceniamy: - worek osierdziowy – obecność płynu surowiczego, zmętnienie, naloty włóknikowe, złogi moczanów „pancerne serce” - mięsień sercowy – wybroczyny, np. „serce zbryzgane krwią”, ogniska martwicze, np. „sękate serce”, guzkibarwa, wielkość, kształt, wygląd na przekroju

5

• wątroba – wyjmujemy i oceniamy: a) wielkość, kształt, barwa, wybroczyny b) torebka wątroby- naloty włóknika c) guzki- wielkość, wygląd na przekroju, łatwość wyłuskania z narządu d) ogniska martwicze- wielkość, barwa e) pęknięcie wątroby • śledziona – wyjmujemy i oceniamy a) wielkość, barwa, ogniska martwicze b) pękniecie śledziony żołądek – odcinamy od przełyku i dwunastnicy; rozpoczynamy od sekcji żołądka gruczołowego, a następnie przecinamy żołądek mięśniowy wzdłuż krzywizny dużej badając żołądek gruczołowy zwracamy uwagę na wygląd błony śluzowej, w tym na: • wybroczyny w miejscu przejścia przełyku w żołądek gruczołowy • wybroczyny w miejscu przejścia żołądka gruczołowego w mięśniowy • białawe naloty na błonie śluzowej • grubość ścian żołądka • pasożyty żołądek mięśniowy badamy po usunięciu treści (oceniamy zawartość żołądka) następnie zdejmujemy błonę rogową – oceniamy jej wygląd i stan oraz występowanie pasożytów • jelita – wyjmujemy z jamy brzusznej; badanie rozpoczynamy od dwunastnicy zwracając uwagę na trzustkę: a) wielkość b) barwa c) ogniska martwicze d) guzki- wielkość, konsystencja następnie jelita rozcinamy na całej długości począwszy od dwunastnicy; oceniamy stan i wygląd błony śluzowej: a) dwunastnica- wybroczyny, przekrwienia, nieżytowe do krwotocznych stany zapalne błony śluzowej b) jelita cienkie- wybroczyny, przekrwienia, nieżytowe do krwotocznych stany zapalne błony śluzowej, zapalenie włóknikowe, wrzodziejące, ogniska martwicze (butony), białawe ogniska (kokcydioza), guzki (wielkość, wygląd na przekroju), pasożyty jelita ślepe- wielkość, zapalne stany błony śluzowej od nieżytowych do krwotocznych, zapalenie wrzodziejące, naloty włóknikowe, serowato włóknikowe, guzki (wielkość, wygląd na przekroju), pasożyty jelito grube- wielkość, stany błony śluzowej, zawartość • bursa Fabrycjusza – wielkość, wybroczyny, przekrwienia • worki powietrzne – naloty włóknikowe, guzki, złogi moczanów • płuca – obrzęk, przekrwienie, ogniska martwicze, ogniska zapalne • nerki – wielkość, barwa, ogniska martwicze, guzki, wybroczyny Moczowody – (fizjologicznie niewidoczne) – powiększenie, obecność złogów moczanowych • jajnik – wielkość, przekrwienie, stany zapalne, guzy, torbiele, zabarwienie kul żółtkowych • jajowód – stany zapalne, pasożyty • mózg – głowę odcina się na wysokości pierwszego kręgu szyjnego, przecina się pokrywę kostną od foramen magnum w kierunku kątów oczu po obu stronach głowy – z góry widoczny jest móżdżek; oceniamy zmiany: a) zanik prążkowania b) zmiana barwy c) obrzęk • szpik kostny – kość udową i piszczelową odpreparowujemy od tkanek miękkich a następnie rozszczepiamy je wzdłużnie grubym skalpelem aby obejrzeć szpik; oceniamy zmiany barwy i konsystencji szpiku - nerwy kulszowe ĆWICZENIE 2

6

BADANIA LABORATORYJNE I. BADANIA BAKTERIOLOGICZNE A. posiewy Pożywka lub podłoże jest to środowisko, w którym w sposób sztuczny stworzono warunki do rozwoju bakterii Ze względu na właściwości fizyczne podłoża dzielimy na: 1. płynne – bulion, mleko 2. półpłynne – bulion z dodatkiem 0,25-0,5%agar-agaru 3. stałe – żelatynowe, agarowe, ścięta surowica Na podstawie składu chemicznego podłoża dzielimy na: 1. syntetyczne – każdy składnik podłoża znany ilościowo i jakościowo; podłoża takie mogą być płynne lub stałe 2. niesyntetyczne (białkowe) – podłoże, w którym jeden lub więcej składników nie są określone ilościowo lub jakościowo, np. wyciąg mięsny, woda peptonowa, mleko, surowica Ze względu na wartość użytkową podłoża dzielimy na: 1. podstawowe – pozwalają na rozwój większości bakterii, np. bulion odżywczy, agar odżywczy, żelatyna odżywcza 2. wzbogacone – służą do hodowli drobnoustrojów o znacznych wymaganiach odżywczych, które słabo lub wcale nie rosną na podłożach podstawowych; substancje wzbogacające to np. krew, surowica, wyciąg drożdżowy, glukoza, żółtko jaja 3. wybiórcze (selektywne) – używane do wyosobnienia tylko określonych gatunków drobnoustrojów; wzmagają wzrost jednych a hamują wzrost drugich bakterii, np.. Podłoże SF z kwaśnym solenianem sodu, podłoże Muller-Kauffmanna, Rappaporta-Vassiliadisa 4. różnicujące – pozwalają odróżnić bakterie na podstawie ich właściwości biochemicznych; umożliwiają określenie właściwości enzymatycznych zarazków, np. Podłoże McConkeya, BGA, XLD, Sołtysa, Christensena • podłoże SS - Salmonella – drobne przejrzyste kolonie; szczepy wytwarzające H2S mają środek zabarwiony na czarno - E. coli – kolonie różowe - Proteus – przejrzyste białe kolonie, większe niż Salmonella; szczepy wytwarzające H2S mają czarne środki • podłoże BGA - Salmonella – kolonie różowe, większe niż Proteus, mogą mieć czerwoną obwódkę, zmiana zabarwienia podłoża z zielonego na czerwone - Proteus – małe, czerwone kolonie - E. coli – kolonie żółte lub żółto-zielone • podłoże XLD -Salmonella– drobne, czerwone kolonie z czarnym pępkiem -Proteus, E. coli – kolonie żółte opalizujące • podłoże Christensena (płynne, barwy żółtej; skład: podłoże odżywcze, mocznik, czerwień fenolowa) - Proteus – rozkłada mocznik do amoniaku, który alkalizuje podłoże i powoduje zmianę barwy z żółtej na fioletową - E. coli i Salmonella – nie rozkładają mocznika i nie zmieniają żółtej barwy podłoża B. preparaty barwione a) metoda Grama (gramdodatnie-fioletowe, gramujemne-czerwone) b) metoda Ziehl-Neelsena – barwienie bakterii kwasoopornych (prątki kwasooporne-czerwone, tłoniebieskie) c) metoda Lofflera – barwienie błękitem metylenowym (pałeczki Pasteurella barwią się dwubiegunowo) d) metoda Giemsy– barwienie rozmazów krwi w kierunku pierwotniaków (25-30 min) e) Hemacolor– zestaw barwników opracowany przez firmę Merck: - pierwotnym przeznaczeniem tego zestawu było barwienie rozmazów krwi w celu analizy elementów...