B. Francja W Dobie Rewolucji- moje notatki PDF

Preview

Summary

Download B. Francja W Dobie Rewolucji- moje notatki PDF

Description

FRANCJA W DOBIE REWOLUCJI I DYKTATURY NAPOLEOŃSKIEJ - skrócone notatki 1. a.

PRZYCZYNY REWOLUCJI FRANCUSKIEJ Kryzys społeczny i polityczny w XVII i XVIII w. - wiązał się on z narastaniem kapitalistycznych sił wytwórczych, które były sprzeczne z feudalnymi stosunkami produkcyjnymi i całą na nich opartą strukturą feudalną państwa

b. Filozofia racjonalistyczna i doktryna prawa natury – pisarze francuscy wierzyli w istnienie praw przyrodzonych, poznawalnych rozumem. Były to prawa natury, które rządzą życiem społecznym, zarówno jego ekonomią, jak i polityką. To pozytywne prawo umożliwi stworzenie ustroju zapewniającego sprawiedliwość i szczęście. Powołany rząd powinien być gwarantem tych praw, a stosunek między rządzonymi i rządzącymi powinien opierać się więc na umowie społecznej c.

Teoria podziału władzy - system stworzony przez Monteskiusza, który ma zabezpieczyć prawa naturalne człowieka do wolności.

d. Umowa społeczna - koncepcja stworzona przez Rousseau, który zaburzył podstawowe założenia systemu feudalnego. W myśl tej koncepcji suwerenność w państwie należy do ludu. Obecna była także koncepcja demokracji bezpośredniej. Wizja ta stanowiła więc obraz przeciwny ustrojowi państwa feudalnego i monarchii absolutnej

g.

e.

Szkoła fizjokratów - jest to szkoła, która formułowała poglądy ekonomiczne i polityczne francuskiego mieszczaństwa. Głosiła wolność gospodarczą i była przeciwna jakimkolwiek ograniczeniom prawa własności. Fizjokraci jako zwolennicy liberalizmu ekonomicznego, torowali drogę kapitalizmowi, proponowali reformy, ale nie żądali obalenia monarchii absolutnej

f.

Kryzys gospodarczy – nastąpił w latach 1770-1789. Przyczynił się do przyśpieszenia rewolucji, nastąpił wzrost napięcia społecznego. Do tego czasu Francja przeżywała w połowie XVIII w. okres bardzo szybkiego wzrostu gospodarczego. Miała miejsce rozbudowę przemysłu, w którym znaczenia nabrała produkcja mechaniczna. Poprawił się stan rolnictwa, rozwijał się handel. Gwałtowny spadek cen od 1778 - wywołał załamanie się całej gospodarki. Dochody przemysłowców i rolników zaczęły szybko maleć, podatki stały się nie do zniesienia. Szczyt kryzysu: po 1786r- mnożyły się bankructwa, wzrastało bezrobocie, rolnictwo przeżywało lata katastrofalnego nieurodzaju

Zaostrzenie konfliktów społecznych - wpłynął na to kryzys gospodarczy. Prawie wszyscy występowali przeciw rządowi, obwiniając go o złą sytuację kraju. Oburzenie powszechnie wywołały opanowanie przez szlachtę głównych urzędów i wysoka stopa życiowa arystokracji.

