HC 1.2.03 Neuroanatomie deel 2 PDF

Preview

Summary

Hoorcollege 3 blok 1.2: Neuroanatomie deel twee - Alle dia's van de PowerPoint + extra uitleg van tijdens de les (Sorry voor eventuele schrijffouten)...

Description

NEUROANATOMIE II – BOUW VAN HET ZENUWSTELSEL HC 1.2.03

Anatomische indeling •

•

Centraal zenuwstelsel: (w beschermd dr beenderige elementen) o Hersenen (in de schedel) ▪ Grote hersenen ▪ Hersenstam ▪ Kleine hersenen o Ruggenmerg (in de wervelkolom) Perifeer zenuwstelsel: o Hersen- of craniale zenuwen o Ruggenmerg- of spinale zenuwen

Het ruggenmerg RUGGENMERG (LIGGING): Het ruggenmerg is een streng zenuwweefsel die vertrekt ad hersenstam en die loopt tot ongeveer de 1e lumbale wervel Het is dus een lange streng ➔ Daarrond liggen hersenvliezen (ruggenmergvliezen) → die zijn omgeven dr de wervelkolom ➔ Wervelkolom gaat ruggenmerg beschermen (ruggenmerg beschermd wervelkolom >< schedel beschermt hersenen) o Wervelkolom bestaat uit een aantal wervellichamen die op elkaar gestapeld zijn (zoals een blokkentoren) met daarrond een boog/arcus ▪ => boog omvat ruggenmerg ➔ Er zijn ook aftakkingen → ruggenmergzenuw die aftakt en per niveau/wervel (1 links, 1 rechts) o In totaal 31 paar ➔ Ruggenmerg doorsnijden => zie je soort vlinderfiguur In het midden zie je vlinderfiguur id grijze stof ➔ In het midden waar de neurale netwerken zitten ➔ Daarrond allerlei kolommen v witte stof → Is omgekeerd tov de hersenen => daar zit de grijze stof ad buitenkant en de witte stof ad binnenkant

Pagina 1 van 10

HET RUGGENMERG – SCHEMATISCH: • Grijze stof bestaat uit 3 delen: o Cornu posterior (dorsale hoorn) o Cornu lateralis (zijhoorn) o Cornu anterior (ventrale hoorn)  Ruggenmergzenuw splits zich in 2 delen: o 1 kant is de dorsale wortel → gaat connectie maken met de dorsale hoorn o De ventrale wortel → gaat connectie maken met de ventrale hoorn •

Witte stof bestaat uit 3 kolommen: o Funiculus posterior (achterstreng of -kolom) o Funiculus lateralis (zijstreng of -kolom) o Funiculus anterior (voorstreng of -kolom)  Autostrades

Oriëntatie: • Aan de anterior zijde / de ventrale zijde zit een fissure • Aan de dorsale zijde zit een sulcus Die streng werkt zoals een lift; • In het midden is er de grijze stof o Daar gebeuren de verbindingen op niveau vd zenuwen die binnenkomt o Van daar gaat info omhoog richting de hersenen o Of de info gaat omlaag via andere kolommen nr een bep ruggenmergniveau om nr de spieren te gaan ▪ Ascenderende banen zijn afferente banen ▪ Descenderende banen zijn efferente banen HET RUGGENMERG – FUNCTIONEEL: (namen nu nog nt kennen) • Blauwe banen => sensorische → dus afferente, stijgende banen • Rode banen => motorische → dus efferente, dalende banen  Autostrades  = 1 niveau → loopt v beneden, helemaal nr boven (zoals een lift die omhoog (blauw) en omlaag (rood) gaat)  Geen onderscheid; o Acherstreng = volledig sensorisch o De rest = gemengd Functioneel kijken: • Dorsale hoorn (achterste hoorn): sensorische kernen o Waar schakelingen gebeuren tss sensorische neuronen (viscerale (nt-bewuste) en somatische sensorische (bewuste) info) • Ventrale hoorn (voorste hoorn): somatische motorische kernen (aansturing skeletspieren) o Bewuste motoriek Pagina 2 van 10

•

Laterale hoorn (zijhoorn): viscerale motorische kernen (aansturing gladde spieren, hartspier & klieren) o Gebeurt de schakeling  Daar zitten kernen in => schakelstations → waar zenuwbanen met zenuwen connectie maken  → we hebben 3 soorten kernen

