Mikroekonomia - Notatki z wykładu i przykłady zadań oraz wzory cały semestr mikroekonomii PDF

Preview

Summary

notatki, wzory, zadania ...

Description

MIKROEKONOMIA Ekonomia – nauka o wyborach ludzkich (co, jak, dla kogo produkować). Czynniki produkcji: praca + ziemia (surowce, złoża) + kapitał rzeczowy (maszyny itp.)

Funkcje ekonomii

Teoriopoznawcza (wyjaśniająca)

Aplikacyjna (użytkowa)

Potrzeba – subiektywny stan braku czegoś Dobra – środki służące do zaspokajania potrzeb (stany, rzeczy, usługi)        

Rzadkie – ograniczone w stosunku do potrzeb Wolne – nieograniczone w stosunku do potrzeb Pierwotne – „wytworzone” przez przyrodę Ekonomiczne – wytworzone w procesie produkcji Prywatne – dobra cechujące się indywidualną wiązką praw własności Publiczne – z ich użytkowania nie da się nikogo wykluczyć Konsumpcyjne – służą do bezpośredniego zaspokajania potrzeb Produkcyjne – służą do wyprodukowania innych dóbr (piekarnik, prąd)

Mikroekonomia – badanie zjawisk rynku (mały obszar), np. rynek fryzjerski we Wrocławiu Makroekonomia – badanie zjawisk gospodarczych (większy obszar) np. inflacja, bezrobocie Ekonomia normatywna – ocenia rzeczywistość gospodarczą pod względem pewnych norm czy też wartości Metoda dedukcyjna – wnioskowanie na podstawie zdań uznanych za prawdziwe bezwarunkowo

TRUDNOŚCI MYŚLENIA EKONOMICZNEGO 1) 2) 3) 4) 5)

Zdarzenia gospodarcze są ze sobą sprzężone (argument błędnego koła) Zdarzenia na poszczególnych poziomach gospodarki mogą mieć inny skutek. Błąd post noc – czyli kłopoty z zależnością przyczynowo – skutkową Subiektywizm badacza Trudności w kwantyfikacji zjawisk gospodarczych

WALOR NAUKOWY  Weryfikacja – polega na potwierdzeniu prawdziwości hipotez naukowych przez porównanie ich z wynikami obserwacji empirycznych  Falsyfikacja – obalenie tezy o prawdziwości hipotez naukowych przez stwierdzenie, że w jakimś przypadku badane zależności nie zachodzą

Podmiot gospodarczy – jednostka ekonomiczna, która podejmuje decyzje co do zastosowania posiadanych dóbr rzadkich Przedsiębiorstwo – podmiot prowadzący działalność gospodarczą w celu maksymalizacji zysku Gospodarstwo domowe – podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą w celu maksymalizacji korzyści z konsumpcji (szczęście) Rynek – ogół sprzedawców i nabywców, którzy podejmują decyzje będące wzajemnie od siebie uzależnione i kształtują podaż i popyt, a także wpływają na poziom cen  Rynek biały – legalny  Rynek szary – półlegalny (alkohol bez akcyzy, coś niezarejestrowanego, bez faktury/paragonu)  Rynek czarny – nielegalny Racjonalność – wykorzystanie zasad poprawnego myślenia oraz skutecznego działania dla osiągnięcia pewnego celu (stan danej chwili, subiektywna)  Hiperracjonalność  Racjonalność ogarniczona  Racjonalność proceduralna Komplementarność – uzupełnianie się dóbr w spełnianiu określonych funkcji np. samochód – benzyna, mleko – płatki Substytucyjność – zastępowanie dóbr, tj. zastępowanie jednego dobra innym, które służy do zrealizowania tego samego celu np. cytryna-limonka, sok jabłkowy-sok pomarańczowy

PRAWO MALEJĄCEGO PRODUKTU MARGINALNEGO Stałe czynniki produkcji: ich nakład nie zmienia się wraz ze wzrostem lub spadkiem ilości produkcji (działa ono tylko w krótkim okresie) Zmienne czynniki produkcji: ich nakład zmienia się wraz ze wzrostem lub spadkiem ilości produkcji

