Forensisch Onderzoek Leerlinghandleiding 2021-2022 PDF

Preview

Summary

hoi ik ben gerrit en ik ben nu heel blij, punt uit...

Description

Colofon De module Forensisch onderzoek is bestemd voor de lessen Natuur, Leven en Technologie (NLT). De module is op 12 juni 2008 gecertificeerd door de Stuurgroep NLT voor gebruik op het vwo. De module is, na keuring en herziening gehercertificeerd door de Stuurgroep Verankering NLT op 27 november 2012 en bruikbaar in de domeinen: vwo C1: Processen in levende natuur, aarde en ruimte C2: Duurzaamheid D1: De gezonde en zieke mens D2: Veiligheid en bescherming E1: Methoden en technieken van technologische ontwikkeling E2: Processen en producten x F1: Fundamentele theorieën F2: Methoden en technieken van x onderzoek De module is gehercertificeerd tot 1 augustus 2018 met certificeringsnummer 1101-016-VE2F2-2. De originele gecertificeerde module is in pdf-formaat downloadbaar via ► http://www.betavak-nlt.nl.

De module is gemaakt in opdracht van het Landelijk Ontwikkelpunt NLT. Deze module is ontwikkeld door: • Vechtstede College, M. Vegting, A.J.H.M. Derrez, H.J.M. van de Voort, te Wees p • Stella Maris College, D.M.I. Konings, L.L.G. van Weert, te Meerssen • Junior College Universiteit Utrecht, M.H.W. van Mil, te Utrecht • Wageningen University, G. Linssen, M. J. Luteijn, J.P.J. Sijbers, L.C. Vermeulen, te Wageningen • C. van Huis In samenwerking met: • G. van der Velde, Forensic Genomics Consortium Netherlands • A.J. Meulenbroek, Nederlands Forensisch Instituut • K. Vos, Nederlands Forensisch Instituut • C. Zwart, Forensicon BV • Politie Utrecht, afdeling Forensische Opsporing Bij de totstandkoming van de teksten en figuren over DNA is dankbaar gebruik gemaakt van de NFI- uitgave: ‘De Essenties van forensisch biologisch onderzoek; Humane biologische

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

2

sporen en DNA’ van drs A.J. Meulenbroek, 5e herziene druk, 2009. Het NFI danken we voor hun medewerking. Ook de gecertificeerde havo module ‘Forensische technieken’ (nlt1-h010) is bij de totstandkoming van deze vwo-module geraadpleegd. Een groot aantal figuren is met toestemming van de uitgever afkomstig uit BioData van uitgeverij Nijgh Versluys NV. Andere geraadpleegde bronnen zijn te vinden in de docentenhandleiding. De digitale bronnen die leerlingen nodig hebben bij deze module zijn beschikbaar via het vaklokaal NLT: ►http://www.vaklokaal-nlt.nl/ 2008. Versie 1.0. 2009. Versie 1.1. Bijgewerkt door regionaal NLT steunpunt Wageningen, 20 december 2009. 2010 Versie 1.2. Bijgewerkt door regionaal NLT steunpunt Wageningen, 10 oktober 2010. 2011 Versie 1.3. Bijgewerkt door regionaal NLT steunpunt Wageningen, 1 juli 2011. 2012 Versie 2.0. Bijgewerkt door regionaal NLT steunpunt Wageningen, 27 november 2012. Copyright © 2017 Vereniging NLT, Utrecht Deze module is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de SLO: SLO heeft de copyrights van deze module overgedragen aan de Vereniging NLT. De auteurs hebben bij de ontwikkeling van de module gebruik gemaakt van materiaal van derden en daarvoor toestemming verkregen. Bij het achterhalen en voldoen van de rechten op teksten, illustraties, enz. is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Mochten er desondanks personen of instanties zijn die rechten menen te kunnen doen gelden op tekstgedeeltes, illustraties, enz. van een module, dan worden zij verzocht zich in verbinding te stellen met Vereniging NLT. De module is met zorg samengesteld en getest. Vereniging NLT en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor onjuistheden en/of onvolledigheden in de module. Ook aanvaarden Vereniging NLT en auteurs geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade, voortkomend uit (het gebruik van) deze module. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vereniging NLT.

