Integracja europejska - notatki z ćwiczeń PDF

Preview

Summary

Integracja europejska - notatki z ćwiczeń...

Description

Ćwiczenia

Wolny rynek- siła napędowa integracji; tworzenie instytucji o charakterze ponadnarodowym, biorą pod uwagę interes całości a nie poszczególnych państw organy międzyrządowe – głos podejmowany jednomyślnie co do zasady ; w interesie danych państw integracja narzucana z gór Etapy integracji : - strefa wolnego handlu (free trade area) : zniesienie ceł i innych barier w obrocie towarami - unia celna (customs union) : zniesienie barier + utworzenie wspólnej taryfy celnej oraz ujednolicenie polityki handlowej wobec państw trzecich - wspólny rynek (common market) : zniesienie barier w obrocie towarami oraz w przepływie czynników produkcji (kapitał i osoby) np. Mercosur ’91 (Wspólny Rynek Południa) - unia gospodarcza (economic union) : wspólny rynek + ograniczanie dyskryminacji między partnerami, która wynikała z odmiennych polityk - pełna integracja gospodarcza (total economic integration) : unifikacja polityki pieniężnej, (WSPÓLNA WALUTA) fiskalnej, antykryzysowej, społecznej i wymaga powołania władz ponadnarodowych KLAUZULA NAJWYŻSZEGO UPRZYWILEJOWANIA Państwo przyznające tę klauzulę innemu państwu zapewnia mu uprawnienia i udogodnienia nie mniejsze niż jakiemukolwiek innemu państwu, z którym handluje Integracja gospodarcza: proces, w ramach którego ma miejsce współoddziaływanie zjawisk rynkowych oraz zmian instytucjonalno-regulacyjnych, obejmujących coraz to nowe dziedziny powiązań, w efekcie czego zacieśniają się więzi gospodarcze oraz inne, a wyłaniająca się z tego nowa struktura jest zasadniczo odmienna od jej elementów składowych Co wtedy z integracją polityczną? Unia Paneuropejska – 1924 Koncepcja Paneuropy Richarda Coudenhove’a-Kalergiego (francuski mąż stanu) -> Podkreślał znaczenie europejskiej wspólnoty kulturowej – dziedzictwo rzymsko – greckie, judeochrześcijańskie. Potępienie nacjonalizmu. Proponował utworzenie federacji europejskiej – Stanów Zjednoczonych Europy – najwyższą władzą dwuizbowy parlament (Izba Narodów –wybory powszechne + Izba Państw- delegaci państw). Zjednoczona Europa – przeciwstawienie się Wielkiej Brytanii, Rosji i USA. 1923 – książka „Pan-Europa” 1924 – utworzył Unię Paneuropejską- ruch skupiał znane osobistości, m.in. premier Francji Herriot, prezydent Czechosłowacji Benes, A. Einstein, Z. Freud, poparcie Churchilla 1926 – Kongres paneuropejski w Wiedniu – jednak pomysł nie zyskał poparcia ze strony mocarstw, Francja i Polska krytyczne ze względu na proniemieckie sympatie R.C-K. (Niemcy przestali go wspierać w 1933)

Projekt Unii Europejskiej Aristide’a Brianda -> Briand chciał przezwyciężyć antagonizm między Francją i Niemcami, chciał zjednoczenia Europy – najważniejsze państwa: Francja, Wielka Brytania, Niemcy Zbliżenie francusko-niemieckie – poł. lat ’20 – 1926 Briand i Stresemann otrzymują Pokojową Nagrodę Nobla

