Sociale Demografie Lier werkstuk PDF

Preview

Summary

Janus en prognoses gemeente Lier...

Description

BEVOLKINGSPROJECTIE LIER Sociale demografie

Inhoudsopgave 1. Inleiding

2

2. Startpopulatie Lier

3

3. Eerst gemaakte prognoses

4

4. Bevolkingsprojectie op basis van JANUS II

5

4.1 Algemeenheden

5

4.2 Mortaliteit

5

4.3 Vruchtbaarheid

6

4.4 Migratie

7

5. Vergelijking tussen de prognose en de projectie op basis van JANUS II

10

6. Beleidsimplicaties

13

7. Literatuurlijst

15

1

1. Inleiding Voor het vak Sociale Demografie is gevraagd een bevolkingsprojectie te maken voor de periode 2016-2026. Hiervoor hebben wij gekozen voor de stad Lier. Een gemeentelijke bevolkingsprojectie is nuttig om te zien hoe de bevolking van een stad evolueert. Wanneer deze evolutie bekend is, kan er gekeken worden naar mogelijk veranderende behoeften. Aan de hand van de veranderende bevolkingsstructuur en de bijbehorende veranderende behoeften, kan een stad een plan opstellen om deze behoeften zo goed mogelijk op te vangen in de toekomst. Dit plan kan maatregelen bevatten die zich verspreiden over verschillende domeinen van de samenleving, zoals kinderopvang, voorzieningen voor ouderen, en zo verder. De gemeente voorkomt hiermee problemen die te maken hebben met de bevolkingsstructuur. Als eerst is er een ruwe bevolkingsprognose opgesteld van de bevolkingsomvang. Voor deze prognose hebben wij gekeken naar de zowel de cijfers van de bevolkingsomvang van Lier, als naar de demografische componenten die van pas komen bij het opstellen van een bevolkingsprognose. Om al een eerste beeld te kunnen krijgen van hoe de evolutie van Lier zich gaat voltrekken, hebben we hierbij ook al een lineaire trendlijn in de grafiek gezet. Vervolgens hebben we aan de hand van de de cohortcomponentmethode de bevolkingsprojectie kunnen voltrekken. Dit hebben we gedaan met behulp van de JANUS II software. Deze projectie gaat tot het jaar 2026 en geeft een goed beeld van hoe de bevolking van Lier zich gaat ontwikkelen. De opdracht heeft ons geholpen om meer inzicht te krijgen in de demografische componenten en heeft ons laten inzien wat inhoudt om een bevolkingsprojectie op te stellen. Deze opdracht heeft er met name voor gezorgd dat we een beter inzicht hebben gekregen in de sociale demografie.

2

2. Startpopulatie Lier Op basis van de geslachts- en leeftijdsspecifieke populatiegegevens die werden gevonden op Be.Stat (2017), is het mogelijk om een bevolkingspiramide op te stellen van de startpopulatie in Lier in 2016, deze is terug te vinden in grafiek 1. De grafiek heeft geen piramidaal verloop: er is eerder sprake van een afkalving aan de basis bij de jongeren en een brede middencategorie. De categorie van de 50-54-jarigen is zowel bij mannen als bij vrouwen het grootst. Los van hoe de bevolking zich ontwikkelt, gaat er in de bevolking van Lier aankomende jaren sowieso een vergrijzing plaats vinden. Dit is af te leiden uit het feit dat de bevolkingspiramide een grote groep bewoners van Lier weergeeft rond de leeftijd 50 tot 54. De leeftijden hieronder zijn duidelijk minder grote groepen, wat gaat zorgen voor een relatief grote groep ouderen ten opzichte van de rest van de bevolking. Dit fenomeen is te verklaren door demografische inertie. Demografische gegevens ontwikkelen zich maar heel traag, waardoor geboortecijfers van 50 à 54 jaar geleden nog steeds een invloed hebben (Van Bavel, 2014, p. 40). Grafiek 1. Bevolkingspiramide 2016 van de gemeente Lier