2. OKRES MONARCHII OGRANICZONEJ Zwołanie stanów generalnych w 1789 Fatalna sytuacja gospodarcza kraju i wrastający deficyt budżetowy skarbu królewskiego dawały tym warstwom mieszczaństwa znakomite argumenty zdolne do zmobilizowania całego stanu trzeciego wraz z chłopami do walki ze szlachtą i absolutyzmem królewskim. W 1789r. król zwołał Stany Generalne, co stworzyło platformę, na której walka ta miała zostać podjęta. Jest to data okresu rewolucji we Francji. Zwołanie w 1789r Stanów Generalnych było bezpośrednim następstwem starego zatargu króla z Parlamentem. Parlament paryski w 1787r. powołał się na to, że jedynie naród reprezentowany przez Stany Generalne jest władny przyznać królowi zasiłki, czyli uchwalać podatki. W 1787r. Król kazał zarejestrować w Parlamencie ustawę, która znosiła uprawnienia polityczne Parlamentów w dziedzinie rejestracji ustaw- wywołalo to szeroką falę oburzenia, więc król ustąpił I zwołał Stany Generalne na dzień 5 maja 1789 r. Oznaczało to kapitulację absolutyzmu, ktróra musiała doprowadzić do rewolucyjnego przewrotu POWSTANIE I KONSTYTUANTY I JEJ PRACE Stany Generalne ogłosiły się Zgromadzeniem Narodowym, a 9 lipca Konstytuantą. Unieważniono instrukcje poselskie i postanowiono, że Konstytuanta nie może zostać rozwiązana ani rozwiązać się sama – zanim nie uchwali nowej konstytucji. Uchwalono, że każdy poseł jest reprezentantem całego narodu, a nie tylko swojego stanu, że posłowie są nietykalni i że nie mogą być pociągani do odpowiedzialności politycznej

14 lipca 1789 r- wystąpienie zbrojne ludu paryskiego, będące odzewem na pogłoski o tym, że król chce usunąć Konstytuantę. Zdobyto królewską Bastylię, będącą symbolem despotyzmu królewskiego. Wywołało to falę rewolucyjną i zorganizowano nowe władze rewolucyjne. UCHWAŁY KONSTYTUANTY W sierpniu 1789 r. Konstytuanta podjęła pierwsze zasadnicze uchwały: 1) Deklarację praw człowieka i obywatela 2) uchwały w sprawie likwidacji feudalizmu Następnie przeprowadziła wiele reform, a więc przede wszystkim: 3) reformy, zarządu terytorialnego 4) reformy sądownictwa 5) reformy w dziedzinie stosunków wyznaniowych Ukoronowaniem formalnym dzieła Konstytuanty było: uchwalenie konstytucji 3 września 1791 r. Deklaracja praw człowieka i obywatela Została uchwalona w sierpniu 1789 r. Była aktem prawnym, który stworzył podstawę nowego systemu prawno-państwowego i legł u podstaw ustroju demokratycznego W treści Deklaracji wyróżnić można dwie grupy zagadnień: 1) zasady ogólne dotyczące organizacji politycznej państwa 2) sformułowanie praw osobistych człowieka, tzw. praw obywatelskich Zasady i Prawa Zawarte w Deklaracji praw człowieka i obywatela Zasada suwerenności ludu - Prawo może przyjść do skutku tylko jako akt woli powszechnej, ale Deklaracja nie określa bliżej tego, czy wola ta ma być wyrażona przez naród bezpośrednio, czy też przez jego reprezentantów Teoria podziału władzy - zaczerpnięta od Monteskiusza. Deklaracja podkreśla prawo ludu do wyrażania zgody na obciążenia podatkowe oraz przewiduje odpowiedzialność władzy przed ludem Prawa obywatelskie – prawa osobiste, naturalne, niezbywalne i święte Równość wobec prawa - związana z zasadą suwerenności ludu równość praw politycznych, niwelacja różnic i przywilejów stanowych, równy dostęp do urzędów, równe dla wszystkich sądy, równość ciężarów podatkowych Wolność - wiąże się z szeregiem osobistych praw wolnościowych, fizycznych i duchowych. Deklaracja definiuje wolność jako możność czynienia wszystkiego, co nie szkodzi drugiemu. Zawiera też zasadę nietykalności osobistej. Wolność sumienia – oznacza odcięcie się od nietykalności religijnej, wolność wyrażania przekonań w słowie i piśmie Wolność gospodarcza - nienaruszalność prawa własności prywatnej, określanej jako "prawo święte" Podmiotowe prawa publiczne –poddany stał się obywatelem, uzyskał on ściśle określone prawa publiczne, w obronie których mógł już wystąpić wobec państwa jako strona w sądzie Znaczenie deklaracji praw człowieka i obywatela Stanowiła ona program rewolucyjnego mieszczaństwa. Ujawnia się w Deklaracji kompromis między dążeniami radykalnego mieszczaństwa, akceptującego zasadę suwerenności ludu i woli powszechnej, a dążeniami bogatej burżuazji, przyjmującej program Monteskiusza Deklaracja miała charakter programu rewolucyjnego. Na jej założeniach oparta była działalność I Konstytuanty i sama konstytucja z 1791 r., do której została dołączona Wykształcił się pogląd, że rację bytu każdej organizacji politycznej stanowi właśnie ochrona nienaruszalnych i naturalnych praw człowieka UCHWAŁY W SPRAWIE LIKWIDACJI FEUDALIZMU

