Lịch sử học thuyết kinh tế PDF

Preview

Summary

Download Lịch sử học thuyết kinh tế PDF

Description

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ ----------

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN Học phần: LỊCH SỬ CÁC HỌC THUYẾT KINH TẾ Đề tài: Phân tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith. Chứng minh rằng lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith

Giảng viên hướng dẫn

: Ts.Phạm Thị Nguyệt

Sinh viên thực hiện

: Đỗ Thị Minh Trang

Lớp

: K19TCG

Mã sinh viên

: 19A4010573

Hà nội, ngày 19 tháng 1 năm 2021

1

Mục Lục Chương 1: Lý luận chung về thuyết Bàn tay vô hình và thuyết Cân bằng thị trường .... 4 1.1. Lý thuyết bàn tay vô hình ..................................................................................... 4 1.1.1. Bối cảnh lịch sử ra đời lý thuyết bàn tay vô hình .......................................... 4 1.1.2. Sơ lược nội dung lý thuyết “bàn tay vô hình” ................................................ 4 1.2 Lý thuyết cân bằng thị trường ................................................................................ 5 1.2.1. Bối cảnh lịch sử ra đời lý thuyết cân bằng thị trường ................................... 5 1.2.2. Sơ lược nội dung lý thuyết cân bằng thị trường ............................................. 5 Chương 2: Phân tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith. Chứng minh rằng lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith ............................................................................................................ 5 2.1. Nội dung lý thuyết “bàn tay vô hình” của Adam Smith ....................................... 5 2.2. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của lý thuyết “bàn tay vô hình" ............................... 6 2.3 Lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith ....................................................................................... 9 Chương 3: Đánh giá và liên hệ thực tiễn ....................................................................... 10 3.1. Đánh giá .............................................................................................................. 10 3.2. Liên hệ với Việt Nam .......................................................................................... 11 3.2.1 Tổng quan tình hình nước ta .......................................................................... 11 3.2.2 Thực tiễn Việt Nam với lý thuyết bàn tay vô hình ........................................ 12

2

MỞ ĐẦU

Khoa học kinh tế thế kỉ XIX với những sự phát triển vượt bậc, theo đó là hàng loạt câu hỏi được đặt ra, đi sâu tìm hiểu quy luật, cơ chế hoạt động, những yếu tố tác động trực tiếp tới nền kinh tế. Vô số các giả và lý thuyết đã được nêu ra, đáng chú ý nhất là nhà kinh tế học Adam Smith với thuyết Bàn tay vô hình:"Sự giàu có của mỗi quốc gia đạt được không phải do những quy định chặt chẽ của nhà nước, mà do bởi tự do kinh doanh". Tức sự vận động của những lợi ích diễn ra trên một thị trường tự do đã hình thành nên cơ chế tự điều tiết của thị trường mà không cần đến sự can thiệp của bất kì phương thức nào. Adam Smith là nhà kinh tế chính trị cổ điển nổi tiếng ở Anh và trên thế giới, là nhà tư tưởng tiên tiến tư sản. Học thuyết “bàn tay vô hình” nghiên cứu cơ chế hoạt động của một cơ chế thị trường cạnh tranh và nó cũng phản ánh quan điểm chung của các nhà kinh tế học đương thời. Lý thuyết “Cân bằng thị trường” của L. Walras ra đời sau được cho là sự kế tục và phát triển tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith. Chính vì vậy, em đã lựa chọn đề tài: “Phân tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith. Chứng minh rằng lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith.” Tuy đã cố gắng nghiên cứu tìm tòi song với vốn kiến thức còn hạn ché, bài tiểu luận của em không tránh khỏi sai sót, rất mong nhận được những đóng góp quý báu của thầy cô để bài tiểu luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn!

