Samenvatting De Onwetende Meester De onwetende meester PDF

Preview

Summary

Samenvatting boek...

Description

De onwetende meester Jacques Rancière Eerste hoofstuk: Een intellectueel avontuur Jacques Jacotot Geboren in 1770 1818: docent Franse literatuur aan de universiteit Leuven - Lessen door studenten gesmaakt → heel wat leerlingen konden geen Frans, Jacotot kon geen Nederlands Nodig: gemeenschappelijk ding →Télémaque (= tweetalige editie) ◦ Leerlingen moesten Franse tekst leren m.b.v. vertaling Deel 1: herhalen wat geleerd Deel 2: lezen om na te vertellen →Gelegenheidsoplossing = ook filosofisch experiment Tot dan toe altijd: ◦ belangrijke bezigheid meester = kennis overdragen aan leerlingen om hen tot zijn eigen wetten te verheffen ◦ niet om ging de leerling vol te proppen met kennis en hen te laten herhalen zoals papegaaien ◦ moet vermijden dat ze op toevallige wegen verzeilden waar de geesten verdwalen die nog niet in staat zijn het onderscheid te maken tussen het essentiële en het bijkomstige van de gevolgen niet te kunnen inschatten  De essentiële activiteit van de meester bestond erin uit te leggen, de eenvoudige elementen uit de kennis te halen en hun principiële eenvoud in overeenstemming te brengen met de feitelijke eenvoud die de jonge en onwetende geesten karakteriseert Post hoc, ergo propter hoc (daarna en derhalve waarom)  Zo denken alle plichtsbewuste leraren Jacotot ook zo gedacht mr nu →Leerling geen uitleg gegeven en ze komen het toch De orde van het uitleggen Men kent alleen écht datgene wat men begrepen heeft. En opdat men het zou begrijpen, moet men uitleg gekregen hebben → enkele duistere kanten

Zou huisvader niet beter boek aan zoon geven? Ipv iemand te betalen die uitlegt, en begrijpt kind niet direct redeneringen van het boek? Wat als hij het niet begrijp? De logica van de uitleg → een oneindige regressie Wat doet regressie stoppen? Diegene die uitlegt de enige rechter is die oordeelt over het punt waarop de uitleg zelf is uitgelegd. De bijzondere kunst van de uitlegger: de kunst van de afstand. Het geheim = dat de meester de afstand weet de herkennen tussen de onderwezen stof en de te onderwijzen leerling, de afstand ook tussen leren en begrijpen. De uitlegger is diegene die de afstand instelt en teniet doet, die haar ontplooit en haar doet verdwijnen in het kader van zijn spreken. Dit heft oneindige regressie slechts op om een paradoxale hiërarchie in te stellen. →Mondelinge uitleg nodig om de geschreven uitleg uit te leggen. Welke relatie bestaat er dan tussen de machte van het gesproken woord en de macht van de meester? De woorden die kind leert →zonder uitleggende meester Geen enkele meester kan het hen uitleggen: de moedertaal → eigen intelligentie Dan moment dat kind, die vanuit eigen intelligentie en zonder de hulp van meesters, aan zijn eigen onderwijs begint. Lijkt, niet meer in staat eigen intelligentie, vreemd geworden. Gaat om begrijpen en dit enkele woord legt een sluier over alle dingen. Begrijpen is wat kind niet kan zonder de uitleg van de meester, aangeboden volgens een bepaalde progressieve ordening. Continue daling plaatsvindt van de doeltreffendheid van uitleg-systeem -> noodzaakt nieuwe verbetering om de uitleg gemakkelijker begrijpbaar te maken voor hen die haar niet begrijpen.  Men moet de logica van het uileg-systeem omkeren Dit onvermogen vormt de structurele fictie van de uitleggende opvatting van de wereld. 1e plaats: aantonen dat hij het uit zichzelf niet kan begrijpen

