Zoologia notatki - parzydełkowce w pigułce PDF

Preview

Summary

Notatki sporządzane podczas ćwiczeń z zoologii, uzupełniane o wiedzę z literatury. Forma wypunktowanych notatek jest przejrzysta i zwięzła....

Description

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

PARZYD EŁKOWCE (CNIDARIA)

Dawniej zaliczane do typu jamochłonowców (coelenterata) Żyją w większości w morzach - osiadły polip - polip i ruchliwa meduza - medzua

Nie można wyprowadzić od nich innych grup ślepo zakończone gałęzie rozwoju

Informacje ogólne Opisanych >1000 gatunków

Obecnie mają sumetrię promienistą

Najstarsze ruchliwe parzydełkowce miały symetrię dwuboczną

Dwuwarstwowce

Budowa 

  

 

Ściana: o epiderma (rozwija się z ektodermy) opatrzona wicią/wiciami*  u polipów mają kształt pryzmatyczny  u meduz tworzą nabł. płaski warstwa mezoglei (pierwotnie cienka, bezkomórkowa, nie zawiązuje się jako tkanka) ! to nie mezenchyma/mezoderma wtórnojamowców! o gastroderma (rozwija się z endodermy) opatrzona wicią/wiciami  ogranicza jamę trawiąco – chłonącą (gastrowaskularna) (gastrocel)** Zaczątki trawienia zewnątrzkomórkowego – gastroderma i endoderma Jama trawiąco – chłonąca (gastrocel) spełnia wegetatywne funkcje ustroju (trawienie, resorpcja pokarmu, usuwanie prod. przem. materii – funkcja kloaki) Otwór gębowy – prowadzi do jamy trawiąco – chłonącej. Służy do pobierania po karmu, usuwania niestrawionych pozostałości i często do wyprowadzania el. rozrodczych. Jest homologiczny do pragęby i pełni jej funkcję Schemat budowy parzydełkowców odpowiada gastruli z wykształcony jest tylko z 2 listków zarodkowych. Otwory są homologiem wtórnej jamy ciała Komórki nabłonkowo - mięśniowe (mioepitelialne) – mają rozdęte podstawy, co jest spowodowane obecnością miofibryli o Niektóre parzydełkowce (np. scyfopolipy) mają rzeczywiste kom. mięśniowe – miocyty albo jedne i drugie

Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowce) Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

U meduz, stułbiopławów i koralowców występują tylko kom. nabłonkowo – mięśniowe o Skurcz mm. okrężnych – endoderma o Rodzaje włókien:  Polipy - z reguły gładkie włókna (zdarzają się poprzecznie prążkowane/ wzdłużne – ruch skracania się)  Meduzy – gładkie i poprzecznie prążkowane (wyj. jedna z hydromeduz – -skośnie prążkowane) Komórki parzydełkowe (knidocyty = nematocyty) – należą do najbardziej skomplikowanych komórek, rozwijają się z knidoblastów (nematoblastów) o Knidoblasty (nematoblasty) – powstają w wyniku odpowiedniej przebudowy z kom. Śródmiąższowych (interstycjalnych - powstają z nich inne komórki) o Knidom – zespół knidocytów charakterystyczny dla danego stadium parzydełkowca o Wyróżnia się 27 typów budowy kom. parzydełkowych (mają znaczenie systematyczne), a każda z nich może być wykorzystana tylko jedne raz o Typy:  Penetranty - przebijające  Wolwenty – oplatające  Glutynanty – zlepiające Parzydełka: o Banieczki o podwójnych ścianach wypełnione płynem o Wieczko (operculum) o Wew. ściana przechodzi w rurkę (silnie skręcona) wnicowaną do wnętrza banieczki o Knidocyl – zmieniona i zgrubiała nasadowa część wici (w pobliżu wieczka, na zew. knidocytu). Podrażnienie = odrzucenie wieczka i wyrzucenie nematocysty z sub. Jadową na zew., co kontroluje ukł. nerwowy o





Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowce) Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

o

Substancja jadowa nematocyst – tworzona przez wysokocząsteczkowe białka (efekt: natychmiastowe porażenie i szybka śmierć ofiary). Jad najgroźniejszych parzydełkowców jest porównywalny do najbardziej jadowitych zwierząt

Ukł. nerwowy (siateczkowy):      