Bevolkingspiramide 2016 90+ 85-89 jaar 80-84 jaar 75-79 jaar 70-74 jaar 65-69 jaar 60-64 jaar 55-59 jaar 50-54 jaar 45-49 jaar 40-44 jaar 35-39 jaar 30-34 jaar 25-29 jaar 20-24 jaar 15-19 jaar 10-14 jaar 5-9 jaar 0-4 jaar -2000

vrouwen mannen

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

2000

3

4

3. Eerst gemaakte prognoses In grafiek 2 wordt de totale bevolkingsomvang van Lier om de 5 jaar weergegeven. De x-as representeert de evolutie om de 4 jaar en de y-as duidt de bevolkingsomvang aan. De cijfers van 2006 tot en met 2016 werden bekomen via Provincies in cijfers (2017). Als een eerste schattig van de bevolking in 2021 en 2026 van Lier, werd er een lineaire extrapolatie met behulp van Excel. Aan de hand van de regressievergelijking y=144,9x + 33131 wordt er een bevolkingsomvang geschat van 39.936 inwoners in 2021 en een bevolkingsomvang van 41.830 inwoners in 2026. Deze lineaire projectie wordt gerepresenteerd door de zwarte lijn in grafiek 1. Vervolgens maakten we telkens ook een extrapolatie van de aparte demografische componenten, namelijk geboorte, sterfte, immigratie en emigratie.

Aan de hand van de extrapolatie van deze demografische componenten werd er ook een schatting gemaakt van de totale bevolkingsomvang van de periode 2018-2026. Deze is een specifieker alternatief voor de methode van de lineaire extrapolatie. Deze schatting werd in de grafiek aangevuld aan de werkelijke bevolkingsomvang van 2006-2017. Ze werd concreet gemaakt aan de hand van de demografische vergelijking: (N(T) = N(0) + B(0,T) D(0,T) + I(0,T) - O(0,T). Op de grafiek valt te zien dat de projectie aan de hand van de demografische vergelijking veel preciezer is dan de loutere lineaire extrapolatie. Er is namelijk een stagnatie in de bevolkingsgroei tussen 2016 en 2020. Na 2020 is er terug een forse stijging van het bevolkingsaantal. Dit zijn allemaal evoluties die de lineaire extrapolatie niet beschrijft, deze zijn dus enkel te vinden met de schatting op basis van de demografische vergelijking. Grafiek 2. Lineaire projectie van de gemeente Lier

5

Lineaire projectie Lier 45000 43000

Bevolkingsomvang

41000 39000

f(x) = 448.72 x + 31264.15 R² = 0.8

37000 35000 33000 31000 29000 27000 25000 200620072008200920102011201220132014201520162017201820192020202120222023202420252026

4. Bevolkingsprojectie op basis van JANUS II 4.1 Algemeenheden Op basis van JANUS II kunnen we een meer specifieke bevolkingsprojectie maken. JANUS II doet dit aan de hand van de cohort-componentenmethode (CCM). Het is een werkmap in Excel die het mogelijk maakt om stap voor stap en op een eenvoudige manier de bevolking van een bepaalde gemeente in de toekomst te voorspellen. Hierbij moeten er echter wel eerst een paar gegevens gevonden worden. JANUS II vraagt naar de ruwe data met betrekking

tot

sterfte,

de

ruwe

data

met

betrekking

tot

vruchtbaarheid,

de

vruchtbaarheidskalender en de ruwe data met betrekking tot migratie. Deze cijfers moeten telkens geslachts- en leeftijdsspecifiek zijn (Surkyn, 2002). In wat volgt bespreken we de methode van hoe dit werd aangepakt, alsook de projecties die JANUS II maakte voor 2021 en 2026.

4.2 Mortaliteit De ruwe data met betrekking tot sterfte werden bekomen met behulp van Statistiek Vlaanderen (2017). Als middenpopulatie gebruikten we de populatie van Lier in het jaar 2016. JANUS II vraagt hier de leeftijdsspecifieke sterftecijfers voor zowel mannen als vrouwen. Deze werden hier dus ingevuld. De overlevingskansen van mannen en vrouwen worden aangegeven in JANUS II in het tabblad ‘survival’. Deze geven de proporties overlevenden na 5 jaar voor een initiële groep

6

van x tot x+4-jarigen. Anders geformuleerd zijn dit dus de overlevingskansen voor elk interval.

Deze

waarden

gelden

telkens

voor

het

gehele

projectie-interval.