Wereld verdeeld in wetenden en onwetenden Het kunststukje dat eigen is aan diegene die uitlegt = een dubbele inaugurale geste 1: absolute begin aankondigen: het is nu pas de act van het leren gaat beginnen 2: de sluier van de onwetendheid, waarvan hij het opheffen, zelf, als last op zich neemt. De pedagogische mythe deelt intelligentie in twee - Lagere intelligentie: registreert op goed geluk, waarnemingen, onthoudt, interpreteert en herhaalt empirisch, binnen de nauwe cirkel van de gewoonten en behoeften. - Hogere intelligentie: kent de dingen vanuit de redenen, ze gaat methodisch te werk, van het eenvoudige naar het complexe, van het deel naar het geheel. Laat meester toe zijn kennis over te dragen en ze aan te passen aan intellectuele capaciteiten van de leerling en toelaat na te gaan of de leerling het wel goed begrepen heeft. Jacotot voortaan: principe van de afstomping of het dom maken zijn De afstomper = de oude stompzinnige meester Hoe meer hij weet, hoe meer afstand tussen zijn weten en de onwetendheid van de onwetenden hem vanzelfsprekend lijkt. ( afstomper) Hoe meer verlicht, hoe evidenter hem het verschil lijkt tussen het blinde rondtasten en het methodische zoeken, en hoe meer hij eraan zal vasthouden de geest in de plaats te stellen van de letter, de helderheid van de uitleg i.p.v. gezag van het boek. Bekommernis pedagoog: verstaat de kleine het? → niet verstaan: nieuwe manieren om het hem uit te leggen = Nobele zorg Begrijpen = ordewoord van de verlichte geesten dat al het kwaad aanricht Vanaf ordewoord van de dualiteit uitgesproken = elke verbetering in de manieren om te doen begrijpen, een vooruitgang van de afstomping Kind onder plak: onder bedreiging van slagen ; zal intelligentie voor iets anders gebruiken Kind niet onder plak: die uitleg krijgt, zal zijn intelligentie gebruiken voor rouwarbeid; begrijpen = begrijpen dat hij niet begrijpt indien men het hem niet uitlegt -> onderwerpt zich aan de hiërarchie van de wereld van intelligenties. De meester is waakzaam en heeft geduld. Kan kleine niet volgen -> terug op weg zetten

Zo verwerft kleine nieuwe intelligentie , later op zijn beurt kunnen uitleggen. Beschikt over toerusting maar zal die perfectioneren , zal man van vooruitgang zijn. Het goed geluk en de wil = wereld uitgelegde uitleggers Goed geluk had Jacotot voor feit geplaatst Jacotot hield feiten van de handelende geest die zich bewust werd van zijn activiteit voor zekerder dan elk materieel ding. Het feit was dat deze studenten zichzelf hadden geleerd om Frans te spreken. Niet te werk gegaan op de manier van reformpedagogen = leerlingen doen verdwalen om ze beter te kunnen gidsen en die op een geraffineerde wijze een parcours met hindernissen uitzetten dat ze moeten leren zelf af te leggen. Jacotot had hen alleen gelaten met de tekst Fénelon Fénelon → Franse taal willen maken Vertaler → Nederlands equivalent had willen geven Intelligentie leerlingen → Franse taal wilden leren  Geen enkele andere intelligentie noodzakelijk Begrijpen is nooit iets anders geweest dan vertalen. Geen dubbele bodem die andere intelligentie vraagt. Leren en begrijpen zijn twee manieren om dezelfde activiteit van het vertalen uit te drukken. Het is enkel het vermogen om te zeggen wat men denkt in de woorden van de anderen. Zelfde intelligentie als degene waarmee ze de moedertaal hadden geleerd. Ze waren gegaan zoals men niet moet gaan, zoals kinderen gaan, op de tast, al radend.  Daarmee vraag om aangenomen orde van de intellectuele waarden niet moest omkeren. Niet ware beweging van de menselijke intelligentie die zich haar eigen vermogen toeeigent? Ze veronderstellen dat er een klein dier is dat een wereld exploreert door tegen de dingen te botsen die het nog niet kan zien en die het juist zal leren onderscheiden.

Mensenkind = 1e plaats: sprekend wezen. Een menselijk woord is tot hen gericht en dat woord willen ze erkennen en ze willen erop antwoorden, niet als leerlingen of als geleerden, maar als mensen: onder teken van gelijkheid. Jacotot wist dat in omstandigheden waar de urgentie verplichtte om de etappes van de vooruitgang van de uitleg achter zich te laten, de wil van individuen en het gevaar voor het vaderland onuitgegeven capaciteiten konden doen herboren worden. Onthulde methode van op goed geluk