Konstytuanta zniosła przywileje szlachty oraz powinności feudalne chłopów wobec panów. Miała odróżnić feudalne prawa właścicieli od praw opartych na umowie. Do pierwszych zaliczano: prawo poddaństwa, sądownictwo patrymonialne, pańszczyzny i monopole dworskie. Do drugich natomiast: prawo do czynszów i innych świadczeń pobieranych od chłopów. Dopiero dekret z 1793 r znosił wszelkie prawa feudalne bez odszkodowania. Zapoczątkowano tu likwidację wielkiej własności ziemskiej. Dokonano tu reformy rolnej, która doprowadziła do likwidacji wielkiej własności ziemskiej. REFORMY ZARZĄDU TERYTORIALNEGO Konstytuanta w 1789 r chciała wprowadzić nową organizację zarządu lokalnego. W efekcje dokonano nowego podziału administracyjnego a władzę przekazano organom obieralnym. Kraj został podzielony na 83 departamenty, ze względu na kryterium geograficzne i gospodarcze. Wproawdzono 4-stopniowy podział administracyjny:   

Departamenty dzieliły się na dystrykty Dystrykty na kanony Kanony składały się z gmin wiejskich i miejskich

Kolejnym elementem było powierzenie całej administracji obieralnym, samorządowym organom. Usunięto zatem biurokratyczne elementy, a obywatele wybierali wieloosobowe rady. REFORMY SĄDOWNICTWA -wproawdzono nowe dla wszystkich sądownictwo powszechne -ustanowiono odrębne instancje sądowe w sprawach cywilnych i karnych Sądownictwo w sprawach cywilnych było dwustopniowe i składało się z: sądów pokoju oraz trybunałów dystryktu Do spraw karnych istaniły 3 instancje: sądy policji municypalnej, sąd policji poprawczej i trybunał dystryktu W cięższych sprawach karnych dochodzenie prowadził sędzia pokoju, który przekazywał sprawę do trybunału dystryktu, gdzie był wdrażany proces. Przyjęto także udział ław przysięgłych. Konstytuanta wprowadziła zatem sądownictwo powszechne, instytucje sędziów pokoju i ławy przysięgłych. STOSUNKI WYZNANIOWE W ustawodawstwie zastosowano zasadę tolerancji religijnej i wolności sumienia. Trudne było jednak uregulowanie stosunku państwa do kościoła katolickiego. Wprowadzono: konfiskatę dóbr kościelnych, kasatę zakonów. Konstytucja cywilna kleru- na jej mocy Francja mogła regulować stosunki wewnętrzne kościoła. Zniesiono podział diecezjalny. W 1792r Konwent wprowadził obowiązkowe śluby cywilne, dopuścił rozowdy, a sprawami małżeństw mogły zajmować się sądy państwowe. PODSTAWOWE ZASADY KONSTYTUCJI Z 1791 R. •

Konstytucja z 1791r. Opierała się na założeniach Deklaracji z 1789 r., która weszła w jej skład jako rozdział wstępny.

•

Władzę wykonawczą sprawował król. Mianował on ministrów i był nietykalny, i nie ponosił odpowiedzialności. W konsekwencji wszystkie akty królewskie wymagały kontrasygnaty właściwych ministrów.

•

Władzę ustawodawczą powierzono jednoizbowemu Zgromadzeniu Ustawodawczemu, wybieranemu na 2 lata w wyborach pośrednich. Powszechność wyborów była bardzo ograniczona. Prawo wyborcze przysługiwało mężczyznom w wieku od 25 lat, płacącym podatek bezpośredni w określonej wysokości. Reszta obywateli tzw. Biernych praw wyborczych nie miała.

