Actuele tendensen samenvatting 3e jaar orthopedagogie UCLL PDF

Preview

Summary

Samenvatting van de lessen actuele tendensen (ingesprpken ppts)...

Description

Inhoud 1. Aulasessie: Ilse Meermans  maatschappelijke kwetsbaarheid en wereldburgerschap...................3 4. Actuele tendensen: verschillende perspectieven...............................................................................7 Klassessie 3: kwetsbare mens...............................................................................................................14 klassessie 4...........................................................................................................................................15 Hoorcollege: mensenrechten...............................................................................................................16 Democratie en burgerzin......................................................................................................................18 Hoorcollege Migratie............................................................................................................................21 Hoorcollege Diversiteit en interculturaliteit.........................................................................................26 Hoorcollege duurzame ontwikkeling....................................................................................................30 Hoorcollege vrede en conflict...............................................................................................................32 Hoorcollege wereldeconomie en consumptie......................................................................................36 Gastspreker kind en gezin.....................................................................................................................39 Sociale rechtvaardigheid......................................................................................................................41 Hoorcollege Preventie..........................................................................................................................48

Portfolio: actuele tendensen in het werkveld

1. Aulasessie: Ilse Meermans  maatschappelijke kwetsbaarheid en wereldburgerschap 1. Inleiding Definitie Vettenburg: beroep doen op de theorie van maatschappelijke kwetsbaarheid. Die beschrijft hoe een opeenstapeling van kwetsuren door maatschappelijke instellingen de kwetsbaarheid van een persoon ten aanzien van verschillende systemen en domeinen verhoogt -

Micro niveau: kind, ouder en gezinsfactoren  Bij de vraag of je iemand was die vaak ruzie maakte,… Je bent misschien de oudste thuis, je soms verveelt en daarom je broer of zus plaagt. Of je bent iemand die snel boos of verdrietig reageert. Dit wil niet zeggen dat iedereen die “oudste” is en temperamentvol, vaak ruzie maakt. (en ook niet andersom)

-

Meso niveau: met risicovolle en beschermende kenmerken van de gezinsomgeving  was je iemand die veel buiten speelde, misschien had je een buurt met veel leeftijdsgenoten, en vonden je ouders het een veilige buurt voor je. De buren houden ook een oogje in het zeil en iedereen paste op de kinderen van iedereen. (gaat hier over beschermende kenmerken van de omgeving)

-

Macro niveau: de maatschappelijke achtergrondfactoren, de culturele achtergrond van het gezin, de sociaaleconomische en maatschappelijke factoren  Een alleenstaande moeder met drie kinderen en verwikkeld in een “vechtscheiding” met schulden, zal misschien anders reageren op situaties zoals (stiekem spelletjes in bed spelen, of met eten gooien aan tafel) Misschien reageert de moeder heftig omdat dit de druppel is die de emmer doet overlopen, of reageert ze niet omdat ze gewoon te moe is voor dergelijke conflicten. Draagkracht en draaglast zijn misschien niet in balans.

2. Wat is een wereldburger? Mondiale uitdagingen: - 1 miljard mensen geen toegang tot elektriciteit - Stad genk: 107 verschillende nationaliteiten - EU: 88 milk ton voedsel wordt weggegooid terwijl er ondervoeding is in andere werelddelen - Wateroverlast in juli in Luik - Corona pandemie Invalshoeken van WBE (wereldburgerschap): -

Wereldeconomie en consumptie Mensenrechten Migratie Sociale rechtvaardigheid Democratie en burgerzin

-

Vrede en conflict Diversiteit en interculturaliteit Duurzame ontwikkeling

Een wereldburger is: -

Empathie en verbondenheid Rechtvaardig en solidair Dichtbij en ver, nu en later Kritisch kijken Verbanden zien/ systeemdenken Engagement en verantwoordelijkheid