De

overlevingskansen van 2016-2021 worden uitgedrukt in tabel 1 (Surkyn, 2002). Uit de prognose van JANUS II halen we dat de levensverwachting bij de geboorte in de periode 2016-2021 voor vrouwen 81,800012 wordt, dit is afgerond dus gewoon hetzelfde als de levensverwachting in 2016 die 81,8 bedraagt. Ook voor mannen is het verschil gering. Zij hebben in de periode 2016-2021 een levensverwachting van 78,500006 terwijl deze in 2016 gewoon 78,5 bedroeg. De levensverwachting blijft dus algemeen gezien constant. Op basis van JANUS II verwachten we dus niet dat de levensverwachting zal stijgen of dalen in de periode 2016-2021. Verder kunnen we ook vaststellen dat vrouwen een hogere levensverwachting hebben dan mannen. Dit komt omdat de sterftedaling voor vrouwen sneller ging dan voor mannen (Van Bavel, 2014, p. 131) wat ook in Lier het geval is aangezien de levensverwachting voor vrouwen 0,000012 procentpunten stijgt in de periode 2016-2021 en die van de mannen slechts 0,000006 procentpunten. Tabel 1. De survival van mannen en vrouwen per leeftijdsinterval Leeftijd

survival vrouwen 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 E(0)

0,998974 0,99942 0,99912 0,998632 0,998285 0,997875 0,997161 0,995728 0,993324 0,989564 0,984227 0,975899 0,961791 0,935199 0,880268 0,78681 0,647879 0,480723 0,272335 81,800012

survival mannen 0,999134 0,999581 0,998782 0,997109 0,995929 0,995777 0,995541 0,993784 0,99022 0,983421 0,97431 0,961501 0,940103 0,904911 0,835916 0,729594 0,589756 0,434201 0,25295 78,500006

4.3 Vruchtbaarheid

7

Om een projectie te maken van de vruchtbaarheid hebben we ten eerste de middenpopulatie nodig van de vrouwen. Hier werden dezelfde cijfers gebruikt als bij de startpopulatie, zodat hier de middenpopulatie het aantal vrouwen in Lier wordt in 2016. JANUS II vraagt ook het aantal geboorten naargelang de leeftijd van de moeder. Deze cijfers zijn echter gemeentelijk niet te vinden, waardoor de methode van indirecte standaardisatie moest

worden

toegepast.

Deze

methode

houdt

in

dat

de

leeftijdsspecifieke

vruchtbaarheidscijfers (LVC) van de provincie Antwerpen worden toegepast op de vrouwelijke middenpopulatie van Lier. De LVC’s van Antwerpen werden gevonden via Eurostat (2017). Het totaal vruchtbaarheidscijfer (TVC) van Antwerpen bedraagt 1,73. Als we de LVC’s toepassen op het aantal vrouwen in Lier in 2016, komen we uit op het hypothetisch aantal geboorten in Lier, als voor Lier dezelfde LVC’s zouden gelden als in Antwerpen. Dit toepassen gebeurt concreet door de vruchtbaarheidscijfers te vermenigvuldigen met de vrouwelijke middenpopulatie. Dit getal wordt dan vervolgens gedeeld door de breedte van de leeftijdsklassen. De uitkomsten hiervan zijn te vinden in tabel 2. Tabel 2. Indirecte standaardisatie van de vruchtbaarheidscijfers Leeftijd

LVC provincie

Middenpopulatie

Hypothetisch aantal

Antwerpen

vrouwen Lier

geboorten in Lier

15 tot 19

0,0241

919

4,42958

20 tot 24

0,21238

1095

46,51122

25 tot 29

0,611

1198

146,3956

30 tot 34

0,58613

1077

126,252402

35 tot 39

0,24434

1083

52,924044

40 tot 44

0,05213

1049

10,936874

45 tot 49

0,00229

1239

0,567462

Het totaal hypothetisch aantal geboorten zou 388 bedragen indien de LVC’s van Antwerpen zouden gelden voor Lier. Het werkelijk aantal geboorten in Lier was echter 333. De index die de verhouding uitdrukt van het verwachte aantal geboorten ten opzichte van het werkelijk aantal geboorten bedraagt dus 0,86.

