Samenvatting actuele pedagogische thema\'s PDF

Preview

Summary

Download Samenvatting actuele pedagogische thema's PDF

Description

Actuele pedagogische thema’s Actuele pedagogische thema’s   

Actualiteit -> work in progress Pedagogisch = orthopedagogie Thema’s en toch een samenhang

Wat is pedagogiek? Pedagogie is een waardengeladen discours!  

Filosofie als historische achtergrond Vertrekt vanuit e aantal aannames, kaders, waarden , normen, overtuigingen,…

“Opvoeden is proberen en leren m gezond verstand”

1. Basisinzichten van de pedagogie 1.1. Pedagogisch optimisme 2 principes v/d moderne pedagogie:  

 

Mensen worden niet bepaald door hun aanleg, maar ze worden beïnvloed door opvoeding, vorming en onderwijs = PEDAGOGISCH OPTIMISME Determinisme leidt tot fatalisme en passiviteit, pedagogisch pessimisme, en staat dus haaks op e praktijkbetrokken pedagogiek -> er moet dus worden gehandeld om ontwikkeling v/d kinderen te stimuleren Opvoedeling moet worden uitgedaagd en gestimuleerd -> dan krijgt ‘kunnen leren’ erkenning Kinderen zijn zelf handelende en zelf denkende subjecten Aanleg = kunnen leren Milieu (stimulerende omgeving) = oproepen tot activiteit

- > Leidt tot zelfverantwoordelijke zelfbepaling, mondigheid (=doel)

1.2. Ontwikkelingsverloop en opvoeding Lifespan viewpoint = levensloopperspectief Ontwikkelingspsychologie binnen pedagogie belangrijkste want je kan pas e kind begrijpen als je weet wat je op die leeftijd mag/kan verwachten.

Algemeen:   

Levensloopperspectief: benaderingswijze, geen theoretisch concept Belangstelling ontstaan door groeiende levensverwachting v laatste generaties (leven en werken m 4 generaties) Life span viewpoint = andere manier om te kijken naar ontwikkeling o V conceptie tot dood (je blijft in ontwikkeling tot je sterft, je kan ook achteruit gaan) o Onder invloed v sociaal culturele veranderingen o Veranderingen per fase EN interrelationele beïnvloeding binnen en tss die fases o Meer aandacht voor de invloed v/d omgeving

Ontwikkelingsverloop en opvoeding: 

Universele inzichten in ontwikkelingsverloop: 1

o o o

Tot ongeveer 9m vrij universeel: tot aan “joint attention”-moment -> dan w ontwikkeling door cultureel verschil gekenmerkt Vanaf 5 à 7jr: “schoolkindfase”: zelfregulatie, taakbesef, concentratievergroting, ‘schoolrijpheid’, metacognitie Adolescentie: toenemend zelfbewustzijn, eigen persoonlijkheid, en persoonlijke keuzes, belang v leeftijdsgenoten, eigen jeugdcultuur.

-> Generatieconlficten? Of kenmerk v historische context zoals revolutionaire jaren 60?

Uitgangspunten v deze benaderingswijze:   

Op elk moment in de ontwikkeling is h individu vatbaar voor verandering o Meer dan enkel informatieve fase Kwantitatieve veranderingen = meer (op e ander niveau) en kwalitatieve veranderingen = op een andere manier (v/e andere aard) Veranderingen zijn veelzijdig qua patroon (cfr leerstijlvoorkeur, wij leren dingen heel ons leven maar manier waarop je iets bijleert kan voor iedereen anders zijn)

3 oorzaken v veranderingen in de menselijke ontwikkeling:   

Normatieve effecten: gebeurtenissen die zowat alle mensen op dezelfde leeftijd te beurt vallen (bv. biologisch rijpingsproces zoals leren lopen, lichamelijke veranderingen) Niet-normatieve effecten: onverwachte gebeurtenissen, niet voorspelbaar en kunnen elk individu treffen (bv. werkloosheid, oorlog, scheiding) Cohorteffecten: term die verwijst naar e groep die geboren is in hetzelfde jaar of periode. Daardoor delen die individuen dezelfde tijdsgeest, eigen aan die periodes die zijn doorlopen. Beïnvloeding door de tijdsgeest, gevolgen v periodes die iedereen treft, sociaal culturele effecten,… (bv. Dutroux) o Wat zullen de cohorteffecten zijn v/d coronatijd?  Blijvende leerachterstand bij kinderen?  Omgang m mensen die je niet goed kent? Afstand houden is nieuwe norm?  Meer online: meer thuisonderwijs, meer thuiswerk?  Mobiliteit: veilig reizen naar h buitenland?  Groot aantal burn-out en psychologische problemen bij dertigers en veertigers door één jaar werken zonder sociale contacten  …