 Een wereldburger is iemand die stilstaat bij de impact van zichzelf op iemand anders. Dat kan iemand zijn die je elke dag ziet (familie, klasgenoot) maar even goed iemand die bij jou om de hoek woont maar die je nooit tegenkomt. Het kan ook iemand zijn aan de andere kant van de wereld en die je waarschijnlijk nooit zal ontmoeten. Het kan zelfs iemand zijn die nog geboren moet worden. Die impact is niet altijd meteen zichtbaar. Als wereldburger moet je dus kritisch kijken naar wat er op je af komt en waar je mee bezig bent om op zoek te gaan naar hoe jouw gedrag anderen beïnvloedt. Je breekt daarbij je bekende wereld open en je zoekt ook naar verbanden met mensen over de hele wereld, Je herkent er systemen achter. En dan kan je als wereldburger proberen om de impact vanuit een empathische en verbonden houding zo positief mogelijk te maken.

 Wereldburgerschap gaar over de inhoudelijke invalshoeken en thema’s. Maar we gaan niet alleen over het behandelen van thema’s of invalshoeken, maar ook over verbanden leggen en de link leggen met de wereld/kaderen binnen een mondiaal perspectief. Bijv. Afval/Pesten/Voeding.

Hoofd, hart, handen - Nieuwe kennis - Systeemdenken  Hoofd - Waardeontwikkeling - Omgaan met emoties  Hart - Actiegerichtheid  Handen

Empathie Empathie, je inleven in de ander. Hoe komt mijn beeld tot stand? Een cartoon of spotprent is een humoristische tekening, soms voorzien van een onderschrift, die kan gebruikt worden als commentaar of kritiek op actuele gebeurtenissen of maatschappelijke trends.

Beeldvormingstaart Hoe wordt mijn beeld gevormd over de ander  voorbeeld micro, meso, macro ppt

3. De diversiteitscirkel “Human being” het menselijk zijn, bestaat uit een veelheid van identiteiten. Zichtbaar en onzichtbaar aanwezig. In een wisselwerking tussen interne en externe factoren verschijnen steeds weer andere facetten, gerelateerd aan bepaalde rollen, functies, eigenschappen, achtergronden, identiteiten,.. Deze aanwezigheid van de brede diversiteit kan relaties en personen en groepen versterken en verzwakken, energie geven en energie wegzuigen, kwaliteiten aanspreken of teniet doen. (deze methodiek bestaat uit 19 kaarten om met diversiteit aan de slag te gaan. Met deze methodiek kan gewerkt worden om “De kracht van het Verschil” positief te benutten)

Werken met diversiteitskaarten -

Obv kruispuntdenken: waar kwetsbaarheden elkaar kruisen en waar privileges iets ander betekenen dan voor de ander.

Enkele voorbeelden van uit ons werkveld -

Opkomen voor stemrecht voor personen met een mentale beperking Straathoekwerk, opkomen voor kwetsbare jongeren tegen vooroordelen (ook van politie) Hoe ga je om met een transgender in een meisjesgroep Dakloze jongeren Multiculturaliteit in woonzorgcentra: taal als barrière Mantelzorgers: wat met ondersteuning voor hen?

4. PLEC (provinciaal educatief centrum Limburg) Wat? -

Leercentrum voor het brede, Limburgse onderwijsveld Lenen van educatieve materialen en methodieken

-

Netwerk van en voor onderwijs

Doel? Doel van het PLEC is oa ondersteuning bieden voor kwaliteitsvol onderwijs. Wij doen dit niet alleen, maar doen dit met partners uit het onderwijsveld. Wij zijn een educatief centrum waar je terecht kan voor educatief materiaal. (leesboeken en informatie kan je op internet vinden of in de bib in je eigen buurt.) Wij willen educatief materiaal aan bieden. Educatief= leerzaam, onderrichtend, vormend, opvoedend. Bedoeld om van te leren ZIZO Alle materialen zijn gesorteerd volgens ZIZO (zonder inspanning zoeken) Voor wie? Alle leerkrachten KO, LO, SO (intermediairen, ortho, ouderenzorg,..  niet de hoofddoelgroep maar af en toe bezoek) Hoe? -

Inhoudelijke ondersteuning en begeleiding door interne en externe experten Vorming en workshops voor leerkrachten Vorming en workshops voor wie werkt naar onderwijs (ondersteuners, zorgleerkrachten, CLB,…) Interactief bezoek en begeleiding van studenten lerarenopleiding