4.4 Migratie

8

Om JANUS II in te kunnen vullen, is het van belang dat de leeftijds- en genderspecifieke cijfers hiervoor gevonden kunnen worden. Met behulp van Statistiek Vlaanderen hebben we de benodigde leeftijdsspecifieke en genderspecifieke cijfers voor migratie voor de gemeente Lier toch in handen kunnen krijgen (2017). Aan de hand van deze cijfers konden we de ruwe data betreffende migratie invullen in JANUS II. Ook hier moest eerst de middenpopulatie voor mannen en vrouwen worden ingevuld, dit zijn zoals eerder vermeld dezelfde cijfers als bij onze startpopulatie. JANUS II vraagt om cijfers in cohorten. De cijfers hebben wij ingevuld op basis van het jaar 2016. De immigratie- en emigratiecijfers die zijn ingevuld in JANUS II gaan zowel over interne migratie als over externe migratie. Aan de hand van de cijfers hebben we het migratiesaldo voor het jaar 2016 kunnen berekenen door de emigraties in 2016 af te trekken van de immigraties in 2016. Dit levert een migratiesaldo op van 391, hetzelfde migratiesaldo dat gegeven wordt door Provincie in Cijfers. Zoals te zien in de onderstaande grafiek heeft het migratiesaldo over het algemeen een stijgende lijn, met uitzondering van het jaar 2013. De directe reden voor de sterke daling in het jaar 2013 is ons niet bekend. Het aantal immigraties is in dat jaar gedaald met ruim 200 en het aantal emigraties is ook gestegen met ruim 200, dit verklaart de sterke daling in het jaar 2013. Mede door de politieke onrust en oorlogen in verschillende delen van de wereld, geloven wij dat het migratiesaldo aankomende jaren ook nog zal blijven stijgen. Grafiek 3. De evolutie van het migratiesaldo van gemeente Lier

Migratiesaldo 500 400 300 200 100 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

-100 -200

Als er gekeken wordt naar genderspecifieke migratiecijfers, is er te zien dat er bij immigratie niet veel verschil zit tussen mannen en vrouwen in het jaar 2016. De meeste immigratie in de stad Lier vindt plaats tussen de leeftijden van 20 en 34. Bij emigratie is er geen groot verschil tussen mannen en vrouwen en ook hier vindt de meeste emigratie plaats tussen de leeftijden van 20 en 34. Wij vermoeden dat de reden dat juist deze leeftijdsgroepen de

9

meeste migratie bevatten, te maken heeft met het feit dat dit leeftijden zijn waarop de meeste mensen weggaan vanuit hun ouderlijk huis, op zichzelf gaan wonen en kinderen gaan krijgen. Mensen gaan het liefst wonen in een huis waar ze lang kunnen blijven wonen, zeker wanneer ze kinderen hebben. Dit zou dan ook kunnen verklaren waarom de migratiecijfers afnemen na de leeftijd van 34 jaar.

Tabel 3: Leeftijdsspecifieke en genderspecifieke migratiecijfers van de gemeente Lier Migratiecijfers Leeftijd Immigratie

Immigratie

vrouwen 0 tot 4 5 tot 9 10 tot 14 15 tot 19 20 tot 24 25 tot 29 30 tot 34 35 tot 39 40 tot 44 45 tot 49 50 tot 54 55 tot 59 60 tot 64 65 tot 69 70 tot 74 75 tot 79 80 tot 84 85 tot 89 90+ Totaal

Emigratie vrouwen Emigratie

mannen 63 57 45 49 181 234 115 77 67 53 47 47 24 24 11 17 10 6 2 1129

mannen 67 56 39 68 135 224 148 79 63 71 66 54 36 23 16 5 8 4 1 1163

61 28 35 46 145 194 98 81 54 45 45 31 20 10 15 7 8 12 7 942

73 48 28 42 100 181 125 81 60 60 51 37 25 14 13 7 8 6 0 959

10

5. Vergelijking tussen de prognose en de projectie op basis van JANUS II In wat volgt wordt de eerder gemaakte prognose op basis van lineaire extrapolatie en de demografische vergelijking vergeleken met de gemaakte projectie in JANUS II. Voor de projectie hebben we de gegevens van Provincies in Cijfers tot en met 2015 aangevuld met de projectie in JANUS II voor de jaren 2016, 2021 en 2026. Hierbij komen we uit op de onderstaande projectie in grafiek 4. Het lage bevolkingsaantal in 2014 en 2015 valt mogelijk te verklaren door het negatieve migratiesaldo in 2013 dat hierboven al beschreven is. Als we deze grafiek vergelijken met de eerdergenoemde ruwe prognose, kunnen we vaststellen dat JANUS II de bevolkingstoename van 2021 en 2026 lager schat dan dat wij deden op basis van onze lineaire extrapolatie. Onze schatting waren 39936 inwoners voor 2021 en 41830 inwoners voor 2026. Bij JANUS II was dit respectievelijk 36801 en 38401. Dit is aanzienlijk lager dan onze oorspronkelijke schatting, maar het impliceert nog steeds een stijging van de bevolkingsomvang in Lier waar in de toekomst rekening mee gehouden moet worden. Grafiek 4: Bevolkingsprojectie van de gemeente Lier aan de hand van JANUS II

