PSYCHOLOGIA POZNAWCZA WYKŁAD 2 PDF

Preview

Summary

Download PSYCHOLOGIA POZNAWCZA WYKŁAD 2 PDF

Description

SERCE I UMYSŁ wykład 10.03.2015

SCHEMATY POZNAWCZE 1. Badania: •

badanie Bartlett'a (1932) - poprosił brytyjskich badanych o zapamiętanie opowiadania zawierającego legendę Indian północno amerykańskich "Wojna duchów", której narracja różniła sie od typowej narracji angielskiej. Historia została głośno przeczytana testowej grupie. Po zakończeniu czytania każdy z testowanych miał opowiedzieć o czym była ta historia. Kilka dni później, już bez ponownego czytania, Bartlett znów zapytał testowaną grupę aby opowiedziała co pamięta z czytanej wcześniej historii. ---> to co słyszymy jest podporządkowywane do tego co mamy w głowie - schematy

•

Bruner i Postman (1949) - w swoim eksperymencie prosili badanych o rozpoznawanie kart do gry. Wśród wielu zwykłych kart znajdowały się "czarne kiery", a więc kolor nie spotykany w tradycyjnych taliach. Niektórzy badani, którzy potrafi li grać w karty błędnie rozpoznawali karty te jako kiery inni natomiast "widzieli" nietypowe karty o barwie brązowej lub fi oletowej. Zachowanie takie nie wystąpiło u osób, które grać w karty nie potrafi ły. ---> jeżeli posiadam odpowiednią wiedze, nie widzę błędów - oszustwo; jeżeli wiedzy nie mam, zauważam zmiany ---> krótka ekspozycja kart miała wpływ na błędne rozpoznanie kart - presja czasu nastąpiło zniekształcenie ---> jeżeli widzę coś nietypowego to moja wiedza zniekształca to co widzę ---> jeżeli chodzi o zniekształcenie barwy na fioletową lub brązową - barwa czarna nałożyła się na czerwoną i spowodowała zniekształcenie danych sensorycznych

•

Bransford i Johnson (1972) - przeczytaniem tekstu jednej grupie badanych mówiono, że dotyczy on prania odzieży. Drugiej grupie nie podawano wcale tej informacji. Trzeciej podano ją dopiero po przeczytaniu tekstu. Wszyscy badani mieli za zadanie odtworzyć elementy procedury, które zapamiętali. Badani, którym powiedziano przed czytaniem, że fragment dotyczy prania, odtworzyli więcej niż dwie grupy kontrolne. Zatem uzyskanie informacji o tym, że tekst dotyczy prania dopiero przy sprawdzaniu, nie było korzystne. ---> brak konkretów , ogólnikowy, dość zawiły, może dotyczyć wielu rzeczy ---> Druga i trzecia grupa miały schemat prania ale nie zaktywizowany

•

Chase i Simon (1973) - przeprowadzili badania nad szachistami. Wykazali, że szachiści zapamiętywali rozkład fi gur na szachownicy lepiej aniżeli osoby, które nigdy nie grały w szachy. Jednakże wynik taki uzyskano tylko wtedy kiedy rozkład fi gur miał charakter sensowny. Gdy natomiast fi gury były ustawione w sposób losowy, wtedy szachiści i inni badani zapamiętywali tyle samo informacji.

SERCE I UMYSŁ wykład 10.03.2015 Jeśli pokazać fragment środkowego etapu rozgrywanej partii szachistom na różnym poziomie umiejętności szachowych to okazuje się, iż istnieje wyraźna korelacja pomiędzy poziomem gry szachisty a jego zdolnością do odtwarzania położenia figur po 5-sekundowej ekspozycji szachownicy. Mistrz szachowy ułoży średnio 23 figury z 25 na pokazanych pozycjach a nowicjusz tylko 3 lub 4 figury. Jeśli natomiast figury ułożone są przypadkowo to dobrzy szachiści robią podobną liczbę błędów jak początkujący, skarżąc się przy tym na "chaotyczność" położeń figur.

2. SCHEMATY: •

jest uogólnioną i wyabstrahowaną wiedzą posiadana przez człowieka na temat określonej klasy obiektów i zdarzeń, zwanych egzemplarzami. Odgrywa istota role w organizacji percepcji, w kategoryzacji otoczenia i w tworzeniu reprezentacji poznawczej, rejestrując duże pakiety informacji w specyficzny sposób realizuje zasadę ekonomii poznawczej

•

jednostka wiedzy podmiotu odnosząca się do pewnego wycinka rzeczywistości; semantyczna reprezentacja określonego rodzaju treści

3. "idea schematowości" - SKŁADOWE: •

•

•

•

konstrukcjonizm o

świat zewnętrzny nie jest odwzorowany, lecz "konstruowany" w umyśle;

o

wypadkowa oczekiwań i rzeczywistości

argument ubóstwa bodźca: o

sygnały receptoryczne na ogół są ubogie;

o

rozpoznajemy przedmioty, bo się ich spodziewamy;

o

im uboższe bodźce tym większe prawdopodobieństwo nieodpowiedniego uzupełnienia

hipoteza wykorzystywania: o

przywołanie pamięciowe to próba rekonstrukcji sytuacji percepcyjnej a nie wydobycie zapisu percepcyjnego

o

zawartość pamięci długotrwałej jest materiałem budulcowym w przywołaniu a nie mechanicznym wydobyciem

Stereotypizacja pamięci: o

"schematyzacja" - "prototypizacja" - "sprowadzanie do formy kanonicznej"

