Podstawy prawne i organizacyjne systemu zarządzania kryzysowego Wykłady PDF

Preview

Summary

Staszczyk...

Description

Podstawy prawne i organizacyjne systemu zarządzania kryzysowego Wykład 1. Treści programowe •

Infrastruktura krytyczna

Prezentacja i analiza pojęć ustawowych. Zakres znaczeniowy i analiza pojęcia system. Systemy infrastruktury krytycznej. Europejska infrastruktura krytyczna. Wizualizacja przykładowych systemów infrastruktury krytycznej. Ochrona infrastruktury krytycznej. •

Zarządzanie kryzyowe

Prezentacja i analiza pojęć ustawowych. Fazy zarządzania kryzysowego- charakterystyka. Monitorowanie zagrożeń. Normatywne aspekty zarządzania kryzysowego w RP. Aspekt instytucjonalny i funkcjonalno- formalny zarządzania kryzysowego w RP. Wybrane struktury zarządzania kryzysowego. Literatura Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2013. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014. Administracja bezpieczeństwa i porządku publicznego ze szczególnym uwzględnieniem aspektów prawno- organizacyjnych Policji, Nowakowski Z., Pomykała M., Rajchel J., Rajchel K., Tokarski H (red.), Warszawa 2009. Bezpieczeńśtwo narodowe i zarządzanie kryzysowe w Polsce- wyzwnia i dylematy, Jemioła T. I Rajchel K. (red.), Warszawa 2008. Bezpieczeńśtwo wewnętrzne we współczesnym państwie, Ura E., Rajchel K., Pomykała M., Pieprzny S. (red.), Rzeszów 2008. Bezpieczeństwo w XXI wieku, Nowakowski z., Szafran H., Szafran R., Rzeszów 2009. Terroryzm a infrastruktur krytyczna państwa- zewnętrznego kraju Unii Europejskiej, Piątek Z. I Letkiewicz A. (red.), Szczytno 2010. Guźniczak C., Malinowsk i., Współpraca Policji i straży gminnych/ miejskich, red. LetkiewiczA., Szczytno 2012. Koziej S., Teoria i historia bezpieczeństwa, skrypt internetowy, Warszawa 2006.

Pieprzny S., Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie administracyjnym, Rzeszów 2007. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON 2002. Akry Normatywne

– zm.)

Konstytucja RP- ustawa z 2 kwietnia 1997r. (Dz.U. Z 1997 r. Nr 78, poz. 483, z późn.

Ustawa z 26 kwietnia 2007 r. O zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Z 2007 r., nr 89, poz. – 590, z późn. zm.)

– Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. O stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Z 2002 r., nr 62, poz. 558, z późn. zm.) Ustawa z 29 sierpnia 2002r. O stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego – Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2002 r., nr 156, poz. 1301, z późn. zm.) Ustawa z 21 czerwca 2002 r. O stanie wyjątkowym (DzU z 2002 r., nr 113, poz. 985, z – późn. zm)

–

Ustawa z dnia 10 czerwca 2016r. O działaniach antyterrorystycznych.

ZARZĄDZENIE NR 67 PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 15 października – 2014 r. W sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.

– ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 15 grudnia 2009 r. W sprawie określenia organów administracji rządowej, które utworzą centra zarządzania kryzysowego, oraz sposobu ich funkcjonowania. Rodzaje bezpieczeńśtwa w doktrynie i prawie narodowego zewnętrzne militarne pozamilitarne wewnętrzne publiczne obywatelskie powszechne Zagrożenie- pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot S. Koziej, Teoria i historia bezpieczeńśtwa, skrypt internetowy, Warszawa 2006. Zagrożenie- niebezpieczeństwo Słownik synonimów, A. Dąbrowska, E. Geller, R. Turczyn, Warszawa 1995. Zagrożenie- to możłiwość wystapienia jednego z negatywnie wartościowych zjawisk