1929 – na forum ZLN Briand przedstawia projekt federacji europejskiej – porozumiewanie się, dyskutowanie o swoich interesach, podejmowanie wspólnych decyzji, współpraca gospodarcza i polityczna bez naruszania suwerenności Projekt przyjęty chłodno jako przedwczesny, przychylne tylko małe i średnie państwa Państwa europejskie poprosiły jednak o uszczegółowienie propozycji 1930 – memorandum władz francuskich – brak jedności w Europie to przyczyna jej niestabilności. Propozycje: - porozumienie podkreślające jedność i solidarność państw Europy - organy: (UE) Konferencja Europejska (przedstawiciele państw), Komitet Europejski (org. Wykonawczy), sekretariat - ogólne zasady – rozwój współpracy politycznej i ekonomicznej Francuskie postulaty nie doczekały się realizacji bo: a) 1929 zmarł Stresemann – gł. niemiecki zwolennik integracji, a od 1933 Hitler ;] b) X.1929 – kryzys gospodarczy – tendencje autarkiczne c) Wielka Brytania przeciwna integracji i bała się dominacji niemiecko-francuskiej d) Briandowi zarzucano, że mówiąc o Europie myśli o Francji

Po II WŚ – wszystkie państwa zrujnowane, chciały się podnieść, spadek produkcji przemysłowej, straty ludnościowe, miliony uchodźców. Zmiana układu sił w Europie i na świecie -> Chciano zachować kontrolę nad odbudową Niemiec (problem jedność? Jakie stosunki z sąsiadami? Podzielony Berlin? )

4 zwycięskie mocarstwa – Francja, Wielka Brytania, USA, ZSRR. Stosunki USA – ZSRR głównym elementem kreującym stosunki międzynarodowe po IIwś 1947 – Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych = Europa Wschodnia + Francuska i Włoska Partia Komunistyczna 1948 – Komuniści przejęli władzę w Czechosłowacji (zamach praski) 1948-49 – Wojska ZSRR zablokowały dostęp do zachodnich sektorów Berlina (kryzys berliński) 1950 – Korea Północna najechała na Południową – konflikt przerwany w 1953 Początek zimnej wojny – rywalizacja USA – ZSRR w wielu płaszczyznach, m.in. politycznej, gospodarczej, militarnej, ideologicznej, szeroki wachlarz nieprzyjaznych środków, Europejczycy w poczuciu zagrożenia  wreszcie poważnie zaczęto traktować koncepcje zjednoczenia Rola USA – pomoc gospodarcza, Plan Marshalla1947 Plan Marshalla (Plan Pomocy Europie) – kredyty oraz darowizny dla państw, które opracują wspólny plan odbudowy i rozwoju w duchu liberalnym oraz stworzą potrzebne instytucje ; USA chciały powstrzymać ekspansje komunizmu, ulokować kapitał; z perspektywy USA słabe Niemcy to słaba Europa dlatego zależało im na odbudowie Niemiec (5 mld) Europa zachodnia powołała do życia Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej 1948 (OEEC) do dystrybucji pomocy z USA, jednak nie udało się stworzyć wspólnego programu odbudowy. (konf w Paryżu była w 1947). ZSRR odmówił współpracy, więc OEEC objęła tylko Europę Zachodnią, w jej pracach uczestniczyły także Niemcy (generalnie 16 państw tworzyło tę organizację) - ok. 13 mld $ pomocy (teraz 130 mld$) - nie odegrała wielkiej roli w jednoczeniu, ale przyczyniła się do ożywienia współpracy gospodarczej

1960 – OEEC przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) zrzeszającą większość krajów wysokorozwiniętych – straciła europejski charakter (Polska w OECD od 1996)