•

Konstytucja dążyła do rygorystycznego rozdziału władzy. Król nie miał inicjatywy ustawodawczej i nie mógł rozwiązać Zgromadzenia.. Prawo inicjatywy ustawodawczej miało wyłącznie Zgromadzenie.

•

Ministrowie byli natomiast odpowiedzialni konstytucyjnie.

•

Wpływ władzy wykonawczej na ustawodawczą był słabszy. Król nie miał inicjatywy ustawodawczej i prawa sankcji wobec uchwał Zgromadzenia. Przysługiwało mu jedynie prawo weta zawieszającego.

OKRES RZĄDÓW KONWENTU(1792-1793) ZEBRANIE SIĘ KONWENTU I PROKLAMOWNIE REPUBLIKI Francja stała się republika 10 sierpnia 1792r- był to dzień aresztowania Ludwika XVI. Zwołano Tymczasową Radę Wykonawczą, która sprawowała władzę i ustąpiła miejsca Konwentowi, a mieli do niego prawo wyborcze wszyscy mężczyźni od 21 roku życia. Pierwszy akt Konwentu- zniesienie monarchii i proklamowanie republiki(1792r). Okres Konwentu formalnie trwał 3 lata, ale tak naprawdę sprawował włądzę 8 miesięcy, któ®e były ciężkim czasem. WALKA ŻYRONDYSTÓW Z JAKOBINAMI Powołanie sądu nad królem było sprawą sporną, ale ostatecznie żyrondyści zgodzili się na to, by król był sądzony przez Konwent. Ludwik XVI został skazany na śmierć i ścięty na gilotynie w styczniu 1793r. Długo panowała anarchia, wreszcie jednak jakobini zwyciężyli. Wzięli na siebie odpowiedzialność za wprowadzenie ładu wewnętrznego i za uratowanie Rewolucji. KONSTYTUCJA JAKOBIŃSKA Z 1793 R. 24 czerwca 1793r- Jakobini uchwalili nową konstytucję po uzyskaniu przewagi w Konwencie. Była to tzw. konstytucja jakobińska, która nie weszła w życie ale zawierała postanowienia demokratyczne. 1. Nowe elementy zawierała Deklaracja praw człowieka. Przedstawiono zasadę równości wszystkich obywateli. W konsekwencji konstytucja gwarantowała prawo do pracy i do opieki publicznej oraz prawo do wykształcenia. Natomiast prawo własności zostało określone jako przysługujące każdemu obywatelowi. Konstytucja za najświętsze prawo ludu uznaje prawo oporu, tzn. przyznane ludowi prawo do powstania przeciw rządowi gwałcącemu prawo. 2. Cała władza spoczywać miała w ręku jednoizbowego Ciała Ustawodawczego (Corps Legislatif), wybieranego na okres jednego roku w sposób demokratyczny w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i jawnych. Prawa wyborcze mieli mieć wszyscy mężczyźni od 21 roku życia, a wybory charakter kolektywny, 3. Funkcję wykonawcze miała sprawować Rada Wykonawcza podporządkowana Ciału Ustawodawczemu, złożona z 24 członków. 4. Jakobini nie odrzucali zasady reprezentacji, lecz połączyli ją z formami demokracji bezpośredniej. Przyznano uprawnienia zebraniom pierwiastkowym, obejmującym ogół obywateli. One bowiem miały wybierać posłów do Ciała Ustawodawczego oraz urzędników i sędziów i miały wpływ na skład Rady Wykonawczej. Zebrania te miały brać bezpośredni udział w ustawodawstwie. Konstytucja odróżniała ustawy od dekretów. DYKTATURA JAKOBIŃSKA Konstytucja jakobińska nie weszła w życie, ujawniały się natomiast tendencje do skoncentrowania władzy. Miały one doprowadzić do powstania rządów opartych na dyktaturze i stosowaniu terroru. Władza rzeczywista Konwentu przeszła na wyłoniony przezeń Komitet Ocalenia Publicznego, złożony z 9 członków, którzy kierowali wewnętrzną i zagraniczną polityką kraju. Sprawował on nadzór nad Komitetem Bezpieczeństwa Powszechnego. Władza Komitetu Ocalenia Publicznego przeszła na jednego z jej członków, M. F. Robespierre’a. Wykształcił się więc system dyktatury, która była dyktaturą partii jakobinów. Na klubach jakobinów opierał się autorytet moralny Robespierre’a. Stworzył on teorię rządu rewolucyjnego. Odróżniał on ustrój konstytucyjny, który stosuje prawo i gwarantuje wolność, od ustroju rewolucyjnego, który dopuszczał stosowanie wszelkich możliwych środków w obliczu niebezpieczeństwa i konieczność osiągnięcia celu, jakim jest ocalenie narodu. OKRES DYREKTORIATU KONSTYTUCJA DYREKTORIALNA Z 1795 R. W Konwencie, po usunięciu jakobinów, przewagę uzyskało bogate mieszczaństwo, a w rozwoju rewolucji nastąpiła reakcja, powrót na pozycje bardziej konserwatywne. Znalazło to pełne odbicie w konstytucji uchwalonej w 1795 r. Po przyjęciu jej przez referendum ludowe Konwent rozwiązał się w październiku 1795r. Konstytucja dyrektorialna- nazwa odwołuje się do Dyrektoriatu, który stanął na czele państwa. Tekst konstytucji był rozwlekły i miał inną treść niż poprzednie konstytucje.