E. Nikulin, Globalizacja a zagrożenia beezpieczeńśtwa państwa [w:] Bezpieczeńśtwo narodowe i zarządzanie kryzysowe w Polsce w XXI wieku- wyzwania i dylematy, red. Jemioła T., Rajchel K., Warszawa 2008 Niebezpieczeńśtwo- stan, sytuacja, położenie grożące czymś złym (...) Niebiezpieczeństwo- sytuacja, w której pojawia się prawdopodobieństwo powstawania stanu niebezpiecznego dla otoczenia Zagrożenia pozamilitarne- to splot zdarzeń ograniczająych lub uniemożliwiających wypełnianie przez pańśtwo jego zasadniczych funkcji w zakresie niezakłóconego bytu i rozwoju kraju Podstawy prawne i organizacyjne systemu zarządzania kryzysowego Wykład 2 Niebezpieczeństwo – stan, sytuacja, położenie grożące czymś złym (…) Zagrożenie – sytuacja, w której pojawia się prawdopodobieństwo powstania stanu niebezpiecznego dla otoczenia. Zagrożenie pozamilitarne – to splot zdarzeń ograniczających lub uniemożliwiających wypełnianie przez państwo jego zasadniczych funkcji w zakresie niezakłóconego bytu i rozwoju kraju . Identyfikowanie współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa Kryteria typologii determinantów    

ŻRÓDŁO POCHODZENIA (zasięg, naturalne, cywilizacyjne, wojenne) LOKALIZACJA ŹRÓDŁA (wewnętrzne, zewnętrzne państwa) OBSZAR ODDZIAŁYWANIA (regionalne, krajowe, globalne) PRZEDMIOTOWE – DZIEDZINA DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA (związane z polityką i bezpieczeństwem państwa, rodzaje bezpieczeństwa itd.)

Ogólna typologia współczesnych zagrożeń wg źródła pochodzenia  NATURALNE  CYWILIZACYJNE  WOJENNE ZAGROŻENIA OKRESOWE WYSTĘPUJĄCE W POLSCE – WYNIKI ANALIZY RZĄDOWEGO CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA Powodzie roztopowe, roztopowo – opadowe, powodzie zatorowe, opadowe, sztormowe (powodzie przynoszą bardzo duże straty finansowe) osuwiska, wichury, huragany, halny, fen,

trąby powietrzne, silne mrozy, zamiecie i zawieje śnieżne, pożary lasów, grypa, susza, halny, lawiny śnieżne, upał (lawiny i upał przynoszą małe straty finansowe) Przykłady rozmieszczenia na terytorium Polski miejsc zagrożonych występowanie klęsk żywiołowych POWÓDŹ  Powodzie opadowe – przyczyną są silne opady nawalne, czyli o dużym natężeniu lub rozlewne, występujące na dużym obszarze; okres występowania od marca do października;  Powodzie roztopowe – przyczyną jest gwałtowne topienie śniegu; okres występowania od stycznia do kwietnia;  Powodzie sztormowe – przyczyną są silne wiatry (najczęściej północno- zachodnie) powodujące wezbrania sztormowe wód morskich, wlewających się do wód śródlądowych i utrudniających odpływ wody z rzek; najczęstszy okres występowania od grudnia do stycznia;  Powodzie zatorowe – przyczyną jest powstanie zatorów sryżowych lub zryżowolodowych powodujących częściowe lub całkowite zmniejszenie przepustowości koryta rzeki; okres występowania od grudnia do kwietnia;  Powodzie roztopowo-opadowe, przyczyną jest topnienie śniegu spotęgowane opadami deszczu; występują w okresie od stycznia do kwietnia;  Powodzie wywołane awariami budowli hydrotechnicznych lub niewłaściwym gospodarowaniem woda na zbiornikach wodnych; mogą wystąpić o każdej porze roku; POWÓDŹ WYSTĘPOWANIE ZAGROŻENIA W POLSCE OD MAŁEJ PANWI DO NYSY KŁODZKIEJ, ODRY OD KŁODNICY DO MAŁEJ PANWI, ODRY OD OLZY DO KŁODNICY, OLZY, SANU OD OSŁAWY DO WIARU, WISŁY OD SOŁY DO SKAWY, WISŁY DO PRZEMSZY (MAŁA WISŁA), NYSY KŁODZKIEJ DO ŚCINAWKI, WISŁOKI, ODRY OD UJŚCIA KACZAWY DO UJŚCIA BARYCZY (BEZ BARYCZY), ODRY OD UJŚCIA WIDAWY DO UJŚCIA KACZAWY, KACZAWY, BYSTRZYCY, BUGU OD UJŚCIA HUCZWY DO UJŚCIA KRZYNY (BEZ KRZYNY) WICHURY, HURAGANY, TRĄBY POWIETRZNE Wg analiz prowadzonych w ramach projektu KLIMAT wykonanego w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej do rejonów kraju o największym prawdopodobieństwie

