Emocje C - Skrypty pomocne przy nauce Psychologia Emocji i Motywacji. PDF

Preview

Summary

Skrypty pomocne przy nauce Psychologia Emocji i Motywacji....

Description

E. Wykłady

K. Sierżęga

1 wykład (Trzópek) HISTORIA EMOCJI Historie nad emocjami niedoceniane w starożytności. Sokrates i Platon uważali, że emocje są szkodliwe dla rozumu, mogą zaszkodzić filozofom. Metafora pana i niewolnika. Panem- rozum, niewolnikiem- emocje. Emocje powinny więc być czymś co jest podległe. Mogą być irracjonalne, wywoływać przemoc, tchórzostwo, niepożądane rzeczy z punktu widzenia etyki starożytnych. Emocje powinny być tłumione i poddawane dyktatorom rozumu. Są związane (emocje z rozumem).

DZISIEJSZA DEFINICJA EMOCJI Reakcje emocjonalne wpływają na rozum. Hipoteza Na bazie doświadczeń indywidualnych i ewolucyjnych pewne rzeczy powodują, że odczuwamy w ciele rodzaj reakcji emocjonalnej. Emocje są czymś co sprzyja racjonalności, tkwi w samym źródle racjonalności. Gloryfikowano poznanie, a zaniedbywano emocje. W XVIII wieku zmiany, pierwsze przebłyski zmian na korzyść emocji. Hume uważał, że rozum jest … Emocje powodują, że czegoś chcemy a rozum szuka dobrej drogi by to osiągnąć. Rozum jest w służbie emocjom. Darwin w 1782 roku napisał książkę o obrazach uczuć u człowieka i zwierząt, wartość przystosowawcza emocji. Cechuje je swoista inteligencja. Organizm ma większe szanse przystosowania. Emocje mają dwa cele: 1. Dają energie (np. strach powoduje reakcje fizjologiczne by mógł sobie poradzić) 2. System sygnalizacyjny (komunikacji np. strach w stadzie zwierząt- jedno zwierze ucieka, uciekają inne sygnalizuje niebezpieczeństwo, zwiększa szanse przetrwania grupy i jednostki)

EMOCJA Ujęcie potoczne- najdokładniejsze opisanie emocji celem, z ich subiektywnego doświadczenia: zbyt złożone dla naukowego ujęcia. Ujęcie naukowe- dąży do prostszego klasycznego ujęcia rzeczy. Klas. Definicja- warunki konieczne i wystarczające by coś mogło być emocją. Np. kwadrat- 4 boki, 4 kąty proste, boki równe a figura zamknięta. Emocji tak ująć się nie da. Emocje, nastrój, uczucie, temperament- stany emocjonalne Określenia konkretne: duma, strach, poczucie winy, złość Obiekt np. Czego się boimy Emocja bez obiektu np. lęk uogólniony. Nie potrafimy pokazać jego źródła. Klasyfikacja dwubiegunowa: radosny- smutny, napięty- odprężony. Nie wszystko się tak da np. uraza Emocje są nieuchwytne, mogą dostarczać różnych sprzecznych klasyfikacji.

E. Wykłady

K. Sierżęga

8 cech emocji: 1. Nieostre granice (trudno powiedzieć czy to co czuję jest rzeczywiście tym co czuję, wszystko co czuję to miłość. Czy odprężenie, szacunek to emocje. 2. Emocje plasują się na pewnych wymiarach, np. napięte, odprężone. Szereg stanów pośrednich. 3. Względność kategorii. Różne kultury mają różne kategorie emocjonalne. Od 500 do 5000 słów na określenie emocji. 4. Stopień typowości. Niektóre emocje uchodzą za emocje typowe, inne (nadzieja uchodzą za mniej typowe. 5. Emocje wiążą się ze sobą strukturalnie. Struktura wzajemnych powiązań. Strach wiąże się ze złością a nie radością. 6. Charakteryzują się pewnych skryptem- prototypową sekwencją uporządkowaną w czasie. Np. poczujemy się znieważeni, zareagujemy złością, określone reakcje fizjologiczne, określone myśli. Z czego się bierze i do czego prowadzi 7. Hierarchia. Na szczycie „nieszczęśliwy” poniżej emocje mogące traktować jako przejaw np. „smutek” „przygnębienie” itp. Zróżnicowanie do obiektów, inna miłość do dziecka, inna do partnera. Zróżnicowanie. 8. Zakorzenienie emocji w teoriach umysłu. Emocje nie są niezależnie od tego jak myślimy o sobie i o świecie, pragnień itp.

