Zagadnienia egzamin historia wychowania PDF

Preview

Summary

Zagadnienia na egzamin ...

Description

Zagadnienia na egzamin z historii wychowania – 10.06.2020 1. 2. 3. 4. 5.

Wychowanie małego dziecka wg Platona i Arystotelesa Pseudo-Plutarch o nauczycielu Cechy mówcy wg Kwintyliana Wychowanie małego dziecka wg Kwintyliana Wychowanie w Sparcie i Atenach

6. Elementy siedmiu sztuk wyzwolonych 7. Stosunek Kościoła do oświaty w średniowieczu 8. Rodzaje szkół w średniowieczu 9. Typy średniowiecznych uniwersytetów 10. Wydziały średniowiecznego uniwersytetu 11. Początki Akademii Krakowskiej 12. Rodzaje zajęć w średniowiecznym uniwersytecie 13. Casa Giocosa Vittorino da Feltre 14. Poglądy T. Morusa na wychowanie 15. Lokalizacja szkoły wg Vivesa 16. Szkoła wg Modrzewskiego – organizacja, program, finansowanie 17. Poglądy Szymona Mariciusa na rolę szkoły 18. Szkolnictwo w okresie reformacji i kontrreformacji na ziemiach polskich – rodzaje szkół, program kształcenia 19. Szkolnictwo jezuickie na ziemiach polskich 20. Ratio studiorum jezuitów 21. Poglądy myślicieli XVII-wiecznych na wychowanie małego dziecka 22. Rodzaje wychowania wg Locke’a 23. Ideał wychowawczy Locke’a 24. Elementy systemu szkolnego Komeńskiego 25. Wychowanie dziewcząt wg Komeńskiego 26. Nauka o rzeczach Komeńskiego 27. Szkoła macierzyńska J.A. Komeńskiego 28. Wychowanie naturalne J.J. Rousseau 29. Reformy oświatowe na ziemiach polskich w XVIII wieku. 30. Geneza powstania KEN 31. Sprawa nauczycieli w czasach KEN 32. Przedstawiciele niemieckiego filantropizmu 33. Izba Edukacyjna Księstwa Warszawskiego 34. Początki wychowania przedszkolnego na ziemiach polskich 35. Poglądy pedagogiczne Henryka Wernica 36. Jana Władysława Dawida nauka o rzeczach 37. Wskazówki metodyczne Anieli Szycówny 38. Stanisław Karpowicz i Dom Dziecięcy 39. Wychowanie przedszkolne wg Augusta Cieszkowskiego 40. Poglądy Ewarysta Estkowskiego na wychowanie przedszkolne 41. Strajki szkolne 42. Przedszkole w poglądach Marii Weryho-Radziwiłłowiczowej Do samodzielnego opracowania:

43. Rola miłości macierzyńskiej w poglądach Pestalozziego 44. Ogródki dziecięce Froebla Froebel znany jest jako twórca tzw. „ogródków dziecięcych”, czyli instytucji wychowawczych dla dzieci 3-6-letnich, w których wprowadzał autorski system metodyczny, oparty na zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności dziecięcej. Podstawowy cel, jaki stawiał przed ogródkiem dziecięcym to wszechstronne przygotowanie dziecka do dalszych stadiów wychowania i kształcenia. 45. Dary Froebla Koncepcja F. Froebla oparta jest na pracy z materiałami, których dostarcza przyroda oraz z przedmiotami, jakimi są zabawki celowo stworzone przez dorosłego dla dziecka. Są to tak zwane dary, czyli materiały, które mają postać wełnianych piłeczek oraz zestawów drewnianych klocków w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, a także- mozaiki, patyczki, pierścienie i punkty. Służą dzieciom do zabaw percepcyjno - manipulacyjnych, badawczych oraz umożliwiają rozwój zdolności artystycznych. Dzieci podejmują z ich wykorzystaniem zabawy badawcze, tematyczne i konstrukcyjne, poznają świat matematyki, tworzą ornamenty. Wymienionym aktywnościom towarzyszy śpiew, ruch oraz słuchanie literatury. 46. Metoda Montessori – system wychowawczy dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, który został stworzony przez włoską lekarkę Marię Montessori i który pomaga we wszechstronnym rozwoju dziecka. Duży nacisk w tej metodzie edukacyjnej postawiony jest na środowisko (które także obejmuje materiały wspomagające proces uczenia) oraz nauczycieli tworzących to środowisko.