Collectie?  verschillende thema’s -

Burgerschap (zeer ruim: migratie, diversiteit, democratie en burgerrechten, sociale economie, Mensenrechten, DO,..), taal, (geen vertaalde boekjes maar lesmateriaal om oa met anderstaligen aan de slag te gaan) techniek (Dit is iets meer gericht naar het basisonderwijs) Onderwijs- arbeid (alles wat je nodig hebt om je goed te voelen in je vel binnen het onderwijs, maar ook diverse methodieken om op de arbeidsmarkt met zelfvertrouwen aan de slag te kunnen gaan)

4. Actuele tendensen: verschillende perspectieven Actuele tendensen in de maatschappij die kwetsbaarheid beïnvloeden  De tendensen kun je situeren op politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak 1. Eerste tendens: wanneer is iemand kwetsbaar in de samenleving?  Welke bril zet je op? Hoe kijk je naar sociale problemen? Verklaringsmodellen voor sociale problemen. Toepassing op armoede

A. Het individueel schuldmodel: individu is zelf verantwoordelijk voor de situatie. Hulpvragers worden geculpabiliseerd en al snel bestempeld als onaangepast aan de normen van de samenleving. • Dalrymple (gebrek aan verantwoordelijkheidszin en initiatief van de onderklasse, ellende waarin ze terechtkomen is grotendeels hun eigen schuld)) en Murray (mensen vestigen zich in een comfortabele hangmat van sociale steun). • Blaming the victim • Visie beoogt verandering van het individu dat tekortschiet. Gelukkig vele tegenreacties tegen deze visie. Stigmatisering van hulpvragers draagt zelden bij aan een blijvende en versterkende oplossing van sociale problemen. B. Het individueel ongevalmodel • Begrip voor individuele tegenslagen als uitgangspunt. Geboren worden in armoede, genetische of pathologische verklaringen, echtscheiding, ziekte, handicap of arbeidsongeval kunnen mensen in de problemen brengen zonder dat ze daar zelf voor verantwoordelijk zijn. • Sociaal corrigerend optreden om de ‘goede’ armen te helpen. Structuren blijven hier echter buiten het gezichts- en handelingsveld. C. Het maatschappelijk schuldmodel: meest verregaande structurele kader. • Armoede zit ingebakken in onze maatschappelijke structuren, in de manier waarop de samenleving en de economie georganiseerd is. Gevolg van structurele uitsluitingsprocessen, geworteld in de economische structuur en het kapitalisme • De maatschappij die steeds weer (on)welzijn produceert is het probleem. Vanuit dit model beoogt men maatschappelijke verandering en bijsturing van de structuren op de (re)productie van armoede te voorkomen. Vb. taak sociaal werk

om sociale grondrechten waar te maken en het recht op leven DV in menselijke waardigheid te garanderen. Sociaal werk met de taak om te signaleren en politiseren. • Deze manier van kijken naar sociale problemen en een structurele aanpak staat onder druk door het oprukkende neoliberalisme, de nadruk op de individuele verantwoordelijkheid, een arbeidsmarktgericht activeringsdiscours en een groeiende normaliseringsdruk. D. Het maatschappelijk ongevalmodel • Oorzaak voor sociale problemen ligt bij de samenleving (natuurrampen, economische of financiële crisissen, oorlogen, demografische veranderingen zoals vergrijzing, snelle technologische verschuivingen). Sociale problemen zouden dan verdwijnen bij economische heropleving of bij verdere maatschappelijke veranderingen. • Verantwoordelijkheid wordt verdeeld tussen de overheid en het individu. Overheid voorziet een aanbod van algemene voorzieningen en individuen kunnen er gebruik van maken. Het is een tijdelijk aanbod, bedoeld voor de opvang van de gevolgen van sociale uitsluiting. E. Het institutioneel ongevalmodel • Processen die de hulpvragers overkomen en/of waarop ze reageren: overlevingsstrategieën of verborgen of onbedoelde stigmatiseringsprocessen • Instituties en welzijnsvoorzieningen versterken vaak processen van etikettering en verafhankelijking. Algemene voorzieningen zijn meestal afgestemd op de middenklassecultuur, waardoor andere groepen moeilijker hun rechten kunnen laten doen gelden. • Focussen op concrete interventies en voorzieningen, door mensen te laten deelnemen en deelhebben aan hun begeleidingsproces, krachtgericht groepswerk en het ondersteunen van emancipatieprocessen bij achtergestelde gemeenschappen, leert men de doelgroep om als burger te participeren aan de samenleving. F. Het institutioneel schuldmodel • Focus op rol van de sociale groep of cultuur. Vb. culturalisering van de sociale problemen bij mensen met een andere ethnische afkomst. • Ook instanties of organisaties kunnen armoede creëren of bestendigen. Vb. strenge toegangscriteria, selectiemechanismen, langdurige bureaucratische procedures, watervalsystemen, fragmentering van de hulpverlening en gebrek aan coördinatie kunnen drempels worden. • Structurele benadering: wederzijdse competentieontwikkeling om samen een meer toegankelijke hulpverlening met duurzame effecten te bekomen. • Geen evidentie, de aantrekkingskracht van louter individuele modellen blijft groot