∆Q ∆Q 1 MP – produkt marginalny Q – produkt całkowity Q1 – zmienny czynnik produkcji  - zmiana (np. Q2 – Q1 MP=

to co wytwarza nowo zatrudniony pracownik

POPYT, PODAŻ  Cena dóbr komplementarnych  Dobra substytucyjne  Zaplecze finansowe

WIELOCZYNNIKOWA FUNKCJA POPYTU

QDA = D (PA, PB, Pz,…, I, T, inne) QDA – ilość nabywanego dobra A PA – cena dobra A

czynnik cenowy

zmiana ilości nabywanej A (graf. ruch wzdłuż krzywej popytu)

PB,…, Pz – ceny innych dóbr konsumpcyjnych I – dochody konsumentów T – gusty konsumentów

czynniki niecenowe.

Inne pozostałe czynniki, np.:

Zmiana popytu na dobro A (graf. przesunięcie krzywej popytu)

 Oczekiwania co do wzrostu/spadku ceny A  Wzrost/spadek liczby nabywców

Na przykładzie piwa; krzywa popytu

P

Q

20

1

10

2

5

8

Zmiana ceny jabłek działa na zmianę ilości nabywanej, a nie na zmianę popytu!

PRAWO POPYTU – jeżeli cena rośnie, to ilość nabywana spada; jeżeli cena spada to ilość nabywana rośnie

Efekt snobizmu – część gospodarstw domowych tym mniej ceni dane produkty, im są one bardziej popularne.

GRANICA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH – zbiór punktów reprezentujących kombinacje produkcji dwóch dóbr, które można wytworzyć w określonym przedsiębiorstwie w danym czasie (najlepsze możliwe). Punkt N – niepełne wykorzystywanie czynników produkcji, do których przyczyn zaliczamy:  Bezrobocie czynników produkcji,  Nieefektywne wykorzystanie czynników produkcji

Punkt Z – kombinacja produkcji ilości dwóch dóbr, których producent nie jest w stanie wytworzyć w danym czasie. Są to tzw. nieosiągalne kombinacje produkcji w krótkim czasie.

Decyzja pareto/optymalna – każda decyzja lepsza pod jednym względem jest pod drugim gorsza

K1 -> K2 Z1 -> Z2

decyzja lepsza decyzja gorsza

Koszt alternatywny – wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku określonego wyboru 1) Oblicz jednostkowy koszt alternatywny powiększenia produkcji poziomek i truskawek

Poziomki QP

Truskawki OR

Jednostkowy koszt alter. powiększenia produkcji QP

Jednostkowy koszt alter. powiększenia produkcji QR

16

0

8/2 = 4

-

14

8

12/4 = 3

2/8 = 1/4

10

20

8/4 = 2

4/12 = 1/3

6

28

4/4 = 1

4/8 = 1/2

2

32

½

4/4 = 1

0

33

-

2/1 = 2

EFEKT OWCZEGO PĘDU

część gospodarstw domowych tym mniej ceni dane produkty, im są one bardziej popularne

EFEKT VEBLENA (PRESTIŻOWY)

część gospodarstw domowych zwiększa zakupy dóbr luksusowych pomimo wzrostu ich ceny w celu zademonstrowania swoich możliwości nabywczych sąsiadowi

PARADOKS GIFEENA

Gospodarstwa domowe zwiększają zakup dóbr, których cena rośnie (głównie biedne gospodarstwa).

WIELOCZYNNIKOWA FUNKCJA PODAŻY

QSA = S(PA,P1,…, Pn, Te, inne) QSA – ilość dobra A oferowanego na sprzedaż PA – cena dobra A czynnik cenowy zmiana ilości oferowanej dobra A (graf. ruch wzdłuż krzywej podaży) P1,…Pn – cenny czynników produkcji Te – poziom techniczny produkcji Inne – pozostałe czynniki  Podatki pośrednie (VAT, akcyza)  Dotacje  Wzrost/spadek liczby producentów  Warunki atmosferyczne  cło

Czynniki niecenowe – zmiana podaży dobra A (graf. przesunięcie krzywej podaży)

PRAWO PODAŻY – jeżeli cena rośnie c.p. to ilość oferowana także rośnie; jeżeli cena spada c.p. to ilość oferowana także spada.