Je ziet de ruggenmergzenuw → opgedeeld in wortels • Dorsale wortel o Herkennen dr ganglion die er aan zit ▪ Ganglion = verdikking waar kernen v neuronen inzitten • Ventrale wortel  Dorsale en ventrale wortel komen samen => 1 gemengde zenuw (zowel sensorische als motorische informatie, in beide richtingen)  Splitst op in splitsing o Sensorische info via dorsale wortel → schakeling id sensorische kern → via kolommen id witte stof nr boven → dalende motorische info via andere banen id witte stof komen nr beneden → schakelen id motorische kern → info gaat vervolgens via de ventrale wortel nr de uitvoeringsorganen o UITZONDERING: reflexen ▪ Info sensorische komt binnen → komt id sensorische kernen binnen → gaat rechtstreeks schakelen met motorische neuronen op hetzelfde niveau → gaat rechtstreekst een motorisch commando geven nr de spieren die de reflexie-reactie gaat doen ▪ Vb. je bent aan het koken en je raakt de hete pan aan en je trekt je hand terug (→ schakeling op 1 bep ruggenmergniveau) Bescherming centraal zenuwstelsel • • •

Benige structuren => schedel en wervelkolom Vliezige structuren => hersenvliezen/ruggenmergvliezen Hersenvocht => zorgt vr extra schokdemping

SCHEDEL De schedel bestaat uit 2 grote delen: • De aangezichtsschedel • De hersenschedel DE AANGEZICHTSSCHEDEL: De aangezichtsschedel bestaat uit meer dan 10 botjes die aan elkaar gegroeid zijn (botjes NIET kennen) • • •

Orbita = de oogkas Maxilla = de bovenkaak Mandibula = onderkaak o Met gewricht vastgelegd

Bevat elk een tandenboog

Pagina 3 van 10

DE HERSENSCHEDEL: = benendoos waar onze hersen in zitten ⇒ bestaat uit 5 soorten botten  Naam bot = os → naam v bot is de naam vd hersenkwab die er onder ligt

•

• • •

•

Os frontale = voorhoofdsbeen o Loopt over in aangezichtsschedel Os parietale = kruinbeen Os occipitale = achterhoofdsbeen o Loopt ook nr onder Os temporale = slaapbeenderen (ad zijkant) o Zit gehoorgang in o Gewrichtsvlak met onderkaak Os sphenoïdale = wiggenbeen (ad onderkant vd schedel) o Loopt over in de structuren vd bovenkaak

Forum magnum => hersenstam en ruggenmerg lopen hier door

Namen Martini NIET kennen!

DE SCHEDEL: (van bovenaf in de schedel kijken) • 3 groeven waar de hersenen op liggen o Fossa anterior (voorste groef) ▪ Ligt de frontale lob op ▪ Klein bot met allemaal kleine gaatjes op = de zeefplaat (rode pijl) => komt reukzenuw doorheen • Daar onder zit de neusholte => geursensoren • Via gaatjes nr de hersenen ▪ In paars => turksezadel → hierin zit de hypofyse o Middle fossa (middelste groef) ▪ Liggen 2 temporale lobben op Overgang tss middelste en achterste hersengroeven => rotsbeen (waar gehoorgang in zit) => deel vh os temporale => pars ptrosa (groene pijl) o Posterior fossa (achterste groef) ▪ Ligt occipitale kwab op

Pagina 4 van 10

‘Osseuze’ sinussen: Belangrijk als we nr de schedelbeenderen (ad voorzijde) gaan kijken => zitten holtes in = sinusholtes  Holtes gevuld met lucht → staan in verbinding met de neusholte → als je inademt gaat de lucht via de keel nr de longen + gaat circuleren in verschillende sinusholtes o Voordeel: warmt de lucht op, bevochtigt de lucht en haalt stofdeeltjes er uit  Bij verkoudheid voel je pijn

HERSENVLIEZEN Rond ruggenmerg => ruggenmergvliezen Zonder hersenvliezen gaan de hersenen gewoon tegen de schedel botsen, hersenen ku gekneusd raken, hersenschudding (vb. appelsien die in doos op een neer schuift bij rammelen => appelsien is geblutst) → hersenvliezen om dit te voorkomen Er zijn 3 soorten hersenvliezen (mininges): • Duramater, het harde hersenvlies (ad buitenste kant, tegen de schedel aan) • Piamater, het zachte hersenvlies (ad binnenkant, tegen de hersenen aan) • Arachnoïd (daar tussenin) o Hersenvocht in subarachnoïdale ruimte ▪ Subarachnoaal vocht ▪ Helpen bij schokdemping  Vliezen zitten rond volledig CZS, dus ook rond ruggenmerg  Vliezen stulpen ook in → waar wij een fissure hebben (vb. tss je 2 hersenhelften) => gaan die vliezen nr binnen instulpen DE DURA MATER (schedel): Je ziet een aantal instulpingen die vanuit dat bot nr binnen lopen → Er zijn er 2: 1. Falx cerebri:in het midden o Een omgekeerde hanenkam (nr binnen) → zit tss linker en rechter hersenhelft in o (denken aan harde vliezen tussenin v walnoot (vorig HC)) 2. Tentorium cerebelli: dak vh cerebellum o Afscheiding cerebellum vd rest vd hersenen o Uitstulpingen v dura mater en andere hersenvliezen → 3 compartimenten; links bovenaan, rechts bovenaan en een vanachter onderaan