47. Poglądy Ellen Key na wychowanie małego dziecka Szkoła i dom powinny dziecku dawać rzeczywistość w wielkich, obfitych, ciepłych falach, nie ujmując jej w groble i nie kanalizując przez metodykę, systematykę, sztuczne podziały i egzaminy. Dziecko w okresie przedszkolnym powinno przebywać wyłącznie w domu rodzinnym, otoczone przyjazną atmosferą, opieką. W domu nie powinno stosować się kar cielesnych budzących niepokój i agresję dziecka. -Środowisko rodzinne stanowi naturalne społeczeństwo, miejsce w którym dziecko rozwija się, uczy wymiany usług, pracowitości oraz wypełniania obowiązków społecznych. Ważny jest również bezpośredni kontakt dziecka z przyrodą, książkami, zabawkami, pięknem. charakterystyczne dla wychowawczego klimatu rodziny E. Key były walory duchowe. Rodzice, służący przykładem, godni naśladowania, są podstawą dobrych kontaktów ze swoimi pociechami. Ellen Key jest przeciwniczką wychowania religijnego, które według niej powinno być zastąpione poprzez nauczanie religii międzyludzkiej, solidarności i miłości. 48. Szkoła przyszłości Ellen Key Key opowiadała się za edukacją akcentującą prawo dziecka do swobodnego rozwoju, dostosowanego do jego osobowości, potrzeb, zainteresowań i możliwości. Postulowała

zerwanie ze szkołą masową na rzecz kształcenia pozaszkolnego, obejmującego małe grupy uczniów kształcących się w przyjaznej i serdecznej atmosferze. Rola nauczyciela miała sprowadzać się do dyskretnej pomocy, rozbudzania zainteresowań ucznia, pomocy w wyborze książek i organizacji pracy, sprawdzaniu jego postępów poprzez swobodne rozmowy, prowadzone na łonie natury. Dziecko miało samo odkrywać prawa rządzące światem i budować w sposób autonomiczny własną wiedzę. Szkoła nie powinna mieć nic innego na celu jak przygotowanie młodzieży do trwającego przez całe życie samouctwa. Dopiero wtedy szkoła stanie się instytucją przygotowującą do życia, nie jak dziś -w najlepszym razie - ubożącą na całe życie. 49. Szkoła tradycyjna – twórca i główne założenia

