Definitielijst HC 1 tm 9 PDF

Preview

Summary

- - - - - - - merged files: definitielijst HC 1.docx - definitielijst HC 2.docx - definitielijst HC 3.docx - definitielijst HC 5.docx - definitielijst HC 6.docx - definitielijst HC 7.docx - definitielijst HC 8.docx - definitielijst HC 9.docx...

Description

Definitielijst HC 1 Definitie

Betekenis

Rechtsnormen

Normen waar sancties aan verbonden zijn

Rechtspraak

Geheel van uitspraken (vonnissen + arresten) gewezen door de rechterlijke macht (RB’s) in concrete situaties

Recht

Rationeel opgebouwd geheel van begrippen en normen, opgelegd en gesanctioneerd door de OH die als doel heeft de samenleving te ordenen

Norm

Gedragsvoorschrift dat betrekking heeft op een onbepaald # situaties

Wet

Norm of gedragsvoorschrift waarvan de algemene gelding beperkt is tot de categorische omschrijving (diegene die de OK heeft aangegaan’

Wet in mat zin

Term omvat alle algemene gedragsvoorschriften die door de OH worden uitgevaardigd

Wet in form zin

Term staat voor 1 specifieke manier van totstandkoming, iets wat uitgaat van een wetgevende macht

Decreten

Betreffen gemeenschaps- en gewestmateries door respectievelijk gemeenschaps- en gewestparlementen gestemd, bekrachtigd en afgekondigd

Ordonnanties

Betreffen gelijkwaardige pendanten van het Bxl Gewest

Juridische normen

Normen waaraan van de OHwege opgelegde, min van OHwege erkende, erkende sancties verbonden zijn

Hulpregels

Regels die op het 1ste gezicht ≠ gesanctioneerd kunnen worden

Dwingende regels

Normen waaraan ≠ mag worden van afgeweken

Aanvullende regels

Normen waaraan wel mag worden afgeweken

1 HC 1

Beginselen van het recht

Rechtsbekwaam

Je hebt rechten en plichten

Handelingsbekwaam

Je bent bekwaam om jouw rechten effectief zelf uit te voeren of af te dwingen

Gedeeltelijk

De beschermde onbekwame persoon treedt zelf nog op (≠ alleen)

handelingsonbekwaam Volledig handelingsonbekwaam

De beschermde onbekwame persoon treedt zelf ≠ op, maar een vertegenwoordiger treedt op in zijn plaats

Beschermde persoon

Meerderjarige die wegens verkwisting of gezondheidstoestand in een onmogelijkheid verkeerd een vrije en bewuste wil te vormen of te uiten, ongeacht de fysieke of psychische oorzaak

Bewind

BVH van de bewindvoerder om handelingen in persoonlijk en vermogensrechtelijke aangelegenheden van de beschermde persoon te stellen

Specifieke

Strafrechtelijke veroordeelden die heel zware straffen hebben opgelopen

handelingsonbekwaam Rechtshandeling

Iemand die zijn rechten uitvoert of afdwingt

Rechtsfeiten

Dingen die gebeuren, zonder de handeling van een rechtsbekwaam rechtssubject vereist is

Overdragende RH

Een bestaan (of meerdere) rechtsobject(en) gaat over van het ene rechtssubject naar het andere

Constitutieve RH

Een nieuw rechtsobject of –subject tot stand brengen

Declaratieve rechtshandeling

Maken ≠ nieuw of dragen ≠ bestaand iets over, ze duiden bestaande rechten aan

FR sensu stricto

RF waar de wil of de bedoeling ontbreekt

Objectief recht

Geheel van abstracte normen, dat aan het individu als een gegevenheid verschijnt, los van enige concrete toepassing

2 HC 1

Beginselen van het recht

Subjectief recht

Een op het objectief recht gesteunde en erdoor beschermde BVH

Positief recht

Recht dat bestaat in een bepaalde samenleving, op een bepaald ogenblik

Natuurrecht

Het recht dat ‘van nature’ zou moeten bestaan voor het goede leven, dat als maatstaf dient voor het positieve recht

Mat recht

Inhoudelijke rechtsregels

Form recht

Procedureregels, hulprecht dat mat recht moet doen naleven

Mat strafrecht

Recht dat bepaalt welke handelingen misdrijven zijn en welke straffen erop toegepast worden

Form strafrecht

Recht dat bepaalt op welke manier misdrijven opgespoord en vervolgd worden

Mat rechtsbron

Verklaring voor de inhoud van de rechtsregel, de basis van beweegredenen voor het recht dat tot stand komt

Form rechtsbron

Vorm waarin het positieve recht verschijnt

Motivering

Uiteenzetting van de feitelijke en de juridische argumenten waarop een beslissing gestoeld wordt