3

NỘI DUNG

Chương 1: Lý luận chung về thuyết Bàn tay vô hình và thuyết Cân bằng thị trường 1.1. Lý thuyết bàn tay vô hình 1.1.1. Bối cảnh lịch sử ra đời lý thuyết bàn tay vô hình Vào thế kỉ XVIII, Châu Âu bước vào cuộc cách mạng công nghiệp, tạo ra một hình thái kinh tế xã hội, chính trị mới dẫn đến sự xuất hiện cuả một tầng lớp quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến. Sự chuyển biến phương thức sản xuất đã làm cho học thuyết kinh tế chủ nghĩa trọng thương không còn phù hợp nữa, đòi hỏi phải có một cương lĩnh kinh tế mới đáp ứng nhu cầu của thời đại. Kinh tế chính trị học tư sản cổ điển Anh ra đời và trở thành một phần nền tảng khoa học của kinh tế thị trường ngày nay. Một trong những đại biểu tiên phong xây dựng hệ thống ấy là Adam Smith. Adam Smith (1723-1790), là một người có tài năng bẩm sinh, năm 14 tuổi ông đã vào trường đại học Glasgow, sau đó tiếp tục theo học đại học Oxford và trở thành nhà lý luận kinh tế chính trị học cổ điển nổi tiếng của Anh. Tác phẩm lớn nhất của ông là “Của cải của các dân tộc”, ông đóng góp nhiều lý thuyết cho kinh tế học trong đó phải kể đến thuyết “Bàn tay vô hình”,

1.1.2. Sơ lược nội dung lý thuyết “bàn tay vô hình” Bàn tay vô hình là một phép ẩn dụ, một tư tưởng kinh tế do ông đưa ra vào năm 1776. Trong tác phẩm “Tài sản của các quốc gia” và những bài viết khác, Smith đã tuyên bố rằng, trong nền kinh tế thị trường tự do, mỗi cá nhân theo đuổi một mối quan tâm và xu hướng lợi ích riêng cho cá nhân mình, chính các hành động của những cá nhân này lại có xu hướng thúc đẩy nhiều hơn và củng cố lợi ích cho toàn cộng đồng thông qua một "bàn tay vô hình". Ông biện luận rằng, mỗi một cá nhân đều muốn thu lợi lớn nhất cho mình sẽ làm tối đa lợi ích của cả cộng đồng, điều này giống như việc cộng toàn bộ tất cả các lợi ích của từng cá nhân lại. Tuy nhiên khi đó, hệ thống thị trường và cơ chế giá cả sẽ hoạt động một cách tự phát vì lợi ích của tất cả mọi người như thể có một bàn tay vô hình đầy thiện ý điều khiển toàn bộ quá trình xã hội và sự điều khiển tự phát này còn có hiệu quả hơn cả khi có ý định làm việc này.

4

1.2 Lý thuyết cân bằng thị trường 1.2.1. Bối cảnh lịch sử ra đời lý thuyết cân bằng thị trường Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, sản xuất phát triển mạnh, thị trường ngày càng lớn, vai trò của cá nhân được khẳng định, nhất là chủ doanh nghiệp. -

Giai cấp vô sản có vũ khí tư tưởng sắc bén của mình, đó là chủ nghĩa Mác

-

Giai cấp tư sản phải xây dựng một lý luận kinh tế mới để bảo vệ lợi ích của mình trong tình hình mới.

1.2.2. Sơ lược nội dung lý thuyết cân bằng thị trường Lý thuyết cân bằng tổng thể được Léon Walras phát triển từ những năm 1870, với mục tiêu tìm cách giải thích cung, cầu và giá của tổng thể một nền kinh tế với rất nhiều thị trường của rất nhiều mặt hàng, đồng thời. chứng minh rằng giá cân bằng của các mặt hàng có tồn tại. Khi giá thị trường của tất cả các mặt hàng đạt tới trạng thái cân bằng thì nền kinh tế đó đạt tới cân bằng tổng thể. Trạng thái cân bằng tổng thể là trái ngược với trạng thái cân bằng từng phần. Lý thuyết này có tính chất trừu tượng, nhưng là một lý thuyết có ích nếu xét các giá cân bằng trong dài hạn và nhìn nhận giá thật như là một độ lệch của điểm cân bằng.