Renesans koncepcji paneuropejskich: Kongres Europejski w Hadze i Rada Europy 1946 – Churchill zaproponował (na Uniwersytecie w Zurychu) powrót do propozycji Coudenhove’a – Kalergiego i Brianda, odbudowę „europejskiej rodziny”i powołanie „Stanów Zjednoczonych Europy” - pierwszym krokiem „Rada Europy” (zał.1949r. Strasburg) - kluczowa rola Francji i Niemiec Zachodnich, Wielka Brytania miała tylko wspierać Wystąpienie Churchilla – impulsem integracyjnym – odtworzenie Unii Paneuropejskiej, powołanie Ruchu na rzecz Zjednoczonej Europy (brytyjscy konserwatyści, w tym Churchill) 1947 – Międzynarodowy Komitet Koordynacyjny na rzecz Zjednoczonej Europy   1948 Kongres Europejski w Hadze – przewodnictwo Churchill - zasadniczym celem jedność europejska, ale różne środki dojścia do tego celu Trzy rezolucje Kongresu haskiego: 1. kulturalna – wspólne dziedzictwo europejskiej cywilizacji i konieczność działania na rzecz świadomości europejskiej poprzez media 2. gospodarczo – społeczna – zjednoczenie ekonomiczne –likwidacja barier w handlu, liberalizacja przepływów kapitałowych, unifikacja walutowa, harmonizacja ustawodawstwa socjalnego 3. polityczna – zjednoczenie jest koniecznym warunkiem bezpieczeństwa. Zjednoczenie w oparciu o Kartę Praw Człowieka, Trybunał Sprawiedliwości i Zgromadzenie Europejskie Ruch Europejski – pozarządowa federacja organizacji proeuropejskich 1948, W. Churchill, K. Adenauer, A. Spinelli, P.H. Spaak, R. Schuman, J. Monnet, A. de Gasperi (ojcowie duchowi), wszyscy byli za koncepcją federalistyczną Koncepcja konfederacyjna: Ch. De Gaulle i „Europa Ojczyzn” 1948 – Stały Komitet ds. Badań i Rozwoju Federacji Europejskiej (Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia i Luksemburg)- miał się zająć przełożeniem zaleceń Kongresu na język prawniczy. Dwa stanowiska: W. Brytania za międzyrządowym charakterem organizacji, Francja i Belgia za niezależnością. Osiągnięto kompromis i w Londynie podpisano statut Rady Europy. Organy: - Zgromadzenie Parlamentarne – konsultacyjne - Komitet Ministrów – najważniejsze decyzje - Rada miała się zajmować wszystkimi dziedzinami z wyjątkiem kwestii obronnych 1950 – Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 1947 – Traktat z Dunkierki – Francja i Wielka Brytania przeciwko zagrożeniu niemieckiemu – symboliczne zakończenie napięć między tymi państwami 1948 – Traktat brukselski – Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg – o współpracy gospodarczej, społecznej i kulturalnej oraz zbiorowej samoobronie – na wypadek jakiejkolwiek agresji. Międzysojuszniczy sztab generalny w Fontainebleau z marszałkiem Bernardem Montgomery

USA postanowiły zrezygnować z izolacjonizmu wobec konfliktu z ZSRR 1948 – rezolucja Vanderberga – upoważniła amerykańską administrację do podejmowania działań na rzecz rozwoju regionalnych systemów bezpieczeństwa Beneluks 1947: unia celna, a w 1958 Unia Ekonomiczna Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg)

Rada Europy 1949 (Strasburg): z inicjatywy Ruchu Europejskiego, założyciele Belgia, Dania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, WB, Włochy, Szwecja, nie zajmuje się gospodarką, sprzyja na innych płaszczyznach (kulturalna, społeczna, prawna) integracji NATO 1949 (Waszyngton): Organizacja Paktu Północnego Atlantyku, North Atlantic Treaty Organsiation, Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, WB, Włochy, Kanada, USA, RFN od 1955 - rozwój indywidualnych i zbiorowych zdolności obronnych - obowiązek konsultacji w przypadku zagrożenia - obowiązek udzielenia ofierze agresji wszelkiej pomocy, jaką uzna za dostępną Organy: Rada Północnoatlantycka ; Komitet Obrony RWPG 1949: współpraca militarna, polityczna i gospodarcza państw socjalistycznych, przeciwwaga dla Planu Marshalla i OEEC, działanie narzucone przez ZSRR, rubel transferowy, rozwiązana w 1991 Rada Nordycka 1952: współpraca gospodarczym socjalna, prawna etc i koordynacja udzielania pomocy państwom rozwijającym się  Nordycka Rada Ministrów 1971 Układ Warszawski 1955: Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Rumunia, Węgry, ZSRR, współpracował z RWPG dla „socjalistycznej obronności”

próby integracji ponadnarodowej Jean Monnet – jedność europejska realizowana w sposób ewolucyjny, nie odgórnie, ale stopniowe przekazywanie przez państwa kontroli instytucjom międzynarodowym. Uważał, że integracja musi przebiegać sektorowo oraz stopniowo, na początek zaproponował integrację Francji oraz Niemiec w dziedzinie węgla i stali, by kontrolować rozwój gosp. Niemiec i zapewnić Europie pokój.