Kształt krzywej podaży wyjaśnia zjawisko malejącego produktu marginalnego.

CENA MINIMALNA – cena, poniżej której nie można sprzedawać, zwykle chroni producenta Nadwyżka = 800 – 200 = 600

CENA MAKSYMALNA – cena, powyżej której nie można sprzedawać, zwykle chroni konsumenta Niedobór = 900 – 150 = 750

ELASTYCZNOŚĆ

 CENOWA POPYTU =

EQ

DA, PA

EQ

DA, PA

∆P ∆Q : Q 1+Q 2 P1 + P2 2 2

∈(−∞ , 0 )

e=|E Q

|ϵ (0 , ∞ )

DA ,PA

Jeżeli popyt jest elastyczny to należy obniżyć cenę, ponieważ spowoduje to wzrost przychodu, np. obniżka ceny o 10% może wywołać wzrost ilości nabywanej o 30%, czyli konsumenci reagują dynamicznie na zmianę poziomu ceny. DETERMINANTY ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU

 ilość substytutów (dużo substytutów to popyt elastyczny, czyli konsument jest wrażliwy na zamianę poziomu cen, innymi słowy – jego możliwości dostosowania się do zmian są wysokie)

 rodzaj dobra:

 dobra podstawowe np. sól, popyt na nie jest mało elastyczny  dobra luksusowe np. rolex, popyt na te produkty jest elastyczny  dobra niewymienne np. insulina 

czas – im więcej czasu posiada konsument, tym popyt jest bardziej elastyczny (konsument ma większe możliwości na dostosowanie się do zmian)



cena – im wyższa cena, tym wyższy udział wydatków na dany produkt w budżecie konsumenta i wyższa elastyczność cenowa popytu (konsument bardzo wrażliwy na zmianę poziomu cen

POPYT NIEELASTYCZNY

– konsument wrażliwy na zmianę poziomu ceny, duże możliwości dostosowania się do zmian Np. e=3 cena spada o 5% - ilość nabywana rośnie o 15 pkt. %. (dlaczego?), ponieważ 1% zmiana ceny powoduje 3% zmianę ilości nabywanej.

Jeżeli popyt jest nieelastyczny (np. konsumenci na rynku papierosów) to warto podwyższyć cenę, bo wzrośnie przychód, np. wzrost ceny o 50% spowoduje spadek ilości nabywanej o 10%, czyli konsumenci są mało wrażliwi na zmianę poziomu ceny.

 MIESZANA (KRZYŻOWA) POPYTU EQ

EQ EQ EQ

=

DA, P B

PB ∆Q : Q 1 + Q 2 PB 2 +P B 1 2 2

>0 – substytucyjne < 0−¿ komplementarne =0 – niezależne (neutralne)

DA, PB

DA, PB

DA, PB

=1,25

– jeżeli mój konkurent podwyższy cenę o 1pkt%, to mogę oczekiwać wzrostu popytu na mój produkt o 1,25pkt%. EQ

DA, PB

=−2,5

– jeżeli cena produktu B wzrośnie o 1pkt% to należy oczekiwać spadku popytu na nasz produkt o 2,5pkt%. EQ

DA, PB

KOSZT KSIĘGOWY (TCk) – wydatki przedsiębiorstwa związane z jego działalnością, które są możliwe do zaewidencjonowania (czyli posiadają dowody zakupu np. paragon). KOSZT EKONOMICZNY (TC) – TCk + KA (koszt alternatywny pracy, koszt alternatywny kapitału, koszt alternatywny ziemi)

TC>TCk ZYSK KSIĘGOWY (TPK) = TR - TCK ZYSK EKONOMICZNY (TP) = TR – TC

TPK>TP OKRES

KRÓTKI

DŁUGI

Koszty stałe (FC)

Koszty zmienne (VC)

Niezależne od ilości produkcji płace, które są stałe – ochrona, portier, podatek od nieruchomości, rata kredytu

Zależne od ilości produkcji, płaca akordowa, media

RÓWNOWAGA RYNKOWA Cena równowagi – cena, która równoważy rynek

Wszystkie koszty są zmienne (korzyści skali)

QD = QS - warunek Walrasa

Rynek stabilny – rynek jest stabilny wówczas gdy wytracenie go przez jakąś zewnętrzną siłę z równowagi, dzięki działaniu mechanizmu rynkowego samodzielnie on do niej powróci.