Chương 2: Phân tích lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith. Chứng minh rằng lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith 2.1. Nội dung lý thuyết “bàn tay vô hình” của Adam Smith Học thuyết “bàn tay vô hình” nghiên cứu cơ chế hoạt động của thị trường cạnh tranh và nó cũng phản ánh quan điểm chung của các nhà kinh tế học cổ điển.Theo A.Smith, một chế độ kinh tế bình thường phải dựa trên cơ sở sản xuất và trao đổi hàng hóa tự do cạnh tranh. Ngược lại thì chỉ là sản phẩm của ngẫu nhiên, độc đoán và ngu dốt của con người.Ông viết: “Mỗi cá nhân đều cố gắng sử dụng vốn của mình sao cho có được sản phẩm có giá trị cao nhất. Thông thường, cá nhân này không có chủ định củng cố lợi ích công cộng, mà cũng chẳng biết mình đang củng cố lợi ích này ở mức độ nào. Cá nhân này chỉ có mục đích bảo vệ sự an toàn và thành quả riêng của mình. Trong quá trình này, một bàn tay vô hình này đã buộc anh ta phải theo đuổi một mục đích không nằm trong dự định. Trong khi theo đuổi lợi ích của mình, anh ta đã bảo vệ luôn lợi ích của xã hội một cách hữu hiệu hơn cả khi anh ta có ý định làm việc này”. Smith viết: 5

“Chúng ta không mong có bữa trưa nhờ lòng hào phóng của người mổ thịt, người nấu bia, hoặc người làm bánh, mà ở cách nhìn của họ đối với lợi ích của bản thân họ. Chúng ta trông chờ không phải ở lòng nhân đạo của họ, mà ở tính tự tương thân của họ, và không bao giờ nói với họ về những nhu cầu của chúng ta, mà về những lợi ích của họ”. Bàn tay vô hình chính là các quy luật kinh tế khách quan chi phối hành động của con người. Adam Smith gọi hệ thống các quy luật khách quan đó là một trật tự thiên định. Ông chỉ ra các điều kiện cần thiết để cho các quy luật hoạt động là: phải có sự tồn tại và phát triển sản xuất trao đổi hàng hóa, nền kinh tế phải phát triển trên cơ sở tự do kinh tế, tự do mậu dịch. Lý thuyết bàn tay vô hình dựa trên sự thúc đẩy của lợi ích cá nhân và sự điều tiết của thị trường tự do cạnh tranh. Ông giải thích việc để giá cả thị trường được cân bằng phải không xa rời chi phí sản xuất hàng hoá thực tế. Ông giải thích việc xã hội làm như thế nào để hướng những người sản xuất hàng hoá phải cung cấp những hàng hoá mà xã hội cần, sự tương đồng cơ bản trong thu nhập ở dân chúng ở mỗi trình độ sản xuất của một quốc gia. Nghĩa là ông đã tìm ra trong cơ chế thị trường một hệ thống tự điều tiết việc cung ứng cho xã hội một cách có trật tự. Ông cho rằng Nhà nước không nên can thiệp vào kinh tế, Nhà nước chỉ có chức năng bảo vệ quyền sở hữu tư bản, đấu tranh chống kẻ thù bên ngoài, chống tội phạm trong nước. Nhà nước chỉ nên can thiệp vào các chức năng kinh tế khi nó vượt ra ngoài khả năng tự điều tiết của thị trường.

2.2. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của lý thuyết “bàn tay vô hình" 2.2.1. Ý nghĩa lý luận Lý thuyết của Smith chống lại tư tưởng của chủ nghĩa trọng thương (yêu cầu có sự can thiệp của Nhà nước vào kinh tế), đặt tiền đề đòi hỏi được tự do kinh doanh, thích hợp với sự phát triển chủ nghĩa tư bản trong một thời kì dài. Tuy nhiên sau này, thực tế đã cho thấy những điểm chưa hoàn toàn hợp lý của thuyết này, và người ta vẫn phải dùng đến Nhà nước là "bàn tay hữu hình" thông qua luật pháp, thuế và các chính sách kinh tế để điều chỉnh nền kinh tế xã hội kết hợp với cơ chế tự điều chỉnh theo thuyết “bàn tay vô hình” để thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Dựa vào lý thuyết “Bàn tay vô hình”, với sự thúc đẩy của lợi ích cá nhân và sự 6