1950 – projekt nowej organizacji europejskiej, zainteresowały się władze francuskie i RFN Poparcie trzech ojców Europy: Konrada Adenauera, Roberta Schumana i Alcide de Gasperiego – wszyscy chadecy, opowiadali się za zjednoczeniem w oparciu o chrześcijańskie tradycje – poparcie Stolicy Apostolskiej Deklaracja Schumana utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali 9.maja.1950 – Schuman przedstawił w Sali Zegarowej Quasi d’Orsay propozycję utworzenia EWWiS - solidarność gospodarcza sprawi, że konflikt między Francją i Niemcami będzie fizycznie niemożliwy - utworzenie Wysokiej Władzy Duże znaczenie faktu, że to Francja wyszła z inicjatywą poddania kontroli węgla i stali: I. tylko pojednanie niemiecko – francuskie mogło zapewnić zjednoczenie Europy II. Francja stanęła na czele tego procesu i narzuciła własne wzorce i rozwiązania Propozycje zakładały równość Francji i Niemiec – symboliczny gest Deklarację przyjęły: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Niemcy: - podobny poziom rozwoju gospodarczego krajów „Szóstki”; rozczarowanie państwem narodowym po II wś; podobny układ sił na scenie politycznej; przekonanie że z powodu bliskości geograficznej muszą ze sobą współpracować; związki historyczne; granice częściowo pokrywały się z granicami imperium karolińskiego; konstytucje Włoch i RFN zawierały upoważnienie do przekazania strukturom europejskim niektórych kompetencji; poparcie środowisk gospodarczych Kraje które nie przyjęły propozycji Schumana:

Europa Środkowo – Wschodnia – blok komunistyczny podporządkowany ZSRR, członkowie RWPG od 1949 2. Hiszpania i Portugalia – izolowane z powodu autorytarnych reżimów, dużo biedniejsze 3. Grecja i Turcja – trudna sytuacja gospodarcza, polityczna niestabilność 4. Europa Północna i Alpejska- bały się ograniczenia swobody, państwa skandynawskie przywiązane do modelu „welfare state”, Szwecja – neutralność, Norwegia – niezależność 5. WB-polityka izolacjonizmu,przeciwna tworzeniu struktur na poziomie ponadnarodowym, strach przed ograniczeniem swobody 1950 Paryż – rozpoczęte negocjacje o kształcie Wspólnoty – rola Monneta i Schumana sporna kwestia – kompetencje Wysokiej Władzy – Monnet chciał jak najszersze, Holandia i większość państw nie. W rezultacie powołano kolejny organ: Radę (ministrowie państw członkowskich) - język każdego z państw j. oficjalnym, roboczym francuski - siedziba Rady w Brukseli - Zgromadzenie w Strasburgu (też siedziba RE) - Wysoka Władza i trybunał EWWiS w Luksemburgu

EWWiS 9 maja 1950 w Paryżu (‘52) by J. Monnet- urzędnik, i R. Schuman –minister spr zagr(plan Schumana)