1) wzrost cen dóbr substytucyjnych 2) wzrost popytu na herbatę 3) wzrost ceny i wzrost ilości PRZEDSTAW GRAFICZNIE CO SIĘ STANIE Z CENĄ I ILOŚCIĄ RÓWNOWAGI NA RYNKU HERBATY JEŻELI ODDZIAŁUJĄ NA NIEGO JEDNOCZEŚNIE CZYNNIKI: 1) wzrost ceny kawy -> wzrost cen dóbr substytucyjnych -> wzrost popytu 2) wzrost kosztów produkcji herbaty -> spadek podaży

KONKURENCJA DOSKONAŁA

1) Bardzo duża liczba nabywców i sprzedawców – tak duża, że żaden z nich nie ma wpływu na poziom ceny (np. rynek rolny). 2) Produkt jest jednorodny (homogeniczny) np. wykałaczki – wszystkie są takie same. 3) Brak barier wejścia i wyjścia – np. rektor nie zamknie uczelni z dnia na dzień, bo ma zobowiązania wobec studentów, pracowników (umowy) 4) Doskonała przejrzystość rynku – wszyscy wiedzą wszystko o wszystkim i o wszystkich, darmowa informacja

TP= max TP = TR – TC TP’ = 0 TR’ – TC’ = 0 -> MR – MC = 0 -> MR = MC Pochodna w ekonomii to przyrost, pewna zmiana. WARUNEK OPTYMALIZACJI ZYSKU LUB MINIMALIZACJI STRATY W KONKURENCJI DOSKONAŁEJ

P = MC

długim okresiekonkurencji na rynku Postrzeganie popytu przez przedsiębiorców wWwarunkach konkurencji doskonałej, zysk doskonałej ekonomiczny spada do zera, ponieważ jeżeli jest on od zera większy, to na rynek napływają nowe OPTYMALIZACJA GRAFICZNIE firmy (bo brak barier wejścia i wyjścia), a to spowoduje wzrost podaży i obniżenie się ceny na tym rynku.

Zad. Wyznacz przeciętne koszty całkowite, koszty stałe, przeciętne koszty stałe, koszt zmienny, przeciętny koszt zmienny oraz koszt marginalny, wiedząc, że TC(Q) = 7Q2 + 5Q + 13.

MC = 14Q + 5 FC = 13 VC = 7Q2 + 5Q AC = TC/Q = 7Q + 5 + 13/Q AFC = 13/Q AVC = 7Q + 5

KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA W DŁUGIM OKRESIE Stałe korzyści skali – ilość produktu wzrasta proporcjonalnie w stosunku do nakładów czynników produkcji.

Rosnące korzyści skali – ilość produktu wzrasta w większym stopniu niż nakłady czynników produkcji (np. wodociągi) MONOPOL NATURALNY jeżeli korzyści skali są rosnące

Długookresowe koszty przeciętne są malejące ( LAC).

Malejące korzyści skali – ilość produktu wzrasta w mniejszym stopniu niż nakłady czynników

Długookresowe koszty przeciętne są rosnące. (LAC)

ZMIENNE KORZYŚCI SKALI A DŁUGOOKRESOWE KOSZTY PRZECIĘTNE Długookresowe koszty przeciętne (LAC) początkowo maleją, następnie są stałe a później rosną. (np. salon fryzjerski)

SKĄD SIĘ BIORĄ KORZYŚCI SKALI? Rosnące korzyści skali występują wtedy, kiedy długookresowe koszty przeciętne maleją wraz ze wzrostem produkcji.