wystąpienia maksymalnych prędkości wiatru w porywach, związanych z ogólną cyrkulacją atmosfery, należy: wschodnia część Pobrzeża Słowińskiego od Koszalina po Rozewie i Hel oraz północno-wschodnia część Pojezierza Mazurskiego, szczególnie Suwalszczyzna, a także Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Pogórze Śląskie, Beskid mały, Gorce oraz Bieszczady. Wysokim prawdopodobieństwem charakteryzuje się także obszar Mazowsza. Trąby powietrzne najczęściej pojawiają się w rejonie Opola i wędrują poprzez Wyżynę Małopolską i Lubelską obejmując szerokim pasem o kierunku południowo/zachodnim – północno/wschodnim Wyżynę Kutnowską, Mazowsze, rejon Podlasia i Pojezierza Mazurskiego aż po Suwalszczyznę. Wiatr halny występuje w rejonie Tatr, natomiast fen w rejonie Karkonoszy.

ZJAWISKO SILNEGO WIATRU Stopień zagrożenia - I (zielony) Kryteria – Vśr > 15 m/s lub V> 20 m/s gdzie Vśr – średnia prędkość wiatru a V – prędkość wiatru w porywach Skutki – Uszkodzenia budynków, dachów, szkody w drzewostanie, łamanie gałęzi i drzew, utrudnienia komunikacyjne Stopień zagrożenia – II (pomarańczowy) Kryteria – Vśr >20 m/s lub V > 25 m/s Skurki – Uszkodzenia budynków, dachów, łamanie i wyrywanie drzew z korzeniami, utrudnienia w komunikacji, uszkodzenia linii napowietrznych Stopień zagrożenia – III (czerwony) Kryteria – Vśr > 25 m/s lub V >35 m/s Skutki – Niszczenie zabudowań, zrywanie dachów, niszczenie linii napowietrznych, duże szkody w drzewostanie, znaczne utrudnienia w komunikacji, zagrożenie życia SILNE MROZY, ZAWIEJE I ZAMIECIE ŚNIEŻNE SUSZA UPAŁY Zagrożenia cywilizacyjne - Komunikacyjne i transportowe - pożary - przemysłowe - awarie urządzeń i instalacji - budowalne - epidemiczne - ekonomiczne

- zamachy terrorystyczne - zakłócenia porządku publicznego CYWILIZACYJNE komunikacyjne i transportowe    

W transporcie lądowym W transporcie morskim i rzecznym W transporcie kolejowym Katastrofy lotnicze

CYWILIZACYJNE pożary     

Obszarów leśnych Pól uprawnych Zwartej zabudowy miejskiej Zakładów pracy i magazynów Wsi

CYWILIZACYJNE przemysłowe  Emisja do atmosfery lub wyciek toksycznych substancji  Awarie infrastruktury krytycznej  Awarie obiektów, instalacji, urządzeń, systemów nie zaliczanych do infrastruktury krytycznej CYWILIZACYJNE awarie urządzeń i instalacji       

Gazowych Cieplnych Wodno-kanalizacyjnych Elektroenergetycznych Telekomunikacyjnych Gazociągów Ropociągów

CYWILIZAYJNE budowlane  Błędy w projektowaniu i/lub wykonaniu także na etapie adaptacji, remontu

 Nadmierne obciążone dachy, stropy i ściany nośne  Zaśnieżone nadmiernie dachy  Eksplozje wewnątrz budowli CYWILIZACYJNE epidemiczne    

Epidemie wśród ludzi Epizootie u zwierząt hodowlanych Zakażenia wód i gleby Epifity upraw

CYWILIZACYJNE ekonomiczne  Kryzys finansowy/krach na giełdzie  Dysproporcje w zamożności i poziomie życia ludzi, grup społecznych, narodów, grup etnicznych  Szantaż energetyczny, brak alternatywnych źródeł dostaw surowców energetycznych  Ograniczenie dostępu do innych surowców oraz technologii przez państwa wysokorozwinięte  Ograniczenie lub utrata rynków zbytu  Pranie brudnych pieniędzy  Korupcja  Szara strefa (usługi, produkcja, zatrudnienie, handel)  Egoizm korporacji transnarodowych państw wysoko rozwiniętych  Pogłębiająca się globalna polaryzacja na „bogata północ” i „biedne południe”  Strajki, blokady przedsiębiorstw, gałęzi przemysłu  bezrobocie CYWILIZACYJNE zamachy terrorystyczne    

z użyciem materiałów wybuchowych cyberterroryzm z wykorzystaniem elementów infrastruktury krytycznej z użyciem środków biologicznych lun chemicznych