succes op Vlaamse studenten

Methode gelijkheid= 1e plaats methode van de wil De emanciperende meester Deze noodzaak had de vorm aangenomen van de door Jacotot versterkte raadgeving.  Zeer belangrijk gevolg: De leerlingen hadden geleerd zonder meester die uitlegt, maar daarom niet zonder meester. Jacotot had hen iets onderwezen. Liet zijn intelligentie uit het spel en liet hun intelligentie aan het werk.  2 functies van de uitleggende meester ontbonden: de functie van de wetende en die van de meester  Ook 2 vermogens die in het spel zijn bij het leren, van elkaar gescheiden, van elkaar bevrijd: de intelligentie en de wil Zuivere houding van meester en leerling: een verhouding van dominantie door de meester die een volkomen vrije verhouding van de intelligentie van de leerling tot die van boek tot gevolg had - Intelligentie van het boek = gemeenschappelijk ding = intellectuele band tussen meester en leerling  Liet toe om categorieën, die in pedagogische act in elkaar verstrengeld waren, uit elkaar te halen en om de afstomping door de uitleg nauwkeurig te beschrijven. Er is sprake van afstomping daar waar één intelligentie onderworpen is aan een andere. Mens kan nood hebben aan meester als wil niet sterk genoeg is om hem op zijn weg te zetten en te houden.

Deze onderwerping = zuiver van één wil aan een andere.  Wordt afstompend wanneer ze één intelligentie aan een andere bindt. In de act van het onderwijzen en het leren zijn er twee willen en twee intelligenties. Hun samenvallen = afstomping. Bij Jacotot was leerling verbonden aan wil, die van Jacotot, en aan een intelligentie, die van het boek → beide volkomen gescheiden Het gekende en bewaarde onderscheid van die twee verhoudingen = emancipatie. De act van een intelligentie die slecht aan zichzelf gehoorzaamt, op het moment zelf dat de wil aan een andere wil gehoorzaamt. Dit pedagogisch experiment → breuk met logica van alle pedagogieën. Praktijk berust op tegengestelde tussen kennis en onwetendheid. Men kan op 1e zicht snelheid van de leerlingen van Jacotot kunnen vergelijken met de traagheid van de traditionele methoden. Maar in werkelijkheid valt er niets te vergelijken. De confrontatie van methoden vooronderstelt een minimale overeenstemming met betrekking tot doelen pedagogische act: Het overdragen van de kennis van de meester aan de leerling. MAAR Jacotot had geen methode gebruikt. Enkel en alleen methode leerling. De vergelijking stelde zich niet in tussen methoden, maar tussen twee vormen van gebruik van de intelligentie en twee opvattingen over de intellectuele orde. De snelle weg = niet betere weg pedagogie Maar andere weg: die van de vrijheid Jacotot had die beproefd in de legers van het jaar II of in de oprichting van de Polytechnische school: de weg van vrijheid die beantwoordt op de urgentie van het gevaar, maar evenzeer de weg van het vertrouwen in de intellectuele capaciteit van elk menselijk wezen. In pedagogische verhouding van de onwetendheid tot kennis, moet men de meer fundamentele filosofische verhouding herkennen tussen de afstomping en de emancipatie. Volgens vier verschillende gecombineerde bepalingen: - Emanicipatie of Afstompende meester - Wetende meester of Onwetende meester

Deze laatste → moeilijkst te aanvaarden. Hoe toegeven dat een onwetende voor een andere onwetende oorzaak van kennis kan zijn? Jacotot werd door niets belet om iets anders te onderwijzen dan wat hij kende, om te onderwijzen wat hij niet kende. Herhalen wat hem al is gelukt was, nog eens proberen maar anders Dus twee materies : schilderen en pianospel.  Universiteit Leuven ongerust over deze extravagante docent Zei altijd: ‘ Ik moet u meedelen dat ik u niets te leren heb.’ Hield zich bezig met afstand tussen kwalificatie en act. De cirkel van het vermogen Ervaring Jacotot voldoende om duidelijk te maken: men kan onderwijzen wat men niet kent, indien men de leerling emancipeert = hem verplicht gebruik te maken van zijn eigen intelligentie. Meester : diegene die een intelligentie opsluit in de arbitraire cirkel waar ze slechts uitgeraken door zich voor zichzelf noodzakelijk te maken. Om een onwetende te emanciperen → bewust zijn van de ware macht van de menselijke geest. De onwetende zal zelf, alleen, leren wat de meester niet kent indien de meester gelooft dat - Hij het kan - Hem verplicht zijn vermogen te actualiseren: Cirkel van het vermogen die homoloog is aan de cirkel van het onvermogen die de leerling bond aan de uitlegger van de oude methode = ‘ de Oude’ voortaan. Cirkel onvermogen = altijd al aanwezig, gang van zaken zelf van de sociale wereld die zich verbergt in het evidente verschil tussen de onwetendheid en de kennis. Cirkel vermogen: kan alleen maar effectief worden wanneer hij openbaar wordt. Maar kan slechts verschijnen als een tautologie of een absurditeit. Hoe zal de wetende meester ooit verstaat dat hij datgene wat hij niet kent, even goed kan onderwijzen als wat hij kent?

