Wat als werkstuk PDF

Preview

Summary

werkstuk 'wat als' voor kb1...

Description

Henry Fuseli - Johann Heinrich Füssli 1. Over de Kunstenaar 1.1. WIE WAS HENRY FUSELI? Johann Heinrich Füssli werd geboren te Zürich op 7 februari 1741 als 2de zoon van 18 kinderen. Zijn vader was Johann Caspar Füssli, een schilder van portretten en landschappen maar ook auteur van het boek: ’Lives of the Helvetic Painters.’ Hij zorgde ervoor dat Henry theologie (klassieke educatie zat hierin verweven) ging studeren, zodat hij predikant zou worden. Één van zijn klasgenoten was Johann Kaspar Lavater. In 1761 was henry verplicht om Zwitserland te verlaten nadat hij Lavater geholpen had om onjuiste zaken van een kapitaalkrachtige magistraat aan het licht te brengen. Hij reisde vervolgens doorheen Duitsland (Berlijn) en vestigde zich uiteindelijk voor de eerste keer in Engeland omstreeks (Northcote, 1778) 1764 waar hij aan de slag raakte als schrijver. Daar leerde hij Sir Joshua Reynolds kennen. Door zijn advies besliste Henry om zijn leven vanaf nu volledig te laten draaien rond kunst. In 1770 trok hij naar Italië als een soort van kunst-pelgrimage om er te blijven wonen tot wanneer hij rond 1779 terugkeerde naar Groot-Brittannië (met een kleine tussenstop in Zürich onderweg). In Italië had Füssli zen naam gewijzigd naar Fuseli omdat hij dat meer Italiaans klonken vond. In London werkte hij onder andere voor Alderman Boydell maar ondersteunde ook bijvoorbeeld Lavater (werk over physiognomy) en William Coper (vertaling van Homer) bij het ontwikkelingen van hun werken. In 1788 huwde° Fuseli met Sophia Rawlins (origineel stond ze model voor hem). Kort daarna bekwam hij een schaakstuk in de 1‘Royal Academy.’ Twee jaar later werd hij volledig lid van de academie, een echte ‘Royal Academician’. Vanaf 1804 was hij de ’keeper’ van de academie. Tussen 1799-1805 en terug vanaf 1810 was hij professor in de schilderkunst daar. Hij stierf te Putney Hill bij Londen op 16 april 1825. (Britannica, 1998)

° Mary Wollstonecraft (moeder van Mary Shelly), die bekend staat voor haar feministische nature, is ooit nog geschilderd geweest door Fuseli. Of ze nu een liefdesaffaire hebben gehad is niet zeker, maar Mary heeft wel geprobeerd om een driehoeksverhouding aan te gaan. Nadat Sophia hier zich mee heeft gemoeid en een negatief antwoord hierop gegeven heeft, is Mary naar Frankrijk vertrokken om de Franse revolutie van dichtbij mee te maken. Fuseli heeft later hierover nog gesproken met de woorden: ‘I hate clever women. They are only troublesome’.

1

De Royal Academy of Arts, meestal aangeduid als Royal Academy (RA) gelegen te London werd opgericht in 1768. De Royal Academy is in de eerste plaats een exclusieve kunstenaarsvereniging met 80 leden. Daarnaast biedt de Royal Academy onderdak aan de Royal Academy Schools, de oudste kunstacademie van Engeland.