Czy emocje są wrodzone czy wyuczone? Wrodzone, prymitywne kategorie emocjonalne (strach, miłość, złość) ale dzieci muszą się nauczyć w jakich sytuacjach mogą użyć danego pojęcia. Wrodzone emocje rozwijają się pod wpływem środowiskowym. Przez obserwację innych, jakie konsekwencje z tego wynikają (kształtuje się skrypt). Kultura dostarcza informacji nazywając emocje, (w sposób ogólny) w sposób szczegółowy przekłada się to na konkretna rodzinę. Inne kultury będą przeżywać różne emocje. Rożne kultury przeżywają inaczej. Aleksytymia- niezdolność do rozróżniania emocji.

Związek biologii i kultury 5 założeń dotyczących tego co jest wrodzone a co kulturowe: Biologiczne 1. Organizmy mają tendencję do śledzenia zdarzeń wpływających na ich dobrostan. Na tej fazie powstaje dana emocja. 2. W ocenie istotności zdarzeń w świecie istotne jest znaczenie relacyjne. W zależności od osobistych celów i zasobów adaptacyjnych te same sytuacje mogą wywołać inne emocje. 3. „Jeśli…to…” Związek między emocją. Jeśli coś potraktuje jako utratę, przeżyję smutek. Jeżeli jest czymś fajnym, przeżyję radość. „Jeżeli… to…” nie ulega podważeniu jako prawo biologiczne. Mechanizmy wrodzone nie decydują bez reszty o przebiegu mechanizmu. 4. Mamy możliwości radzenia sobie z emocjami (zmieniać ich interpretacje, reagować inną emocją) 1. Działanie na otoczenie lubiane 2. Zmiana ukierunkowania uwagi (odsuwanie problemów, unikanie) 3. Zmiana sposobu oceniania sytuacji (przewartościowanie, dystansowanie się) Wpływ kultury

1. Zróżnicowanie procesu emocjonalnego jest zależne od oceny relacji Ja- otoczenie. Zależy ono od wartości znaczeń mających często charakter kulturowy. Np. w starożytnej Sparcie gdy ktoś poległ na polu walki to był powód do dumy, nie było negatywnego odczuwania. Kultura wpływ na to, co dzieje się z tym „jeżeli”.

E. Wykłady

K. Sierżęga

Kontrowersje wokół emocji  Czym w ogóle są emocje?  Co wyróżnia je od innych procesów psychicznych?  Jaką mają funkcję?  Jaka jest ich geneza? (kulturowe, biologiczne itp.)  Jak je mierzyć i badać? Na dziś nie ma jednej definicji emocji.

Emocje jako wynik reakcji świadomych. (potoczne rozumienia emocji) Ujęcie introspekcyjne. Istotna relacja emocji do wrażeń i wyobrażeń (idei, elementy psychiczne). Wundt – emocje to odrębny .. wrażeń psychicznych. 3 wymiar:  przyjemność- przykrość,  podniecenie- ukojenie,  napięcie- ulga. Możne ja charakteryzować tak. Zieche Wytwicki- Odrębny rodzaj wrażeń zmysłowych. Wrażenia są związane ze światem fizycznym, świat fizyczny wpływa jakoś na emocje (świat wewnętrzny).

