Domeyn ng Wika - “Ang wika ay daluyan ng anomang uri ng komunikasyon nna nauukol sa lipunan ng mga PDF

Preview

Summary

“Ang wika ay daluyan ng anomang uri ng komunikasyon nna nauukol sa lipunan ng
mga tao. Mula sa patuloy na karanasang panlipunan, nalilikha ang wika.” -Austerio et. Al. 2002...

Description

Domeyn ng Wika

ANO ANG WIKA?

“Ang wika ay daluyan ng anomang uri ng komunikasyon nna nauukol sa lipunan ng mga tao. Mula sa patuloy na karanasang panlipunan, nalilikha ang wika.” - Austerio et. Al. 2002 Ang Wika ay buhay na paglalarawan na naglalarawan ng kultra ng bansa at naglalantad ng saloobin ng tao.

● Domain is an area of territory owned or controlled by a ruler or government - Oxford of Languages

Domeyn ng Wika

● Domain is a particular thought, activity or especially one over which has control, influence or collins

field of interest, someone rights. -

● Ang domeyn ng wika ay tumutukoy sa larangang pangwika ng tao na regular na ginagamitan ng partikular na barayti ng wika o kombinasyon ng mga barayti ng wika

ANG MGA DOMEYN NG WIKA Nagkokontrol (Controlling Domains Language)

Ang wika at ang barayti ng wikang ginagamit dito ay ginagamit ng pasulat at pasalita. Nangangailangan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Karaniwang ginagamit ito sa matataas na antas ng karunungan gaya ng medisina at teknolohiya.

➔ Edukasyon (lalo na ang hayskul at Pamantasan) ➔ Pamahalaan ➔ Hukuman ➔ Agham at Teknolohiya

➔ Negosyo, industriya

pagkakalakalan

at

Nagkokontrol ng Bahagya sa Larangang Pangwika (Semicontrolling domain)

Ang wika at ang mga barayting ginagamit dito ay pasulat subalit tanging tagapakinig lamang ang gumagamit nito

Hindi Mga Nagkokontrol na Larangang Pangwika (NonControlling Domain)

Ang wikang ginagamit dito ay mga pasalita lamang at kadalasang makikita sa tahanan at lingua franca ng isang bansa.

➢ Inilahad ni Acuña (1984), na ang mga pambansang wika sa mundo ay maaaring mauri sa tatlo: intellectualized language of wider communication, independent and intellectualized language. ➔ Ang unang uri ay tumutukoy sa mga popular na mga internasyonal na wika gaya ng wikang Ingles, Pranses, Aleman at Espanyol. Ang mga ito ay ginagamit bilang controlling domain sa paggawa. ➔ Samantalang ang ikalawang uri ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang ng mga bansang pinagagamitan nito gaya ng mga bansang Korea at bansang Hapon ➔ Ang huli ay tumutukoy naman sa mga bansang nasa proseso pa lamang ng intelektwalisasyon ng wika gaya ng wika ang Malay, Indonesia at ng Pilipinas.

Rehistro ng Wika Ang rehistro ng wika ayon kay Francisco (2006) ay tumutukoy sa gamit ng wika sa isang partikular na gawain kung saan ang mga salitang ginagamit ay pekulyar sa kanila bilang bahagi ng kanilang mga gawi. Nagaganap ito dahil may pangangailangan ang mga tao na makabuo ng sarili nilang wika upang mas maging madali ang paraan ng daloy ng kanilang interaksyon sa isa’t isa

Barayti ng Wika Samantala ang barayti ng wika ay tumutukoy sa pagkakaroon ng pagkakaiba-iba ng wika mula sa iba’t ibang rehistro. Nangangahulugan lamang na malawak ang saklaw nito dahil

nakaangkla sa kabuoan mula kompleks na rehistro ng wika

Ugnayan ng Domeyn at Rehistro Ang domeyn ay nagkakaroon ng kaugnayan sa rehistro ng wika sapagkat bawat domeyn ay may kani-kaniyang rehistro ng wika. Mga tanging unique o pekulyar sa isang domeyn at tanging may tiyak na grupo lamang ang silang mga nagkakaintindihan ng mga salita o terminong ginagamit

ANTAS NG WIKA WIKA Pormal

Impormal

Pambansa

Lalawiganin

Pampanitikan

Kolokyal Balbal

PORMAL PAMPANITIKAN

PAMBANSA

➢ Pinakamataas na uri na kadalasan ay ginagamit ang salita sa ibang kahulugan ➢ Gumagamit metapora

ng

tayutay,

idyoma,

➢ Ginagamit sa mga aklat, babasahin at sirkulasyong pangmadla. ➢ Wikang ginagamit sa mga paaralan at pamahalaan

➢ Ginagamit sa pook na sentro ng kalakalan at sibibilisasyoN Mga Halimbawa: Mabulaklak ang dila Kaututang dila Balat sibuyas Nagtataingang Mga Halimbawa: Aklat Paaralan Dalaga Ina kawali Butas ang bulsa kapatid

IMPORMAL

Lalawiganin

Kolokyal

TAGALOG

ILOKANO

CEBUANO

BIKOLANO

Aalis

Pumanaw

molakaw

Mahali

Kanin

Inapoy

Kan-on

maluto

Alikabok

Tapok

Abog

Alpog

paa

saka

Tiil

Bitis

➢ Ito ang mga salitang ginagamit sa pang-arawaraw na hinalaw sa pormal na mga salita. ➢ May kagaspangan ang mga salitang ito ngunit maaaring maging “refined” batay sa kung sino ang nagsasalita at sino ang kaniyang kausap. ➢ Ginagamit sa okasyong impormal at isinasaalang-alang dito ang mga salitang madaling maintindihan.

Paraan o Proseso ng pagbuo ng balbal ● Pagbabaligtad/ Metatesis Pulis - lespu Tigas - astig kalbo - bokal pare - erap Sino ba sila - Sino ba la si ● Paggamit ng Akronim gg (galunggong) Ksp (kulang sa pansin) pg (patay gutom) ● WIKA NG BEKI O GAY LINGO

Lugal, ika, Asan, nyan, Don, antay

Barayti ng wika Ang sosyolek ay maaari ring okupasyonal na rehistro. Ito ang natatanging bokabularyo Ng partikular na pangkat na may pagkilala sa kanilang gawain. Halimbawa: Hearing, exhibit, Court pleading, Settlement appeal, complainant...