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

3

Inhoudsopgave Inleiding Forensisch onderzoek ...................................... 6 De moord op H. Hoogendoorn .................................... 6 Werken in een groep ............................................... 7 Voorkennis en vaardigheden ...................................... 8 Opbouw van de module ............................................ 9 Doelstellingen van de module .................................... 9 Dossier ..............................................................10 De moord op Hannah Hoogendoorn ................................12 Het politiedossier Hannah Hoogendoorn ...........................13 I. Plaats Delict ...................................................13 Bevindingen Plaats Delict ........................................13 Tabel met bewijsmateriaal ......................................18 Kaart Omgeving ....................................................19 Plattegrond Plaats Delict .........................................20 II. Betrokkenen ..................................................21 Gegevens betrokkenen ...........................................21 Verklaring ondervraagden ........................................26 III. Gevonden sporen ............................................31 Voetsporen .........................................................31 Sporen op de huls en kogel ......................................32 Kaart met zwart lijnenpatroon ..................................33 Vingersporen .......................................................34 DNA profielen ......................................................35 Vingerafdrukken ...................................................36 IV. Rapport Forensisch patholoog .............................49 Handboeken ...........................................................53 Handboek 1 Vingersporenonderzoek ...............................54 1.1 Vingerafdrukken zijn uniek ..................................54 1.2 Vingerafdrukken zichtbaar maken ..........................55 1.3 Classificatie en identificatie ................................56 1.4 Dossier ..........................................................62 Handboek 2 Technisch ontwerpen ..................................63 2.1 Ontwerpen .....................................................63 2.2 Ontwerpprobleem analyseren en beschrijven ............64 2.3 Programma van eisen opstellen .............................64 2.4 (Deel)uitwerkingen bedenken ...............................65 2.5 Ontwerpvoorstel formuleren ................................ 65 2.6 Proefontwerp realiseren .....................................66 2.7 Proefontwerp testen en evalueren .........................66 2.8 Een technisch ontwerp zelf maken ......................... 66 2.9 Dossier ..........................................................68 Handboek 3 Voetsporen ..............................................69 3.1 Grondeigenschappen .........................................69 3.2 Lopen of rennen? ..............................................74 3.3 Dossier ..........................................................75 NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

4

Handboek 4 Stofeigenschappen .....................................76 4.1 Zuivere stoffen en mengsels ................................76 4.2 Eigenschappen van moleculen ..............................77 4.3 Apolair/polair? ................................................78 4.4 Oplosbaarheid van zouten ...................................79 4.5 Dossier ..........................................................82 Handboek 5 Chromatografie .........................................84 5.1 Gelijk of ongelijk? ............................................84 5.2 Inkt.............................................................. 84 5.3 Chromatografie ...............................................85 5.4 Dossier ..........................................................89 Intermezzo Beroepsveld: Manager Forensisch Onderzoek ...91 Handboek 6 Ballistiek ................................................92 6.1 Sporen van kogels ............................................. 92 6.2 Energie van een kogel ........................................93 6.3 Dossier ..........................................................98 Handboek 7 Bloedonderzoek ........................................99 7.1 Inleiding ........................................................99 7.2 Luminol .........................................................99 7.3 Dossier ........................................................ 102 Intermezzo Beroepsveld: Forensisch Wetenschapper ...... 103 Handboek 8 Forensisch DNA-onderzoek .......................... 104 8.1 Uit het proces-verbaal ..................................... 104 8.2 DNA ........................................................... 104 8.3 DNA als bewijsmateriaal ................................... 107 8.4 De PCR-techniek ............................................ 110 8.5 Van PCR-product tot DNA-profiel ......................... 113 8.6 Soorten DNA-profielen ..................................... 116 8.7 Rekenen aan DNA-profielen ............................... 118 8.8 Dossier ........................................................ 122 Intermezzo Beroepsveld: DNA-deskundige .................. 125 9. Afsluiting .......................................................... 127 10. Begrippenlijst ................................................... 129