Emocje traktowane jako reakcja organizmu. Nie pytamy czego doświadczamy, ale jak działa organizm emocjonalny (behawioryzm) Zmiany fizjologiczne w układzie trzewiowym i szkieletowym. NAcc szlak mezokortykalny: VTA –> PFC -----------------------------------------------------------------Szlaki dopaminergiczne – szlaki neuronalne w mózgowiu, których neurony przekazują pobudzenie na drodze neurotransmisji dopaminergicznej. Znanych jest osiem szlaków dopaminergicznych, z których najważniejsze dwa to: Aferentny szlak nakrywkowo- mezolimbiczny: VTA-> NAcc Szlak nakrywkowo- mezokortykalny: VTA-> PFC

Mechanizm uzależnienia Jest prosty i zrozumiały.  Istotą przyjemności jest to, że mózg reaguje na wszystkie rodzaje przyjemności tak samo- wyrzutem dopaminy  Dopamina odgrywa role w zapamiętywaniu/ uczeni się  Układ nagrody obejmuje regiony zw z przyjemnością motywacją i pamięcią- od lubienia przechodzi do chcenia  Tolerancja (zmniejszenie wydzielania dopaminy, potrzeba większych dawek)  Kompulsja

E. Wykłady

K. Sierżęga

Neuroestetyka Semir Zeki (London, UK) Vilayanur Ramachandran (San Diego, USA) Piotr Przybysz, Uniwersytet A. Mickiewicza, Poznań

Typologia artystycznych bodźców wizualnych Piotr Markiewicz Piotr Przybysz  Bodziec iluzyjny-prowokowanie iluzji wzrokowych  Bodziec niejednoznaczny- dostarczenie alternatyw percepcyjnych  Bodziec wyolbrzymiony- deformacja cechy wizualnej  Bodziec relacyjny- nawiązanie do innych prac  Bodziec empatyzujący- możność detekcji psychologicznego stanu podmiotu Hideaki Kawabata and semir Zeki (2004) Naural Correlates od Beauty. Journal of Neuropsychology 10 osób badanych (5k, 5m, wiek 20-31 lat) Ocena 300 obrazów, 4 typów: abstrakcja, martwa natura, pejzaż, portret- na skali 1 9brzydki) do 10 (piękny) Badanie fMRI—192 obrazy reprezentujące rożne kategorie Różne kategorie obrazów powodują specyficzne aktywacje:  Pojawienie się b. ladnego- aktywacja w przyśrodkowej korze oczodołowo- czołowej  Pojawienie się b. brzydkiego- reakcja obronna w lewej korze motorycznej

Muzyka- po co? Teoria społeczna- muzyka pomagała i pomaga w organizowaniu życia społecznego poprzez łagodzenie konfliktów i ułatwianie kontaktów między osobnikami. • Teoria językowa- muzyka jest czymś w rodzaju parajęzyka, z którego wyrosła współczesna mowa i z którym łączą ją nierozerwalne związki • Teoria rozwojowa- muzyka wyewoluowała po to, by zapewnić i ugruntować więż między rodzicami a niemowlęciem, dla którego kołysanki i podśpiewania opiekunów są „pierwszym językiem” Valeria Salimpoor- miejsce w utworze muzycznym, czekanie na dźwięki z którymi osoba badana się identyfikuje. Badanie reakcji skórno galwanicznej, częstość akcji serca, amplitudę, częstość i głębokość oddechów i zapis EEG. Silnie odczuwane emocje są bodźcem nagradzającym samym w sobie. Przy nieobecności fizycznie dotykalnej nagrody lub braku specyficznej funkcji. •

Muzyka i nastrój- jak działa muzyka? Patrik Justin, Uppsala University • Odruchowo- alarmowo (ale niekoniecznie negatywnie)- nagle zmiany głośności, szereg dźwięków, bardzo niskie albo bardzo wysokie częstotliwości dysonanse • Warunkowanie- z powodów osobistych kojarzymy dany gatunek muzyki z określonymi sytuacjami (muzyka barokowa _ pieczone bułeczki + niedzielny poranek) • Przenoszenie emocji- empatia- odczuwanie emocji w muzyce. Ciekawostki: muzyka depresyjna, smutna cieszy się powodzeniem, nie pogłebia nastroju depresyjnego, lagodzi go (wspólnota uczuć) • Obrazy wizualne- ułatwia marzenie („podróż” terapeutyczna) • Pamięć epizodyczna- konkretne sytuacje związane z silnymi uczuciami (wydarzenia z dzieciństwa i młodości, potem te asocjacje słabną) • Oczekiwania muzyczne- przebieg utworu zgodnie z „regułami” (np. zakończenie wariacji akordem podstawowym)- zadowolenie