 Zal deze vermeerdering van zijn intellectuele vermogen slechts zien als een devaluatie van zijn kennis.  Diegene die uit de wereld van de intelligentie worden uitgesloten, onderschrijven zelf het verdicht van hun uitsluiting. = De cirkel van de emancipatie moet worden begonnen! Paradox ! De methode die hij voorstelt is de oudste van allen. De juistheid wordt nog alle dagen bewezen in alle omstandigheden waar het individu zich een kennis eigen moet maken waarvoor hem de mogelijkheid ontbreekt. Er is niemand ter wereld die niet iets heeft geleerd uit zichzelf en zonder uitleggende meester = universeel onderwijs. Het Universeel Onderwijs bestaat werkelijk sedert het begin der tijden naast alle methoden van het uitleggen.

 Vreemde: “Elke mens heeft deze ervaring duizenden keren in zijn leven gemaakt, en nochtans is het nooit bij iemand opgekomen om iemand anders te zeggen: Ik heb veel dingen geleerd zonder uitleg, ik denk dat u dat evengoed als ik (…) noch ik, nich wie ook ter wereld, had het in zijn hoofd gehaald dit te gebruiken om de andere te onderrichten” Zou voldoende zijn om te zeggen: Age quod agis = ga door met te doen wat je doet, “leer het feit kennen, boots het na, ken je zelf, dat is de gang van de natuur” Herhaal systematisch de methode van ‘ op goed geluk’ die jou heeft laten zien wat je vermag. Dezelfde intelligente is aan het werk in alle activiteiten van de menselijke geest.

 Nu: Moeilijkste sprong Iedereen gebruikt deze methode maar niemand wil haar erkennen. De sociale cirkel, de orde van de dingen, verbiedt haar erkend te worden voor wat ze is. →Men moet haar durven erkennen en openlijk haar macht blijven verifiëren. Zo niet zal de methode van het onvermogen, de Oude, zolang blijven bestaan als de orde van de dingen zelf. In die tijd: allerlei mensen van goede wil die zich bezighielden met onderwijzen van het volk. - De mannen van de orde → volk verheffen boven haar dierlijke verlangens

-

De mannen van de revolutie → volk tot bewustzijn brengen van haar rechten De mannen van de vooruitgang →door middel van onderwijs, kloof tussen klassen verkleinen De mannen van de industrie → aan de meest intelligenten mogelijkheid tot sociale promotie

 Botsen tegen obstakel : de mensen van het volk hebben weinig tijd en nog minder geld om te besteden aan het verwerven van onderricht.

Onder progressieven en industriëlen bepaalde methode in de mode → het onderling of mutueel onderricht: liet toe om in een groot lokaal een groot aantal leerlingen samen te brengen, onderverdeeld in groepjes onder leiding van de verste gevorderden, die tot monitoren waren gepromoveerd. → Bevelen en lessen van de meester uitstralen over de hele te onderrichten populatie. Dit uitzicht bevielen de vrienden van de vooruitgang : op die manier verspreidt zich de kennis vanaf de toppen tot bij de meest bescheiden intelligenties. Voor Jacotot: rook deze vooruitgang naar gareel : Geperfectioneerde africhting, noemde hij het. Hij droomde dat elke onwetende voor een andere onwetende meester kon worden die hem zijn intellectuele vermogen doet kennen. Zijn probleem was Niet: dat van het onderricht volk: men onderricht de rekruten die men onder zijn vlag wil scharen, de ondergeschikten die de bevelen moeten kunnen begrijpen het volk dat men wil regeren - op de progressieve manier, zonder goddelijk recht en enkel volgens hiërarchie van de capaciteiten. Wel: dat van emancipatie: dat elke man van het volk zijn waardigheid als mens zou vatten, zich van zijn intellectuele vermogen bewust zou worden en zou beslissen over hun gebruik. De vrienden van het Onderricht verzekereden dat onderricht de voorwaarde vormde voor de ware vrijheid. Waarna ze erkende dat ze dit onderricht verschuldigd waren. Jacotot kon niet inzien welke vrijheid er voor het volk kon voortkomen uit de plichten van diegenen die het onderrichten. = een nieuwe vorm van afstomping! Wie onderricht zonder te emanciperen houdt dom. Drukker Jacotot had debiele zoon: leerde hem Hebreeuws maar het was geen Hebreeuws Het was geen methode om volk te onderrichten, maar het was een weldaad die aan de armen moest bekendgemaakt worden : het volstond het bekend te maken. Jacotot besloot zich hieraan te wijden. Hij verkondigde dat men kan onderwijzen wat men niet ken en dat een arme en onwetende huisvader, indien hij geëmancipeerd is, het onderwijs van zijn kinderen kan verzorgen, zonder de hulp van welke uitleggende meester ook.  Middel universele onderwijs : iets leren en er al het andere mee verbinden volgens het principe: alle mensen hebben een gelijke intelligentie.

