HC 14 Zuur-base evenwichtdocx PDF

Preview

Summary

Download HC 14 Zuur-base evenwichtdocx PDF

Description

HC 14 Zuur-base evenwicht Doelstellingen  De student kent de theoretische achtergrond van het zuur-base evenwicht  De student kent de termen van het bloedgas, met hun normaalwaarden  De student kan de afwijkingen acidose en alkalose herkennen en uitleggen  De student kan de oorzaak van de afwijking aangeven  De student kan de eventuele compensatie van de afwijking aangeven  De student kent alle begrippen van een bloedgas en kan deze uitleggen  De student kan uitleggen hoe een bloedgas afgenomen wordt  De student kan de fysiologie en het belang van het lactaat uitleggen  De student kan het belang van het zuur-base evenwicht aangeven

1. Fysiologie zuur-base evenwicht    

Metabole processen Voortdurend productie zuren (afvalstoffen): 80 mmol/dag Regulatie zuur-basen van levensbelang Verzuring geeft verlies cel- en orgaanfuncties (eiwitten en enzymen werken niet meer goed)

De zuurtegraad wordt bepaald door een evenwicht tussen zure stoffen en basische stoffen  Waterstofion als zuur H+  Bicarbonaat als base HCO3Regulatie H+ concentratie pH = maat voor concentratie waterstofionen in oplossingen 0-6,9 = zuur 7,1 – 14 = basisch 7 = neutraal Zuren =

molecuul dat H+ ionen kan afgeven

 Sterke zuren: hoge splitingsgraad (bv maagzuur HCl) H+  Zwakke zuren: lage splitingsgraad (bv koolzuur H2CO3) OH- basen Neutralisatie  Zure stoffen worden geneutraliseerd door basische stoffen (urinezuur door Natriumbicarbonaat -> omzetting in koolstofdioxide, water en neutrale zouten  Bv urinezuur wordt geneutraliseerd door natriumbicarbonaat door dit om te zetten in koolstofdioxide, water en neutrale zouten (CO2 kan worden uitgeademend)

Zuurtegraad bloed: Dit van buiten leren Onder 7,35 is acidose = bloed wordt te zuur Boven de 7,45 is alkalose = bloed wordt te basisch

Grenswaarden:  Uiterste pH waarden bloed en extracellulair vocht = 6,8 en 7,8  onder of boven = niet leefbaar  bloed 7,35-7,45 (ideaal 7,41) Balans:  Zuur-base balans is essentieel voor een goede gezondheid  Stofwisseling produceert zure eindproducten  Kleine schommelingen in zuurtegraad van bloed en cellen, kan drastische gevolgen hebben  Daarom basen nodig! Henderson Hasselbach vergelijking

Bicarbonaat gedeeld door koolstofdioxide Formule en onderstaande kader KENNEN!

2. Regulatie mechanismen 1. Intra- en extracellulaire buffers = moleculen die afhankelijk van de zuurtegraad H+ kunnen afgeven of opnemen Vooral zwakke zuren en basen (natriumbicarbonaat, Hb)

H O + CO ↔ H CO ↔ H+ + HCO 2 2 2 3 3 Longen

Nieren

Nieren kunnen H+ of HCO3- (waterstof/bicarbonaat) uitscheiden of terugresorberen Longen kunnen CO2 (zuur) afgeven of bijhouden Voordeel: Nadeel:

reageren snel capaciteit beperkt

2. Longen (resipratoire component) met koolstofdioxide (CO2)  Hyperventilatie  CO2 ↓ = hypocapnie  Hypoventilatie  CO2 ↑ = hypercapnie 3. Nieren (metabole component) met Bicarbonaat (HCO3-)  H+ uitscheiden  HCO3- terug resorberen

3. Zuur-base stoornissen 1. Acidose of alkalose  pH < 7,35 = acidose  pH > 7,45 = alkalose

2. De oorzaak  Metabool: door de nieren  HCO3- (= base) -> bicarbonaat o Te veel HCO3-  hoge pH o Te weinig HCO3-  lage pH 

Respiratoir: door de longen  CO2 (= zuur) o Trage ademhaling: Te veel CO2  lage pH o Snelle ademhaling: Te weinig CO2  hoge pH (te veel CO2 uitademen)

