Title | Grundschulpädagogik Staatsexamen |
---|---|
Author | Laura Scheungrab |
Course | Einführung in die Grundschulpädagogik |
Institution | Universität Passau |
Pages | 104 |
File Size | 1.6 MB |
File Type | |
Total Downloads | 75 |
Total Views | 131 |
Zusammenfassung für das Grundschulpädagogik Staatsexamen...
Grundschulpädagogik Staatsexamen Inhaltsverzeichnis GRUNDSCHULPÄDAGOGIK ALS TEIL DER SCHULPÄDAGOGIK..........................................................................1 PROFIL GRUNDSCHULPÄDAGOGIK (L1).........................................................................................................................1 FORSCHUNGSBASIERTHEIT (L1)....................................................................................................................................2 LEHRKRAFT.................................................................................................................................................... 4 GRUNDSCHULLEHRER ALS BESONDERER LEHRER (S1, L3).................................................................................................4 PÄDAGOGISCHE PROFESSIONALITÄT (L2).......................................................................................................................6 PROFIGRAPHIE-MODELL (L2)......................................................................................................................................7 LEHRERBILDUNG (L2)................................................................................................................................................7 SCHÜLER....................................................................................................................................................... 8 ENTWICKLUNG..........................................................................................................................................................8 SOZIOKULTURELLE BEDINGUNGEN (L3).........................................................................................................................9 SELBSTKONZEPT........................................................................................................................................................9 EMOTION, MOTIVATION, INTERESSE..........................................................................................................................10 GESCHLECHT..........................................................................................................................................................10 MIGRATIONSHINTERGRUND......................................................................................................................................10 LERNSCHWIERIGKEITEN.............................................................................................................................................11 VERHALTENSAUFFÄLLIGKEIT.......................................................................................................................................11 HOCHBEGABTE.......................................................................................................................................................12 BESONDERHEIT IM UNTERRICHTEN UND ERZIEHEN AN GRUNDSCHULEN......................................................13 GRUNDSCHULE ALS GRUNDLEGENDE SCHULE (S1, L1)...................................................................................................13 GRUNDSCHULE ALS GEMEINSAME SCHULE FÜR ALLE KINDER (S1, L1)..............................................................................16 GRUNDSCHULE ALS ERSTE SCHULE (S1, L1).................................................................................................................18 GRUNDSCHULE ALS SCHULE FÜR KINDER IM GRUNDSCHULALTER (S1, L1)........................................................................22 GESCHICHTLICHE UND GEOGRAPHISCHE HINTERGRÜNDE............................................................................27 GRUNDSCHULE FRÜHER UND HEUTE (S1, L3)..............................................................................................................27 GRUNDSCHULE IN EUROPA UND ANDERSWO (S1, L3)...................................................................................................31 GRUNDSCHULE ALS BESONDERER ORT......................................................................................................... 38 GRUNDSCHULE ALS ORT ZUM LEBEN UND LERNEN (INSTRUKTION UND KONSTRUKTION) (S1)..............................................38 SCHULLEBEN (S1, L3)..............................................................................................................................................41 SCHULKULTUR (S1, L3)............................................................................................................................................41 LEISTUNGSBEURTEILUNG IN DER GRUNDSCHULE (S1) + (S2)+ (L3)................................................................42 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................42 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................42 LEISTUNGSBEGRIFF (S1)...........................................................................................................................................43 BEZUGSNORMEN (S1+2).........................................................................................................................................44 FRAGWÜRDIGKEIT DER ZENSURENGEBUNG..................................................................................................................44 HERKÖMMLICHER VS. „NEUER“ LERNBEGRIFF..............................................................................................................44 PORTFOLIO............................................................................................................................................................45 INDIVIDUELLE LEISTUNGSFESTSTELLUNG UND -ORIENTIERUNG.........................................................................................46 BEISPIEL: THEMA WALD (S2)...................................................................................................................................46
SPANNUNGSFELD INDIVIDUALISIERUNG UND STANDARDISIERUNG (S2).............................................................................46 LEISTUNGSBEURTEILUNG IM OFFENEN UNTERRICHT (S2)...............................................................................................46 GANZTAGSSCHULE (S2, L3)........................................................................................................................... 46
