Hoofdstuk 11 voeding en vocht PDF

Preview

Summary

voeding en vocht...

Description

Examen 2020: bachelor verpleegkunde

hoofdstuk 10: voeding en vocht. .  leerdoelen 

zie boek

1. de zorg voor voeding en vocht  fysiologische proces v. slikken bestaat uit verschillende fasen. International classification of funtioning, disabitlity and health. 2 fasen bij slikken:  

1.1.

inname v. voedsel slikken

inname van voedsel  onderverdeeld  in mond nemen, het kauwe en vorm v/e voedselbolus. Verschillende processen  

zuigen (zoals een baby) afhappen (van een lepel)

 

kauwen bewegen v. voedsel in mond



speekselvorming

 processen verlopen bij volwassenen willekeurig en actief. Problemen bij inname v. voedsel zijn makkelijk te observeren.    

1.2.

Iemand die moeilijk kan afhappen dient zijn voedsel klein gesneden worden Iemand die moeilijk v. lepel kan happen  kleinere lepel gebruiken Iemand die moeilijk kan kauwen  voedsel fijn gemaakt. Iemand weinig speeksel heeft wordt op gelet  geen droog voedsel geven en voldoende drinken bij hand te hebben

Slikken

 Proces  beweging v. voedsel door mond, keelholte en slokdarm naar maag. Bestaat uit verschillende fasen:  Orale fase slikproces: Transport v. voedselbolus en vloeistof v. mondholte naar keel  Faryngeale fase slikproces: beweging v. voedsel en vloeistof door keelholte  Oesofageale fase slikproces: beweging v. voedsel en vloeistof door slokdarm naar maag  Fasen v. slikken, bepaald door onwillekeurige bewegingen. Oorzaak v. verslikken (voedsel verkeerdelijk in tranchea terect) behandeling uit te voeren  medische onderzoeken te gebeuren. Vb: radiologen slikonderzoek. Stoornissen in slikken zijn moeilijker onder controle te houden.

2. De taken van de verpleegkundige bij de zorg voor voeding en vocht  Efficiënte voeding- vochtinname  belangrijk onderdeel v. dagelijkse zorg. Zorg is complex en vraagt een goede communcatie. Taken v/d VPK, bij zorg voor voeding en vocht. Volgende items:    

Zorgbehoefte v/d ZO bij voedings- en vochtinname inschatten door verzamelen en beoordelen v. info en observatie v. ZO Voedingsproblemen herkennen en VPK diagnosen met betrekking tot voeding- en vochtinname vast stellen Afwijkingen in voedingstoestand en droging v. ZO voorkomen, vroegtijdig herkennen Zorg aanpassen aan zorgbehoefte v. ZO en deze correct uitvoeren rekening houden met beleven v. ZO

 

Vochtinname bevorderen, vochtbalans opmaken en beoordelen Verleende zorg correct evalueren en rapporteren



Gezonde voedingsgedrag bevorderen door preventieve interventies uit te voeren



Actieve deelname in interdisciplinair overleg en samenwerking in voedingsbeleid

Examen 2020: bachelor verpleegkunde

2.1. Inschatten v/d zorgbehoefte v/d ZO bij voeding- en vochtinname  Gegevens verzamelen uit verschillende bronnen  Anamnese gesprek  Verpleegdossier 

Gesprek met arts, diëtiste, ZV

 Gesprek met mantelzorger of familielid  Observaties v. ZO

2.1.1.

Gegevens verzamelen

 Zie p330

2.1.2.

Observatie v. ZO

 Volgende observaties zijn belangrijk, correct in te schatten en problemen met betrekking tot voeding- en vochtinname zowel emotioneel en lichamelijk vlak:  

Wat en hoeveel eet en drinkt de ZO? Vb: ZO alleen woont  is er brood?... Eetgedrag



Aanwezigheid v. voedingsproblemen (slikstoornissen, braken, diarree..)



Vermogen v. ZO om zelfstandig te eten(activteiten dagelijks leven, kort v. zelfredzaamheid…) Gedachten gevoelens v. ZO opzichte v. voeding- en vochtinname ( verlies v. eetlust, stress, moeheid…)

 

Voedingstoestand v. ZO( gewicht, lengte, BMI…) Aanwezigheid of tekort aan mantelzorg en sociaal netwerk



2.2. Voedingsproblemen herkennen en VPK diagnosen met betrekking tot voeding- vochtinname vasstellen  Verschillende voedingsprobleme aanwezig zijn, volgende diagnosen vaststellen  Zelfzorftekort bij eten  Ondervoeding  Overvoeding  Vochttekort  Stellen v. VPK diagnose om oorzaken of beïnvloedende factoren (etiologie) na te gaan. Factoren lichamelijk, psychisch, sociaal of cultureel vlak.

2.3.