Mat motivering

Omvat de inhoudelijke elementen waarop een beslissing gestoeld is

Form motivering

Schriftelijke vorm waarin de juridische en feitelijke elementen uitdrukkelijk worden beschreven

Gemeenrecht

Rechtsregels die gelden in normale omstandigheden

Uitzonderingsrecht

Recht dat geldt in bijzondere gevallen of door specifieke categorieën van personen

Lex specialis derogat legi

Uitzonderingsrecht gaat voor op gemeenrecht

generali Burgerlijk recht

Gemeenrecht voor alle rechtsregels die ≠ door bijzondere rechtsregels worden beheerst

3 HC 1

Beginselen van het recht

4 HC 1

Beginselen van het recht

Definitielijst Definitie

Betekenis

Rechtsethiek

Ontleedt hoe waarden in het recht vertaald worden en hoe juristen zich al dan ≠ kunnen of moeten laten leiden door andere normen dan strikt juridische normen

Rechtseconomie

Past denkcategorieën en TEW toe op rechtsnormen en rechtstoepassing

Rechtssociologie

Onderzoekt hoe het recht werkzaam is in een concrete maatschappij en hoe dit recht het menselijke gedrag beïnvloedt

Rechtsgeschiedenis

Beschrijft de evolutie van het recht op grond van vergelijkingen in de tijd

Rechtsvergelijking

Beschrijft de evolutie van het recht op grond van ruimtelijke vergelijkingen

Criminologie

Bestudeert het misdadig gedrag en de aanpak ervan

Mat rechtsbronnen

Verklaring voor de inhoud van een rechtsregel, de basis van beweegredenen voor het recht dat tot stand komt

Formele rechtsbronnen

Vorm waarin het (positieve) recht verschijnt

Gewoonterecht

Gevestigde gebruiken (OC) die in een samenleving als bindend worden beschouwd (SC)

Algemene rechtsbeginselen

Ongeschreven fundamentele principes die het recht sturen

Rechtspraak

Geheel van uitspraken (vonnissen en arresten) gewezen door de rechtelijke macht (RB’s) in concrete geschillen

Rechtsleer

Geheel van geschriften over het recht

Volkenrecht

Recht dat de verhoudingen regelt tussen volkeren of nationale staten

Europees recht

Omvat het recht zoals dat ontwikkeld werd binnen de EU en dat van toepassing is in alle lidstaten van de EU

1 HC 2

Beginselen van het recht

Supranationaal recht

Recht dat ontwikkeld werd door organisaties die van lidstaten een eigen regelgevende en/of rechtsprekende BVH hebben gekregen

IPR

Rechtstak dat via verwijzingsregels in een geschil met aanknopingspunten in verschillende rechtssystemen bepaalt welke nat rechter bevoegd is en volgens welk rechtssysteem deze het geschil moet beslechten

Grondwet

Geheel van fundamentele rechtsregels die de werking en de organisatie van de gezagsinstanties en de verhouding tussen de instanties en de rechtsonderhorigen bepalen en/of de grenzen bepalen waarbinnen zij tot ontwikkeling kunnen komen

GW in form zin

Geheel van rechtsregels waarvan de goedkeuring en eventuele wijziging aan strakke regels is gebonden

Programmawetten

Wetten waar alles samen wordt uitgegeven, alle regels die nog snel in werking moeten treden

GwH

Hof met de BVH te waken over de naleving van de GW en bij schending de wet te vernietigen

Legaliteit

Betreft de wettelijke grenzen waarbinnen of de rechtsgronden waarop een besluit gebaseerd wordt

Opportuniteit

Mogelijkheid om uit de vele mogelijke en wettige alternatieven door de ogen van het bestuur het juiste alternatief te kiezen

Rechtspraak in enge zin

Arresten en vonnissen van alle tuchtrechtelijke en scheidsrechterlijke oordeelvinders, alle andere buitengerechtelijke rechtscolleges en allerhande organen van actief bestuur

Extrajudiciële colleges

Kunnen procedures sneller en minder formeel afhandelen en de geschillen worden beslecht door kenners van het werkveld

Precedentensysteem

Systeem waar de rechtspraak zelf nieuwe regels kan maken

Rechtsleer

Geheel van alle geschriften

2 HC 2

Beginselen van het recht

Gewoonterecht

Regels die ontstaan als gevolg van een ononderbroken reeks van handelingen die de gestelde machten hebben verricht en waarbij men ervan uitgaat dat die handelingen voor rechtmatig en wettig moeten worden gehouden

Rechtsgewoonte

Maatschappelijke herhaling moet van toepassing zijn en het maatschappelijk aanvoelen dat het zo moet omdat men anders gesanctioneerd zou worden