GESCHICHTE...........................................................................................................................................................46 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................47 AKTUELLER STAND..................................................................................................................................................47 PÄDAGOGISCHE UND BILDUNGSPOLITISCHE BEGRÜNDUNGSANSÄTZE..............................................................................48 ZIELE.....................................................................................................................................................................49 GRUNDMODELLE UND FORMEN DER GANZTAGSSCHULE.................................................................................................49 GESTALTUNGSMERKMALE.........................................................................................................................................53 AUFGABEN FÜR LEHRKRÄFTE.....................................................................................................................................56 VOR- UND NACHTEILE..............................................................................................................................................58 EMPIRISCHE BEFUNDE (S2)....................................................................................................................................58 HALBTAGSSCHULE (L3)................................................................................................................................. 59 JAHRGANGSMISCHUNG............................................................................................................................... 59 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................59 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................61 MODELLE..............................................................................................................................................................62 BEGRÜNDUNGSANSÄTZE...........................................................................................................................................64 ZIELE.....................................................................................................................................................................65 ORGANISATIONSFORMEN..........................................................................................................................................65 VORAUSSETZUNGEN KONKRET IM UNTERRICHT............................................................................................................65 VOR- UND NACHTEILE..............................................................................................................................................66 KONKRETES BEISPIEL................................................................................................................................................66 EMPIRISCHE BEFUNDE..............................................................................................................................................67 ÜBERGÄNGE................................................................................................................................................ 68 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................68 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................68 BEGRÜNDUNGSANSÄTZE...........................................................................................................................................69 ÜBERGANG VON KINDERTAGESEINRICHTUNG IN DIE GRUNDSCHULE (S2, L1, L3)...............................................................69 ÜBERGANG VON GRUNDSCHULE IN SEKUNDARSTUFE (S2, L3)........................................................................................73 EMPIRISCHE BEFUNDE..............................................................................................................................................77 AUSBLICK...............................................................................................................................................................78 HETEROGENITÄT (S2 + L1)............................................................................................................................ 78 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................78 DEFINITIONEN (S2).................................................................................................................................................78 FAKTOREN, DIE HETEROGENITÄT BESTIMMEN...............................................................................................................79 HETEROGENITÄT DER LERNVORAUSSETZUNGEN (S2).....................................................................................................79 HERAUSFORDERUNGEN IM UMGANG MIT HETEROGENITÄT............................................................................................79 RECHTLICHE GRUNDLAGEN.......................................................................................................................................80 CHANCEN VON HETEROGENITÄT................................................................................................................................80 REAKTIONSMÖGLICHKEITEN.......................................................................................................................................80 EMPIRISCHE BEFUNDE..............................................................................................................................................81 DIFFERENZIERUNG (S2, L1)........................................................................................................................... 81 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................81 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................82 FORMEN DER DIFFERENZIERUNG................................................................................................................................82 RECHTLICHE GRUNDLAGEN.......................................................................................................................................83 ZIELE.....................................................................................................................................................................83 ANFORDERUNGEN AN LEHRER UND SCHÜLER...............................................................................................................84 DIFFERENZIERTE WEGE MIT BEISPIELEN......................................................................................................................84 GRENZEN/ PROBLEME.............................................................................................................................................86 EMPIRISCHE BEFUNDE..............................................................................................................................................86