1.2. Tijdsgeest George III Willem Frederik was koning van Groot-Brittannië en koning van Ierland vanaf 1760 tot 1820. Onder zijn bewind waren vele oorlogen. In de beginjaren van Fuseli’s carrière als kunstenaar heeft de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783) plaatsgevonden en ook de Franse revolutie/verlichting was een spraakmakende gebeurtenis (1789-1799). De Verlichting was een cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa die ruwweg samenviel met de 18e eeuw, waardoor het dan ook wel de eeuw van de Rede genoemd werd. De Verlichting stond voor een bevordering van de wetenschap en intellectuele uitwisseling. De Sturm und Drang (periode van het genie) is een stroming in de Duitse literatuur (1767-1785). Deze kunststroming word ook wel eens gelinkt aan Fuseli. In de 19e eeuw zag de Britse kunst een verschuiving van de pracht en grandeur van de voorgaande jaren naar meer complexe en emotionele artistieke uitingen. Dit is een tijd waarin de moderne wetenschap de menselijke verbeelding begint te boeien en technologieën zoals gravures en foto's maken het mogelijk dat afbeeldingen wijd en zijd worden verspreid onder een publiek. (Tomory, 1972) 1.3. Kenmerken Het werk ‘The Nightmare’ (1,02 m x 1,27 m, olieverf op doek) is waarschijnlijk het bekendste werk naar de hand van Fuseli. Gemaakt in 1781 en horende tot de (gotische) vroege romantiek. De romantiek was voor alles een tegenreactie op de Verlichting, die eraan vooraf was gegaan. De vroege romantiek werd gekenmerkt door de griezelige, dramatische uitstraling van het tafereel. In de compositie kan je een vrouw aanschouwen badend in wit licht. De enkele lichtbron die van rechts komt, de gordijnen en kwastjes op de achtergrond en de verkorte, (Fuseli, 1781) podiumachtige voorgrond zorgen voor theatraliteit in het werk. De rode gordijnen die van de rand van het bed vallen, suggereren zelfs een rivier van bloed, waardoor morbide ondertoon wordt toegevoegd aan de toch al donkere thema's van het schilderij. Zoals de aapachtige figuur die heeft plaatsgenomen op haar bovenlichaam. Dit creatuur wordt vaak omschreven al een mara of incubus. Het is een soort spirit dat op mensen zou zitten als ze slapen of zelfs seksueel te keer zou gaan met slapende vrouwen. Ook kan je een paard aanschouwen met lichtgevende ogen en wijde neusgaten die uit de achtergrond lijkt te voor schijn te komen. Volgens Fuseli’s vriend en biograaf John Knowles, wie de eerste uitvoering van de compositie zag in 1781, was het paard niet aanwezig en zou die dus later toegevoegd zijn. Er heerst een donker thema door het gebruik van compositie en Clair-obscur zo verhoogde Fuseli het drama en de onzekerheid van zijn scène. In schilderijen van toen werd Clair-obscur gebruikt om de verhelderende kracht van rationele observatie te symboliseren, bij Fuseli (en andere schilderijen uit

de romantiek) werd het gebruikt om de futiliteit van het licht om door te dringen weer te geven of de donkere gebieden van de bewusteloos te benadrukken. Het Schilderij is suggestief maar niet expliciet, het houd ruimte voor de denkwijze dat de vrouw gewoonweg aan het dromen is. Wel, lijkt haar droom schrikwekkend. Dit lijkt zich te vertalen in de vormen van de incubus en het paard. Fuseli schilderde later nog minstens drie variaties met dezelfde titel en hetzelfde onderwerp. (De nachtmerrie (1781) - Henry Fuseli, sd)

1.4. Weetje Alhoewel het verleidelijk is om er van uit te gaan dat de titel van het werk verwijst op een speelse manier naar het paard, is dit niet het geval. Integendeel, in de nu verouderde definitie van de term is een merrie een boze geest die mensen martelt terwijl ze slapen. (Paulson)

2.

Invloed en Belang

2.1. Invloeden Gedurende zijn carrière schilderde en illustreerde Fuseli scènes uit Shakespeare en Milton dit zorgt ervoor dat zijn kunst een consistent gevoel voor literatuur uit. Soms zelfs erudiet drama dat zijn klassieke opleiding onthult. Hij bewonderde het werk van Michelangelo en de Italiaanse maniëristen. Gedurende zijn verblijf in Rome bestudeerde hij dan ook de werken van Michelangelo. Ook komen er in zijn werk figuren voor die een relatie tonen met de klassieke beeldhouwkunst. In veel van zijn werken geeft hij het sublieme weer in de vorm van het angstaanjagende. Hij maakt gebruik van vreemde verkortingen en verbeeldt met name het irrationele door werelden te creëren die vaak in strijd zijn met dagelijkse zintuiglijke ervaringen. Zijn werk vertoont vaak een voorkeur voor het macabere en het nachtmerrieachtige. (Hayes, 1992) 2.2. Belang Zijn werk is bijzonder expressief en onconventioneel. De nachtmerrie werd een icoon van de romantiek en een bepalend beeld van gotische horror, en inspireerde de dichter Erasmus Darwin (de grootvader van Charles Darwin) en de schrijvers Mary Shelley en Edgar Allan Poe onder vele anderen. Vanaf het begin hebben karikaturisten ook de compositie van Fuseli overgenomen, en politieke figuren van Napoleon Bonaparte tot president George W. Bush en de Duitse bondskanselier Angela Merkel zijn allemaal in een satirische versie van Fuseli's schilderij gestoken. (British Political and Social Cartoons, 1655-1832, not in the British Museum) Het werk werd eerst geëxposeerd op de jaarlijkse expo van de Royal Academy in London in het jaar 1782. Waar het de bezoekers en critici choqueerde, prikkelde en schrik bezorgden. Verschillend van de vele schilderijen die succesvol waren op de RA exhibities, had ‘The Nightmare’ geen moraliserend onderwerp. De scène is gecreëerd en ontstaan uit Fuseli’s gedachtegang. Het heeft een zeker literair