E. Wykłady

K. Sierżęga

Haptyka- wszystko, co związane jest z dotykiem Społeczne znaczenie dotyku  Podtrzymanie na duchu  Wyrażenie uznania  Zamanifestowanie wspólnoty  Intencje seksualne  Okazanie uczucia (żartobliwie)  Żartobliwa agresja  Zgoda  Zwracanie uwagi  Zapowiedź odpowiedzi  Powitanie./ pożegnanie

Znaczenie dotyku • Jest jedną z podstawowych form komunikacji • Buduje poczucie bezpieczeństwa w dzieciństwie • Wpływa na poziom przystosowania w dorosłym życiu • Wzmacnia intymność • Tworzy zaufanie • Przekazuje emocje odczuwane względem innej osoby.

Harry Harlow (1905- 1981)- udowodnił podstawowe znaczenie dotyku dla rozwoju psychicznego młodych osobników Badania z matką druciana i mięciutką. Udowodnił podstawowe znaczenie dotyku dla rozwoju psychicznego młodych osobnikow (lata 50.- 60.)

BADANIA:

E. Wykłady

K. Sierżęga

Voos, Pelphrey, Kaiser Badania na auty stykach • Ocena ich cech „autystycznych” • Glaskanie pędzelkiem- wolne lub szybkie • fMRI WYNIKI: słabsza reakcje na wolne głaskanie w rejonie superior tempoeal sulcus (STS) i w korze orbito frontalnej u osób o najwyższym poziomie cech autystycznych

Badania z tkaninami • Rożne tkaniny, prędkości, nacisk, miejsca dotyku • Skala subiektywna- od -100 do +100 WYNIKI: Duże różnice związane z płcią. Determinuje przyjemność związaną z noszeniem danej tkaniny. Łączy się z drażliwością seksualną kobiet i mężczyzn. Rożnica w wyciągnięciu dalszych, bardziej ogólnych wniosków dotyczących hedonistycznych aspektów.

Badania z budulcem przedmiotów 9 różnych materiałów (plastik, szkło, stal, ceramika, macica perłowa, papier, drewno, kamień, guma) • Do oceny używano skali PrEmo WYNIKI: najczęściej odczuwane emocje- satysfakcja, radość, fascynacja, Dys-satysfakcja, znudzenie •

Materiał odgrywał kluczową rolę w ogólnej ocenie produktu.

Zapach i smak Plassmann, O’Doherty, Shiv, Rangel Ocena smaku tego samego wina w rożnej cenie WYNIKI: doświadczanie przyjemności związane jest z przypisywaną produktowi wartością. Zarówno subiektywne jak i w badaniu fMRI- aktywacja w medial orbitofrontal cortex. Gdy podaje się potrawy mózg aktywuje się na dobre potrawy. Kora okołooczodołowo- czołowa, kora orbito frontalna

Przednia wyspa a muzyka- rytm i czas   

Subiektywnie przyjemna muzyka- większa aktywacja AIC po lewej stronie niż po prawej Silna aktywacja lewej wyspy podczas zadań rytmicznych- sledzenia (niedokładnie zagranego) rytmu znanych melodii Wyspa a poczucie czasu (zagęszczenie/ rozrzedzenie czasu w odniesieniu do emocjonujących/ znaczących wydarzeń)

E. Wykłady

K. Sierżęga

Przednia wyspa a przyjemne stany • • • • • • •

Matki oglądające zdjęcia swego dziecka Uśmiechanie się Oglądanie cudzego uśmiechu Przyjemna muzyka Miloc romantyczna Doświadczanie radości U kobiet korelacja z orgazmem, u mężczyzn nie zbadano

BADANIA: Moll, Kruger, Zahn, Pardni • fMRI • decyzje- datki na organizacje spoleczne • konsekwencje: czysty zysk, wsparcie bezkosztowe lub „kosztowne” • WYNIKI: o.b. traciły ok. 40% wynagrodzenia na wsparcie organizacji społecznych, mezlolimbiczny układ nagrody … 2 badanie • 19 badanych • fMRI • rożne scenariusze z udziałem badanych i 3 innych osób (o lepszych lub gorszych cechach tj. godnych zazdrości lub nie) • po Skanie- subiektywna ocena stopnia zawiści lub przyjemności wyniki: zawiść aktywuje ACC Schadenfreude- aktywacja striatum gdy osobie ocenianej zdarzyła się porażka

5 wykład: 8.04.2014 (Halszka) Emocje w relacjach społecznych- intuicja, imitacja, empatia Na poziomie świadomym i celowym oraz świadomym i automatycznym. Pole świadomości i pole uwagi się nie pokrywają całkowicie.