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

5

Inleiding Forensisch onderzoek De moord op H. Hoogendoorn In deze module ga je de moord op Hannah Hoogendoorn oplossen. Je krijgt het volledige politiedossier tot je beschikking. In dit dossier vind je een omschrijving van wat er op de avond van de moord gebeurd is, compleet met alle sporen. De komende maanden ben jij een forensisch onderzoeker. Je analyseert de vingerafdrukken die op de plaats delict (plaats van het delict, PD) gevonden zijn, doet stoffenanalyse, bekijkt DNA-profielen, totdat je een vermoeden hebt wie de moordenaar is. Met andere woorden; je beoefent een tak van de wetenschap die zich bezighoudt met het oplossen van misdrijven. Je gebruikt de handboeken bij het analyseren van de sporen. De volgorde van de handboeken is willekeurig. Je bent dus niet verplicht om de volgorde van de handboeken aan te houden. Alleen het handboek Chromatografie borduurt voort op het handboek Stofeigenschappen. Het is dus handig als je eerst het handboek Stofeigenschappen hebt gedaan, voordat je begint met Chromatografie. En we raden aan het handboek Forensisch DNA-onderzoek als laatste te doen. De handboeken heb je nodig om de sporen van de plaats delict (PD) te kunnen gebruiken bij het oplossen van de moord. Om bijvoorbeeld de vingersporen op de PD te analyseren, gebruik je het handboek Vingersporenonderzoek, et cetera. De laatste fase Als je voldoende bewijsmateriaal hebt verzameld, dan stap je naar de officier van justitie (je leraar of lerares). Hij/zij zal je vertellen of je genoeg en juiste aanwijzingen hebt voor een huiszoekingsbevel. Mocht dat het geval zijn, dan zal de officier van justitie je de resultaten van het huiszoekingsbevel geven. Heb je echter niet voldoende bewijsmateriaal verzameld of de verkeerde conclusies getrokken, bekijk dan al het bewijs opnieuw. Overleg vervolgens met de klas welke volgende stappen jullie gaan nemen. Ieder politieonderzoek heeft wel eens een dieptepunt en daar kom je alleen weer uit door goed samen te werken. Na de huiszoeking… Als er verdachte voorwerpen zijn aangetroffen bij de huiszoeking, kun je naar de officier van justitie (je leraar of lerares) gaan voor een arrestatiebevel. Je hebt het recht om de gearresteerde persoon te verhoren. De officier van justitie zal je het resultaat van dit verhoor geven en misschien heb je dan wel een bekentenis.

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

6

De moord op Hannah Hoogendoorn is een fictief verhaal, het is verzonnen. De verdachten, adressen et cetera bestaan dus niet echt.

In het echt… In Nederland wordt forensisch onderzoek uitgevoerd door het Nederlands Forensisch Instituut. Op de website ►URL1 (zie link op het vaklokaal) van dit instituut kun je een goed beeld krijgen van wat het zoal doet. Kijk er ook maar eens rond om een beeld te krijgen van hoe een laboratorium er echt uitziet. Deze website is een goede informatiebron voor deze module. Het bijzondere van forensisch onderzoek is dat vaak een aantal wetenschappen betrokken is bij het uitpluizen van een misdaad. Met andere woorden forensisch onderzoek is vakoverstijgend. Hetzelfde geldt voor Natuur, Leven en Technologie (NLT). Vandaar dat als startmodule van dit vak gekozen is voor een module over forensisch onderzoek. Naast de theorie en practica zijn er in deze module als intermezzo’s interviews opgenomen met mensen die dagelijks te maken hebben met de lesstof uit deze module. Op deze manier krijg je een idee van wat de toepassing van de stof in het beroepsveld.