Deklaracja praw (trzecia z kolei do deklaracjach z lat 1789 i 1793) w znacznej mierze ograniczyła katalog wolności, gwarantowanych w Deklaracji z 1793 r. Nie ma w niej mowy o prawie do pracy czy o prawie oporu. Zawiera natomiast listę obowiązków, rodzaj katechizmu cnót obywatelskich. Konstytucja ustanowiła, po raz pierwszy we Francji, władzę ustawodawczą w formie dwuizbowego ciała ustawodawczego. Tworzyły je dwie Rady: Rada Pięciuset i Rada Starszych (250 członków). Konstytucja wróciła do wyborów pośrednich oraz do ograniczenia powszechności wyborów przez przywrócenie cenzusu majątkowego i podniesienia cenzusu wieku. Inicjatywa ustawodawcza należała tylko do Rady Pięciuset. Uchwalone przez nią ustawy przechodziły do Rady Starszych, która mogła ustawę zatwierdzić w całości lub odrzucić. Nie mogła wprowadzić do niej poprawek. 3. Władzę wykonawczą powierzono Dyrektoriatowi, kolegium złożonemu z 5 dyrektorów, którzy byli wybierani na 5 lat i zmieniali się co roku – po jednym. Sprawowali oni władzę wykonawczą niepodzielnie, powoływali ministrów. 4. Konstytucja wprowadziła rygorystyczny podział władzy między Dyrektoriat i Rady. Dyrektorzy nie mieli prawa zwoływać, odraczać, ani rozwiązywać Rad, ani też uczestniczyć w ich zebraniach. Z drugiej zaś strony Rady nie mogły interpelować, ani tym bardziej usunąć dyrektorów. RZĄDY DYREKTORIATU Ustrój Dyrektoriatu wprowadzony w 1795 r. funkcjonował wadliwie. Finanse publiczne były w ruinie, ubożeniu szerokich rzecz ludności towarzyszył wielki wzrost fortun bardziej przedsiębiorczych jednostek i spekulantów. Mieszczaństwo i reprezentujący je Dyrektoriat czuły się zagrożone zarówno ze strony czynników radykalnych, jak i ze strony rojalistów. Obawiano się powrotu Burbonów i emigrantów, który mógłby pociągnąć za sobą utratę nabytych przez burżuazję majątków, skonfiskowanych emigrantom. Stano więc silnie na gruncie republikańskim. System republikański wprowadzać też zaczęły zwycięskie armie francuskie poza granicami Francji: w Holandii, Szwajcarii, we Włoszech. Dyrektoriat znajdował oparcie w armii, która zaczęła uzyskiwać duży wpływ polityczny. Niemożność opanowania sytuacji przez istniejący rządy sprzyjała stworzeniu dyktatury wojskowej. Powtórzyła się niejako sytuacja, jaka miała miejsce w czasie rewolucji angielskiej. Burżuazja gotowa była zrezygnować z bezpośredniego wykonywania władzy publicznej na rzecz jednostki, która by miała oparcie w sile wojskowej i była zdolna zapewnić jej spokojne korzystanie z przodującego stanowiska gospodarczego. Wówczas w Anglii dyktaturę przejął Cromwell. We Francji rola ta spadła na generała Napoleona Bonaparte, a zamach stanu dokonany przezeń 9 listopada 1799r. Utorował mu drogę do władzy dyktatorskiej. OKRES DYKTATURY NAPOLEOŃSKIEJ Konsulat i cesarstwo: to dwa okresy wyróżniany w 15-letnim panowaniu Napoleona. Konstytucja konsularna- to konstytucja proklamowana w grudniu 1799r przez Napoleona. Zmian w niej dokonywał senat, a najważniejsze z nich to: 1. 2.