50. Szkoła realna – twórca i główne założenia autorem był Jan Juliusz Hecker, położenie nacisku na zdobywanie praktycznych umiejętności oraz głosząca potrzebę edukacji szerokiego grona ludności, także mas chłopskich. Założenia te miały być spełnione przez wprowadzenie 6-letniej szkoły. 51. Dziecko w poglądach Janusza Korczaka 1. Nie oczekuj, że twoje dziecko będzie takim, jakim ty chcesz żeby było. Pomóż mu stać się sobą, a nie tobą. 2. Nie żądaj od dziecka zapłaty za wszystko, co dla niego zrobiłeś. Dałeś mu życie, jak on miałby ci się odwdzięczyć? Ono da kiedyś nowe życie, a jego dziecko następne. 3. Nie mścij się na dziecku za swoje krzywdy, żebyś na starość nie jadł suchego chleba. Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz. 4. Nie patrz na jego problemy z wysoka. Życie daje każdemu według jego sił i możesz być pewien, że dla niego jest ono tak samo ciężkie jak dla ciebie, a może nawet i cięższe, gdyż nie ma jeszcze doświadczenia. 5. Nie poniżaj! 6. Nie zapominaj, że najważniejsze spotkania człowieka to spotkania z dziećmi. Zwracaj na nie więcej uwagi — nigdy nie wiemy, kogo spotykamy w dziecku. 7. Nie zamęczaj się, jeśli nie możesz czegoś zrobić dla swojego dziecka. Po prostu zapamiętaj: dla dziecka zrobiono za mało, jeśli nie zrobiono wszystkiego, co było możliwe. 8. Dziecko to nie tyran, który zawładnie całym twoim życiem. To nie tylko ciało i krew. To drogocenna czara, którą życie dało ci do ochrony i rozpalenia w niej twórczego ognia. To uwłaszczona miłość matki i ojca, u których będzie rosnąć nie „nasze”, „własne” dziecko, ale dusza przekazana na przechowanie. 9. Naucz się kochać cudze dziecko. Nigdy nie wyrządzaj mu tego, czego nie chcesz, by robiono twojemu. 10. Kochaj swoje dziecko takim, jakim jest — nieutalentowane, nieudane, dorosłe. Będąc z nim ciesz się! Chwile z dzieckiem to święto, które jeszcze u ciebie trwa. 52. 53. Czytaj więcej: https://www.sosrodzice.pl/10-waznych-zasad-wychowywania-dzieciwedlug-janusza-korczaka/

Wyjaśnij pojęcia: Polis - (gr. pierwotnie „miejsce warowne”) – forma państwa w starożytnej Grecji. Słowo to przyjęło się tłumaczyć jako miasto-państwo Tymczasem istotą polis (w formie dojrzałej występującej w epoce klasycznej) jest sposób sprawowania władzy – to niezależna wspólnota obywateli, którzy rządzą się sami, nie tworząc oderwanych od społeczeństwa struktur państwowych (brak jest reprezentacji politycznej). Wspólnota ta zamieszkiwała określony obszar (zwykle składający się z ośrodka miejskiego i okolicznych terenów wiejskich), połączona była językiem, pielęgnowanymi kultami religijnymi i wyznawanymi wartościami moralnymi. Arete - Areté – tłumaczone jako cnota, dzielność lub doskonałość, jedno z podstawowych pojęć etycznych starożytnej Grecji. Z terminu tego wywodzi się nazwa jednego z zasadniczych typów teorii moralnej: etyka aretaiczna (etyka cnót). Grecka areté rozwinęła się w rzymską virtus, a następnie w chrześcijańską cnotę. Osoby wyposażone w areté określane były jako agathon (dobre), kalon (szlachetne, piękne). Ideałem życia i wychowania była kalokagatia (kalos kagathos) - czyli połączenie piękna i dobra. Brak areté określany był jako kakon. Efebia - system wychowania obowiązujący w miastach starożytnej Grecji, który poprzedzał przyjęcie do wspólnoty pełnoprawnych obywateli. Głównym elementem efebii było szkolenie wojskowe. System ten istniał w wielu poleis, ale znany jest najlepiej na przykładzie Aten w IV wieku p.n.e. Obowiązek obywateli 16-18 rok życia, trwał 4 lata, instytucja wojskowa Efebowie brali udział w uroczystościach państwowych i składali przysięgę, że nie zhańbią powierzonej im broni. Po upadku Grecji Efebia nabrała znaczenia elitarnego. Kalokagathia - (dosł. „piękny i dobry”), właściwa forma kalokagathia – greckie pojęcie oznaczające połączenie dobra z pięknem. W tym samym znaczeniu, występowało w dziełach Homera, Solona i Tukidedesa. Było ono odzwierciedleniem szlachetnego i etycznego postępowania. Pierwszą znaną z imienia osobą, która użyła tego pojęcia, był Ksenofont. Pierwszym filozofem, który w swej refleksji dotyczącej paidei i etyki używał tego sformułowania, był Arystoteles. Według niego oznaczała ona życie cnotliwe, a nawet najwyższą z cnót (podobieństwo do teorii Platona), którą osiąga się po zdobyciu wcześniejszych, niższych w hierarchii przymiotów - staje się więc ona umiejętnością czynienia dobra dla niego samego. Skierowuje ona ku refleksji i kontemplacji Bytu Najwyższego i podporządkowuje wszystkie inne dziedziny życia temu aktowi. Ma ona również wymiar kulturowy, społeczny i polityczny. Kalokagathii poświęcona jest ostatnia część Etyki eudemejskiej Stagiryty (1248 b – 1249 b). Dla Greków wartości piękna i dobra były nierozerwalnie ze sobą złączone (por. Platon). Również w chrześcijaństwie piękno jest cechą dobra, choć w innym sensie. Od czasów nowożytnych dobro i piękno uważa się za odrębne wartości, czego rezultatem jest rozdzielenie etyki i estetyki. Istotna część osiągania najwyższego dostępnego człowiekowi