Źródła: 1) Związane z tym, że koszty stałe rozkładają się na większą produkcję – obniża się przeciętny koszt wytworzenia. 2) Wynikające ze specjalizacji. 3) Wynikające ze skali produkcji. Inne: Wewnętrzne korzyści skali:  Techniczne: lepszy podział pracy, wyższa sprawność  Handlowe: możliwość szerokiej reklamy, kupno i sprzedaż na korzystniejszych warunkach  Finansowe: dostęp do różnych źródeł kapitału, tańszy kapitał Zewnętrzne korzyści skali:  Praca: wyspecjalizowanie rynku pracy w danym regionie  Kooperacja: tworzy się warunki współpracy z lokalnymi podmiotami  Rozwój usług: rozwój danego sektora w regionie powoduje specjalizację firm ubezpieczeniowych, banków, itd. SKĄD SIĘ BIORĄ NIEKORZYŚCI SKALI? Źródła: 1) Menadżerskie niekorzyści skali 2) Związane z czynnikami geograficznymi (np. obok elektrowni brak kopalni) Inne: Wewnętrzne korzyści skali:  Trudności w koordynacji zarządzania  Alienacja pracowników = monotonia pracy  Ryzyko występowania przerw w pracy (strajki)  Możliwy koszt środków transportu Zewnętrzne korzyści skali:    

Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej Niedobór surowców Drogie tereny budowlane Zwiększone zapotrzebowanie na usługi transportowe

1) Dlaczego firmy kontynuują produkcję jeżeli zysk ekonomiczny wynosi 0?



Ponieważ zysk księgowy jest dodatni i właściciel otrzymuje wynagrodzenie za własne czynniki produkcji , tzn., że opłacone są koszty alternatywne ziemi, pracy oraz kapitału.

0, QE, x, PE – przychód TR 0, QE, Y, ACY – koszty całkowite STRATA – x, y, ACy, PE

2) Dlaczego i w jakich warunkach firma może kontynuować produkcję ze stratą?  W długim okresie żadna firma nie produkuje ze stratą. Firma może działać ze stratą w okresie krótkim, jeżeli przychód z działalności pokrywa całość kosztów zmiennych i przynajmniej niewielką część kosztów stałych. 3) Wyjaśnij dlaczego należy zamknąć przedsiębiorstwo działające w konkurencji doskonałej, jeżeli cena kształtuje się na poziomie progu zamknięcia produkcji. 

Ponieważ nie opłaca się eksploatować maszyn, bo wszystko się zużywa i traci na wartości, np. większy przebieg, niższa wartość.

4) Oblicz optymalny zysk firmy działającej w konkurencji doskonałej wiedząc, że:

TC = 20Q + 2Q2

P=60

TC’ = MC -> MC = 4Q + 20 TC = 400 TR = 600

P=MC 60 = 4Q + 20 ---- Q=10

TP=TR-TC

TP=200

PRÓG RENTOWNOŚCI I PUNKT ZAMKNIĘCIA FIRMY (BEP I SDP)

MC ATC AVC P MC P0 ATC P1

P2

A

B

q2 q1 A – próg rentowności ; P1=ATC B- próg zamknięcia przedsiębiorstwa ; P2 =AVC

ZYSK NORMALNY – zysk ekonomiczny na poziomie 0, P=ATC ZYSK NADZWYCZAJNY –P>ATC

MONOPOL

AVC

Q

1) Jeden producent = monopol podaży 2) Monopson (monopol popytu) = jeden nabywca 3) Jeden nabywca, jeden sprzedawca = monopol obustronny (bilateralny)  Wejście na rynek jest zamknięte (bardzo silne bariery wejścia i wyjścia):  Technologiczne  Prawne (np. poczta polska)  Finansowe/ekonomiczne  Doskonała przejrzystość rynku (monopolista zna popyt na swój produkt)  Brak konkurencji (brak bliskich substytutów danego produktu) Przykład: Monopol naturalny (wodociągi i sieci elektroenergetyczne – zajmują się dostarczaniem do ostatecznego konsumenta) – sytuacja, w której firma osiąga dodatnie korzyści skali, co oznacza, że wraz ze wzrostem produkcji, przeciętne długookresowe koszty całkowite maleją.