Pagina 5 van 10

Op tekening zie je waar instulping v falx cerebri begint Tussen de vliezen zitten openingen/ruimtes (oa de subarachnoïdale ruimte) → hebben sinus tss 2 delen v dura mater (2 lagen die v elkaar ku gaan) => hierin zit cerebrospinaal vocht Cerebrospinaal vocht komt uit de hersenholtes (de ventrikels)

HERSENVLIEZEN WERVELZUIL: • Pia mater: tegen het ruggenmerg aan • Arachnoïdea met de subarachnoïdale ruimte • Dura mater → ligt NIET tegen bot aan o Dura mater zit nt ad binnenkant v die dura arcus (=boog) vast → zit nog een ruimte tss ▪ Ruimte zit nt bij de hersenen in de schedel, wel bij het ruggenmerg => epidurale ruimte => tss de dura mater en de binnenkant vd wervelboog Epidurale ruimte: • Zit vooral vetweefsel in • Bekend vd ruggenprik of epidurale verdoving Lumbale punctie / epidurale verdoving: 2 verschillende technieken: 1. De epidurale verdoving: (paars) o Naald tot in epidurale ruimte o Vooral gebruikt bij bevalling of opperatie 2. De lumbale punctie: (geel) o Naald tot in subarachnoïdale ruimte → omdat we een staaltje willen vh cerebrospinaal vocht o Prikken ter hoogte vd 4e en 5e lumbale wervel → daar zit geen ruggenmerg ▪ Afhangende zenuwen => cauda equina (=paardenstaart) → zenuwen gaan uit elkaar (vb naald dr paardenstaart steken) o Verzamelnaam vr CSV vr diagnostische/therapeutische doeleinden o Meningitis, hersenbloeding, hersentumor, hersenmetastasen, …

Pagina 6 van 10

HERSENVOCHT / CEREBROSPINAAL VOCHT HERSENVOCHT: DE INTRACEREBRALE VENTRIKELS: ➔ Komt uit de hersenholtes ➔ Plexus choroideus → bep structuren id hersenholtes => ependymcellen → maken cerebrospinaal vocht aan Cerebrospinaal vocht w aangemaakt in de 2 laterale ventrikels (die hoefijzervorm hebben) → vanuit laterale ventrikels is er een verbinding met een tertiair ventrikel (zit tss 2 kernen vd hypothalamus in) → verbinding met 4e ventrikel (zit in hersenstam) Overgang tss laterale ventrikel en tertiaire ventrikel = foramen interventriculare Verbinding tss tertiaire ventrikel en 4e ventrikel = aqueductus van sylvius Hier wordt CSV aangemaakt → loopt door al die kanaaltjes → komt in 4e ventrikel terecht → loopt door nr centrale kanaal in het ruggenmerg (klein kanaal in het midden van het ruggenmerg (in die vlinderfiguur) daar loopt ruggenmergvocht door tot helemaal vanonder het ruggenmerg→ kanaal loopt open in subarachnoïdale ruimte → loopt vandaar terug rond heel centraal zenuwstelsel en via sinusholte tussen die dura mater → staan in verbinding met bloedvatenstelsel  Heeft begin en einde  Is geen circulatie  MAAR, hier w het aangemaakt getransporteerd tot aan de onderkant vh ruggenmerg → tss de hersenvliezen komt het terug omhoog → bovenaan in centrale sinus gaat het terug overlopen nr je bloedcirculatie

Sommige verbindingen zijn heel smal → soms zijn die embryonaal nt goed aangelegd of dr ontsteking raken die geblokkeerd → dan draineert hersenvocht nt • PROBLEEM: o Ependymcel blijf gewoon hersenvocht aanmaken o Ventrikels gaan zich meer en meer vullen met vocht en gaan van binnenuit tegen die hersenmaterie duwen → 2 mogelijkheden: ▪ Gebeurt op jonge leeftijd → schedelbeenderen nog nt volgroeid => hydrocephalus of waterhoofd ▪ Op latere leeftijd → schedelbeenderen volgroeid en kan nt meer groter w => ventrikels gaan v binnenuit het hersenweefsel plat duwen tegen de schedel => drainagesysteem of pomp om circulatie te herstellen Pagina 7 van 10

Beschrijving perifeer zenuwstelsel HERSENZENUWEN: We hebben 12 paar hersenzenuwen → takken af (vooral vd hersenstam) en hebben heel specifieke functies Naam, nummer en functie kennen !!!!