dobra, czyli szczęścia. Sztuki wyzwolone - siedem sztuk wyzwolonych – system podstawowej, ogólnej i uniwersalnej edukacji ukształtowany w IV wieku przed Chrystusem, powszechnie stosowany w starożytnych Grecji i Rzymie, obejmujący nauczanie literatury i matematyki. W V i VI wieku ujednolicono go w ten sposób, że na poziomie niższym nauczano przedmiotów literackich (gramatyki, retoryki i dialektyki), natomiast na poziomie wyższym przedmiotów matematycznych (arytmetyki, geometrii, astronomii oraz muzyki). Nazwy tych przedmiotów nie odpowiadają poszczególnym naukom w znaczeniu nowożytnym. System artes stał się podstawą kształcenia w średniowiecznej Europie. Przeniósł on do kultury chrześcijańskiego Zachodu antyczną tradycję naukową i edukacyjną. Między XVII a XIX wiekiem zastąpiono go innymi systemami edukacji, lecz przetrwał, w unowocześnionej formie(ang.), w szkolnictwie amerykańskim. Nie był systemem edukacji teoretycznej lub praktycznej, ale systemem edukacji twórczej. Jego fundamentalne założenie, że podstawą wykształcenia jest zdobycie wiedzy na temat literatury i matematyki, okazało się trwałe i jest nadal stosowane w nowożytnym szkolnictwie. Trivium - powszechnie stosowany w starożytnych Grecji i Rzymie system edukacji – polegający na podziale edukacji - poziom niższy (trivium) - nauczano przedmiotów literackich (gramatyki, retoryki i dialektyki). Quadrivium – nauczanie na poziomie wyższym w starożytnej Grecji i Rzymie (quadrivium) przedmiotów matematycznych (arytmetyki, geometrii, astronomii oraz muzyki). Metoda scholastyczna - W scholastycznej metodzie nauczania podstawą było dzieło, które komentował wykładowca. Wykład (lectio) składał się z dwóch głównych części: divisio i expositio. Mistrz przytaczał fragment utworu, a następnie w ramach części zwanej divisio objaśniał i systematyzował jego treść. Expositio, czyli wykładu tekstu, był zasadniczą częścią wykładu. Wykładowca starał się wydobyć z tekstu jego najgłębszą treść. Scholastyka – termin wieloznaczny, oznaczający początkowo naukę uprawianą na średniowiecznych uniwersytetach. Następnie zaczął oznaczać nurty teologiczne i filozoficzne tam uprawiane, a także specyficzną metodę filozofowania (metodę scholastyczną). Studium generale – nazwa nadawana w średniowieczu niektórym szkołom o międzynarodowej randze. Ze szkół tych wykształcił się średniowieczny uniwersytet. Większość wczesnych studiów generaliów mieściła się w Italii, Francji, Anglii, Hiszpanii i Portugalii. Od zwykłych szkół różniły się tym, że uczyli się w nich studenci z całej Europy. Oprócz początkowego programu sztuk wyzwolonych prowadzono w nich kursy z medycyny, prawa czy teologii. Przywileje, jakimi się cieszyły i odrębny, bardziej zaawansowany program studiów, spowodowały, że coraz bardziej zaczęły się one różnić od szkół lokalnych, tworząc instytucję uniwersytetu. Studium generale pozostało w średniowieczu oficjalnym terminem na oznaczenie tych szkół. Casa Giocosa -