Nieuwe bevindingen: 

 

Verschillen tss individuen nemen toe doorheen de levensloop (bv. eerste stapjes is voor alle kinderen ongeveer bereikt rond leeftijd v 1 jaar, daar zit weinig diversiteit in. Huwelijksleeftijd of geboorte eerste kind varieert sterk bij jongvolwassenen) Leeftijd vs sociaal culturele veranderingen: typisch voor de leeftijd vs effecten die ontstaan zijn door culturele veranderingen (bv. WOII heeft andere impact op volwassene dan op kind) Beinvloedbaarheid v/h intellectueel functioneren in de late volwassenheid is onderwerp v onderzoek: men ging ervan uit dat intellectuele vermogens vanaf volwassenheid verminderde en dat leervermogen na volwassenheid afnam

Pedagogische implicaties: 

Verbreding v concepten en doelstellingen in onderwijs en opvoeding (onderwijs- en opvoedingsdoelen dienen sensitief te zijn tav sociaal-culturele veranderingen) o Normatieve ontwikkelingstaken Link m normatieve, nieto Individuele variabiliteit normatieve en cohorteffecten

2

 

o Sociaal culturele veranderingen Aanpassingen v instructiestrategieën: als leerstrategieën bij volwassenen zoveel verscheidenheid vertonen, dringen zich ook andere begeleiding- en instructievormen op Nieuwe relevante thema’s: o Gezondheid en welzijn: impact v/d levensstijl en levenstandaard beïnvloedt ontwikkeling individu o Ouderschap en onderwijs: invloed van talrijke echtscheidingen? o Diversiteit in sociaal-culturele context: met thema’s zoals cultuur, etniciteit,…

Voorbeelden uit actualiteit?     

Wanneer een volgende pandemie? 30% minder vroeggeboortes door moeders die thuis bleven werken in coronatijd of door afstandsregels Geen bezoek in h ziekenhuis bij e bevalling… Moeders geven a dat ze sneller herstellen Kinderen moeten kiezen uit hun hobby’s… Arme kinderen niet, want die hebben nauwelijks of geen georganiseerde hobby’s …

Einde van de opvoeding? 



Niet vast te leggen… Wanneer is iemand volwassen? o Culturele aspecten: bv. leerplicht o Invloed v consumptiecultuur: hoe kritisch zijn we als klant? o Jongeren in hotel mama o .. Einddoel: maken v persoonlijke keuzes waarbij h nemen v/d verantwoordelijkheid benadrukt w: (zelf) kritische mens? Een proces dat nooit af is!

1.3. Pedagogische relatie De pedagogische relatie = unieke relatie = v alle andere relaties EXAMENVRAAG wat maakte de pedagogische relatie een unieke relatie? Geef de 4 kenmerken: 1. Ouder kan niet om zijn verantwoordelijk heen o Baby is helemaal afhankelijk v verzorging o Wettelijke bepalingen bv. ouders verantwoordelijk tot 18 jr. o Ook in onderwijs: ouders blijven verantwoordelijk! W niet zo aangevoeld! 2. Pedagogische relatie is gepreintendeerd o Ouder verantwoordelijk voor h kind: volwassene = opvoeder, kind = opvoedeling -> Onomkeerbaar 3. Boven- en ondergrens v/d relatie o Gezagsrelatie v bij de start o V zodra taal verworven is door kind, w gezag bevraagd en vraagt opvoedingsgedrag om motivatie (koppigheidsfase vanaf 2jr -> heeft geleerd dat woord ‘nee’ macht geeft, gezag v/d ouders worden vanaf dan op de proef gesteld en proberen kinderen de ouders te manipuleren) o Tot aan zelfverantwoordelijke zelfbepaling. (18jr) dan volgt e eigen afgewogen keuze v waarden en normen 4. Tweezijdige relatie o Kind vormt de pedagogische relatie mee en vernieuwt de relatie 3

o o

Invloed v/d ouders op h kind Invloed v h kind door actief mee te doen: kind zet ouders a tot opvoeden

EXAMENVRAAG: Pas de 4 principes toe op de relatie die een werkgever heeft met zijn werknemers, leerkracht met leerlingen,…