Afwijkingen in voedingstoestand v/d ZO herkennen

 Volgens FOD volksgezondheid, veiligheid v. voedselketen en leefmilieu is ondervoeding aanwezig bij 4-10% in thuiszorg, 20-62% in ZH, 50-90% in rust- en verzorgingsinstellingen.  Aanpak en preventie v. ondervoeding 1 v. krachtlijnen  nationaal voedings- en gezondheidsplan v. federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid v. voedselketen en leefmilieu. Doel v. NVGP-B  identificeren noodzakelijk maatregelen  tot vermindering v. ondervoeding, zowel op het niveau v. ZH, rust- verzorginginstellingen als niveau v. thuiszorg. 2

 VPK dient verantwoordelijk op nemen voor voedingstoestand. Betekent  ondervoeding (malnutritie) of overvoeding (obesitas) dienten te voorkomen. Adequaat ingespeeld worden opgemerkte slechte voedingstoestand.  Slechte voedingstoestang gekenmerkt:  Opsoren v. OZ die geen risico op ondervoeding vertonen  Vroegtijdig herkennen ZO met risico ondervoeding  voedinsplan kan opgesteld worden voor verdere 

complicaties Identificeren v. zo met ondervoeding

Examen 2020: bachelor verpleegkunde  Verschillende screeninginstrumenten  problemen met voedingstoestand te ontdekken. Vb: de nutritional risk screening  screening

 De MNA  18 items ingedeeld worden in 4 categorieën

tool voor evaluatie v. risico op ondervoeding. Oudere ZO is malnatrition universal screening rool en mini nutritional assessment in gebruik.

2.4.

 

Antropometrische beoordeling: BMI, omtrek v. bovenarm… Globale beoordeling: levensstijl, medicatiegebruik

 

Voedselbeoordeling: aantal maaltijden per dag… Subjectieve beoordeling: zelfperceptie v. voedingsstatus en gezondheidstoestand

Ondersteunen, begeleiden of zorg overnemen bij voeding

 Hulp bij voeding afhankelijk v. zorgsituatie, toestand v. ZO en mogelijkheden tot zelfzorg. Iemand eten alleen geserveerd, andere de zorg gedeeltelijk of volledig overgenomen.

2.4.1.

Algemene aandachtspunten bij zorg rond voeding



Rekening houden met aspecten v. voedingsbeleving (maaltijdspatroon, voorkeuren, …)

  

ZO stimuleren om eten en te drinken Uitleg geven bij voeding indien nodig Gebruik v. aangepaste hulpmiddelen bij eten

 

Zorgen voor rustige en aangename omgeving Zorgen voor correcte houding v. ZO

 

Opdienen v. voeding op correcte manier Helpen (indien nodig) met vlees snijden, potjes of verpakkingen openen…



Maken het eten aantrekkelijk en met juiste temp.



Aanpassen v. voedsel



Aanpassen v. tempo aan mogelijkheden v. ZO



Zorgen voor goede mondhygiëne

2.4.2.

Correcte houding

 Belangrijk dat ZO  comfortabel en correcte houding heeft.  

Zithouding aan tafel in stoel of rolstoel Gesteund zitten in bed

 Liggen op zij in bed  Correcte houding biedt veiligheid bij eten en drinken, belangrijk om mogelijkheid te bieden om zelfstandig te kunnen eten

2.4.2.1. Zittende houding in een stoel of rolstoel  Zitten aan tafel  beste houding  goede tonusopbouw  goed veilig kunnen eten en drinken  Voeten staan goed gesteund op vloer of voetensteun  

Enkele en knieën hebben hoek v. 90° Heupen hebben hoek v. 90° of niet iets minder



Nek is verlengd

 Armen liggen vanaf de ellebogen goed gesteund op tafel  Zittende voeten  ZV correcte werkhouding  recht over ZO te zitten of staan. Bij zittend voeden  knieën in hoek v. 90°

2.4.2.2. Zitten in bed

3

 

Hoofdsteun dient op heuphoogte te scharnieren Bed dient op hoogte v. knie omhoog gebracht worden

 

Kussens moeten goede ondersteuning aanbieden Tafeltje moet stabiel zijn en dient voor ZO gebracht te worden

mond en keel. Houding is het hoofd lichte flexie (naar voor



Bedhekken kunne gebruikt worden voor veiligheid v. ZO

buigen)

 Hoofdhouding  belangrijke rol bij transport v. voedsel door

Examen 2020: bachelor verpleegkunde

2.4.3.

Gebruik v. aangepaste hulpmiddelen bij eten

 Hulpmiddelen om zelfzorg v. ZO bij voeding- en vochtinname te ondersteunen  

Aangepast bestek met verdikte of herstelbare handgreep Aangepaste bekers met verschillende handgrepen en verschillende vormen

 

Bestekhouder Borden met bordranden en antischuifnappen

2.4.4.