SERCE I UMYSŁ wykład 10.03.2015 o

•

•

z biegiem czasu kolejne przywołania pamięciowe zaczynają oddalać się od rzeczywistości obserwowalnej i zbliżać się do własności typowych

łagodna degradacja wyniku: o

"skokowa" - komputer;

o

"łagodna" - człowiek podaje rozwiązanie, nawet gdy przesłanki są niepełne;

o

im przesłanek mniej tym wynik bardziej zdegradowany

Ekonomia poznawcza: o

"maksimum użyteczności przy minimalnych kosztach"

4. Cechy schematu: • Ma zmienne • Może być osadzony jeden w drugim • Reprezentuje wiedzę na wszystkich poziomach abstrakcji • Reprezentuje wiedzę a nie definicje • Jest aktywnym procesem • Jest narzędziem rozpoznawania, a jego przetwarzanie ma na ceu ocenę dobroci dopasowania do przetwarzanych danych 5. Tryby aktywacji: • "góra - dół" - sterowanie pojęciowo: o przygotowanie systemu na oczekiwany dopływ danych sensorycznych • "dół - góra" - sterowanie danymi: o interpretacja danych sensorycznych dopływających z receptorów zgodnie ze wzbudzonym schematem jednoczesne działanie trybów przetwarzania w sytuacji niezgodności oczekiwań z danymi receptorycznymi następuje przełączenie na inny schemat nadrzędny, który aktywizuje swoje podschematy proces zatrzymuje się, kiedy powstaje pierwsza nie zawierająca elementów nie wyjaśnionych interpretacja 6. Wartości domyślne: • Wszystkie zmienne schematu wypełnione sa wartościami domyślnymi, tzn. schemat • •

posiada założoną, preferowaną realizacje W trakcie percepcji niektóre wartości domyślne zostają zastąpione wartościami obserwacyjnymi a inne niezmienne uzupełniają dane percepcyjne Im wyższe piętro schematu tym wartości domyślne bardziej "oporne" na modyfikacje

7. Zagnieżdżanie schematów: • Zawieranie się (pod)schematu w (nad)schemacie • Głębokość zagnieżdżenia - jak wiele podschematów maja podschematy danego schematu i jak wiele podschematów mają te kolejne podschematy • "Studium paranoi" - narzucanie rzeczywistości "schematu", którego w rzeczywistości brak

SERCE I UMYSŁ wykład 10.03.2015 8. Wpływ schematu na pamięć: • Pamięć służy zrozumieniu aktualnej rzeczywistości • Wspomnienie nie jest magazynowane, ale rekonstruowane dzięki opisom wydobycia (bezpośrednio zawartym w schematach), które zawierają informacje o tym, które schematy uczestniczyły w budowie danej reprezentacji percepcyjnej 9. Zasady przywołań pamięciowych: • Silnie zależą od aktualnego stanu systemu • Im większa część percepcji danego epizodu kontrolowana była przez jeden schemat, •

•

•

tym po aktywacji tego schematu więcej się dowiemy o tej sytuacji Im mniej dokładna była obróbka danych w sytuacji percepcji, tym mniej dokładny będzie opis wydobycia i więcej w przywołaniu będzie dodawanych wartości domyślnych (być może niezgodnych z rzeczywistym przebiegiem epizodu) Im więcej raz wystapiła podobna konfiguracja schematów tym większa będzie tendencja systemu do "mylenia" jednego z drugim (tendencja ta będzie oczywiście również tym silniejsza, im mniej dokładny jest opis wydobycia) Nic nie gwarantuje, że na skutek następnych doświadczeń dany schemat nie zmieni swojej charakterystyki i że nawet najdokładniejszy opis wydobycia nie doprowadzi do nieprecyzyjnego przywołania

10. Teorie "schematowe": • Minsky (1975) - teoria ram • Schank i Abelson (1977) - teoria skryptów - planów - tematów • Grupa LNR (Lindsay, Norman, Rumelhart) - teoria schematów 11. Teoria ram M. Minsky'ego: • Rama - wiedza reprezentująca typową sytuację jako zapis informacji docierającej "z • •

zewnątrz" i uzupełniającej zgodnie z wcześniejszą wiedzą Koncepcja dotycząca reprezentowania obiektów przemieszczających się względem obserwatora Struktura ramy - dwupoziomowa: o Poziom wyższy - zapis informacji o elementach i relacjach między nimi, które sa konieczne w reprezentowanej przez ramę sytuacji o Poziom niższy (tzw. końcówka) - określa co w danej sytuacji jest zmienne

12. Teoria skryptów Schanka i Abelsona: • Skrypt (scenariusz) - schemat, który reprezentuje ciąg typowych, powtarzających się codziennych czynności składających się z kolejnych scen np.: zdanie egzaminu • Plan - bardziej ogólny, nie podaje standardowego następstwa zdarzeń, lecz tylko informacje o tym, jak aktorzy sytuacji społecznych osiągają pewne cele • Temat - nadrzędny określający jakie typowe cechy mają aktorzy sytuacji społecznych 13. Schematy LNR:

SERCE I UMYSŁ wykład 10.03.2015 • • •

Usystematyzowanie, ujawnienie założeń i ustalenie standardowej terminologii w teorii schematów Model sieciowy pamięci semantycznej ELEANOR Zakłada istnienie w pamięci systemu powiązanych ze sobą węzłów: węzły pojęciowe i węzły zdarzeń, a w każdej z tych klas: węzły podstawowe (znaczenie pojęcia określającego czynność lub przedmiot) i węzły wtórne (konkretne zastosowanie węzła z poziomu podstawowego)...