Humanizm - z łac. humanus 'ludzki' i gr. ismos 'wiedza, nauka' – nurt filozoficzny lub światopogląd oparty na racjonalnym myśleniu, który wyraża się troską o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka w jego środowiskach: społecznym i naturalnym. Humanizm stawia człowieka w roli gospodarza (w sensie eksploatacji ale także ochrony) środowiska naturalnego, świadomy że człowiek jest jednocześnie elementem ekosystemu Ziemi. Szczególne prawa i obowiązki człowieka wynikają wyłącznie z faktu, że jest on jedyną istotą na Ziemi, która posiada naukę i technologię. Humanizm wyklucza egoizm (indywidualny, państwowy, międzypokoleniowy itd.) i postuluje braterstwo i solidarność. Reformacja - ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w katolickiej hierarchii kościelnej, a także stanowił opozycję do katolickiej doktryny dogmatycznej. Podwaliny pod wystąpienie Marcina Lutra położyła działalność Jana Husa na początku XV wieku – ruch husycki (husyci) odegrał ważną rolę w rozwoju reformacji. W wyniku reformacji wyłoniły się nowe odłamy chrześcijaństwa: luteranizm, anglikanizm, kalwinizm. Kontrreformacja – ruch w Kościele katolickim zapoczątkowany soborem trydenckim, a zakończony wraz z wojną trzydziestoletnią, zmierzający do uzdrowienia stosunków w Kościele, będący odpowiedzią na reformację. Celem kontrreformacji była rekatolicyzacja podejmowana z zamiarem ponownego wprowadzania katolicyzmu wśród społeczności innowierczej na terenach, gdzie wcześniej przeważał katolicyzm. Działania te polegały na tworzeniu seminariów w celu właściwego przygotowania księży w zakresie życia duchowego i teologii, reformie życia religijnego zgromadzeń zakonnych poprzez powrót do źródeł ich duchowości oraz inicjowaniu nowych ruchów religijnych skoncentrowanych na życiu religijnym i osobowej relacji z Chrystusem takich jak mistycyzm hiszpański oraz francuska szkoła duchowości. Do działań politycznych należała reformacja inkwizycji papieskiej (tzw. inkwizycja rzymska). Peregrynacje - w Kościele katolickim uroczyste przenoszenie albo przewożenie w celach kultowych relikwii, obrazów i innych przedmiotów kultu religijnego (np. krzyż jerozolimski). Peregrynacje mogą mieć charakter lokalny (np. peregrynacja figury Matki Bożej na terenie parafii czy diecezji) jak i narodowy czy też międzynarodowy (np. peregrynacja relikwii św. Antoniego z Padwy). W czasie trwania peregrynacji organizowane są specjalne nabożeństwa. Celem peregrynacji jest zachęta do podjęcia praktyk religijnych i zaangażowania w życie wspólnoty eklezjalnej. Szkoła macierzyńska - rozpoczyna się po urodzeniu - ważne wychowanie fizyczne, które obejmuje troskę matki o zdrowie dziecka, higienę odżywiania, ubiory, zabawy, ćwiczenia ruchowe - ważne wychowanie moralne, uczenie posłuszeństwa i szacunku dla starszych, przyzwyczajenie do pracy, wrażliwość na pochwałę, upomnienia, nauki religii i śpiewu pieśni kościelnych