điều tiết của thị trường cạnh tranh, A. Smith đã giải thích việc giá cả thị trường được cân bằng, không xa rời chi phí sản xuất thực tế hàng hóa. Ông đã giải thích việc xã hội làm như thế nào để hướng những người sản xuất hàng hóa phải cung cấp những hàng hóa mà xã hội cần, sự tương đồng cơ bản trong thu nhập của dân chúng ở mỗi trình độ sản xuất của một quốc gia. Nghĩa là ông đã tìm ra trong cơ chế thị trường một hệ thống tự điều tiết việc cung ứng cho xã hội một cách có trật tự. Theo ông, Nhà nước là công cụ cần thiết để chống thù trong giặc ngoài, chống tội phạm và bảo vệ đất nước. Tuy nhiên, đôi khi Nhà nước cũng có chức năng kinh tế, khi nó vượt ra ngoài khả năng của các doanh nghiệp như đào sông, đắp đường…, nhưng nhà nước không nên can thiệp sâu vào các hoạt động kinh tế, thị trường tự nó sẽ giải quyết tất cả. Ông cũng chỉ ra các điều kiện cần thiết để quy luật kinh tế khách quan hoạt động là: - Sự tồn tại và phát triển của sản xuất hàng hòa và trao đổi hàng hóa; - Nền kinh tế phải được phát triển trên cơ sở tự do kinh tế: tự do sản xuất, tự do liên doanh, liên kết, tự do mậu dịch. Sau này, trong lịch sử, có rất nhiều nhà kinh tế, rất nhiều học thuyết kinh tế ra đời kế thừa và phát huy tư tưởng tự do kinh tế của A.Smith, bao gồm: - Trường phái cổ điển Pháp: học thuyết về trật tự tự nhiên của Quesney. - Trường phái tân cổ điển: Lý thuyết cân bằng tổng quát của L.Waras, lý thuyết giá cả của A. Marshall - Trường phái kinh tế hiện đại đồng thời thừa nhận cả 2 bàn tay và xem nó như nhau, “điều hành nền kinh tế mà không có Chính phủ hay thị trường thì cũng như định vỗ tay bằng một bàn tay vậy”

2.2.2 Ý nghĩa thực tiễn Lý thuyết “bàn tay vô hình” là tiền đề cho sự phát triển nền kinh tế thị trường và tự do thương mại quốc tế ngày nay, thấy tầm quan trọng của quy luật khách quan, đặc biệt là quy luật cân bằng về cung-cầu giá cả. Hoạt động của mỗi thành viên trong xã hội chỉ có mục đích bảo vệ sự an toàn và thành quả của riêng mình; thông thường, không có chủ định củng cố lợi ích công cộng và cũng không biết mình đang củng cố lợi ích này ở mức độ nào. Trong khi đó, hệ thống thị trường và cơ chế giá cả vẫn hoạt động một cách tự phát vì lợi ích của tất cả mọi người như thể có một "Bàn tay vô hình" điều khiển toàn bộ quá trình xã hội, buộc cá nhân phải theo đuổi một mục đích không 7