Proces ratyfikacji regulują przepisy prawa krajowego, nie międzynarodowego.Dlatego data podpisania a wejścia w życie się różnią. (początkowo rok, potem więcej czasu zajmowało –wydł do 2 lat) - 1950 konferencja w Paryżu: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy  traktat o ustanowieniu EWWiS: zawarty na 50 lat ; teraz stracił ważność. impulsem do integracji była GOSPODARKA (powód bardzo praktyczny) 18.kwietnia 1951 Traktat Paryski (EWWiS) Cele:- ciągłość zaopatrzenia w węgiel i stal - równość konsumentów w dostępie - obniżenie cen - rozwój przemysłu ciężkiego - poprawa warunków życia i pracy pracowników tego sektora - ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali - zniesienie ceł i barier - zakaz subwencjonowania i dyskryminowania Realizacja tych zadań – Wysoka Władza – kontyngenty, ceny maksymalne i minimalne, finansowanie projektów, sankcje Stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali udało się już w 1953 - EWWiS zakończyła działalność w 2002, w traktacie nicejskim państwa członkowskie nie przedłużyły jej istnienia, majątek EWWiS przeszedł na UE i został przeznaczony na badania nad węglem i stalą Monnet zakładał stworzenie 3 organizacji: EWWiS oraz Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej, jednak nie udało mu się tego planu zrealizować  parlament francuski sam nie ratyfikował (różne ośrodki decyzyjne jeśli coś wychodzi ze strony rządowej to ośr decyzyjny może się nie zgodzić)  w skrócie : Plan Plevena: porażka Europejskiej Wspólnoty Obronnej zimna wojna – konieczność zacieśnienia współpracy gospodarczej i militarnej 1949- ZSRR ma broń jądrową 1950 – początek wojny w Korei NATO i Traktat Brukselski nie wystarczały, bo ich sygnatariuszem nie było RFN Problem remilitaryzacji Niemiec – Korea Płn zaatakowała Pd, dlatego RFN i Zachód obawiały się, że ZSRR tak samo będzie chciał ‘zjednoczyć’ RFN i NRD. USA i Wielka Brytania oficjalnie opowiedziały się za remilitaryzacją, ale opinia publiczna niechętna. Październik 1950 – Rene Pleven przedstawił na forum Zgromadzenia Narodowego propozycję utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (wciągnięcie Niemiec w strukturę bez tworzenia ich armii)

- wspólna europejska armia podporządkowana instytucjom Europy, składająca się z jednostek wielonarodowych. Na jej czele minister obrony powołany przez członków EWO Reakcje – USA – celem EWO opóźnienie remilitaryzacji RFN, inni – próba ukrytej odbudowy potencjału, Wielka Brytania – odmówiła jak zwykle – cios, bo jej potencjał militarny był ważny 1950-51 – Petersberg – USA, Wielka Brytania, Francja i RFN – rozmowy dotycz. warunków udziału RFN Paryż – negocjacje dotyczące zasad funkcjonowania EWO 1952 – „Szóstka” podpisała Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Obronną USA, Wielka Brytania,Francja i RFN – układ generalny, zastępujący statut okupacyjny, znosząc większość ograniczeń RFN – ale ta miała w przyszłości włączyć swoją armię do EWO Protesty we Francji – koniec francuskiej armii i imperium,wynarodowienie armii, podporządkowanie wspólnym instytucjom 1954 – premier Pierre Mendes – France poddał Traktat EWO pod głosowanie w parlamencie, odrzucono go.

Pogłębienie współpracy militarnej i politycznej okazało się wtedy niemożliwe, dlatego należało przekazać współpracę w tych dziedzinach innym strukturom i skupić się na gospodarce.