Przyznanie Napoleonowi w 1802r dożywotniej władzy pierwszego konsula z prawem wyznaczenia następcy Konstytucja cesarska-zmiana z 1804r, która znosiła instytucję konsulów.

KONSTYTUCJA KONSULARNA Z 1799r Dążyła ona do nadania pozorów ustroju republikańskiego dla stworzonego systemu rządów. Zawierała niektóre gwarancje praw i wolności obywatelskich. Stworzyła ona pozory wyborów powszechnych, a caly system wyborczy oparty został na listach zaufania, i ostatecznie wykształciły się 3 listy: okręgowa, departamentalna i narodowa. Ustawodawstwo podzielone było między konsula i 4 inne organy:    

Radę senatu- w jej skład wchodzili członkowie nominowani przez pierwszego konsula. Jej zadaniem było opracowanie projektów ustawodawczych. Trybunat- był złożony ze 100 członków, dyskutował nad projektami ustaw, rozwiązany w 1807r. ciało ustawodawcze- złożone z 300 członków, jego zadaniem było uchwalanie ustaw. Senat- 80 członków dożywotnich, miał prawo badania zgodności ustaw z konstytucją i uchylania ustaw, które były z nia niezgodne.

Władza wykonawcza sprawowana była przez 3 konsulów, nominowanych przez Senat. W pełni znajdowała się w rękach pierwszego konsula, gdyż nie wymagała zgody pozostałych członków. Miał on prawo wypowiadania wojny, miał inicjatywę ustawodawczą, ogłaszał ustawy, nominował członków Rady Stanu, ministrów, ambasadorów i prawie wszystkich sędziów. CESARSTWO FRANCUSKIE IMPERIUM FRANCUSKIE- pojęcie to zostało wprowadzone w 1804r i łączy się z koncepcją uniwersalizmu. CESARSTWO FRANCUSKIE- obejmowało tereny należące do Francji. Poszerzyło się do 130 departamentów i zwiększyło swoją powierzchnię o kilka prowincji. WIELKIE CESARSTWO- obejmowało zarówno Cesarstwo Francuskie, jak i inne odrębne pańswa, uzależnione od Francji. REFORMY WEWNĘTRZNE REFORMY ZARZĄDU TERYTORIALNEGO System administracji terytorialnej jest jednym z większych osiągnięć Napoleona. Wprowadził on administracyjny system trójstopniowy: departamenty dzieliły się na okręgi, okręgi na gminy, utrzymał się również kanton jako okrąg administracji skarbowej i sądowej. Napoleon zerwał z kolegialnością i obieralnością organów administracyjnych. Wprowadził system skrajnego centralizmu i biurokratyzmu. Tak więc: 1. 2. 3.

Na czele departamentu stał prefekt(urzędnik) Na czele okręgu podprefekt Na czele gminy mer

REORGANIZACJA SĄDOWNICTWA Napoleon przeprowadził także reformy sądownictwa. Dostosował on sieć sądową do administracyjnej, ale zasada państwowego sądownictwa powszechnego została nienaruszona. Ustalenia:    

Na szczeblu kantonu- sędziowie pokoju Na szczeblu okręgu- jeden trybunal dla spraw c...