1. Olfactorieus = de reukzenuw (sensorisch) Rood = een sensorische zenuw 2. Nervus opticus = de aangezichtszenuw → visuele info krijgen (sensorisch) Blauw = een motorische zenuw 3. Oculomotorus Soms gemengd => zowel 4. Trochlearus sensorisch als motorisch Sturen de oogspieren aan (motorisch) 6. Abducent 5. Trigeminus = gemengde zenuw (sensorisch = pijnprikkels in gezicht en motorisch = de kauwspieren) 7. Facialus = aangezichtsspieren → mimiek (motorisch) 7. Ander deel → deels motorisch (speekselklieren), deels sensorisch (smaaksensatie, voorste tong) 8. Vestibulocochlearis = vestibulairt tak → vr evenwichtsorgaan, parscochlearis → gehoorszenuw rg (sensorisch) 9. Glossopharyngeus = gemend (sensorisch = achterste deel tong, keelholte) (motorisch = keelspieren, rrrslikbewegingen) 10. Vagus = (gemend → stuurt flight or fight respons + rest and digest ) verantwoordelijk voor 75% vd dddparasympathische respons (via deze zenuw) 11. Accessorius → spier loopt over de achterkant v je hoofd over de zijkant v je hals nr je sternem bbbloopt → is vr het draaien v je hoofd en de trapezius (monnikskapspier die achterkant vd nek begint bbben over je rug en schouders loopt) (motorisch) 12. Hypoglossus = de tongspieren (motorisch) Pagina 8 van 10

DE SPINALE ZENUWEN: 31 paar spinale zenuwen • 8 paar cervicale halszenuwen (C1-C8) → treedt uit boven de 1e cervicale wervel • 12 paar thoracale (T1-T12) • 5 paar lumbale (L1-L5) Treden uit tss 2 wervels • 5 paar sacrale (S1-S5) • 1 paar coccygiale (Co) Halszenuwen = cervicale zenuwen Borstzenuwen = thoracale zenuwen Lendenzenuwen = lumbale zenuwen Heiligbeenzenuwen = sacrale zenuwen Zenuwbanen vervlechten met elkaar (4) • Cervicale plexus • Bracheale plexus • Lumbale plexus • Sacrale plexus  Dr vervlechtingen krijg je soms verstoorde info verwerkt → sensorische info komt ergens in je lichaam → komt in plexus terecht → vervolgens weten hersenen nt meer v waar die info komt Pagina 9 van 10

Voorbeeld buikoperatie: Plexussen kunnen zorgen vr verstoorde info → sensorisch input komt in de hersenen, maar ze weten niet precies van waar door die vervlechting. Stel je hebt een buikoperatie gehad → chirurg blaast CO2 in u buik om u buik wat groter open te maken, daarna laten die de CO2 hier uit en naaien u terug toe, maar CO2 is licht irriterende gas en prikkelt langs onderkant u middenrif → die prikkel gaat via u bepaalde zenuw nr u hersenen → hersenen weten niet precies vanwaar die prikkel vandaan komt, weten wel dat het via die zenuw komt, maar niet precies waar dus projecteren de reactie ergens aan de zenuw → mensen krijgen schouderpijn (hebben hier niks beschadigd, maar hersenen kunnen dit niet goed plaatsen en projecteren dit o ander uitgangsgebied van de cervicale plexus) (vb. schouderpijn na buikoperatie)

Dit is de 12e thoracale zenuw → treedt uit Tussen die wervelboog zit een opening => foramen intervertebrale (tussen 2 wervels) → Hier door gaat u spinale zenuw links of recht uittreden

Wervelkolom bestaat uit een aantal wervels die op elkaar gestapeld zijn waarbij de corpus / het wervellichaam de blokkentoren vormt met ertussen en tussenwervelschijf => schokdemping Wanneer tussenwervelschijf scheurt => hernia Door opening loopt ruggenmerg Je ziet verschillende processusen vr de aanhechting v spieren Zorgt vr de stevigheid en bescherming vh ruggenmerg

DE SPINALE ZENUWEN: MACROSCOPISCH: • Dorsale wortel → loopt sensorische info • Ventrale wortel → loopt motorische info  Splitsing juist naast ruggenmerg → daarna lopen 2 banen samen → lopen dr 1 spinale vezel samen o Zenuw bestaat uit verschillende zenuwvezels die samenwerke Iedere individuele zenuw/neuron w omgeven dr een klein stukje bindweefsel => endoneurium=> isolatie rondom → 1 neuron in zo een vezel → aantal v die zenuwen samen vormt een bundel → daarrond zit perineurium → rondom heel de zenuwvezel zit epineurium => isolatielagen => gemengde zenuwen Pagina 10 van 10...