Werken in een groep Opsporingswerk en forensisch werk gebeuren vaak in groepen. Deels om van de kennis en ervaring van de verschillende leden van de ploeg te profiteren, maar ook omdat teamwerk als voordeel heeft dat je al pratend tot oplossingen kunt komen. In een groep kunnen mensen elkaar heel goed op ideeën brengen en inspireren. Ook in deze module ga je in groepen aan het werk. Overigens: dit zal niet de enige module zijn waaraan je in groepen gaat werken. In een groep moet je samenwerken. Om te zorgen dat die samenwerking goed verloopt, moeten er in de groep een voorzitter, een secretaris en vaak ook een woordvoerder zijn. De anderen zijn ‘gewoon’ lid van de groep. In de loop van een module of het jaar kun je binnen een groep wisselen van functie. Een korte taakomschrijving van de functies binnen de groep: • De voorzitter heeft de leiding tijdens de werkzaamheden van de groep. Hij/zij moet dus goed in de gaten houden of iedereen doet wat is afgesproken en vooral of het werk binnen de geplande tijd af komt. Tijdens overlegbijeenkomsten heeft de voorzitter de leiding. • De secretaris schrijft op wat er in de groep beslist is. Dat kunnen antwoorden op vragen zijn, resultaten van

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

7

onderzoekjes of werkafspraken. De secretaris zorgt ook voor het op orde houden van het dossier. • De woordvoerder verzorgt de presentaties van de groepsresultaten in de bijeenkomsten die bedoeld zijn voor informatie-uitwisseling.

Voorkennis en vaardigheden Om aan de modules van NLT te kunnen werken, heb je voorkennis en vaardigheden nodig. Deze zullen altijd aan het begin van de module worden opgesomd. Meld het bij je docent als je bepaalde zaken niet gehad hebt. Voor deze module heb je kennis nodig van: • de cel en celdeling • enkele eigenschappen van stoffen • methodes om stoffen te kunnen scheiden • de begrippen arbeid, kracht en energie. De vaardigheden die je in deze module tegenkomt, zijn onder andere: • vertrouwd raken met nieuwe wetenschappelijke begrippen • omgaan met formules • samenwerken, plannen en presenteren • een verslag schrijven • een dossier samenstellen • omgaan met apparatuur.

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

8

Opbouw van de module Een gevolg van het vakoverstijgende karakter van NLT is dat in een module veel verschillende zaken aan de orde kunnen komen. Ook in deze module is dat het geval. Je gaat je achtereenvolgens verdiepen in: • de techniek van het maken en interpreteren van vingerafdrukken (H1) • het maken van een technisch ontwerp (H2) • een bodemonderzoek (H3) • een voetstap-afstand onderzoek (H3) • een stoffenanalyse (H4) • het opzetten van een natuurwetenschappelijk onderzoek (H4) • de achtergronden en de techniek van chromatografie (H5) • de beweging van kogels (H6) • de techniek voor het aantonen van bloed (H7) • de achtergronden en de techniek van DNA-onderzoek (H8). Als je voldoende materiaal verzameld hebt, kan een huiszoekingsbevel verkregen worden. Een verhoor kan worden aangevraagd en de moord kan worden opgelost.

Doelstellingen van de module Kunnen uitleggen: • wat forensisch onderzoek is • welke werkzaamheden een forensische onderzoeker uitvoert • welke fasen je kunt onderscheiden bij het maken van een technisch ontwerp • hoe je een natuurwetenschappelijk onderzoek kunt opzetten • hoe concepten uit de natuurwetenschap benut kunnen worden bij een forensisch onderzoek, waaronder vallen: ▪ bodemgeleidbaarheid ▪ lichaamsunieke kenmerken ▪ stofeigenschappen ▪ chromatografie ▪ ballistisch onderzoek ▪ chromosomen en hun functie ▪ bloedeigenschappen ▪ DNA en DNA-profielen Oefenen met en verder ontwikkelen van vaardigheden als: • onderscheiden van hoofdzaken en bijzaken • gegevens en resultaten verzamelen, beoordelen, selecteren, ordenen en verwerken • het presenteren van eigen werk aan anderen • wetenschappelijk onderzoek doen.