3. Compensatie!!  Lichaam probeert de pH zoveel mogelijk rond de 7,4 te brengen o Metabool probleem  respiratoire compensatie (snel) o Respiratoir probleem  metabole compensatie (traag)  Kan volledig gecompenseerd worden = pH terug binnen normaalwaarden  Kan partieel gecompenseerd worden = pH blijft nog afwijkend

Longen (respiratoir)  pH ↓  ventilatoire compensatie ↑ (sneller gaan ademen)  CO2 ↓  pH ↑  ventilatoire compensatie ↓ (langzamer ademen)  CO2 ↑  Compensatie binnen enkele uren Nieren (metabool)  pH ↑  HCO3- excretie (bicarbonaat uitscheiden)  pH ↓  H+ excretie (waterstof uitscheiden)  Compensatie binnen enkele dagen Overcompensatie bestaat nooit! Dus:  zuur kan nooit doorschieten naar basisch Bv pH 7,25  gaat bij compensatie 7,25 – 7,39 zijn onder 7,4  basisch kan nooit doorschieten naar zuur Bv pH 7,55  gaat bij compensatie 7,41 – 7,55 zijn onder 7,4 Volledige compensatie:  pH tussen 7,35 en 7,4 is de zure kant  pH tussen 7,4 en 7,45 is de basische kant Soorten problemen 2 x Metabool of Respiratoir en beide acidose of alcalose Kijk naar de breuk vb metabole acidose => oorzaak is een daling van de bicarbonaat -> daling van de pH -> compensatie moet hetzelfde gaan doen = daling van CO2 ZEER BELANGRIJK SCHEMA!! Is samenvatting gehele HC

Reactie in compensatie:

Samenvattend

1 pH + of Co2 of bicarbonaat wijkt af 2e pH nog niet normaal en zowel CO2 als bicarbonaat afwijkend = partiele compensatie 3e afwijkende CO2 of bicarbonaat (bij COPD gaat CO2 en bicarbonaat altijd afwijkend zijn)

Schema is andere soort samenvatting 4. Ziektebeelden -> kunnen beredeneren dus bv wat gebeurt er als je zuren uitbraakt of snel of langzaam ademt  COPD  Nierfalen  Grote chirurgische ingrepen  Hypotensie  Ontregelde diabeten  Ernstig braken en/of diarree  Chronisch gebruik diuretica  Leverfalen  Ernstig hersenletsel

Longemfyseem niet goed uitademen -> chronisch gaat compenseren

 Chronische hypercapnie  respiratoire acidose  pH kan normaal zijn  metabole compensatie  Bijkomende aandoening (bv pneumonie of opstoot)  acute respiratoire acidose Nierfalen  zuren onvoldoende uitscheiden  Bicarbonaat onvoldoende terug resorberen   metabole acidose Trauma  Hyperventilatie door angst of pijn  respiratoire alkalose  Respiratoire insufficiëntie (vb thoraxtrauma)  respiratoire acidose  Bloeding  zuren aanmaken -> metabole acidose Gastro-intestinale problemen  Diarree of drainage darminhoud = verlies HCO3- metabole acidose  Braken = verlies H+ metabole alkalose Keto-acidose  Ontregelde diabeten  Alcohol abusus  Uithongeren  Ketonen gevormd uit vrije vetzuren  Ketonen ontstaan uit tekort aan glucose -> te zuur -> compensatie CO2 uitscheiden door snellere ademhaling Hypotensie  Laag circuleren bloedvolume -> lage BD  Baroreceptoren  Stimulatie RAAS systeem  Nieren: vocht vasthouden samen met HCO3- vasthouden  Metabole alkalose Behandeling patiënt specifiek = oorzakelijke behandeling  Pijn opheffen  Volume toedienen  Anti-emetica toedienen  Dialyse starten

4. Bloedgassen Zuurgraad bepalen =

via arteria radialis, brachialis of femorarils via slagader door arts of gespecialiseerd vpk tenzij er al een katheter is ingebracht

Termen bloedgas KENNEN!!  PaO2 Zegt iets over de ocygenatie o Partiële zuurstofspanning in arterieel bloed o In plasma opgeloste hoeveelheid O2 o P = druk of spanning o a = arterieel (A = alveolair) o Normaalwaarde = 80 – 100 mmHg 

