Pedagogika specjalna-Tyflopedagogika PDF

Preview

Summary

Notatki pedagogika specjalna...

Description

TYFLOPEDAGOGIKA Czym jest tyflopedagogika? • •

Dział pedagogiki specjalnej; Zajmuje się wychowaniem i nauczaniem osób z wadą wzroku (niewidomych i niedowidzących)

Kim się zajmuje? • •

Osoby niewidome i niedowidzące od urodzenia Osoby ociemniałe (osoby, które straciły wzrok)

Kryteria wg. Polskiego Związku Niewidomych Osoba niewidoma: o brak wzroku od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, osoba nie pamięta, że kiedykolwiek widziała Osoba ociemniała: o osoba, która utraciła wzrok po 5-tym roku życia pamięta, że kiedykolwiek widziała Osoba szczątkowo widząca: o osoba, która utraciła wzrok nagle lub stopniowo i występują poważne ograniczenia widzenia (widzenie zarysów postaci) Aspekt pedagogiczny: • •

•

Niewidomych o są to dzieci, które nic nie widzą - cechuje je niemożność korzystania z wrażeń wzrokowych Szczątkowo widzących o dzieci te spostrzegają przedmioty, a właściwie zarysy ich kształtów oraz ruch; mogą mieć także możliwości różnicowania barw oraz wzrokowej orientacji przestrzennej Słabowidzących

DEFINICJA ZAWODOWA:

Osoby niewidome: •

Osoby, które w pracy zawodowej opierają się na pozostałych zmysłach

Osoby słabowidzące: •

Osoby, które pomimo znacznego uszkodzenia czynności wzrokowych wykorzystują je dla orientacji

Cele rewalidacji niewidomych: 1. 2. 3. 4.

Pomoc osobom z wadami wzroku tak, aby dać szansę na jak najlepsze funkcjonowanie. Kształtowanie nawyków prozdrowotnych. Nauka czynności życia codziennego. Nauka alfabetu Braille’a.

Zadania tyflopedagogiki: o Tyflopedagodzy adaptują programy szkolne o Wskazywanie specjalnych metod dydaktycznych

o Przygotowanie nauczycieli, którzy będą pracować z dziećmi z uszkodzonym wzrokiem o Nauka orientacji i samodzielnego poruszania się Przyczyny wad wzroku: Dziedziczne i wrodzone: o zniekształcenia o niedorozwój Chorobowe: o bakteryjne o alergiczne o wirusowe Traumatyczne: o uszkodzenie organu wzrokowego lub mózgu Czynniki powodujące dysfunkcję: • • • • • • • •

Wady wrodzone analizatora wzrokowego Choroby układowe Urazy mechaniczne, termiczne, chemiczne Awitaminoza Używki stosowane podczas ciąży przez matkę Zmiany starcze Uszkodzenia okołoporodowe Czynniki genetyczne

Choroby oczu: •

JASKRA:

Przyczyną jest podwyższone ciśnienie śródgałkowe działające uszkadzająco na nerw wzrokowy i siatkówkę ZAĆMA: Choroba oczu prowadząca do częściowego lub całkowitego zmętnienia o soczewki ZAPALENIA ROGÓWKI: bakteryjne, wirusowe i grzybicze wywołujące nacieki i owrzodzenia o ZESPÓŁ SUCHEGO OKA: Polega na niedostatecznym wydzielaniu łez lub na nieprawidłowym ich o składzie KRÓTKOWZROCZNOŚĆ: wada polegająca na wyraźnym widzeniu przedmiotów znajdujących się blisko, o podczas gdy przedmioty znajdujące się w oddali wydają się być zamazane DALEKOWZROCZNOŚĆ: niewyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się blisko, podczas gdy o przedmioty odległe widzi się wyraźnie ASTYGMATYZM: nieostre widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka o DALTONIZM: „ślepota barw” -zaburzona percepcja barw o STARCZOWZROCZNOŚĆ-(prezpiobia) cechuje się pogorszeniem widzenia na bliskie odległości o RÓŻNOWZROCZNOŚĆ- (anizometropia) każde z oczu ma inną wadę wzroku o o