CYWILIZACYJNE zakłócenia porządku publicznego  nielegalne manifestacje  strajki

 blokady szlaków komunikacyjnych  ekscesy w miejscach publicznych podczas zgromadzeń publicznych  ekscesy w miejscach publicznych w związku z impreza masową WOJENNE  wojna konwencjonalna – stracie zbrojne dwóch lub więcej państw bez stosowania broni masowego rażenia lecz z użyciem broni konwencjonalnej i/lub broni precyzyjnego rażenia czy środków napadu powietrznego  użycie broni precyzyjnego rażenia – niszczenie wybranych celów militarnych o szczególnym znaczeniu strategicznym  użycie środków napadu powietrznego – niszczenie obiektów i instalacji szczególnie istotnych dla gospodarki narodowej  BMR

WOJNA Z UŻYCIEM BMR  jądrowej  chemicznej  biologicznej Zagrożenia naturalne, cywilizacyjne oraz wojenne oddziałują destrukcyjnie na:      

życie i zdrowie ludzi życie i zdrowie zwierząt hodowlanych gospodarkę (przemysł, rolnictwo, górnictwo, energetykę) infrastruktury krytyczna środowisko naturalne dziedzictwo narodowe (w tym kulturalne i majątek narodowy oraz indywidualny)

Podstawy prawne i organizacyjne systemu zarządzania kryzysowego – wykład III 25.10.2017r Klasyfikacja determinantów wg lokalizacji źródła - determinanty zewnętrzne - determinanty wewnętrzne Determinanty zewnętrzne - zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego (konsekwencje uzależnienia polskiej gospodarki od dostaw ropy i gazu z jednego źródła) - groźba załamania procesu integracji europejskiej -groźba rozłamu wśród państw członków NATO

- dążenie do lub umocnienie porządków autorytarnych na kontynencie europejskim - nasilenie postaw konfrontacyjnych -terroryzm - proliferacja broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia - zorganizowana przestępczość międzynarodowa - konsekwencje globalizacji (oddziaływanie kryzysów gospodarczych w innych regionach świata na stabilność, konkurencyjność i możliwości rozwojowe rodzimej gospodarki) - zagrożenia o charakterze ekologicznym - aktywność obcych służb wywiadowczych Determinanty wewnętrzne - rozwój i funkcjonowanie systemu teleinformatycznego - zachowanie tożsamości narodowej -konsekwencje niekorzystnych procesów demograficznych -długotrwałe bezrobocie, ubóstwo i wykluczenie społeczne -rozwarstwienie społeczne i nierówny dostęp do dóbr i usług - bezpieczeństwo zdrowotne obywateli - bezpieczeństwo powszechne i porządek publiczny - utrzymanie silnej krajowej bazy przemysłowej - poziom rozwoju nauki i technologii - stan infrastruktury przemysłowej i transportowej (rozwój, dekapitalizacja, dewastacja majątku narodowego) - dywersyfikacja dróg i źródeł dostaw surowców z wykorzystaniem niekonwencjonalnych złóż i źródeł wytwarzania - stabilny i bezpieczny system finansowy - konkurencyjność polskiej gospodarki - dążenia separatystyczne wśród grup deklarujących odrębność etniczną, narodową Typologia współczesnych zagrożeń wg obszaru/zasięgu oddziaływania WG zasięgu oddziaływania - LOKALNE obszary gminy, bądź powiatu. Skuteczne i efektywne działania gminy lub powiatu -REGIONALNE obszar gminy lub kilku gmin, bądź powiatu lub kilku powiatów. Brak możliwości skutecznego i efektywnego działania powiatu, niezbędne wsparcie z województwa KRAJOWE Obszar gminy lub kilku gmin; powiatu lub kilku powiatów; województwa lub kilku województw. Ograniczone możliwości skutecznego i efektywnego działania województwa, potrzeba wsparcia rządu MIĘDZYNARODOWE – zdarzenia mające lub mogące mieć wpływ na rozwój sytuacji na terytorium więcej niż jednego państwa Wg dziedziny działalności państwa Typologia determinantów odpowiednio do sfery działalności państwa