 Alle brillen geven aan hoe er vanuit onze maatschappij gekeken wordt, maar het is veel te eng. Het is een samenloop van omstandigheden. Het is de combinatie van het micro, meso en macro niveau.  Maatschappelijke kwetsbaarheid: de kwetsbare mens is iemand die meer met de negatieve aspecten in contact komt dan met de positieve. Het individu staat steeds in interactie met zijn omgeving. De verschillende niveau’s zijn aan elkaar gelinkt. Empowerment  hoe proberen

de maatschappelijke kwetsbaarheid gebruiken om mensen terug mogelijkheden te kunnen laten inzien. Voorbeelden van verklaringsmodellen voor sociale problemen: - Mensen zijn arm omdat ze lui zijn, verspilzuchtig en onverantwoord in de aankopen die ze doen - Arm door persoonlijke tegenslagen, ontslag, ziekte, alleenstaande  Gaat over het individuele model - Gezinnen met weinig mogelijkheden - Hulpverleningsorganisaties hebben niet de juiste hulpmiddelen kunnen aanreiken  Gaat over het meso niveau - Arm omdat onze maatschappij structuren bestaan die de armoede blijven produceren - Owv economische crisis  Gaat over het maatschappelijke niveau Verband met fundamentele attributiefout  waar leg je de verantwoordelijkheid voor je handelen (bij de omstandigheden of bij jezelf)

 Het is niet makkelijk om te communiceren op dezelfde manier, we botsen er op door de attributiefouten  moeilijker om begrip te tonen in een bepaalde situatie

2. Tweede tendens: In wat voor een samenleving leven wij? Neoliberalisme en de samenleving 1) 2) 3)

Maatschappij als samenspel tussen 4 dimensies (vroeger): Het politieke deel (de burgemeester, politiek de touwtjes in handen) Het religieuze deel (het christendom, huwelijk,..) Het economische (maatschappij kan enkel draaien als er ook oog is voor het economische: vraag en aanbod, handel,..) 4) Het culturele (waarden en normen in de samenleving)

Huidige samenleving: vooral het economische is dominant geworden -

-

-

-

-

Multinationals hebben meer geld Neoliberalisme  nieuwere vorm van het liberaal denken, waar ook oog is voor de overheid die dingen kan reguleren zodat de meest kwetsbaren toch niet uit de boot vallen liberale blik  laat de mensen de vrijheid om zichzelf te verbeteren neoliberalisme  gaat er bij stilstaan dat er een ondersteuning geboden moet worden voor de meest kwetsbaren. Zodat het niet de spuigaten uitloopt en iedereen kansen kan krijgen. Alles is een product geworden  koppeling aan een meritocratie: iedereen wordt verantwoordelijk geacht voor het eigen succes of de eigen mislukking (mythe van de self made man) Als het economische begint te primeren, zie je dat mensen keuzes gaan maken in het economische verhaal. Bv succes, materiële,.. Dwingend op alle mogelijke vlakken, het bepaald niet alleen de economie, maar ook het onderwijs, onderzoek, media en zelfs hulpverlening en zorgsector in het algemeen. Het heeft onze identiteit gekleurd, waardoor het ongeveer onzichtbaar is geworden. Beeld van de mens als egoïstisch, survival of the fittest, dit zou een weergave zijn van de mens ‘zoals hij is’. Belangrijk om te beseffen dat belangrijkste product van het neoliberalisme onze realiteit is: mislukking op economisch vlak, maatschappelijk gezien gevaarlijk en psychologisch gezien gevaarlijk en onethisch.