3 HC 2

Beginselen van het recht

Definitielijst Begrip

Betekenis

Lex superior derogat

Hogere norm krijgt voorrang op lagere norm

legi inferiori Int recht in enge zin

Resultaat van afspraken tussen verschillende staten en/of int organisaties

Verdrag

OK’s tussen 2 of meerdere staten of naties

Supranationaal recht

Recht dat uitgaat van een int organisatie waartoe een lidstaat behoort

Dualisme

Verdrags- of supranationale bepaling maar een juridische betekenis kan verkrijgen wanneer die bepaling is omgezet in nat recht

Monisme

Het recht is een eenheid

Verordeningen

Europese normen die een algemene strekking hebben en rechtstreeks bindend zijn in al hun onderdelen

Richtlijnen

Europese normen die wel bindend zijn voor de staten, maar in principe ≠ voor rechtssubjecten

Machtsafwending

Een bestuur gebruikt zijn macht voor een ander doel dan het wettelijke

Ex tunc

Bestreen rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan

Erga omnes

Geldt voor iedereen

Bestuurlijke lus

Het dossier wordt om een duidelijke, maar herstelbare, fout teruggestuurd naar de administratie die dan een nieuwe beslissing kan nemen

Discretionaire BVH

Iets bij haar beslissing toevoegen aan het objectieve recht, zal RvS bevoegd zijn

1 HC 3

Beginselen van het recht

Definitielijst Begrip

Betekenis

Fiscaal recht

Recht bepaalt de rechten van de OH en van het rechtssubject mbt de bepaling, de inning en de betwisting van belastingen, verplichte financiële bijdragen door de OH opgelegd aan rechtssubjecten

Sociale zekerheid Ambtenarenrecht

OH voorziet in een # minimale garanties voor elk rechtssubject, wanneer deze het slachtoffer is van WLH, ziekte, invaliditeit en bepaalde andere tegenslagen Alle regels die de rechten en plichten regelen van de natuurlijke personen die beroepsmatig tot het bestuur behoren

Ger WB

Bepaalt welke RB’s er in België zijn, waar ze hun zetel hebben, hoe ze zijn samengesteld, hoe ze zich hiërarchisch tot elkaar verhouden, waarvoor ze bevoegd zijn,…

Beslag- en

Regels ivm de gedwongen uitvoering van een rechterlijke of administratieve beslissing dmv beslag

executierecht Ger PRR

(burgerlijk)proces wordt erin geregeld, meestal tussen private rechtssubjecten

PRR

Beheerst de horizontale verhoudingen tussen rechtssubjecten of verhoudingen waarin ≠ OH als rechtssubject van zijn geweldmonopolie gebruik maakt

Burgerlijk recht

Regelt de rechtsverhoudingen tussen de burgers

Burgers

Alle rechtssubjecten die ≠ deel van het geweldmonopolie uitoefenen

Personen- en

Bepaalt de rechten en plichten van elke natuurlijke persoon binnen zijn sociale en familiale omgeving

familierecht Zakenrecht

Behandelt de zakelijke rechten die bepalen welke, aan iedereen tegenstelbare, aanspraken rechtssubjecten kunnen maken op rechtsobjecten

Verbintenissenrecht

Worden de vorderingsrechten behandeld die het ene rechtssubject kan afdwingen tav 1 of meer andere rechtssubjecten

1 HC 5

Beginselen van het recht

Handelsrecht

Recht dat van toepassing is op de relaties tussen handelaars voor zover deze verband houden met hun beroep

Arbeidsrecht

Regelt de verhoudingen tussen werkgevers en werknemers

Consumentenrecht

Consument beschermen tegen agressiviteit van banken, verzekeringsmakelaars en andere professionele handelaren

2 HC 5

Beginselen van het recht

Definitielijst Begrip

Betekenis

Trias politica

Macht word verdeeld tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht en vind zijn oorsprong in het politieke denken van M en andere Verlichtingsdenkers

Residuaire BVH

BVH’s die door de GW ≠ uitdrukkelijk aan een van de andere machten is toegewezen

Begroting

Jaarlijkse schatting van de inkomsten en uitgaven voor het volgende burgerlijk jaar

Rekenhof

Hof oefent op budgettair en boekhoudkundig vlak een informatieopdracht uit tbv het parlement

Gewone motie

Men gaat over tot de orde van de dag, de motie heeft voorrang op andere moties, waardoor dit een middel is voor meerderheidspartijen om kritieken van de oppositie uit de weg te gaan

Motie van vertrouwen

Het parlement bevestigt zijn vertrouwen in de regering of een lid ervan

Motie van wantrouwen

Het parlement bevestigt zijn vertrouwen in de regering of een lid ervan

Constructieve motie

Het parlement bevestigd de WM haar gebrek aan vertrouwen in de betrokken minister zodat de minister moet

van wanttouwen

aftreden en er meteen een nieuwe eerste minister voorgedragen wordt

Motie van aanbeveling

Minister kan op post blijven, maar hij zal bij zijn verder beleid rekening moeten houden met het standpunt of de visie van het parlement