POSTRZEGANIE POPYTU PRZEZ PRODUCENTÓW

MR=MC Warunek konieczny optymalizacji zysku monopolu oraz konkurencji monopolistycznej

Firmom wydaje się, że mogą sprzedać nieskończenie wiele produktu przy cenie, która ukształtowała się na rynku

dyskryminacja cenowa – różnicowanie ce kosztach produkcji (np. bilety autobusowe)

Żeby sprzedać więcej monopolista musi obniżyć cenę

nia tego w

 Niedoskonała – jest zróżnicowaniem cen produktów, ze względu na pewne cechy konsumenta (student, emeryt) lub ze względu na zakupioną ilość towaru; segmentacja rynku  Doskonała – różnicowanie ceny produktu dla każdego z konsumentów osobno; próba przechwycenia całej nadwyżki konsumenta przez sprzedawcę (arabskie bazary) KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA Sposób rozwiązywania zadań i przedstawienie graficzne takie samo jak w monopolu Cechy rynku: 1) Bardzo wielu sprzedawców i odbiorców – tak wielu, że każdy z nich ma niewielki udział w rynku 2) Słabe bariery wejścia i wyjścia – co oznacza, że trzeba ponieść koszty wyróżnienia produktu na rynku 3) Rynek jest przejrzysty – producenci znają popyt na swój produkt, a konsumenci znają podaż produktów 4) Produkt jest zróżnicowany – wiele bardzo bliskich substytutów (np. różne marki piwa) GRAFICZNE PRZESTAWIENIE OPTIMUM PRODUKCJI W WARUNKACH MONOPOLU I KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ Funkcja przychodu marginalnego kończy się na wykresie dokładnie w połowie funkcji popytu

ZYSK -> (ACx, Q, Q*, x)

STRATA -> (P*, C, y, ACy)

ZAD/ OBLICZ OPTYMALNY ZYSK WIEDZĄC, ŻE FIRMA JEST JEDYNYM PRODUCENTEM PRODUTKU, A NA RYNKU NIE MA KONKURENCJI, Z KOLEI JEJ FUNKCJA KOSZTÓW TO: TC = 10 + Q2 , A FUNKCJA CENY: P = 10 – Q MC=MR TC’=MR 2Q=MR TR=(10-Q)*Q TR=10Q-Q2 TR’=-2Q+10 -2Q+10=2Q Q=2,5 P=7,5 TR=2,5*7,5=18,75 TC=16,25 TP=2,5

KOSZT KSIĘGOWY

TCK

KOSZT EKONOMICZNY

TC = TCK + KA TC = VC + FC

ZYSK KSIĘGOWY

TPK = TR - TC

ZYSK EKONOMICZNY

TP = TR – TC

PRZYCHÓD CAŁKOWITY

TR = P*Q

KOSZTY STAŁE

FC *FC = TC(0)

KOSZTY ZMIENNE

VC * VC = TC – FC VC – stała przy pochodnej AFC = FC/Q AFC = TC/Q

PRZECIĘTNY KOSZT STAŁY PRZECIĘTNY KOSZT CAŁKOWITY

AC = AFC+AVC

PRZECIĘTNY KOSZT ZMIENNY

AVC =VC/Q

KOSZT MARGINALNY

MC = TC/Q MC = VC/Q *MC = TC’ P = MC

KONKURENCJA DOSKONAŁA MONOPOL

MR = MC MR = TR’

E :Q D =Q S

Q 2−Q 1 P2−P1 : Q 1+Q2 P1 +P2 2 2

EQDA / PA=

e=|Q DA / PA | EQDA / PB=

EQDA / I =

∆ Q DA ∆ PB : Q 1+Q 2 P1 +P2 2 2

∆ Q DA ∆I : Q1+ Q2 I 1+ I 2 2 2

EQSA / PA =

∆ QSA ∆ PA : Q1 + Q2 P1 +P2 2 2

ON =PE' − PE OS=T −ON WB=T∗Q E '

MP=

∆Q ∆Q L

TPK...