SaO2 Arteriële zuurstofsaturatie van het Hb o % Hb dat verzadigd is met O2 o Transportmiddel naar de weefsels o Normaalwaarde: 95 – 100 % Bij perifere O2saturatie = vingerhoedje -> kan ook CO2 gebonden zijn aan Hb geeft totale binding aan Hb aan

Ocygynatie PaO2 en SaO2 Staan los van zuur-base evenwicht (pH, CO2 en HCO3-)   









PaCO2 Partiële koolzuurspanning in arterieel bloed o Normaalwaarde: 35-45 mmHg o Hypocapnie (te laag) – hypercapnie (te hoog) BE (door artsen nagekeken voor toedienen bicarbonaat) Base excess o +  overschot aan basen o -  tekort aan basen o Normaalwaarde = 0

Aanvankelijk: bij grote PaO2 daling, zien we kleine saturatiedaling Dan: kleine verlaging van PaO2 geeft een drastische daling van de saturatie Omgekeerd: kleine verbetering van PaO2 geeft een snelle verhoging van de saturatie S-vorm Saturatie -> buffer pas bij aanspreken van voorraad zal de curve extra dalen Grote daling paO2 = kleine saturatiedaling

o

Range: -3 tot +3

5. Lactaat ! Melkzuur Energieverbranding  Komt vrij als glucose verbrand wordt in afwezigheid van O2 (aeroob) Normaal: glucose + 6 O2  6 CO2 + 6 H2O + 36 ATP  Te weinig O2  enkel glycolyse (= anearoob) glucose  2 pyruvaat + 2 ATP pyruvaat ↔ lactaat = afvalstof  



Normaal: < 1,5 mmol/L Bij gezonde mensen o Maximale inspanning  relatief O2 tekort in de spieren o Tot 10 mmol/L lactaatstijging o Lever ruimt dit na inspanning weer op Bij patiënten o Verhoging is prognostisch ongunstig o Wijst op ineffectieve therapie o Metingen herhalen (om de 2 uur) -> bij stijgende lijn is slecht dus weten of het stijgt

Oorzaken verhoogd lactaat (niet kennen)  Verstoorde weefselperfusie (hypotensie, vasoconstrictie)  Hypoxie  Leverfalen omdat lever lactaat opruimt  Intoxicatie  hyperventilatie Behandeling verhoogd lactaat = patiënt specifiek  onderliggende oorzaak wegnemen  frequent opvolgen via bloedgas Lactaat acidose (komt meeste voor)  Bij septische shock  Anaerobe stofwisseling door hypoxie  > 10 mmol/L

6. Interpretatie bloedgassen

STAPPENPLAN 1. Is de pH normaal, laag of hoog? 7,35-7,45 ↑ = alkalose ↓ = acidose 2. Wordt het veroorzaakt door de PaCO2? (doet het omgekeerde als pH) 35-45 mm/Hg Respiratoir ↑ = acidose ↓ = alkalose 3. Wordt het veroorzaakt door HCO3-? (doet hetzelfde als pH) 22-26 mmol/L Metabool ↑ = alkalose ↓ = acidose 4. Is er een compensatie? Metabool wordt respiratoir gecompenseerd Respiratoir wordt metabool gecompenseerd pH normaal = volledige compensatie pH afwijkend = partiële compensatie Ontregelingen 4 soorten ontregelingen: 1. Metabole acidose, bv diabetes mellitus 2. Respiratoire acidose, bv hypoventilatie 3. Metabole alkalose bv langdurig braken 4. Respiratoire alkalose, bv hyperventilatie

Voorbeelden

Belangrijk!!           

Zuur-base balans belangrijk voor werking cellen en organen Zuur-base stoornis is een symptoom, geen ziekte Ga op zoek naar de oorzaak Evolutie van bloedgassen opvolgen 3 belangrijke parameters: pH, pCO2 en HCO3Overcompensatie bestaat niet ! pH 7,35 – 7,45 pCO2 35 – 45 mmHg HCO3- 22 – 26 mmol/L Pijlen in zelfde richting = metabool Pijlen in omgekeerde richting = respiratoir...