Najprostszy ze wszystkich Dominacja komórek dwu- i wielobiegunowych Większość włókien pozbawiona jest osłonek Komórki rozmieszczone podnabłonkowo (subepitelialnie) Pod gastrodermą jest mniej komórek niż pod epidermą** Brak centrum koordynacyjnego o Meduzy – lepiej rozwinięty ukł. nerwowy niż polipy. Obecne narządy zmysłowe, które są związane z ruchliwością  Fotoreceptory – odbierają bodźce świetlne  Chemoreceptory – odbierają bodźce chemiczne  Statocysty – narząd równowagi  Polipy – brak narządów zmysłowych

*wyjątek: epidermalne komórki hydropolipów i koralowce ośmiopromienne (nie mają wici) ** wyjątek: niektóre koralowce

Ukł. rozrodczy   

Rozdzielnopłciowe (obojnactwo występuje we wszystkich gromadach) Kom. płciowe powstają pierwotnie z endodermy* Rozród: o Partenogeneza (dzieworództwo) - rozmnażaniu się osobników z komórki jajowej bez udziału plemnika

Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowce) Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

Żyworodność - komórki jajowe zapładniane są w obrębie dróg rodnych samicy i przechowywane w obrębie jej układu rozrodczego, rozwój zarodkowy przebiega w organizmie matki, zarodek jest odżywiany za pośrednictwem łożyska lub funkcjonalnie podobnych struktur, zarodki wylęgają się przed opuszczeniem organizmu matki i przychodzą na świat zwykle w pełni ukształtowane Bruzdkowanie: o Całkowite o prawie równomierne o promieniowe (radialne) Rozwój: o





Planula (larwa)

Meduza (krok ewolucyjnie progresywny w filogenezie)

Polip

* Wyjątek: stułbiopławy (hydrozoa) – z ektodermy

Podział na gromady (classis)

Parzydełkowce (cnidaria)

Koralowce (anthozoa)

Kubopławy (cubozoa)

Krążkopławy (scyphozoa)

Krążkopławy (scyphozoa)

Stadium

P Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowce) Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)

Medu (scyfom duza)

Stułbiopławy (hydrozoa)

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

Charakterystyka       

 

 

U meduz - symetria czteropromienna (tetradialna), jak u kubopławów Między epidermą a gastrodermą jest bezkomórkowa masa mezoglei (szczególnie dobrze rozwinięta w kloszu scyfomeduz) Na brzegach parasola – oczy ze statocystami, ropaliami i kom. światłoczułymi (fotoreceptory) Ropalia – symetrycznie rozłożone 4 (lub wielokrotność) narządy zmysłowe, rozmieszczone na brzegach klosza jama trawiąco – chłonna podzielona czterema pionowymi (niekompletnymi) przegrodami na kieszenie gastralne Przemiana pokoleń typu metagenezy Rozród: rozdzielnopłciowe – gonady rozwijają się z gastrodermy o Planula (larwa) – osiada i przekształca się w… o …scyfopolipa - rozmnażanie bezpłciowe przez podział poprzeczny (strobilizacja), dając… o … wolnopływające efyry – przekształcają się w … o … meduzy Środowisko życia – morza Typy parasoli: o Parasolowaty o Dzwonowaty Odżywianie – mikrofagi (odżywiają się planktonem) Przedstawiciele: o Chełbia modra (Aurelia aurita) o Bełtwa arktyczna (Cyanea capillata) – największa scyfomeduza (śr. klosza = do 2m)

Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowc Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)

Zoologia, Parzydełkowce (cnidaria)

Chiropsalmus – meduza, która jest bardzo jadowita. Ich kubomeduzy są drapieżne i niebezpieczne dla człowieka

Osy morskie – kilka mm, niewiele wiadomo o nich Stułbiopławy – wyst. Pojedynczo lub tworzą formy zbiorowe. Hydropolipy. Brak podziału na kieszonki. Przez pączkowanie, czasem tworzą gonady z kom. interstycjalnych (z nich powstają. Hydropolipy – przez gonady. Stułbia pospolita (słodkowodna) – brak przem. Pokoleń typu metageneza. Rurkopławy – kolonie pływające, które unoszą pneumatopory (kilka osobników), gastrozoitu – osobniki odżywiające. Mogą mieć kilkanaście metrów w głąb toni wodnej. Org. Wyższego rzędu, podobnie jak u toczka (kolonie kuliste), zaawansowane procesy integracyjne, podział funkcji. Poilmorfizm najwyższy zaobserwowany w świecie zwierząt U koralowców – spłaszczenie części jamy chł.-traw. Można snuć dewagacje o symetrii dwubocznej Mezoglea – u parzydełkowców

Phylum (typ): cnidaria (parzydełkowce) Classis (gromada) Ordo (rząd) Familia (rodzina) Genus (rodzaj) Species (gatunek)...