Intuicja w relacjach społecznych Sprawne poruszanie się w świecie społecznym, w tym szybkie i trafne rozpoznawanie emocji u innych przedstawicieli naszego gatunku, zasadniczo zwiększa nasze szanse (na życie w dobrobycie…) W relacjach społecznych posługujemy się głównie intuicją, wiedzą nieuświadomioną.

Intuicja Wszystkie sygnały które wysyłają nam inni ludzie prowadzą do wewnętrznego przeświadczenia, na podstawie którego wiemy czego możemy się spodziewać w dalszym przebiegu zdarzeń. Jesteśmy w tym całkiem nieźli! Kobiety lepiej rozpoznają emocje i wyciągają wnioski.

E. Wykłady

K. Sierżęga

Eksperyment A. Pawłowskiego roku 1967 Zmiana charakterystyki (toru) ruchu wskutek zmian atrybutów (ubioru). Polegało na tym, że w ciemnym pomieszczeniu (zgaszone światła) była osoba obserwująca osoby przechodzące przez pomieszczenie, osoba ta miała 7 diod LED w głównych stawach. Osoba obserwująca miała powiedzieć czy t kobieta czy mężczyzna. W tym miała zidentyfikować osobę jej bliską. Udawało się to.     

Podstawą percepcji jest niewiadome wnioskowanie Nieświadome to nie znaczy bezmyślne Nieświadome automatyzmy są odpowiedzialne również za złudzenia czy za „efekt halo” Zawyżają pewność wyboru (wniosku) Mogą wprowadzić w błąd, ale są niezbędne dla sprawnego funkcjonowania.

Gary Klen- strażacy, piloci, załogi karateki Beth Crandall- pielęgniarki

Wiedza utajona Termin wprowadzony przez Michaela Polanyi’ego, profesora chemii fizycznej i nauk społecznych. Obszar wiedzy, który jest niemożliwy do przekazania w formie werbalnej, nie może być zrozumiany ani użyty bez poznania przedmiotu, którego ta wiedza dotyczy. Można ją uzyskać tylko poprzez indywidualne doświadczenie praktyczne. Ważnym aspektem jest kontekst osobisty jej poznania i stosowania. Czynności kontrolowane- świadome, przy początku nauki wykonywania jakiejś czynności. Czynności automatyczne- gdy świadomość nie jest już potrzebna, czynność jest nauczona i wykonywana automatycznie, bez skupiania na niej swojej uwagi.

Wiedza utajona  Ma nieograniczone pojemnościowo zasoby  Operowanie wiedzą utajoną to „szukanie wzorów”  Jest ściśle powiązana z podświadomością  Jest nośnikiem stereotypów („leniwy grubas”) Jest podstawą sprawnego funkcjonowania. Nabywamy ją w trakcie rozwoju, raczej bez udziału woli czy świadomości (np. reguły gramatyczne języka) i odwołujemy się do niej na każdym (również dosłownie) kroku. Rafał Ohme:

Intuicja- to brzmi lepiej niż nieświadome automatyczne przetwarzanie informacji. Definicja intuicji:  Płynny automatyczne wykonywanie, przetwarzanie głębokich informacji  Osąd obciążony emocjonalnie, powstający w ciągu szybkiej, nieświadomej i holistycznej wykorzystania asocjacji skojarzeń).  EMOCJONALNA- droga emocjonalna steruje intuicją  Bez udziału wyższych ośrodków nerwowych

Intuicja czy deliberacja? •

Obie te strategie mogą przynosić porównywalne i pożądane efekty w przypadku wysokiego poziomu wiedzy i doświadczenia osoby dokonującej wyboru/ podejmującej decyzję.