Parlementaire OZC

Samengesteld uit parlementairen, beschikt over grote BVH’s en kan als een echte onderzoeksrechter allerhande betrokkenen en derden horen

Mensenrechten

Minimumstandaarden die ervoor dienen te zorgen dat personen op een vrije en menswaardige wijze kunnen functioneren in de samenleving en ze regelen de verhouding tussen de OH en de burgers

1 HC 6

Beginselen van het recht

Eenheidsstaat

Alle macht gaat uit van een centraal gezag

Deconcentratie

Hogere centrale OH wijst bepaalde BVH’ toe aan bepaalde organen die onderworpen zijn aan het hiërarchische toezicht van deze hogere OH

Decentralisatie

Hogere OH wijst het gezag toe aan autonome organen die aan het bestuurlijk toezicht onderworpen blijven, maar die elk een grotere autonomie beschikken

Federale staat

Gezag wordt verdeeld tussen het centrale gezag en de deelstaten

Confederatie

Staatsstructuur waarbij een # staten hun eigen soevereiniteit behouden en via verdragen overeenkomen om een # aspecten van hun beleid gemeenschappelijk te regelen

Weet

Rechtsnorm die door het federale parlement is aangenomen en door de koning werd bekrachtigd

Decreet

Normen die aangenomen worden door de parlementen van de gemeenschappen en die door hun gemeenschap werd bekrachtigd

Ordonnanties

Normen die worden gestemd door het parlement van BHG en de vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie in Bxl en door hun uitvoerend orgaan wordt bekrachtigd

Parlementaire

Parlementariër ≠ ter verantwoording kan geroepen worden voor iets wat hij zegt in het kader van zijn politiek

onverantwoordelijkheid

mandaat

Parlementaire

Parlementslid ≠ vervolgd kan worden voor misdrijven van gemeen recht gedurende de hele termijn van zijn mandaat

onschendbaarheid Tweekamerstelsel

Wet kan slechts aangenomen worden als beide kamers akkoord waren over dezelfde bepalingen

Monocameralisme

Wettekst wordt door de kamer goedgekeurd en de senaat heeft ≠ de mogelijkheid om de tekst naar zich toe te

2 HC 6

Beginselen van het recht

trekken of om wijzigingen voor te stelle of enig initiatief te nemen Bicamerale procedure

Teksten zowel door de kamer als door de senaat moeten worden behandeld en goedgekeurd

Optioneel

De senaat heeft het recht om bepaalde teksten, die in de kamer worden besproken, te evoceren (inzage ervan te

bicameralisme

nemen, te onderzoeken en mogelijke amendementen aan te brengen

Informateur

Aangesteld door de koning en luistert naar de standpunten, wensen, plannen en bereidheid tot samenwerking van de partijen

Formateur

Op basis van de verzamelde gegevens effectief een regering samen te stellen

Ministerraad

Bepaalt het algemeen beleid van een regering en heeft ook een coördinerende rol

Ondergeschikte

Instellingen van provincie en gemeente gecontroleerd door de hogere besturen dmv het administratief toezicht en

besturen

moeten in al wat ze doen de hogere normen respecteren

Decentralisatie

Het centrale bestuur behoudt een administratief toezicht, maar de gedecentraliseerde OH’s hebben een eigen rechtspersoonlijkheid en vallen ≠ onder het hiërarchisch gezag van de centrale OH

Dubbele aspectenleer

2 OH’s zouden ogv 2 verschillende BVHgrondslagen wel gelijkaardige regels kunnen uitvaardigen, zonder dat beide OH’s hierdoor noodzakelijkerwijze hun BVH’s overschrijden

Concurrerende BVH’s

Impliceren dat regelgeving door verschillende OH’s kan worden aangenomen, maar dat er in dat geval bepaald wordt welke norm voorrang heeft

Belangenconflicten

Worden ≠ zozeer de BVHverdelende regels geschonden, maar stelt men zich vragen omtrent de opportuniteit of de wijze waarop een BVH wordt uitgeoefend

BVH conflicten

Kan bij het tot stand omen van een W of D aan het licht komen omdat de afdeling wetgeving van RvS advies verleent

3 HC 6

Beginselen van het recht

over alle ontwerpen van W of D

4 HC 6

Beginselen van het recht

Definitielijst Begrip

Betekenis

Int normen

Int verdragen (schriftelijke int OK’s) gesloten tussen 2 of meerdere staten en/of int organisaties

Dualisme

Int en nat rechtsordes zijn volledig gescheiden, ze hebben niks met elkaar te maken

Monisme