Epistemologia - fizlozofia PDF

Preview

Summary

Epistemologia: teoria poznania, nauka o wiedzy ( episteme ) i poznaniu ( gnosis )1. Przedmiot epistemologii:  akty poznania, czyli pewne czynności psychiczne: spostrzeganie, przypo- minanie sobie, wydawanie sądów, wnioskowanie, uzasadnianie,...(różnią się one od aktów emocjonalnych, aktów wolitywny...

Description

1

Epistemologia: teoria poznania, nauka o wiedzy (episteme) i poznaniu (gnosis) 1. Przedmiot epistemologii:  akty poznania, czyli pewne czynności psychiczne: spostrzeganie, przypominanie sobie, wydawanie sądów, wnioskowanie, uzasadnianie,…(różnią się one od aktów emocjonalnych, aktów wolitywnych i aktów wytwarzania),  rezultaty poznania: pojęcia, twierdzenia i teorie naukowe. 2. Główne zagadnienia epistemologii:  problem źródeł ludzkiej wiedzy (skąd pochodzi wiedza, którą nasz umysł posiada),  problem prawomocności wiedzy i problem prawdy jako cechy przypisywanej ludzkim sądom,  problem granic poznania, czyli zarazem problem przedmiotu poznania. 3. Relacja między epistemologią i metafizyką: a. Poznanie jest jednym z rodzajów bytu, zatem, by poznanie scharakteryzować, trzeba odpowiedzieć na pytanie o byt, dlatego filozofią pierwszą musi być metafizyka. Epistemologia zawsze wspiera się na metafizycznych założeniach (Arystoteles, św. Tomasz, Leibniz). b. Metafizyka zakłada poznanie bytu, jej prawomocność zależy od prawomocności poznania. Kryteria tej prawomocności można odnaleźć tylko w granicach epistemologii, która musi być uznana za filozofię pierwszą. Kartezjusz: tym, co jest nam dane w sposób pierwotny (pierwszy) jest nasza świadomość. Wraz z sądem cogito, ergo sum odkrywamy właściwe kryterium prawdy, jako tego co jasne i wyraźne. Filozofia musi zatem rozpoczynać swe badania od refleksji nad świadomością, zaś najwyższym rodzajem świadomości jest właśnie poznanie. Kant: filozofia, która nie rozpoczyna swojej refleksji on namysłu nad poznaniem musi być dogmatyczna. c. Orientacja hermeneutyczna: badając byt, nie możemy wykroczyć poza świadomość bytu, ale badając świadomość nie możemy pomijać tego, co jest przedmiotem owej świadomości, a więc bytu właśnie. Przeciwstawienie filozofii świadomości i filozofii bytu jest bezpodstawne i bezsensowne. Nie można zrozumieć świadomości w oderwaniu od tego, czego ona jest świadomością, ani zrozumieć bytu, abstrahując od tego, w jaki sposób jest on świadomości dany (Platon, św. Augustyn, Edmund Husserl, Martin Heidegger).

Podstawowe terminy epistemologii: I. Podmiot poznania: to, co poznaje lub działa; ośrodek aktywności. II. Przedmiot poznania: to, co poznawane; to, do czego odnoszą się akty świadomości. III. Widza: rezultat czynności poznawczych, uzasadnione, sprawdzone przekonanie.

2

IV. Pojęcie: odnosi się do przedmiotu nienaocznie i ogólnie, ujmuje przedmiot abstrakcyjnie, pod kątem określonych cech, co powoduje, iż treść pojęcia może być odniesiona do innych przedmiotów, takich samych pod wyróżnionym względem. Pojęcie ogólne to przedstawienie myślowe, nieoglądowe, które można odnieść do więcej niż jednego przedmiotu, to treść myślowa aktu lub akt rozumienia, czy stosowania ze zrozumieniem nazwy ogólnej. Pojęcie ogólnym bywa nazywane znaczeniem nazwy ogólnej. V. Abstrakcja: operacja prowadząca do tworzenia pojęć poprzez pomijanie w przedmiotach tego, co jednostkowe , różnicujące, nieistotne. VI.Powszechniki: pojęcia odnoszące się jednoznacznie do jakiejś kategorii przedmiotów....