nằm trong dự định. Với việc từng bước thực hiện những quá trình mang tính quy luật của bước chuyển từ nền kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp sang cơ chế thị trường có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước, với tự do hóa giá cả và thương mại hoá nền kinh tế là khâu trung tâm đột phá, Việt Nam đã tiến những bước dài trên con đường đổi mới. Tuy nước ta hiện nay đã chuyển sang vận hành nền kinh tế theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước, phát triển theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, nhưng còn nhiều yếu tố sơ khai. Việc nghiên cứu lý thuyết “Bàn tay vô hình” của A. Smith có ý nghĩa cung cấp tri thức quan trọng về vai trò của cơ chế thị trường trong điều tiết nền kinh tế. Trong cơ chế này, mọi việc lựa chọn sản xuất và tiêu dùng của các chủ kinh tế đều được thực diện dưới tác động của các quy luật kinh tế khách quan, theo mệnh lệnh của thị trường. Cơ chế thị trường là cơ chế điều chỉnh linh hoạt các nguồn lực trong nền kinh tế theo hướng hiệu quả, tự nó có thể tạo ra sự cân đối cungcầu trên thị trường. Do vậy cần nhận thức đúng vai trò của cơ chế thị trường và có giải pháp để phát huy vai trò đó trong vận hành nền kinh tế nước ta. Cần có chính sách thích hợp để khuyến khích tự do hóa cạnh tranh. Trong công cuộc đổi mới, Nhà nước cần đầu tư xây dựng, quản lý các doanh nghiệp kinh tế nhà nước một cách thỏa đáng với vị trí của nó, nhưng không được bù lỗ dưới bất cứ dạng thức nào, doanh nghiệp kinh tế nhà nước chịu sự chỉ đạo định hướng sản xuất của Nhà nước và được ưu tiên đầu tư, song nó phải năng động đua tranh về mọi mặt để cạnh tranh được với các doanh nghiệp khác trên thị trường. Ngoài ra, cần chống độc quyền trong kinh tế, độc quyền đem lại những đặc quyền, đặc lợi mới cho một ít người, trong khi toàn thể xã hội phải trả giá, cạnh tranh mới là nguyên tắc có tính nền tảng của kinh tế thị trường. Những doanh nghiệp nào yếu kém, thua lỗ sẽ bị phá sản, các nguồn lực của doanh nghiệp đó sẽ được chuyển sang các doanh nghiệp khác, hoạt động có hiệu quả hơn chứ không bị mất đi. Chính vì vậy mà nhà kinh tế Mỹ gốc Áo Alois Schumpeter đã coi “phá sản là một sự tàn phá sáng tạo”. Tuy nhiên, lý thuyết “Bàn tay vô hình” của A. Smith mới chỉ quan tâm đến mặt tích cực của thị trường, mà không thấy tác động tiêu cực hay thất bại mà tự nó không thể khắc phục được, như: độc quyền, cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp, sự phân phối bất bình đẳng, vì thế ông đã tuyệt đối hóa vai trò của thị trường, phủ nhận vai trò kinh tế của Nhà nước. Việc nghiên cứu lí thuyết này còn có ý nghĩa cần có cái nhìn khách quan, khoa học về cơ chế thị trường. Không 8

nên coi thị trường là sự hoàn hảo trong điều tiết nền kinh tế. Sự điều tiết của Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường là cần thiết để ngăn ngừa, khắc phục những thất bại của thị trường, để thị trường hoạt động có hiệu quả. Nhà nước có thể làm tăng hiệu quả của thị trường, khắc phục những khuyết tật của cơ chế "bàn tay vô hình", nền kinh tế hiện đại cần được điều hành bởi sự kết hợp giữa "bàn tay vô hình" của thị trường với bàn tay hữu hình của nhà nước thông qua luật pháp, thuế và nhiều biện pháp kinh tế, tài chính khác; vai trò vĩ mô cũng như vi mô của nhà nước ngày càng tỏ ra quan trọng trong nền kinh tế thị trường.