2. Kindbeelden 2.1. Belang v kindbeelden = manier waarop volwassenen zich denken te verhouden t.o.v. kinderen. Wijze waarop je naar kinderen kijkt, is ingegeven door eigen opvoeding en maatschappelijke context waarin je opgroeide; = sociaal construct, beïnvloed door e bepaalde tijdsgeest

2.2. Historiek Middeleeuwen 

Kind = onbestaande, miniatuur volwassene o ‘aapje zonder schaamte’ o Gezin kent geen affectieve functie Oorzaak: hoge kindersterfte



 

Vanaf leeftijd v 6à7 jaar: opgenomen als volwassene o Arbeidskracht o Kinderen = mini-volwassenen Kindafbeelding meestal in madonna-schilderij Weinig afbeeldingen v kinderen (behalve bij maagd Maria)

17e – 18e eeuw  

  



Empirisme o Kennis komt voort uit ervaring, dus waarnemen staat centraal Rationalisme o Steunt op theoretische kennis o De rede is de meest betrouwbare bron v kennis Onderwijs: gericht op kinderen rijken en adel, training en formele scholing stond centraal De verlichting: waarheid kan enkel bewezen worden door theorie en verstand o De mens is v nature gelijk, milieu is bepalend voor ontwikkeling John Locke o Tabula Rasa (= ongeschreven blad) o Empirist o Kind is potentieel gevaarlijk: want omgeving zal dit blad volschrijven (w kind geboren in gezin met dieven, dan zullen deze mensen het blad van het kind volschrijven met foute dingen zoals stelen) o Geloof in de kneedbaarheid: we kunnen kinderen zo maken dat ze een aanwinst zijn voor de maatschappij want je kan ongeschreven blad invullen met positieve zaken Jean-Jacques Rousseau o Romanticus: alles is goed, kind is v nature goed o Zorgen dat h kind niet in contact komt met slechte zaken 4

o o o

Bescherming v/h kind voor de ‘slechte’ samenleving W gezien als grondlegger van pedagogiek Boek: Emile ou de l’éducation (1762): volledige visie op opvoeding

19e eeuw  

Steeds meer aandacht voor h kind op verschillende levensdomeinen Periode v industrialisatie: o Slechte leefomstandigheden en hygiëne onder de arbeidersbevolking leidt tot hoge kindersterfte -> druk op de overheid , rijke burgerij werden bang en keurde wetten goed

20e eeuw 

  

3 belangrijke wetten: o 1889 wet op de kindarbeid o 1912 wet op de kinderbescherming: Kinderen thuis en ze gingen stelen en vernielen uit verveling, kinderen werden opgepakt en de schuld werd op de ouders gestoken -> kind weg uit gezin en in instelling o 1914 wet op leerplicht: Kinderen verplicht naar school tot 10-11 jaar Aandacht voor h kind en de bescherming v/h kind neemt steeds toe Lea Dasberg: ‘Grootbrengen door klein houden’ = jeugdland 1989 verklaring v/d kinderrechten: kinderen worden subjecten, medeleden v/d samenleving, aparte groep die iets kan betekenen

Na 2e wereldoorlog Aandacht voor h kind v uit de economische belangen 

Kind is niet alleen toekomstig producent (als arbeidskracht), maar ook consument o Productie speelgoed o Aandacht voor gezonde voeding o Kinderkleding o Ontspanningsindustrie o …

Vandaag zijn er meerdere kindbeelden gaande:  



Enerzijds zien we gebrek a afscherming v volwassenwereld als e probleem. Opkomst tv en internet heeft de volwassen wereld voor kinderen ontsloten Anderzijds heeft kind zijn onschuld verloren en worden ze v op zeer vroege leeftijd verantwoordelijk gesteld voor hun daden. Jeugd w vaak gezien als bedreiging, e individu dat gedisciplineerd moet worden Anderen beschouwen kind als mondige wezens, die mee beslissing bepalen v ouders

2.3. Hedendaagse kindbeelden Verschillende kindbeelden Kindbeelden zijn sociale constructen -> Hoe we kijken naar kinderen w bepaald dr maatschappelijke context en heersende waarden en normen

Het maagdelijk kind  

Dominant kindbeeld in de opvoederswereld: kind is e leeg vat en de opvoeder voorziet h v kennis, identiteit en cultuur Tabula rasa v John Locke 5

o o o

Nadruk op de 1e levensjaren De finaliteit ligt in de volgende jaren Herkenbaar in ontwikkelingsfasen = sociaal en cultureel gegeven