INDIVIDUALISIERUNG.................................................................................................................................. 87 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................87 ABGRENZUNG DER INDIVIDUALISIERUNG.....................................................................................................................87
ZIELE.....................................................................................................................................................................88 ANFORDERUNGEN AN LEHRER UND SCHÜLER...............................................................................................................88 BEISPIEL: WOCHENPLAN ZUM LESEN..........................................................................................................................88 INDIVIDUALISIERUNG UND UNTERRICHTSQUALITÄT........................................................................................................89 GRENZEN...............................................................................................................................................................90 INDIVIDUALISIERUNG UND GEMEINSAMES LERNEN........................................................................................................90 EMPIRISCHE BEFUNDE..............................................................................................................................................90 OFFENER UNTERRICHT (S2+L1+L3)............................................................................................................... 90 GESCHICHTLICHER HINTERGRUND..............................................................................................................................90 DEFINITIONEN........................................................................................................................................................91 BEGRÜNDUNGSANSÄTZE...........................................................................................................................................92 ZIELE.....................................................................................................................................................................93 GESTALTUNGSMERKMALE.........................................................................................................................................93 FORMEN VON OFFENEN UNTERRICHT (S2)..................................................................................................................95 ANFORDERUNGEN AN LEHRER UND SCHÜLER...............................................................................................................99 GRENZEN UND PROBLEME........................................................................................................................................99 TRADITIONELLER UR VS. OFFENER UR.....................................................................................................................100 BEISPIEL: OFFENER SCHRIFTSPRACHERWERBSUNTERRICHT............................................................................................101 EMPIRISCHE BEFUNDE............................................................................................................................................101
Grundschulpädagogik als Teil der Schulpädagogik Profil Grundschulpädagogik (L1) Leitlinien (L1, S.15-16) Welche Stellung hat die Grundschule im Bildungswesen? Welche Bedeutung hat sie im Kontinuum von Bildungsanschlüssen und in den individuellen Bildungswegen? Wie können spezifische Grundschulprobleme erfasst und gelöst werden? Was können Schulpädagogik und andere Bezugsdisziplinen dazu beitragen? Spezialdisziplin Grundschulpädagogik (L1, S.16) Schulpädagogik kann nicht alle speziellen Probleme lösen Grundschulpädagogik gilt als „relativ eigenständige erziehungs- und bildungswissenschaftliche Bereichsdisziplin Fachdidaktik kann nicht isoliert von der Schulart gesehen werden Pädagogik der Grundstufe (L1, S. 16-18) (A) Stufenpädagogik Gegliedertes Schulsystem mehrere Stufen Grundschule ist obligatorisch und für alle Kinder einheitlich Grundschule hat (abgesehen von Förderschulen) die alleinige Funktion einer grundlegenden/ ersten Primarstufe Funktionen und Stellenwert: o „Stufenspezifische“/ „stufenübergreifender“ Zielsetzungen o Problematik der „Stufenränder“ und „Stufenübergänge“ o „stufengemäße“ Auswahl und Anordnung von Bildungsinhalten (B) Grundfunktion der Schulstufe Basis des Bildungssystems o Eigenständige pädagogische Zielsetzungen verfolgen o Auf Anforderungen weiterführender Schulen vorbereiten Spannungsverhältnis: „Grundlegende“/ „Grundlegung der Bildung“ (C) Kulturtechniken Insbesondere für Schriftspracherwerb Grundschulpädagogik ist somit eine kulturwissenschaftliche Pädagogik Enkulturationsprozesse Kultursicherung/ Kulturbewahrung Zukunftsbewältigung Hilfestellung für Familie (D) Anthropologische Begründung Entwicklung im Grundschulalter: kognitive, affektive, psychomotorische Determinanten können nachhaltig beeinflusst werden Grundschulphase ist die „bildsamste Phase im menschlichen Leben“ Plastizität und Weltoffenheit der Kinder Die Spiel- und Lernzeit der Menschen kann durch gezielte Bildungsangebote genutzt werden Verschmelzung von Spiel und Lernen
Fazit
erziehungswissenschaftliche Disziplin „eigener Identität“ Gegenstand: Erziehungs- und Unterrichtsprozesse eins grundlegenden Schulwesens tendieren planmäßig das Menschwerden der Kinder Erzieherische und unterrichtliche Zielsetzungen werden reflektiert Spannungsverhältnis zwischen Zulieferfunktion für weiterführende Schule und Schonraum Kernpunkt der „Grundschulreform“ 1970: möglichst au...