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

9

Dossier Het zou mooi zijn als je aan het eind van de module zoveel gegevens hebt verzameld, dat je weet wie de dader is. Bewaar daarvoor alle gegevens die van belang zijn voor de opsporing in een dossier. Format dossier Het dossier moet op overzichtelijke wijze alle informatie bevatten, die de forensische onderzoekers hebben verzameld. De opbouw is als volgt: Na de algemene gegevens over: titel, datum, het onderzoeksteam, opdrachtgever volgen: Inleiding Beschrijf kort op ongeveer een half A4 wat de aanleiding van het onderzoek is. Geef aan welke schriftelijke en digitale bronnen het team ter beschikking heeft. Geef aan welke onderzoeksmethodes het team gaat toepassen. Inhoud Beschrijf hier de voortgang van het onderzoek met resultaten van de groepsbesprekingen, onderzoek huiszoeking en verhoor. Verwijs naar de onderzoeksverslagen. Geef steeds argumenten tegen of voor verdachten. Materialen Hier zijn alle materialen gebundeld, die een rol hebben gespeeld tijdens het onderzoek: onderzoeksverslagen, relevante opdrachten, besprekingen. Vergeet niet deze te dateren en aan te geven wie er bij betrokken waren. Conclusie Vat de argumenten tegen de hoofdverdachte samen. Probeer het motief van de dader te verwoorden.

Het aanleggen en onderhouden van een dossier tijdens het werken aan een module is een goed hulpmiddel om de voortgang van de werkzaamheden bij te houden. Niet alleen is het dossier de basis voor de eindbeoordeling, maar ook kan je docent het gebruiken om tijdens jullie werk je de helpende hand te reiken of je bij te sturen. In sommige opdrachten wordt gebruik gemaakt van webpagina’s. De URL’s van deze pagina’s zijn te vinden op het vaklokaal http://vaklokaal-nlt.nl/?cat=33. Opdracht 0.1 Forensisch onderzoek a. Bedenk in je groep vier wetenschappen die bij forensisch onderzoek betrokken kunnen zijn. b. Geef van elke wetenschap drie zaken die deze wetenschap aan het onderzoek kan bijdragen. c. Waar wordt in Nederland forensisch onderzoek gedaan?

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

10

d. Welke opleiding heb je nodig als je forensisch onderzoeker wil worden? Opdracht 0.2 Verstoorde rust van Vlotterhout Lees het fictieve politiedossier “Verstoorde rust van Vlotterhout” goed door en beantwoord de volgende vragen: a. Zou je een eerste hypothese kunnen opstellen over wie het meest in aanmerking komen als dader? Waarop baseer je dat? b. Stel een plan van aanpak op. Welke sporen ga je als eerste met je klas analyseren, welke sporen later?

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

11

De moord op Hannah Hoogendoorn “Verstoorde rust van Vlotterhout” Dossier #: v101

NLT1-v2.0

Forensisch onderzoek

12

Het politiedossier Hannah Hoogendoorn Dit politiedossier is onderverdeeld in vier delen. Allereerst worden de bevindingen rond de plaats delict (PD) beschreven en geschetst met behulp van een aantal kaarten. Hierna komen de bij deze zaak betrokken personen aan de orde. Vervolgens bevat het dossier een overzicht van de verschillende sporen die zijn gevonden. Afsluitend is een rapport van de forensisch patholoog bijgevoegd, die sectie heeft verricht op het lichaam van Hannah Hoogendoorn.

I. Plaats Delict Bevindingen Plaats Delict Start van het onderzoek Dinsdag 28 ...