2.3 Lý thuyết cân bằng thị trường của L. Walras là sự kế tục và phát triển lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith Những nhà kinh tế thuộc trường phái cổ điển muốn tin tưởng vào sức mạnh của nền kinh tế thị trường và sự hoạt động của các quy luật kinh tế. Theo họ sự điều tiết của “Bàn tay vô hình” sẽ đảm bảo cho quá trình tái sản xuất phát triển bình thường. Vì thế lý thuyết cân bằng thì trường của L. Walras kế thừa và phát triền lý thuyết bàn tay vô hình của A. Smith *Lý thuyết bàn tay vô hình: Con người khi tham gia các hoạt động kinh tế ngoài bị chi phối của các lợi ích cá nhân còn chịu tác động của các quy luật kinh tế khách quan, thậm chí đáp ứng nhu cầu của xã hội tốt hơn đáp ứng nhu cầu lợi ích cá nhân. Điều kiện cần thiết để các quy luật kinh tế khách quan hoạt động: Sự tồn tại và phát triển của sản xuất và trao đổi hàng hóa. Nền kinh tế phát triển trên cơ sở tự do kinh tế (Tự do sản xuất, tự do liên doanh liên kết, tự do mậu dịch) Nhà nước không cần thiết phải can thiệp vào nền kinh tế, vì bản thân cơ chế thị trường có thể giải quyết hài hòa các mối quan hệ của nền kinh tế *Lý thuyết cân bằng tổng quát: Trong nền kinh tế tồn tại 3 thị trường độc lập: thị trường hàng hóa, lao động và tư bản được liên kết với nhau thông qua hoạt động của doanh nhân Khi bán sản phẩm trên thị trường được giá cao hơn chi phí sản xuất doanh nhân sẽ có lãi vì thế họ mở rộng sản xuất nên phải vay them tư bản, thuê thêm công nhân làm cho sức cầu trên thị trường tư bản và thị trường lao động tăng dẫn đến giá cả của tư bản và lao động tăng kết quả là chi phí sản xuất tăng. Mặt khác sản phẩm sản xuất tăng thì sản phẩm hàng hóa trên TTSP tăng nên giá cả hàng hóa giảm làm cho thu nhập của doanh nhân giảm. khi giá cả của hàng hóa sản 9

xuất tăng thêm ngang bằng chi phí sản xuất ra chúng thì doanh nhân không có lời trong việc sản xuất thêm vì vậy họ không mở rộng sản xuất nữa (không vay thêm tư bản và thuê thêm công nhân nữa. Từ đó làm cho giá cả tư bản và lao động ổn định dẫn đến giá hàng hóa ổn định (tiền công, lãi suất, giá hàng hóa tiêu dùng đều ồn định). Khi đó ba thị trường đều đạt được trạng thái cân bằng, nền kinh tế ở trạng thái cân bằng tổng quát (sự cân bằng tổng quát giữa các thị trường) điều này được thực hiện thông qua dao động tự phát của cung cầu và giá cả trên thị trường trong điều kiện tự do cạnh tranh. Điều kiện để có cân bằng tổng quắt là: Có sự cân bằng giữa thu nhập bấn hàng hóa sản xuất thêm và chi phí sản xuất ra chúng (sự cân bằng giữa giá hàng hóa và chi phí sản xuất). Điểm kế thừa: Nội dung lý thuyết thể hiện sự tập trung quan điểm về cơ chế thị trường tự điều tiết trong nền kinh tế hàng hóa TBCN. Hoạt động của các doanh nhân không phải tự do tự phát mà bị chi phối bởi các quy luật kinh tế khách quan, theo biến động của quan hệ cung cầu và giá cả hàng hóa. Theo ông, cơ chế tự điều tiết của “Bàn tay vô hình” sẽ làm cho tái sản xuất điễn ra bảo đảm được tỉ lệ cân đối và duy trì được sự phát triển bình thường

Chương 3: Đánh giá và liên hệ thực tiễn 3.1. Đánh giá Adam Smith sử dụng hình tượng “bàn tay” để ám chỉ quyền lực chi phối thị trường. Ông cũng phân quyền lực này thành 2 loại: 1. Bàn tay hữu hình: Quyền lực chi phối thị trường của Nhà nước, được thực hiện thông qua các chủ trương, chính sách chủ quan của giới cầm quyền. 2. Bàn tay vô hình: Quyền lực chi phối thị trường của tự nhiên, được thực hiện thông qua các quy luật tự nhiên khách quan, nằm ngoài sự chi phối của con người. Rõ ràng, quy luật tự nhiên mạnh hơn suy nghĩ chủ quan của Nhà nước. Từ đây ta có thể thấy xu hướng ca ngợi “bàn tay vô hình” của Adam Smith, ông luôn kêu gọi Chính phủ 10

không can thiệp quá sâu vào thị trường. Theo Adam Smith thì có một "bàn tay vô hình" thúc đẩy sự vận hành của nền kinh tế thị trường theo quy luật cung cầu và quy luật giá...