Guwerner – nauczyciel i wychowawca dzieci, w danych zamożnych rodzinach/domach Fizjokratyzm - szkoła ekonomiczna stworzona we Francji przez François Quesnaya w drugiej połowie XVIII wieku. Jej hasła były związane z ideą porządku naturalnego. Fizjokraci akcentowali znaczenie pracy, rolnictwa i ziemi jako jedynych źródeł bogactwa. Pietyzm - nurt religijny w luteranizmie - kładący nacisk na intensywną modlitwę, studiowanie Biblii, udział w pobożnych zgromadzeniach religijnych, rygorystyczną moralność oraz działalność charytatywną. Pietyści kładli nacisk na rozbudzenie uczuć religijnych poprzez modlitwę, studiowanie Biblii oraz podkreślali konieczność skutkującego widoczną przemianą moralną nawrócenia. Ich zadaniem było krzewienie idei pierwotnego Kościoła, religii żywej, pobożności i edukacji warstw najuboższych. Encyklopedyści - grupa francuskich filozofów, naukowców i literatów, twórców Wielkiej encyklopedii francuskiej. Utworzenie tej encyklopedii było jednym z największych przedsięwzięć epoki oświecenia i wyrazem oświeceniowego światopoglądu. Uważa się, że encyklopedyści przygotowali podłoże intelektualne rewolucji francuskiej. nauka o rzeczach - termin używany gł. w XIX i na pocz. XX w. na określenie cyklu pogadanek, pokazów i ćwiczeń poświęconych systematycznej obserwacji i poznawaniu przez dziecko przedmiotów i zjawisk z jego najbliższego otoczenia, stosowanych w wieku przedszkolnym i w nauczaniu początkowym. Pajdocentryzm - kierunek pedagogiczny przyznający dziecku centralną pozycję w procesach edukacji i opierający ten pogląd na przekonaniu o względnej doskonałości jego zadatków wrodzonych. Dlatego pajdocentryzm traktuje wychowanie jako samą tylko opiekę nad samorzutnym rozwojem dziecka, do którego należy dopasować programy, metody i organizacje pracy dydaktyczno-wychowawczej. Jednocześnie pajdocentryzm nie docenia roli nauczyciela i społecznych uwarunkowań edukacji. Naturalizm - pogląd ontologiczny w filozofii, według którego istnieje wyłącznie rzeczywistość materialna (natura), czasoprzestrzenna, bez zewnętrznej racji istnienia. Rzeczywistość duchowa albo nie istnieje albo jest sprowadzalna do natury (materii). Naturalizm tłumaczy całość zjawisk działaniem praw przyrody. W naturalizmie postuluje się zwrócenie całej uwagi na świat przyrody oraz na człowieka i jego dzieła, jest on wtedy bliski humanizmowi. W etyce przejawia się w liberalizmie. Naturalizm wyrażony w formie metodologicznego postulatu (naturalizm metodologiczny) każe wyjaśniać wszystkie zjawiska w odwołaniu wyłącznie do sfery przyrody, przez przyczyny naturalne. W filozofii nauki termin „naturalizm metodologiczny” we współczesnym znaczeniu wprowadził Paul de Vries.

W swoich różnych formach zaprzecza istnieniu odrębnego od materii umysłu ludzkiego, duchowej natury człowieka, idei rozumianych na sposób platoński, świata ponadnaturalnego, Boga czy świata duchowego. Cechy naturalizmu posiadają: - funkcjonalizm - marksizm - teoria Petrażyckiego tabula rasa - (łac. „czysta tablica”) – w filozofii i psychologii pojęcie mające wyrażać pogląd, że wszelka wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia, a umysł pozbawiony doświadczeń jest „niezapisany” (tzw. empiryzm). Pojęcie pojawia się po raz pierwszy w średniowieczu, w łacińskich tłumaczeniach traktatu Arystotelesa O duszy. Tabula rasa to niezapisana tablica, jaką według niego jest dusza człowieka zaraz po urodzeniu, a która zostaje zapisana stopniowo w ciągu życia i zdobywania doświadczeń. ratio studiorum – jezuicki program nauczania Kulturkampf - (niem. walka kulturowa) – nazwa określająca wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim z lat 1871–1878, kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie. Za autora pojęcia uważa się niemieckiego naukowca i polityka liberalnego, Rudolfa Virchowa, który użył go podczas przemowy w niższej izbie Pruskiego Sejmu Krajowego 17 stycznia ...