De maatschappij -

-

-

Bepaalde groep die door de boot gaat vallen aangezien ze deze keuze niet kunnen maken (economisch gezien) Moet vermaatschappelijking mogelijk maken Falen is niet oké in onze samenleving, we moeten presteren, langer werken, huishouden regelen,.. Obstakels:  Individualisering  Verharding maatschappij  Afnemende bereidheid om mensen let aan afwikens gedrag te accepteren  Moeilijk aansluiting vinden met buurtgenoten  .. Norma in heersende mensbeeld:  Autonome, zelfbeschikkende individu  Empowerment Maatschappij: niet makkelijk om alles te combineren

Link met psychisch welbevinden -

We hebben het economisch nog nooit zo goed gehad, maar zijn nog nooit zo ongelukkig geweest Druk die we ervaren heeft heel wat gevolgen  psychische gevolgen

Economie dominant in het sociaal-agogische werkveld -

Vermarkting/commercialisering van de zorg Bv een opvang uitbaten Winstgeoriënteerde bedrijven bieden steun aan mensen.. is dit oke?

3. derde tendens: verband met vermaatschappelijking van de zorg Vermaatschappelijking: wat? - Zorg in en door de samenleving  autonomie in verbondenheid - Cirkels van ondersteuning (orthovisie) - Fysieke en sociale integratie  fysiek mensen een plaats geven en sociale Vermaatschappelijking: evolutie A. Meer overheidsbemoeienis wat betreft zorg  Van zorg die door de burger wordt gedaan (in familieverbanden, informeel, niet professioneel) naar professionele, formele hulp in een gereguleerd kader. Meer bemoeienis van de overheid in de privésfeer, meer elementen van zorg komen van de privésfeer in de openbare sfeer. B. Toenemende aversie van langdurige residentiële zorg + ontstaan nulde, eerste, tweede en derdelijnshulp  Kritiek op residentiële zorg, echelonnering: deels uit financiële overwegingen, deels door medische vooruitgang. C. Normalisatieprincipe (verschil beperking en handicap) + aandacht voor beeldvorming  Handicap is het verlies van functionaliteit van de beperking als de samenleving er niet goed op inspeelt. De samenleving als geheel is verantwoordelijk voor de gevolgen van individuele kenmerken. D. Focus op informele en ambulante zorg + nieuw beeld van de burger  Terugdringen van intensieve en/of residentiële zorg. Onvrede met de veronderstelde ineffectiviteit van de sociale sector. Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving (zie ook verder). Beeld dat burger die zorg ontvangt dikwijls een luie burger is, iemand die zich al te makkelijk nestelt in het vangnet van de verzorgingsstaat en zijn eigen verantwoordelijkheid niet opneemt (zie ook verder: metafoor van de hangmat). Wantrouwen in zorgbehoevende burgers, drastische besparingen op hulpverlening en verhogen van indicatie-eisen voor de zorg. Participatiesamenleving Mensen moeten gedwongen worden om zorg te dragen. Verantwoordelijkheid ligt bij de burger en het netwerk zelf: mensen verplichten om voor zichzelf en de anderen te zorgen (ook al willen ze dit, of komt dit voor hen niet goed uit). Gedwongen participatie.

Maatschappelijke context van vermaatschappelijking -

Het neoliberale gedachtegoed sijpelt door in onze hele zijn



-

Gevolg: individuele verantwoordelijkheid centraal (eigen schuld – dikke bult – falen is geen optie!)  O...