Uit zich in… 





Normalisatie Link m bepaalde richting v/d ontwikkelingspsychologie (empirisch-analytische) nl o Kenmerken v kinderen statistisch vastleggen, gemiddelden, normen,… o Die norm geldt voor alle kinderen = normalisatie o Kinderen die niet beantwoorden a de norm= ab-norm-aal, pathologie Decontextualisatie o Bestuderen h kind of de dyade moeder-kind zonder rekening te houden m sociale, economische of culturele status vb. verklaring v kindersterfte in 19e eeuw: onbekwaamheid v/d ouderklasse o In het westen vaak middenklasse als subject v onderzoek, maar universele conclusies getrokken Naturalisatie o ‘The schild repeats the race. This is the great biologial law’ o Ontwikkeling is natuurlijk en universeel en behoort tot de natuurwetten o Voorbeeld: studie over belang v/d moeder, geborgenheid (Bowbly, Harlow, Ainsworth) o Gevolg: moeder niet alleen natuurlijke band, maar bovendien verantwoordelijk

Het onschuldige kind Romantiek – J.J. Rousseau   

  

Kind is naïef, onschuldig, primitief Denken in tegengestelden: kind vs volwassene Roept vertedering en bescherming op o Enerzijds nadruk op zelfexpressie, zelfontplooiing o Anderzijds beschermen tegen gevaarlijke invloeden v volwassenen Kindwereld m nadruk op natuurlijkheid, veiligheid, continuïteit en bescherming Vaak verwittigen bij nieuwe hypes: gevaar v computers, gevaar v chatten, gevaar v internet,… Kind is weerloos, ondergaat… Vb. h onderzoek ‘bobo’ over agressie: kind dat naar agressieve film kijkt, zal ook agressief zijn Vb. ‘Peter pan syndroom’: kinderen moeten kind kunnen zijn: niet over zelfmoord spreken, geen beelden kijken v oorlog

Het perverse kind      

Komt uit zelfde tijdsgeest als onschuldig kindbeeld (18e eeuw) Schijnbaar tegengesteld m onschuldig kindbeeld, maar zit op één continuüm Kind is ‘geregeerd’ door natuurlijke instincten en primitieve driften, beschavende invloeden kunnen dit overstijgen tot rationele en morele samenleving Straffen beleven Christelijke cultuur gaat uit v perverse kind, als iets fout gaat moet je gaan biechten omdat je je impulsen hebt gevolgd Zelfopvoeding: zich richten naar de rede om instinctmatige natuur te beheersen en ontwikkelen v/d eigen natuurlijke aanleg (Kant) 6

  

Vindt zijn uitwerking in jaren 60-70: Freudianen, anti-autoritaire stroming Kindertijd is bepalende voor verdere ontwikkeling rol v/d ouderen Kind is mondig = doel

Onschuldig –pervers    

Kindertijd is bepalend Grote rol v ouders Reguleren v emoties Kind in e ‘nog-niet’ positie waardeer geen recht op h n-> “jeugdland’ v Lea Dasberg

Het mondige kind 





 

Mondigheid v/h kind centraal in de 18e eeuw, maar als opvoedingsdoel = in staat zijn tot h vormen v/e eigen oordeel o Voor Locke: worden tot e gentleman, zich schikken naar maatschappelijke normen en tevens gefundeerd oorden o Voor Rousseau: bereiken v intellectuele en morele zelfstandigheid Vanaf 20e eeuw 2 betekenissen a h mondige kind Evolutie in de betekenis o “zelfverantwoordelijke zelfbepaling” als einddoel v/d opvoeding (Langeveld) o Einde jaren 60 kritische positie innemen is e pedagogische doelstelling (Adorno) o Laatste decennia kreeg mondigheid e tweeledige betekenis: als opvoedingsdoel en als gegeven: jongeren zijn mondig en vraagt om erkenning o Mondigheid w geformuleerd als e opvoedingsdoel om maatschappelijke participatie te realiseren o Paradox: mondige individuen kunnen iets leren, ze kunnen kennis verwerven of een training doen of advies vragen, ze moeten wel niet meer opgevoed worden omdat ze dan al verondersteld worden in staat te zijn tot moreel en intellectueel zelfbestuur Wat is mondigheid? Zijn kinderen mondig? o Complexe situaties kunnen doorgronden o Kunnen anticiperen op de gevolgen v eigen doen en laten o Instaat zijn rekening te houden met de omringende gemeenschap o Respect te betonen jegens anderen onder erkenning v eigen beperkte kennis, inzicht en ervaringen o Afgewogen, zelfstandig oordelen en consistent handelen o Plichtsbesef, zorg, verantwoordelijkheid voor de ander Uit kinderrechtenverdracht vertrekken ze vanuit mondig kindbeeld Als je stemplicht wil invoeren vanaf 16jr dan ga je van een mondig kindbeeld uit