Bevolkingsprojectie Lier 39,000 38,000 37,000 36,000 35,000 34,000 33,000 32,000 31,000 30,000 2005

2010

2015

2020

2025

2030

Aan de bevolkingspiramides kunnen we duidelijk de vergrijzing van Lier waarnemen. In grafiek 4 is te zien dat bij de startpopulatie van 2016 de 50 tot 54-jarigen de grootste groep was. Op basis van de JANUS-projectie kunnen we in grafiek 5 zien dat in 2021 de 55 tot 59-

11

jarigen de grootste groep zal zijn en in grafiek 6 is te zien dat in 2026 dit de 60 tot 64-jarigen zijn. Dat is dus een relatief grote groep die steeds naar de volgende leeftijdscohorte opschuift en waar nog eens extra rekening mee gehouden moet worden in de toekomst. Bijvoorbeeld omdat dit een grote groep zal zijn die ineens op pensioen gaat. Grafiek 5: Bevolkingspiramide 2016 van de gemeente Lier

Bevolkingspiramide 2016 90+ 85-89 jaar 80-84 jaar 75-79 jaar 70-74 jaar 65-69 jaar 60-64 jaar 55-59 jaar 50-54 jaar 45-49 jaar 40-44 jaar 35-39 jaar 30-34 jaar 25-29 jaar 20-24 jaar 15-19 jaar 10-14 jaar 5-9 jaar 0-4 jaar -2000

vrouwen mannen

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

2000

Grafiek 6: Bevolkingspiramide 2021 van gemeente Lier

12

Bevolkingspiramide 2021 90+ 85-89 jaar 80-84 jaar 75-79 jaar 70-74 jaar 65-69 jaar 60-64 jaar 55-59 jaar 50-54 jaar 45-49 jaar 40-44 jaar 35-39 jaar 30-34 jaar 25-29 jaar 20-24 jaar 15-19 jaar 10-14 jaar 5-9 jaar 0-4 jaar -2000

vrouwen mannen

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

2000

Grafiek 7: Bevolkingspiramide 2026 van de gemeente Lier

Bevolkingspiramide 2026 90+ 85-89 jaar 80-84 jaar 75-79 jaar 70-74 jaar 65-69 jaar 60-64 jaar 55-59 jaar 50-54 jaar 45-49 jaar 40-44 jaar 35-39 jaar 30-34 jaar 25-29 jaar 20-24 jaar 15-19 jaar 10-14 jaar 5-9 jaar 0-4 jaar -2000

Vrouwen mannen

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

2000

13

6. Beleidsimplicaties Zowel onze eerste prognoses, als de projectie op basis van JANUS II, hebben aangetoond dat de bevolking van Lier groeit. Zonder te kijken naar de bevolkingsstructuur, geeft dit een grotere druk op de infrastructuur van de stad, maar ook op de stedelijke dienstverlening (Lokaal bestuur Vlaanderen, 2014). Wat dus goed zou zijn voor de stad Lier, is een verbetering van de infrastructuur van de stad. Met het oog op duurzaamheid hoeft dit niet te betekenen dat de stad meer wegen moet gaan aanleggen, maar wel dat de wegen goed toegankelijk zijn voor fietsers en dat het openbaar vervoer makkelijk te bereiken is, maar ook toereikend. In eerste instantie is het hierbij van belang dat fietsers zich veilig door de stad kunnen verplaatsen. Dit kan door het aanbieden van educatie voor en het sensibiliseren van automobilisten, maar ook door het aanleggen van fietspaden op plekken waar dit mogelijk is, zoals buiten het centrum. Daarnaast is het voorzien van voldoende fietsstallingen ook belangrijk (Lier, 2017). In het licht van de vergrijzing die er in de gemeente Lier plaatsvindt, is het aangewezen voor de stad om maatregelen te nemen om dit zo goed mogelijk op te vangen. G...