-potencjał obronny o ochronny -potencjał gospodarczy -polityka społeczna - edukacja i potencjał naukowo – badawczy -potencjał energetyczny -infrastruktura informatyczna i telekomunikacyjna - infrastruktura transportowa -potencjał demograficzny -działalności i pozycja międzynarodowa Pytania i odpowiedzi, które umożliwiają wykrycie i zidentyfikowanie zagrożenia Pytania: - Co się wydarzyło bądź może się wydarzyć i o jakim charakterze? -gdzie i kiedy? - co było przyczyną (źródło)? - Przedmiot oddziaływania , cel? - Jaki wywołało lub może wywołać skutek? ,,Sytuacja kryzysowa’’ a ,,kryzys’’ Moment, okres przełomu, przesilenie, decydujący zwrot; okres załamania gospodarczego Moment przełomu w odniesieniu -do przeżyć, poglądów indywidualnych; do rozwoju kultury, nauki, wypadków politycznych itp. W ekonomii -okres załamania gospodarczego W medycynie -najcięższy, przełomowy okres choroby, przesilenie Kryzys – sytuacja ekstremalna, jaka powstała w toku działalności jednostki lub grupy społecznej (organizacji, systemu), powodująca utratę kontroli nad tą sytuacją i możliwość zaistnienia jakościowej zmiany systemowej – przełom między dwiema fazami jakiegoś procesu – wymagająca podjęcia zdecydowanych, wszechstronnych kroków zaradczych Sytuacja kryzysowa wg ustawodawcy – sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków Sytuacja kryzysowa wg przepisów policyjnych – zdarzenie spowodowane bezprawnymi zamachami mogącymi sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub mienia, charakteryzujące się możliwością utraty kontorli przez podmiot odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i porządku publicznego w miejscu zdarzenia albo eskalacji azagorżenia w stopniu wymagającym użycia do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego policjant zorganizowanych w oddziały lub pododdziały zwarte

Cechy charakterystyczne kryzysu -presja czasu -ewentualności zasadniczego zagrożenia i zaskoczenie -jest ono rezultatem zarówno niebezpieczeństwa jak i okoliczności w jakich ono występuje Wykład IV INTRASTRUKTURA KRYTYCZNA:  Systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców  Systemy  Powiązane ze sobą funkcjonalne obiekty (wchodzące w skład systemów)  Obiekty w rozumieniu obiektów budowlanych, urządzeń, instalacji, usług kluczowych dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli  Obiekty w rozumieniu obiektów budowlanych, urządzeń, instalacji, usług służących zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna (IK)  Inaczej to rzeczywiste i cybernetyczne systemy (obiekty, urządzenia bądź instalacje) niezbędne do minimalnego funkcjonowania gospodarki państwa.  Nie każdy strategiczny obiekt należy do infrastruktury krytycznej (IK). SYSTEM   

Zbiór jednostek tworzących jakąś całość organizacyjną, służących jednemu celowi. Układ, czyli struktura stanowiąca jedność powiązanych wzajemnie elementów. Zasady organizacji czego, ogół przepisów obowiązujących, stosowanych w jakiejś dziedzinie, według których jest coś wykonane.

SYSTEM Zbiór wzajemnie powiązanych elementów o zintegrowanej strukturze wewnętrznej CECHY

Układ komponentów elementów/ jednostek/ składowych

Cel (- e) działania wspólny (-e) dla wszystkich komponentów

Reguły określające stosunki/ relacje/ zależności komponentów między komponentami

Struktury organizacyjne charakterystyczne dla danego systemu, jak i jego

Systemy infrastruktury krytycznej Systemy infrastruktury krytycznej:         

Zaopatrzenie w energię, surowce energetyczne i paliwa łączności Sieci teleinformatycznych Finansowe Zaopatrzenie w żywność i wodę Ochrony zdrowia Transportowe Ratownicze Zapewniające ciągłość działania administracji publicznej Produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych

Europejska infrastruktura krytyczna- EIK (część 1.) Systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia i instalacje kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Pojęcie EIK (część 2.) Przy czym są to obiekty wyznaczone w systemach  

Zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa- w zakresie energii elektrycznej, ropy naftowej i gazu ziemnego Transportowych- w zakresie transportu drogowego, kolejowego, lotniczego, wodnego śródlądowego, żeglugi oceanicznej, żeglugi morskiej bliskiego zasięgu i portów

Pojęcie EIK (część 3.) -

Systemy te są zlokalizowane na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, których zakłócenie lub zniszczenie miałoby istotny wpływ na co najmniej dwa państwa członkowskie.

Kryteria systemowe- charakteryzujące ilościowo lub podmiotowo parametry (funkcje) obiektu, urządzenia, instalacji lub usługi, których spełnienie może spowodować zaliczenie do infrastruktury krytycznej. Kryteria te przedstawione są dla każdego systemu IK. Identyfikacja IK



kryteria przekrojowe-...