Het economische kind    



Economie is motor v onze samenleving! Kinderen zijn stilaan marktsegment geworden “Eeuw v/h kind” (Key) 1970: postmodernisme -> marktgerichte kindbeeld Bevelshuishouding -> onderhandelingshuishouding Nood a vrouwen op de arbeidsmarkt. Redenering: vrouwen a h werk betalen belasting. Die inkomsten kunnen dienen voor de kinderopvang VERSUS 7

 

Schadelijk om kinderen in de kinderopvang te laten en onze kinderen zijn de toekomst Nieuwe groep in samenleving ‘tweens’: kinderen tss 11-15jr. Door betere voeding treedt puberteit eerder op, gecombineerd m info- en entertainment, leidt tot vroegere fysieke en mentale rijping, kunnen vrij hun geld besteden naar eigen keuze.

Dus: tijdsgeest -> heersend kindbeeld • •

•

• •

Middeleeuwen: kindersterfte De Verlichting o Empirisme: Locke o Romantiek: Rousseau 19de eeuw: industrialisering o Meer aandacht voor de kinderen als aparte categorie o Kinderen moeten beschermd worden 20ste eeuw: Jeugdland/ kinderrechten Welvaart: kinderen zijn consumenten Kinderen zijn onze toekomst

• •

• •

Geen apart kindbeeld Eerste aandacht voor h kind o Maagdelijk kindbeeld o Onschuldig of pervers kindbeeld H mondige kindbeeld H economisch kindbeeld

Examenvraag: welk kindbeeld? (casussen kindbeeld geven) Topactrice Keira Knightyley (Pirates of the Caribbean) wil niet dat haar dochter van 3 alle Disneyklassiekers ziet. Want Assepoester , die “wacht gewoon op een rijke man om gered te worden” en de Kleine Zeemeermin, die “geeft haar stem op voor een jongen”. Niet het vrouwenbeeld dat de filmster haar kind wil meegeven. “De Disneyprinsessen van vandaag doen eindelijk wel meer dan mooi zijn en zwijgen”, reageren de genderexperts. 

Onschuldig kindbeeld: kind beschermen, moeder is bang, gelooft in naïveteit v kinderen, denkt dat h kind zich gaat laten beïnvloeden, wil beschermen tegen invloeden.

Rode draad doorheen de kindbeelden     

Toenemende nadruk op h kind Focus op behoeften v kinderen vanuit ontwikkelingspsychologisch onderzoek OF is opvoeden keuzes maken in waarden en normen… Kinderen zijn e aparte groep met eigen kenmerken – ook aparte kinderrechten Druk op de schouders van de moeders. Stilaan nieuwe vaders… Ethnocentrisch aspect. Minority die beeld opdringt aan majority groep

3. Opvoeden vandaag 3.1. Pedagogisering     

Één v/d oorzaken v opvoedingsonzekerheid Toenemende invloed v/h pedagogische op h dagelijkse leven v kinderen: institutionalisering en professionalisering Groeiende bemoeienis v ouders m de opvoeding v/d kinderen: overprogrammeren door de ouders Ifv de gewenste ideologie: vb. jeugdwerk ifv bijbrengen v zelfdiscipline en verantwoordelijkheid Bescherming v kinderen dr volwassenen, ‘kinderland’

8

-> leidt tot heel veel (nieuwe) thema’s in de opvoeding: men stelt vast dat druk op kinderen alsmaar toeneemt door groende bemoeienis, professionalisering en bescherming v kinderen

3.2. Jachtige en prestatiegerichte maatschappij   

Prestatiedruk over vele levensdomeinen Identiteit komt v buitenaf en w gevormd door spiegel die ons w voor gehouden door ouders en omgeving, identiteit krijgt vorm in die interactie tss individu en maatschappij Druk, druk, druk,... : Invloed op onze identiteit die vorm krijgt vanuit de omgeving o Eind jaren ’80: aandacht voor competitiezin (men verwacht dat je talenten inzet, perfect huis hebt,…) o Even later: idee w versterkt dr sociale media (alles perfect voorstellen, …) -> leidt tot groot gevoel v eenzaamheid We zijn sociale wezens!!

Gedachte dat w opgedrongen = succes en geluk is iets waar ze zelf voor gezorgd hebben. Leidt ertoe...