→ overal raakte men opgewonden. Dat allemaal omdat een ‘homme d’esprit’, een bekende geleerde en een deugdzame huisvader gek geworden was, bij gebrek aan kennis van het Nederlands.

Tweede hoofdstuk: De les van de onwetende We ontschepen met Telemachus op het eiland van Calypso  Betreden met een bezoeker het hol van de gek: waar de prinsfilosoof, Frederink Van Oranje, de stichter van het universele onderwijs heeft opgedragen om de toekomstige militaire instructies te vormen: “ Beeld u de rekruten in, die, gezeten op banken, allemaal samen zoemen: Calypso, Calypso kon niet enz. 2 maanden later → kunnen ze lezen, schrijven,… 

Maar kent de stichter dit allemaal? Nee helemaal niet, wij legeden hem het uit. Maar kennen jullie dan allemaal scheikunde? Nee, maar we leerden het en we gave hem er les in Ziedaar het universeel onderwijs. Het is de leerling die de meester vormt.

Er is een orde in de waanzin. Het begin: de Télémaque. De gek zegt: ‘alles is in alles’ Publieke spot voegt eraan toe: en alles bevindt zich in de Télémaque. (want het is blijkbaar een boek dat voor alles goed is) Men zal hem vragen te zeggen over wat hij ziet, wat hij ervan denkt en wat hij ermee doet. Slecht één verplichte voorwaarde = alles wat hij zegt, moet hij in het boek kunnen aanwijzen. Het eiland van het boek Het toeval heet Télémaque Jacotot bezorgd, het gemak raadt hem aan het te behouden. Het is een klassiek boek , een van de boeken waar een taal haar wezenlijke vormen en krachten toont. →Men hoort er doorheen de Franse vertalingn het Latijn van Vergilius en het Grieks van Homerus in. Een boek dat een geheel is: een centrum waarmee alles wat men nieuw leert kan verbonden worden = eerste principe universeel onderwijs. Maar vooreerst: moet men iets leren. De Oude zei: je moet dat leren, en vervolgens dat en dat.

Haar principes: Selectie, progressie, onvolledigheid Dan naar hoger niveau: andere beginselen, andere leerkracht,… Bij elke stap vormt zich opnieuw de kloof van de onwetendheid die de leraar overbrugt voor hij een nieuwe kloof schept. Het boek is nooit afgerond! Altijd houdt meester een weten achter de hand = de onwetendheid van de leerling. Dat heb ik begrepen zegt de leerling. Dat denk je maar, corrigeert de meester. Wat wil dit zeggen? (leerling) Ik zou het je kunnen zeggen, maar dat zou te vroeg zijn: je zou het niet begrijpen (meester)  De meester zal altijd een lengte voorsprong hebben op de leerling De beredeneerde progressie van het weten vormt een oneindig herhaalde verminking. Elke mens die onderricht wordt, is slechts een halve mens. Het genie van het systeem bestaat erin het verlies in een voordeel om te buigen  De kleine gaat vooruit, men heeft hem iets geleerd, dus kan hij vergeten Achter hem: opnieuw de afgrond van onwetendheid MAAR deze onwetendheid is voortaan voor anderen. Wat hij vergeten is, heeft hij achter zich gelaten → Men belast het geheugen niet, maar vormt de intelligentie. Ik heb het begrepen, zegt de kleine, ik ben geen papegaai. Hoe meer men vergeet, hoe du...