•

• •

•

•

• • • •

Zasady pracy z dzieckiem niedowidzącym i niewidzącym (edukacja)

CEL- WYCHOWANIE UCZNIA ZDOLNEGO DO KIEROWANIA WŁASNYM ŻYCIE • • • • • •

Standardowa podstawa programowa Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego Uwarunkowania wynikające z diagnozy ucznia Ocenianie Zasady pracy Dostosowanie otoczenia

Standardowa podstawa programowa: •

Dostosowanie warunków kształcenia do możliwości percepcyjnych ucznia oraz tempa uczenia się

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego: • • •

Diagnoza, zalecenia i uzasadnienie. Informacje określające możliwości rozwojowe ucznia. Stopień wykorzystania przez dziecko wzroku, kompensacji percepcyjnej.

Uwarunkowania wynikające z diagnozy ucznia: •

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny o poznanie ucznia o

obserwacja ewentualnych trudności i opóźnień rozwojowych

o

znalezienie i określenie mocnych stron ucznia

Ocenianie: • Przystąpienie do sprawdzianu bądź egzaminu w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb ucznia • Ocena uwzględnia nie tylko efekt, ale także możliwości dziecka oraz włożony przez niego trud • W uzasadnionych przypadkach nie należy brać pod uwagę strony graficznej Zasady pracy:

• Zasada zapewnienia bezpieczeństwa, życzliwości, akceptacji, tolerancji i zaufania ucznia do nauczyciela • Zasada indywidualizacji • Zasada stopniowania trudności • Zasada konkretności i poglądowości ucznia • Zasada korekcji i kompensacji polegająca na tworzeniu mechanizmów kompensacyjnych • Zasada kształtowania u ucznia pozytywnej motywacji do nauki • Zasada optymizmu pedagogicznego polegająca na wierze we własne możliwości ucznia Dostosowanie otoczenia, rodzaj pomocy: • • • • • • • •

Zaopatrzenie w odpowiednie pomoce optyczne i poprawiające zdolność widzenia Zastosowanie właściwego oświetlenia ogólnego np. lampa z regulowanym natężeniem światła Usytuowanie ucznia w klasie (w pierwszej ławce) Zapewnienie kontrastów barwnych na stanowisku pracy ucznia Boki stolika posiadać listwę ochronną Wprowadzenie oznaczeń na ciągach komunikacyjnych Należy oznakować kanty, zakręty, schody Zachowanie stałego porządku w otoczeniu dziecka

Trudności w rehabilitacji osób z problemami ze wzrokiem: Rehabilitacja osób z dysfunkcją narządu wzroku jest uzupełnieniem leczenia okulistycznego. To nauka umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życia codziennego metodami bezwzrokowymi lub z wykorzystaniem resztek wzroku. • •

Rehabilitacja obejmuje: • • • • •

Rehabilitację psychologiczną. Usprawnianie widzenia (terapia widzenia). Naukę czynności życia codziennego. Naukę orientacji przestrzennej, samodzielnego, skutecznego i bezpiecznego poruszania się. Naukę bezwzrokowych technik komunikacji.

Cel rehabilitacji: •

przywrócenie osobie niewidomej lub słabowidzącej maksymalnej sprawności w codziennym funkcjonowaniu i w pełnieniu dotychczasowych ról oraz aktywności społecznej i zawodowej

Kto powinien zgłosić się na rehabilitację?

•

Każdy u kogo występują: o trudności w czytaniu, pisaniu, oglądaniu TV o problemy w odczytywaniu numerów i nazw ulic o nadmierna wrażliwość na światło o ślepota zmierzchowa o zaburzenia widzenia barw o zaburzenia adaptacji

PROGRAM REHABILITACJI WZROKU 1. Psychologa 2. Tyflopedagoga- specjalistę rehabilitacji osób niewidomych i słabowidzących 3. Instruktora orientacji przestrzennej TRUDNOŚCI W REHABILITACJI o Komplementarność leczenia i rehabilitacji o Limit wizyt o Dostępność do rehabilitacji WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU W ZAKRESIE TYFLOPEDAGOGIKI:

Do zespołów wczesnego wspomagania rozwoju trafiają najczęściej dzieci z różnymi niepełnosprawnościami związanymi z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, z których wynikają również zaburzenia widzenia. • Dzieci te od pierwszych chwil życia mają ograniczone możliwości korzystania ze wzroku, co jest niekorzystne na wiele funkcji rozwojowych. • Jednak w późniejszym okresie życia, dzięki odpowiedniej stymulacji, funkcje te mogą rozwinąć się na tyle, że będą podstawą orientacji przestrzennej, samodzielności, a nawet możliwości czytania i innych opartych na wzroku umiejętności. Odpowiednia stymulacja funkcji wzrokowych: •

• •

Stymulacja, która jest właściwa do możliwości fizjologicznego i psychicznego etapu rozwoju dziecka. „Zwykłe” otoczenie, takie, w jakim wychowują się jednostki normalnie widzące, może okazać się niewystarczające do pobudzenia patrzenia i widzenia dziecka szczątkowo czy słabo widzącego.

Istnieją pewne przesłanki, które uzasadniają potrzebę bardzo wczesnej interwencji tyflopedagogicznej z uwagi na:

• • •

Rozwój poszczególnych, najbardziej elementarnych umiejętności wzrokowych w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie Istnienie tzw. okresów krytycznych Zjawisko plastyczności kompensacyjnej mózgu, które polega na możliwości zastąpienia uszkodzonych struktur centralnego układu nerwowego

Etapy wczesnego wspomagania rozwoju widzenia:

• • • • •

Wykonanie diagnozy funkcjonalnej widzenia Konkretna, metodyczna stymulacja, która charakteryzuje się określoną kolejnością wprowadzania bodźców stymulujących funkcje wzrokowe Twarz ludzka, twarz matki. Kształtowanie rozpoznawania emocji ludzkich, mimiki twarzy, informacji pozawerbalnych oraz rozwój mowy. Funkcja motoryczna, koordynacja wzrokowo-ruchowa Poczucie świadomości własnego ciała i relacji przestrzennych

Ograniczenia osób niewidomych:

•

Orientacja przestrzenna i poruszanie się o Problem w samodzielnym poruszaniu się

Główne trudności z orientacją to: • • • •

problem ze znajomością kierunków potrzebnych do sprawnego i skutecznego przemieszczania się nieznajomość pojęć przestrzennych (Późniejsze rozumienie i używanie określeń typu: pod, od, przed, nad, między, za przez) nieznajomość stosunków czasowo-przestrzennych Wykonywanie czynności dnia codziennego o Wsparcie ze strony instruktorów oraz nauczycieli o Profesjonalny trening

Wyobrażenia surogatowe •

Substytuty psychiczne tych treści poglądowych, które ludziom niewidomym w zupełności lub częściowo są niedostępne, a odgrywają ważną rolę w kształtowaniu ich świata, wyobrażeń i pojęć.

Poznawanie rzeczywistości i zjawisk •

Zjawisko kompensacji, czyli zastępowanie uszkodzonych zmysłów innymi sprawnie funkcjonującymi.

Funkcjonowanie społeczne •

Wypracowanie efektywnego posługiwania się sprawnie funkcjonującymi zmysłami.

Sfera emocjonalna: •

Najczęstsze problemy w sferze emocjonalnej dotyczą akceptacji niepełnosprawności, wstydzeniem się niepełnosprawności.

Możliwości rozwoju zawodowego osób z niepełnosprawnością wzroku:

Wykonywanie pracy zawodowej sprawia, że można czuć się jednostką: • • • • •

Społecznie użyteczną Wartościową Potrzebną innym Zintegrowaną ze społeczeństwem Ekonomicznie niezależną

Postępowanie terapeutyczne łączy: - rehabilitację psychologiczną - rehabilitację medyczną

- rehabilitację społeczną - rehabilitację zawodową Zasada możliwości wykonywania wielu zawodów, jeśli występują odpowiednie cechy: • • • •

Zdolność Motywacja i determinacja Kwalifikacje zawodowe Warunki pracy zgodne z możliwościami i potrzebami

Formy zatrudnienia • • • • •

Telepraca Zakłady aktywizacji zawodowej Projekt DIFFERENT Przedsięwzięcia oparte na idei ekonomii społecznej Zatrudnienie wspomagane...