E. Wykłady • •

K. Sierżęga

Nowicjusze (osoby dysponujące skromną wiedzą i małym doświadczeniem w danej dziedzinie) nie odnoszą sukcesów be względu na wybraną strategię Osoby o dużym doświadczeniu ale nie popartym ekspercką widzą, odnoszą wyraźne korzyści z posługiwania się intuicją.

2 systemy strategii mózgowej. BADANIA • Badani- Gracze komputerowi • Metoda- neuroobrazowanie (fMRI) Porównywanie aktywacji rożnych regionów mózgowia podczas udziału w grach wymagających myślenia strategicznego (matematycznego) i w grach polegających na trafnym typowaniu wyborów innych graczy. Strategie deliberacyjne angażowały w większym stopniu zakręt czołowego środkowego, płacika ciemieniowego dolnego i przedklinka niż strategie intuicyjne

Przebywając w towarzystwie innych ludzi ludzie zaczynają nieświadomie naśladować nawzajem. Przybierają podobne pozy, replikują gesty, upodobniają sposób mówienia- akcent. To zjawisko znane od dawna, zwane dostrajaniem i odzwierciedleniem. Podobieństwo- czy to fizyczne, czy w zakresie ruchu i bardziej skomplikowanych form zachowań- odbierane jest automatycznie jako cos pozytywnego, budującego poczucie wspólnoty i wzajemną akceptację. „efekt kameleona”

Nastroje, uczucia, postawy ciała Uwaga: ryzyko zarażenia • • •

Efekt „Ała”- gdy ktoś nam opowiada o zabiegu chirurgicznym, wypadku Zarażanie ziewaniem Karmiąc dziecko, sami otwieramy usta

Imitacja Male makaki w 3 dniu od urodzenia zaczynały naśladować zachowania doktora. Dr ferrari, univversity odParma Najbardziej znane badania Meltzoffa o imitacji ekspresji twarzy przez noworodka. Wątpliwości: • TP dużo częstse niż inne gesty (MO)- czyzby dzieci imitowały tylko jedno zachowanie • Imitacja TP trwa tylko do 2-3 miesiąca życia- zbieżność z wykształceniem umiejętnoci sięgania • Czyżby TP było tylko odpowiedzią na stymulację? Eksperymenty z migającym światełkiem, które również prowokuje TP,. Twarze TP wzbudzają większe zainteresowanie niż MO. TP efektem stymulacji, nie imitacji.

Jesteśmy wyposażeni w naśladowanie czy się tego uczymy w toku rozwoju?

E. Wykłady

K. Sierżęga

Giacomo Rizzolatti (fota)

Neurony lustrzane Aktywują się zarówno gdy wykonujemy jakąś czynność (np. chwytanie, sięganie, podnoszenie) jak i wtedy, gdy jedynie obserwujemy, że ktoś inny wykonuje tę samą czynność. Plan działania opracowany przez inteligentne „neurony- Asteriksy” kory przedruchowej Konkretne wykonanie następuje dzięki neuronom ruchowym- „Obeliksom”, z leżącej obok kory ruchowej, która wydaje rozkazy mięśniom. Różnica czasowa między planem Asteriksa wykonaną misją Obeliksa wynosi 100 do 200 milisekund. Gdy małpa chwytała rodzinka, uaktywniały się w jej mózgu te same neurony, które były aktywne, gdy tylko przyglądała się jak rodzinek bierze jeden z naukowców. Neurony te zachowywały się zatem identycznie zarówno podczas wykonywania zadania motorycznego, jak i podczas obserwowania. ObszarF5 w płacie czołowym. Dodatkowa kora ruchowa zawiera reprezentacje wyuczonych sekwencji ruchów. Emocjonalna strona bólu rejestrowana jest w obszarze ACC (kora zkrętu obręczy). William D. Hutchison i WSP. Zidentyfikowali tam pojedyncze komórki, które uaktywniały się keidy badanej osobie zadawano ból, kłując ją w palec. Te sam neurony aktywizowały się u badanego, gdy ...