Opdienen v. voeding

 Stapgericht georganiseerd worden. Stappenplan voor ZO zonder slikproblemen. Kledij v. ZO te beschermen  verschillende wegwerp- servetten of slabben voor volwassenen

2.4.5.

Stappenplan

 Zie p 338

3. Slikstoornissen (dysfagie)  VPK diagnosen omschreven verminderd vermogen vloeistoffen en/of vast voedsel v. mond naar maag.  Verschillende factoren  aan proces v. slikken. Vb: fysiologische veroudering veroorzaakt verschillende veranderingen  inname v. voeding en slikken. Deze veranderingen niet direct slikproblemen bij gezonde oudere ZO. Combinatie met ernstige verzwaking na immobilisatie door ziekte, na ernsitge infectie, na operatie kunnen slikstoornissen bij ouderen ontstaan.

3.1.

Oorzaken v. slikstoornissen

 Neurlogische oorzaken  Niet-neurologische oorzaken

3.1.1.  

Neurlogische oorzaken

Multiple sclerose (ms) Ziekte v. parkinson: kenmerkend zijn motorische sotrrnissen als niet-motorische stoornissen zoals cognitieve stoornissen Neuromusculaire aandoeningen  schade bevindt zich in perifere zenuw in voergang v. zenuw naar spier of in spier zelf



3.1.2.

Niet-neurologsiche oorzaken

 Gevolge v. veranderingen in hoofd-halsgebied. Problemen kunnen ontstaan als gevolg van:  Radiotherapie, chemotherapie en operaties in mond- en keelgebied

3.2.



Ontstekingen en tumoren in mond- en keelgebied



Aanwezigheid v. trachecanule

Gevolgen v. slikstoornissen

 Verschillende gevolgen v. kauw- en slikstoornissen  Luchtwegenproblemen met aspiratiepneumonie (slikpneumonie)  Ondervoeding en dehydratatie  Verminderde fysieke conditie en wondgenezing 

3.3. 4

Partipatieproblemen met sociale isolatie

Taak v. VPK bij ZO met slikstoornissen

Examen 2020: bachelor verpleegkunde

 Slikstoornis  VPK diagnose. ZO met slikstoornissen bevat volgende activiteiten  VPK anamnese afnemen (gegevens verzamelen) 

Slikstoornissen opsporen en signaleren

 

Inname v. voeding aanpassen aan mogelijkheden v. ZO en specifieke hulp bij eten en drinken Specifieke VPK medische-technische zorg uitvoeren

 

Mondhygiëne Doorwijsfunctie naar gespecialiseerde ZV (arts, logopedisten, diëtist..)

3.3.1.

Slikstoornissen opsporen en signaleren

 Zie p 342

3.3.2.

Specifieke hulp bij eten en drinken

 Algemene aandachtspunten bij zorg bij voeding 

Omgeving



Materiaal en aanbieden v. voeding



Houding



Aard v. voedsel

 

Mondcontrole Duur v/d voeding



Samenwerking met arts, logo, kine…

 Enkele richtlijnen weergegeven die VPK kan uitvoeren ter ondersteuning met slikstoornissen zie p 343

4. Vochtbalans  Verschil tussen vochtinname en vochtafscheiding. Normale vochtbalans inname v. vocht gelijk aan afgifte v.vocht

 Onvoldoende vochtinname of bij te veel vochtuischeiding ontstaat negatieve vochtbalans. Gevolg negatieve vochtbalans is uitdroging of dehydratatie.  Vochtinname groter  vochtuitscheiding wordt over een positieve vochtbalans. Gevolg  positieve vochtbalans is vocht vasthouden-oedeem.  Verschillende redenen kan vochtbalans verstoord worden  ZO drinkt te weinig o Verminderd dorstgevoel bij ouderen, angst voor incontinentie o o

Misselijkheid Ziektetoestend



Meer vochtverlies door ziekte

 

Minder urineproductie door nietziekten ZO te veel vocht vastnemen. Oedeem ontstaan door verschillende redenen.  Vochtbalans na 24 uur berekend zie boek p 346

5

Examen 2020: bachelor verpleegkunde

 UIT deel v. tabel intevullen  hoeveelheid v. urine per 24u noteren. Andere manier bij ZO zonder verblijfsonde  Bij ZO die zelf kan urineren  gevraagd om op vaste uur te urineren. Niet genoteerd, vanaf dan alle urine gemeten en genoteerd. Laatste notering om 8u  Bij ZO met verblijfsonde  urinecollector op vaste tijdstippen binnen 24u geledigd vb: urinecollector om 8u en urine niet genoteerd. Nadien urine gemeten en laatste keer wordt urinecollector om 8u geledigd en deze urine als laatste genoteerd

6...