karakter en de verschillende figuren demonstreren dan ook Fuseli’s grondige vakkennis over kunstgeschiedenis, alhoewel het schilderij niet gebaseerd is op specifiek de geschiedenis, bijbel of literatuur. Er zijn al vele interpretaties geweest van het schilderij en word gezien als het reeds vooraf voorstellen van de voorspelling van psychoanalytische theorieën uit de late negentiende eeuw over dromen en het onbewuste (Sigmund Freud zou dan ook een reproductie van het schilderij in zijn bezit gehad hebben). (Myrone, 2006) Als docent aan de Royal Academy telde onder zijn studenten onder meer Constable en William Blake. Deze laatste heeft gebleken zeer onder de invloed gestaan te hebben van zen leermeester, zoals blijkt uit de illustraties die hij maakte voor Paradise Lost van John Milton. (De Visser, 2012) Antonio Canova zou ook zeer ingenomen zijn door de schilderijen die Fuseli maakte.

3.

Fuseli in de film en actualiteit gebracht

Het werk ‘The Nightmare’ heeft waarschijnlijk invloed gehad op Mary Shelley in een scene van haar beroemd gotische boek ‘Frankenstein; or, The Modern Prometheus (1818)’. Dit heeft zich dan ook vertaald in de verfilming van het boek.

(Whale, 1931)

‘The Nightmare’ werd later ook onder andere gerecreerd voor de poster en decoratie van Ken Russell’s film ‘Gothic’ (1986).

(Russell, 1987)

4.

Creatieve Verwerking

Ik wou als vraag: ‘Wat als Mary Shelly de dochter van Henry Fuseli was?’ nemen. Met de gedachte dat ik het schilderij hierin kon verwerken door de incubus te afbeelden als het monster van Frankenstein. Michelangelo was zijn grootste inspiratiebron, dus hier wou ik misschien ook rond kunnen werken. Als humoristische toon wou ik ook het pastawaren ‘fusilli’ hierin kunnen verwerken. Bij de uitvoering van de creatieve verwerking heb ik het gemerkt dat met echte personen filmen nogal stroef verliep. Daardoor heb ik een creatieve weg willen inslaan met enkele tekeningen zelf uit te voeren. Dit leek me ook de makkelijkste manier om uiteindelijk men nieuwe vraag: ‘ Wat als de incubus eigenlijk het monster van Frankenstein was?’ uit te beelden. Link naar filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=6jp787cKLQ&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3GAtEDo37ylgvjA2KnDvPGGV4ciJhjEePHI_eyKLOGl62UwVZ_Kidv QOI

5. Bibliografie Boeken: De Visser, A. (2012). Vice Versa. In A. De Visser, Vice Versa (p. 539). 's-Hertogenbosch: Uitgeverij Pels & Kemper. Hayes, John. (1992) British Paintings of the Sixteenth through Nineteenth Centuries. The Collections of the National Gallery of Art Systematic Catalogue. Tomory, P. (1972) The Life and Art of Henry Fuseli Myrone, M. (2001) Henry Fuseli MYRONE, M. Et al. (2006) Gothic Nightmares: Fuseli, Blake, and the Romantic Imagination Andere bronnen: (sd).British Political and Social Cartoons, 1655-1832, not in the British Museum. British Cartoon Prints Collection. Britannica, T. E. (1998, juli 20). Henry Fuseli. Opgehaald van encyclopedia brittanica: https://www.britannica.com/biography/Henry-Fuseli De nachtmerrie (1781) - Henry Fuseli. (sd). Opgehaald van Art Salon Holland : https://www.artsalonholland.nl/meesterwerken/henry-fuseli-de-nachtmerrie Paulson, N. (sd). Henry Fuseli, The Nightmare. Opgehaald van Khan Academy: https://www.khanacademy.org/humanities/becoming-modern/romanticism/romanticism-inengland/a/henry-fuseli-the-nightmare Russell, K. (Regisseur). (1987). Gothic [Film]. Whale, J. (Regisseur). (1931). Frankenstein [Film]....