Plan Spaaka. Kwestia Europejskiej Wspólnoty Politycznej 1952- ministrowie „Szóstki” postanowili nie czekać na wejście w życie Traktatu EWO i zwrócili się do Zgromadzenia Parlamentarnego EWWiS o przyspieszenie prac nad projektem unii politycznej 1953 – Zgromadzenie Parlamentarne EWWiS, na czele Paul – Henri Spaak – projekt statutu EWP: - utworzenie nowej Wspólnoty Europejskiej w zamian za EWWiS i EWO - dwuizbowy parlament – Izba Narodów i Senat - Europejska Rada Wykonawcza - Rada Ministrów Państw Członkowskich - Trybunał Sprawiedliwości - Rada Gospodarcza i Społeczna - koordynacja polityki zagranicznej - wspólny rynek – swobodny przepływ osób, towarów i kapitału Większość państw nie chciała tak daleko idących rozwiązań (oprócz Włoch). Porażkę przypieczętowało odrzucenie przez Francję EWO. Anthony Eden – brytyjski msz 1954 – Londyn i Paryż – decyzje o modyfikacji Traktatu Brukselskiego, utworzeniu na jego podstawie Unii Zachodnioeuropejskiej – przyjęcie RFN i Włoch. RFN miała się też stać członkiem NATO UZE nie miała być ponadnarodowa, miała służyć do kontroli RFN (zobowiązanie Adenauera do nieprodukowania broni ABC - atomowa, biologiczna, chemiczna), RFN zobowiązało się także do przestrzegania KNZ (mimo że nie było członkiem ONZ) RFN uzyskała zgodę na remilitaryzację 1954 – ratyfikowane porozumienia (przez Wielką Brytanię też) UZE nie odgrywała dużej roli i była przez wiele lat w dużej części podporządkowana NATO

 Unia Zachodnioeuropejska 1954: powstała w wyniku rozszerzenia o RFN składu Unii Zachodniej utworzonej w 1948 (WB, Beneluks, F), nie była istotna, NATO miało monopol na kwestie militarnopolityczne

55 rok konferencja w Messynie – chęć pogłębiania współpracy

1955 – propozycja Johana Wilema Beyena (msz Holandii) – idee wspólnego rynku, charakter polityczny – głównym celem bowiem nadal zapewnienie pokoju, filozofia Europy karolińskiej opartej na wspólnocie chrześcijańskiej 20.maja 1955 – memorandum państw Beneluksu –po rozmowach J.W. Beyena i Paula Henri Spaak (msz Belgii) z Jeanem Monnetem - propozycja utworzenia przez członków EWWiS unii celnej i możliwości powołania organizacji ds. energii jądrowej 1. i 2. czerwca 1955 w Messynie – w reakcji na ten projekt obradowali szefowie dyplomacji „Szóstki”. Dyskusje nad drogami rozwoju integracji gospodarczej i jej zakresem, promotorami integracji RFN i Beneluks

Komitet Spaaka – zaczął pracę po konferencji, złożony z ekspertów, opracowanie konkretnych kroków w celu powołania unii celnej i wspólnego rynku Wielka Brytania uczestniczyła na początku, ale wycofała się, bo chciała tylko luźnych struktur ograniczonych do strefy wolnego handlu. Francja skłaniała się ku budowie silnej struktury w myśl propozycji belgijskich. 1956 konferencja w Wenecji – odtąd prace nad ukształtowaniem przyszłych wspólnot spoczęły na msz-ach członków EWWiS i wspólnej komisji rządowej Tak więc wszystko zaczęło się od TRAKTATÓW RZYMSKICH EWG 1957 traktat w Rzymie: Raport Spaaka (minister SZ Belgii), utworzenie unii celnej i wspólnego rynku, sygnatariuszami założyciele EWWiS

25.marca 1957 – na Kapitolu w Rzymie podpisano ostateczne traktaty (kompromisowe między tendencjami federacyjnymi RFN i Beneluksu a nieufną Francją) -> EWG i EUROATOM Euroatom (Europejska Wspólnota Energii Atomowej)(pomysł z Francji)25 marca 1957 Rzym – środek zastępujący węgiel

Traktat o EWG (TEWG) Cele istnienia organizacji:- rozwój życia gospodarczego - szybszy wzrost poziomu życia budowanie coraz ściślejszych związków między państwami Środki do zrealizowania tych zamierzeń: - utworzenie unii celnej do końca 1969, wspólna polityka handlowa - zniesienie ograniczeń w przepływie dóbr, usług i kapitału - zapewnienie wolnej konkurencji na wspólnym rynku - koordynacja polityk gospodarczych - wspólna polityka rolna - wspólna pol...